محتوای دعای ندبه چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'جامعۀ اسلامی' به 'جامعۀ اسلامی') |
جز (جایگزینی متن - 'در کتاب خود با عنوان' به 'در کتاب') |
||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
{{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین محدثی؛}} | {{جمع شدن|۲. حجت الاسلام و المسلمین محدثی؛}} | ||
[[پرونده:11282.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[جواد محدثی|محدثی]]]] | [[پرونده:11282.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[جواد محدثی|محدثی]]]] | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[جواد محدثی]]''' در کتاب | ::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[جواد محدثی]]''' در کتاب ''«[[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]»'' در این‌باره گفته است: | ||
::::::«[[دعای ندبه]] از دعاهایی است که در صبح [[جمعه]] در استغاثه و ندبه نسبت به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} خوانده میشود»<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۵۹.</ref>. | ::::::«[[دعای ندبه]] از دعاهایی است که در صبح [[جمعه]] در استغاثه و ندبه نسبت به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} خوانده میشود»<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۲۵۹.</ref>. | ||
{{پایان جمع شدن}} | {{پایان جمع شدن}} | ||
نسخهٔ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۴۴
| محتوای دعای ندبه چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت |
| مدخل اصلی | دعای ندبه |
محتوای دعای ندبه چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
دعای ندبه چه تناسبی با امام زمان دارد؟ (پرسش)
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده میشود:
 |
 |
 |
 |
 |
|
| سلیمیان | محدثی | رحیمی | اباذری | کبیری | مهدی‌پور |
- از دعاهای مشهور که مستحب است در چهار عید "فطر، قربان، غدیر و روز جمعه" خوانده شود، "دعای ندبه" است[۱]. همواره بسیاری از منتظران ظهور دولت حق و حکومت جهانی اسلام، خواندن آن را شعار خود قرار داده و به وسیلۀ آن، با حضرت ولی عصر (ع) به نجوا میپردازند[۲]. ندبه، به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است. این دعای شریف، مشتمل بر استغاثه و استمداد از حضرت ولی عصر (ع) و تأسّف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است؛ از اینرو به این نام شهرت یافته است[۳].
- این دعا از هشت فراز تشکیل شده است که با یکدیگر مرتبط بوده و در مجموع، یک منظومۀ منظم و منسجم را سامان داده است:
- حمد و صلوات و ثنای بر قضا: این دعا با حمد و ستایش پروردگار و درود بر پیامبر گرامی اسلام (ص) و اهل بیت (ع) آغاز میشود. در آداب دعا بیان شده است که با نام خداوند و تحمید و تمجید او و صلوات بر محمد(ص) و آل او انجام گیرد که این امر، در این دعا، به زیبایی به چشم میخورد[۴]. در ادامه، حمد و ثنای دوباره بر جریان قضای الهی نسبت به اولیائش بیان میشود، در واقع دربردارندۀ همۀ دعا به نحو اجمال است که با عباراتی مختصر، مضامین بعدی دعا را مورد اشاره قرار میدهد: «بارخدایا! ستایش فقط تو را سزاست بر آن قضا و قدری که دربارۀ اولیا و نمایندگانت جاری شد... و آنان را سبب دستآویزی به سویت و وسیلهای برای خشنودی محضت قرار دادی»[۵].
- سپاس به درگاه الهی برای نعمت بزرگ وحی و نبوت و ولایت و امامت: در فرازهای ابتدایی دعا، ویژگی اولیای الهی به ویژه زهد و بی‌رغبت بودن به مادیات و علت این گزینش و اصطفاء که همان وفای به عهد و پیمانی است که با خدای خود بسته‌اند بیان شده و بر این نکته تاکید می‌‌گردد که این حجت‌های الهی، واسطۀ درگاه خداوند و راه رسیدن به رضایت و خشنودی حق تعالی هستند[۶].
- ضرورت وحی و نبوت و خالی نبودن زمین از حجت «فَبَعْضٌ أَسْکَنْتَه.... فَنَتَّبِعَ آیاتِکَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزی»: در این بخشِ از دعا، به پیامبران بزرگ الهی که صاحب دین و شریعت بودند با برشمردن برخی از ویژگی‌هایشان اشاره شده است که به نوعی تاریخ از آغاز تا تکامل بیان شده و این پیامبران عبارت است از: حضرت آدم (ع)، حضرت نوح (ع)، حضرت ابراهیم (ع)، حضرت موسی (ع)، و حضرت عیسی (ع) که هر کدام از اینان صاحب شریعت بودند[۷]. خداوند برای هر یک از آنها جانشینانی قرار داد تا زمین هرگز از حجت خالی نماند[۸]، دین پابرجا و حجت بر بندگان تمام باشد و حق از بین نرود و هیچ کس بهانه‌ای نداشته باشد که بگوید چرا پیامبری برایمان نفرستادی که ما را انذار کند! و راهنمایی برایمان قرار ندادی! که در نتیجه از آیات تو پیروی میکردیم و خوار و ذلیل نمی‌شدیم![۹].[۱۰] باید توجه داشت این بخش‌ها با وجود جامعه معنا می‌یابد؛ زیرا بدون جامعه چگونه می‌توان فراز «تا حق از میان نرود و باطل بر اهلش غلبه نکند» را فهمید و معنا کرد؛ لذا اقامۀ دین بدون جامعه امکان ندارد و این ضرورت جامعۀ اسلامی را بیان میکند[۱۱].
- شریعت خاتم انبیاء حضرت محمد (ص) و اهل بیت طاهرینش (ع): در سلسلۀ پیامبران به حضرت رسول میرسد که آورندۀ دین اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین از سوی خداوند است و سرانجام بر همۀ دین‌ها غلبه پیدا خواهد کرد[۱۲]. در این فراز از دعا، عصمت اهل بیت (ع) با ذکر آیۀ تطهیر[۱۳] تاکید می‌‌گردد و ماجرای مودّت اهل بیت به عنوان اجر رسالت[۱۴] و وظیفۀ امت در برابر آنان و سرِّ این وظیفه بیان میشود[۱۵].
- امامت و فضائل امیرالمؤمنین علی (ع) و مظلومیت‌های خاندان رسالت: نصب امیر مؤمنان (ع) به امامت و ولایت و اشاره به حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث مدینة العلم، موضوع وصایت و اخوّت آن حضرت با پیامبر و اینکه او ساقی کوثر است و شیعیانش رستگارند و اینکه پس از پیامبر، دورۀ "قتال بر تأویل" بود و وی با ناکثین و قاسطین و مارقین جنگید و سران کفر و شرک و نفاق را درهم کوبید و در دل آنان کینه‌های بدر و خیبر و حنین را نهاد و سرانجام به دست شقی‌ترین فرد به شهادت رسید[۱۶]. سپس اشاره به قضایای پس از پیامبر و دشمنی قریش با او و کنار زدنش از خلافت و آواره ساختن فرزندانش و مظلومیت‌های خاندان رسالت دارد. در این بخش از انتقام‌گیری امام زمان از خون‌های به ناحق ریختۀ اهل بیت و احیاگری او نسبت به دین خدا و اعادۀ شکوه مکتب و قبله و نبرد با بدعت‌ها و تحریف‌ها و تجدید عدالت علوی سخن به میان می‌آید. از این جهت دعای ندبه را می‌توان منشور خط علوی و مظلومیت شیعه دانست که به فلسفۀ غیبت امام زمان (ع) و اعتقاد به ظهور منجی و احیای کتاب و سنّت گره میخورد[۱۷].
- موعود امم، بقیة الله الاعظم(ع) و بی‌قراری منتظرانِ: در این بخش از دعا با تعبیر "أَیْنَ " در حدود سی فراز، برنامه‌ها و هدف‌های ظهورِ حضرت و جایگاه و منزلت ایشان مورد توجه قرار می‌‌گیرد و ندبه خوان حزن و غم خود را در فراق مولایش و شرح درد اشتیاقش را با سوز و گداز ابراز میکند و خطاب به حضرت چنین می‌‌گوید: پدر و مادرم به فدای تو و جانم سپر و بلاگردان تو باشد...[۱۸].[۱۹]
- استمداد و استغاثه به درگاه الهی برای پایان یافتن بلای غیبت: دعای ندبه ترکیبی از دعا و زیارت است؛ یعنی در فرازهایی از آن مخاطبِ ندبه خوان، خلیفة الله یعنی امام و محبوب منتظران بقیة الله الاعظم است و به نجوای با ایشان می‌‌پردازد و در فرازهایی مخاطب خودِ "الله" است و از او میخواهد تا هرچه زودتر بلای غیبت پایان یابد و با ظهورش نعمت بر ما تمام شود[۲۰]. این فراز از دعای ندبه بیش‌ترین قسمت دعا و متناسب با امام عصر (ع) و فریادخواهی از ایشان است: «خدایا! تویی تنها برطرفکننده گرفتاریها و سختیها»[۲۱].
- دعاهای پایانی و واسطۀ فیض بودن امام زمان (ع): در این فرازهای پایانی حدود ۲۷ خواسته از خداوند متعال درخواست می‌‌کنیم، آن هم با یک ویژگی خاص یعنی با تعبیرِ "به"، یعنی به واسطۀ فیض بودن امام در نعمت‌های الهی اشاره می‌‌کنیم و این چنین حاجت خود را طلب می‌‌نماییم: «خدایا! حق را به واسطه حضرت مهدی برپا دار و به واسطه او باطل را نابود گردان..».[۲۲]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته میشود:
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین محدثی؛ |
|---|
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛ |
|---|
|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین اباذری؛ |
|---|
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین کبیری؛ |
|---|
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛ |
|---|
|
- آیا دعای ندبه نزد علما معتبر است؟ (پرسش)
- نظر بزرگان علما درباره دعای ندبه چیست؟ (پرسش)
- دعای ندبه از کدامین امام است؟ (پرسش)
- چه ارتباطی بین امام مهدی با کوه رضوی و ذی طوی است؟ (پرسش)
- چرا اسامی تمام امامان در این دعا ذکر نشده است؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از امام معصوم است و سند دارد؟ و با زیارت ندبه چه تفاوتی دارد؟ (پرسش)
- چرا دعای ندبه در اعیاد اربعه خوانده میشود؟ (پرسش)
- چه کتاب‌هایی درباره دعای ندبه نوشته شده است؟ (پرسش)
- آیا جمله و عرجت بروحه مخالف با معراج جسمانی است؟ (پرسش)
- چه تألیفاتی درباره دعای ندبه نوشته شده است؟ (پرسش)
- در دعای ندبه می‌خوانیم: "آیا در رضوی یا ذی طوی هستی". اما پیروان کیسانیه معتقدند غیبت و ظهور محمد حنفیه در آنجاست؛ معنایش چیست؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه انشای برخی از علمای شیعه است؟ (پرسش)
- ابن مشهدی دعای ندبه را چگونه از محمد بن ابی قره نقل کرده است؟ (پرسش)
- آیا درباره محمد بن حسین بن سفیان بزوفری معروف به ابن مشهدی توثیقی رسیده است؟ (پرسش)
- محمد بن علی بن ابی قره راوی دیگر دعای ندبه کیست؟ (پرسش)
- محمد بن مشهدی راوی با واسطه دعای ندبه کیست؟ (پرسش)
- چه کسانی دعای ندبه را نقل کردهاند؟ (پرسش)
- راوی دعای ندبه که معاصر امام نبوده چگونه دعا را نقل میکند؟ (پرسش)
- چرا امام مهدی را در دعای ندبه ابن طه می‌نامند؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۵۹؛ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۶۹.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲؛ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲؛ کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص ۱۳۷.
- ↑ ﴿رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ﴾«پیامبرانی نویدبخش و هشدار دهنده تا پس از این پیامبران برای مردم بر خداوند حجتی نباشد و خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۶۵.
- ↑ ﴿وَلَوْ أَنَّا أَهْلَكْنَاهُمْ بِعَذَابٍ مِنْ قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْلَا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَنَخْزَى﴾«و اگر ما پیش از آن با عذابی آنان را نابود میکردیم می‌گفتند: پروردگارا! چرا فرستاده‌ای برای ما نفرستادی تا از آیات تو پیش از آنکه زبون و خوار گردیم پیروی کنیم» سوره طه، آیه ۱۳۴.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۰-۹۱؛ کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص ۱۳۷.
- ↑ ر.ک. کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص ۱۳۷.
- ↑ ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ﴾«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.
- ↑ ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۰-۹۱.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱؛ کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص ۱۳۷.
- ↑ «بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی لَکَ الْوِقَاءُ وَ الْحِمَی...»
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۰-۹۱.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲؛ کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص ۱۳۷.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ ـ ۲۳۱؛ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۶۹.
- ↑ ر.ک. اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱ ـ ۹۲.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۵۹.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۲۹ - ۲۳۱.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۵۹.
- ↑ رحیمی، عباس، امید فردا، ص۶۹.
- ↑ کلینی، کافی، ج۲، ص۴۸۴ و ۴۹۱.
- ↑ تین: ۴.
- ↑ مؤمنون: ۱۴.
- ↑ توبه: ۲۰.
- ↑ اسراء: ۹۵.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ج۱۳، ص۲۰۵.
- ↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۸۷-۸۹.
- ↑ نساء: ۱۶۵.
- ↑ توبه: ۳۳ و فتح: ۲۸ و صف:۹.
- ↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۰-۹۱.
- ↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۲.
- ↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۲.
- ↑ خداوند متعال در این آیه شریفه میفرماید: ﴿ إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هاد ﴾ بنابر آن چه که در آیه ۳۵ سوره یونس آمده است، این «هادی» باید ویژگی عصمت را داشته باشد (ر.ک: المیزان، ج۱، ص۲۷۴، ادامه آیه ۱۲۴ سوره بقره) و بر اساس روایات زیادی که در منابع اهل سنت نیز آمده، مراد از «هادی» علی بن ابی طالب(ع) است. (ر.ک: قافله سالار، ص۵۱).
- ↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۹۱-۹۲.
- ↑ «وَ كُلٌّ شَرَعْتَ لَهُ شَرِيعَةً، وَ نَهَجْتَ لَهُ مِنْهاجاً، وَ تَخَيَّرْتَ لَهُ أَوْصِياءَ، مُسْتَحْفِظاً بَعْدَ مُسْتَحْفِظٍ، مِنْ مُدَّةٍ إِلى مُدَّةٍ، إِقامَةً لِدِينِكَ، وَ حُجَّةً عَلى عِبادِكَ، وَ لِئَلّا يَزُولَ الْحَقُّ عَنْ مَقَرِّهِ، وَ يَغْلِبَ الْباطِلُ عَلى أَهْلِهِ، وَ لا يَقُولَ أَحَدٌ لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَيْنا رَسُولًا مُنْذِراً، وَ أَقَمْتَ لَنا عَلَماً هادِياً، فَنَتَّبِعَ آياتِكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزى»؛ مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
- ↑ مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
- ↑ شرحی بر ترجمه دعای ندبه، ص۲۱۵.
- ↑ کبیری، محسن، بررسی مفاهیم سیاسی دعای ندبه، ص۱۳۷.
- ↑ مهدی‌پور، علی اکبر، با دعای ندبه در پگاه جمعه، ص ۱۵۵-۱۵۶.