اصحاب امام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[اصحاب]] [[شهادت طلب]] و با وفای [[سید الشهدا]] {{ع}}، نمونه بارز [[آگاهی]]، [[ایمان]]، [[شجاعت]] و [[فداکاری]] بودند و [[فضیلت]] آنان بیش از آن است که در این مختصر بگنجد. روایاتی در [[فضیلت]] [[یاران]] [[امام]] وارد شده است | [[اصحاب]] [[شهادت طلب]] و با وفای [[سید الشهدا]] {{ع}}، نمونه بارز [[آگاهی]]، [[ایمان]]، [[شجاعت]] و [[فداکاری]] بودند و [[فضیلت]] آنان بیش از آن است که در این مختصر بگنجد. روایاتی در [[فضیلت]] [[یاران]] [[امام]] وارد شده است<ref>از جمله در سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۱.</ref>. خصوصیات آنان نیز در برخی کتب آمده است<ref>ر.ک: انصار الحسین، الدوافع الذاتیة لانصار الحسین، ابصار العین فی انصار الحسین، فرسان الهیجاء، عنصر شجاعت، اسوههای جاوید، مقاتل الطالبیین، موسوعة المصطفی و العترة، ج ۶، ص ۲۰۱ و... .</ref>. | ||
مروری بر زیارتنامه‌های شهدای [[کربلا]]، فضیلت‌هایی چون [[وفای به عهد]]، بذل [[جان]] در | مروری بر زیارتنامه‌های شهدای [[کربلا]]، فضیلت‌هایی چون [[وفای به عهد]]، بذل [[جان]] در نصرت حجت خدا، وفاداری به امام و... را یادآور می‌شود. از جمله ویژگی‌های افراد جبهه [[حسینی]] موارد ذیل اند: | ||
# | # اطاعت محض و عاشقانه. | ||
# هماهنگی کامل با [[رهبری]] (تا جایی که بدون اجازه نمی‌جنگیدند). | # هماهنگی کامل با [[رهبری]] (تا جایی که بدون اجازه نمی‌جنگیدند). | ||
# | # خطرپذیری و [[شهادت‌طلبی]]. | ||
# [[شجاعت]] ویژه. | # [[شجاعت]] ویژه. | ||
# [[صبر]] و [[مقاومت]] جاودانه. | # [[صبر]] و [[مقاومت]] جاودانه. | ||
# [[سازش ناپذیری]]. | # [[سازش ناپذیری]]. | ||
# | # جدیت، [[قاطعیت]] و عزم راسخ. | ||
# | # خدا بین و خدا خواه. | ||
# از همه چیز بریده و به [[خدا]] پیوسته. | # از همه چیز بریده و به [[خدا]] پیوسته. | ||
# دقیقه، [[منظم]]، [[منضبط]]. | # دقیقه، [[منظم]]، [[منضبط]]. | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
# [[آزادگی]] ({{عربی|هیهات منا الذلة}}). | # [[آزادگی]] ({{عربی|هیهات منا الذلة}}). | ||
# [[فرماندهی]] ویژه، [[مدیریت]] نمونه. | # [[فرماندهی]] ویژه، [[مدیریت]] نمونه. | ||
# | # غنای روحی از ما سوی [[الله]] ({{عربی|انطلقوا جمیعا}}: [[امام حسین]]). | ||
# شرکت درمیدان‌های | # شرکت درمیدان‌های جنگ سیاسی، [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]]، نظامی در طفولیت و سنین پایین. | ||
# کل بینی نه جزء بینی ({{متن حدیث|کل یوم عاشورا... مثلی لا یبایع مثله}}). | # کل بینی نه جزء بینی ({{متن حدیث|کل یوم عاشورا... مثلی لا یبایع مثله}}). | ||
# سازنده حرکت‌های تاریخ‌ساز. | # سازنده حرکت‌های تاریخ‌ساز. | ||
# [[مقاومت]] و [[مبارزه]] نابرابر در | # [[مقاومت]] و [[مبارزه]] نابرابر در تنهایی. | ||
# [[یقین]] و [[بصیرت]] کامل، [[شک]] شکن. | # [[یقین]] و [[بصیرت]] کامل، [[شک]] شکن. | ||
# پافشاری و [[استقامت]] در [[حق]] با [[اقلیت]]، در برابر [[اکثریت]] | # پافشاری و [[استقامت]] در [[حق]] با [[اقلیت]]، در برابر [[اکثریت]] مخالف ({{متن حدیث|لاَ تَسْتَوْحِشُوا فِي طَرِيقِ اَلْهُدَى لِقِلَّةِ أَهْلِهِ}}). | ||
# | # نقش زن در [[سرنوشت]] [[مبارزات سیاسی]]، [[فرهنگی]] [[بشریت]]. | ||
# سپر [[دین]] بودن، نه [[دین]] سپری. | # سپر [[دین]] بودن، نه [[دین]] سپری. | ||
# اصالت با [[جهاد اکبر]]. | # اصالت با [[جهاد اکبر]]. | ||
# ساختار [[روحی]] و جسمی مناسب و هماهنگ با | # ساختار [[روحی]] و جسمی مناسب و هماهنگ با استراتژی عاشورا<ref>جزوه تشکیلات توحیدی عاشورا، فاطمی پناه، ص ۲۳</ref> | ||
== [[شهدای کربلا]] == | == [[شهدای کربلا]] == | ||
آنان که در رکاب [[امام حسین|سید الشهدا]] به [[فیض]] [[شهادت]] رسیدند، جمعی از [[بنی هاشم]] بودند، جمعی از [[مدینه]] با آن | آنان که در رکاب [[امام حسین|سید الشهدا]] به [[فیض]] [[شهادت]] رسیدند، جمعی از [[بنی هاشم]] بودند، جمعی از [[مدینه]] با آن حضرت آمده بودند، برخی در [[مکه]] و طول راه به وی پیوستند، برخی هم از [[کوفه]] توانستند به جمع آن حماسه‌سازان [[شهید]] بپیوندند. کسانی هم در راه [[نهضت حسینی]]، پیش از [[عاشورا]] [[شهید]] شدند که آنان نیز جزء [[اصحاب]] او به شمار می‌آیند. | ||
=== | === شهدای کوفه === | ||
تعداد ۶ نفر از | تعداد ۶ نفر از یاران امام که در [[کوفه]] [[شهید]] شدند، عبارت‌اند از: | ||
[[عبدالاعلی بن یزید کلبی]]، [[عبدالله بن بقطر]]، [[عمارة بن صلخب]]، [[قیس بن مسهر صیداوی]]، [[مسلم بن عقیل]] و [[هانی بن عروه]]. | [[عبدالاعلی بن یزید کلبی]]، [[عبدالله بن بقطر]]، [[عمارة بن صلخب]]، [[قیس بن مسهر صیداوی]]، [[مسلم بن عقیل]] و [[هانی بن عروه]]. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
== شهدای مذکور در منابع کهن == | == شهدای مذکور در منابع کهن == | ||
نام‌هایی که در [[زیارت ناحیه مقدسه]] و نیز در منابع دیگری همچون [[رجال شیخ]]، یا | نام‌هایی که در [[زیارت ناحیه مقدسه]] و نیز در منابع دیگری همچون [[رجال شیخ]]، یا رجال طبری آمده است. این جدول که نام ۸۲ نفر را در بر دارد چنین است: | ||
[[اسلم ترکی]]، [[انس بن حارث کاهلی]]، [[انیس بن معقل اصبحی]]، [[ام وهب]]، [[بریر بن خضیر]]، [[بشیر بن عمر حضرمی]]، [[جابر بن حارث سلمانی]]، [[جبلة بن علی شیبانی]]، [[جنادة بن حارث انصاری]]، [[جندب بن حجیر خولانی]]، [[جون مولی ابوذر غفاری]]، [[جوین بن مالک ضبعی]]، [[حبیب بن مظاهر]]، [[حجاج بن مسروق]]، [[حر بن یزید ریاحی]]، [[حلاس بن عمرو راسبی]]، [[حنظلة بن اسعد شبامی]]، [[خالد بن عمرو بن خالد]]، [[زاهر|زاهر مولی عمرو بن حمق خزاعی]]، [[زهیر بن بشر خثعمی]]، [[زهیر بن قین بجلی]]، [[زید بن معقل جعفی]]، [[سالم مولی بنی المدینة کلبی]]، [[سالم مولی عامر بن مسلم عبدی]]، [[سعد بن حنظله تمیمی]]، [[سعد بن عبدالله]]، [[سعید بن عبدالله حنفی|سعید بن عبدالله]]، [[سوار بن منعم بن حابس]]، [[سوید بن عمرو خثعمی]]، [[سیف بن حارث بن سریع جابری]]، [[سیف بن مالک عبدی]]، [[حبیب بن عبدالله نهشلی]]، [[شوذب مولی شاکر]]، [[ضرغامة بن مالک]]، [[عابس بن ابی شبیب شاکری]]، [[عامر بن حسان بن شریح]]، [[عامر بن مسلم]]، [[عبد الرحمان بن عبد الرحمان بن عبدالله ارحبی]]، [[عبد الرحمان بن عبد ربه انصاری]]، [[عبد الرحمان بن عبدالله بن یزید عبدی]]، [[عبید الله بن یزید عبدی]]، [[عمران بن کعب]]، [[عمار بن ابی سلامه]]، [[عمار بن حسان]]، [[عمرو بن جناده]]، [[عمر بن جندب]]، [[عمرو بن خالد ازدی]]، [[عمر بن خالد صیداوی]]، [[عمرو بن عبدالله جندعی]]، [[عمرو بن ضبیعه]]، [[عمرو بن قرظه]]، [[عمر بن قرضه]]، [[عمر بن عبدالله ابو ثمامه صائدی]]، [[عمرو بن مطاع]]، [[عمیر بن عبدالله مذحجی]]، [[قارب مولی الحسین]]، [[قاسط بن زهیر]]، [[قاسم بن حبیب]]، [[قرة بن ابی قره غفاری]]، [[قعنب بن عمر]]، [[کردوس بن زهیر]]، [[کنانة بن عتیق]]، [[مالک بن عبد بن سریع]]، [[مجمع بن عبدالله عائذی]]، [[مسعود بن حجاج]] و پسرش، [[مسلم بن عوسجه]]، [[مسلم بن کثیر]]، [[منجح مولی الحسین]]، [[نافع بن هلال]]، [[نعمان بن عمرو]]، [[نعیم بن عجلان]]، [[وهب بن عبدالله]]، [[یحیی بن سلیم]]، [[یزید بن حصین همدانی]]، [[یزید بن زیاد کندی]]، [[یزید بن نبیط]]. | [[اسلم ترکی]]، [[انس بن حارث کاهلی]]، [[انیس بن معقل اصبحی]]، [[ام وهب]]، [[بریر بن خضیر]]، [[بشیر بن عمر حضرمی]]، [[جابر بن حارث سلمانی]]، [[جبلة بن علی شیبانی]]، [[جنادة بن حارث انصاری]]، [[جندب بن حجیر خولانی]]، [[جون مولی ابوذر غفاری]]، [[جوین بن مالک ضبعی]]، [[حبیب بن مظاهر]]، [[حجاج بن مسروق]]، [[حر بن یزید ریاحی]]، [[حلاس بن عمرو راسبی]]، [[حنظلة بن اسعد شبامی]]، [[خالد بن عمرو بن خالد]]، [[زاهر|زاهر مولی عمرو بن حمق خزاعی]]، [[زهیر بن بشر خثعمی]]، [[زهیر بن قین بجلی]]، [[زید بن معقل جعفی]]، [[سالم مولی بنی المدینة کلبی]]، [[سالم مولی عامر بن مسلم عبدی]]، [[سعد بن حنظله تمیمی]]، [[سعد بن عبدالله]]، [[سعید بن عبدالله حنفی|سعید بن عبدالله]]، [[سوار بن منعم بن حابس]]، [[سوید بن عمرو خثعمی]]، [[سیف بن حارث بن سریع جابری]]، [[سیف بن مالک عبدی]]، [[حبیب بن عبدالله نهشلی]]، [[شوذب مولی شاکر]]، [[ضرغامة بن مالک]]، [[عابس بن ابی شبیب شاکری]]، [[عامر بن حسان بن شریح]]، [[عامر بن مسلم]]، [[عبد الرحمان بن عبد الرحمان بن عبدالله ارحبی]]، [[عبد الرحمان بن عبد ربه انصاری]]، [[عبد الرحمان بن عبدالله بن یزید عبدی]]، [[عبید الله بن یزید عبدی]]، [[عمران بن کعب]]، [[عمار بن ابی سلامه]]، [[عمار بن حسان]]، [[عمرو بن جناده]]، [[عمر بن جندب]]، [[عمرو بن خالد ازدی]]، [[عمر بن خالد صیداوی]]، [[عمرو بن عبدالله جندعی]]، [[عمرو بن ضبیعه]]، [[عمرو بن قرظه]]، [[عمر بن قرضه]]، [[عمر بن عبدالله ابو ثمامه صائدی]]، [[عمرو بن مطاع]]، [[عمیر بن عبدالله مذحجی]]، [[قارب مولی الحسین]]، [[قاسط بن زهیر]]، [[قاسم بن حبیب]]، [[قرة بن ابی قره غفاری]]، [[قعنب بن عمر]]، [[کردوس بن زهیر]]، [[کنانة بن عتیق]]، [[مالک بن عبد بن سریع]]، [[مجمع بن عبدالله عائذی]]، [[مسعود بن حجاج]] و پسرش، [[مسلم بن عوسجه]]، [[مسلم بن کثیر]]، [[منجح مولی الحسین]]، [[نافع بن هلال]]، [[نعمان بن عمرو]]، [[نعیم بن عجلان]]، [[وهب بن عبدالله]]، [[یحیی بن سلیم]]، [[یزید بن حصین همدانی]]، [[یزید بن زیاد کندی]]، [[یزید بن نبیط]]. | ||
== شهدای مذکور در منابع متأخر == | == شهدای مذکور در منابع متأخر == | ||
اسامی کسانی است که در منابع متأخرتری مانند [[زیارت رجبیه]]، [[مناقب]] [[ابن‌شهرآشوب]]، یا مثیر الاحزان لهوف آمده است که عبارت‌اند از: (۲۹ نفر) | |||
# [[ابراهیم بن حصین]] | |||
# [[ابو عمرو نهشلی]] | |||
# [[حماد بن حماد]] | |||
# [[حنظلة بن عمرو شیبانی]] | |||
# [[رمیث بن عمرو]] | |||
# [[زائد بن مهاجر]] | |||
# [[زهیر بن سائب]] | |||
# [[زهیر بن سلیمان]] | |||
# [[زهیر بن سلیم ازدی]] | |||
# [[سلمان بن مضارب]] | |||
# [[سلیمان بن سلیمان ازدی]] | |||
# [[سلیمان بن عون]] | |||
# [[سلیمان بن کثیر]] | |||
# [[عامر بن جلیده]] (یا خلیده) | |||
# [[عامر بن مالک]] | |||
# [[عبد الرحمان بن یزید]] | |||
# [[عثمان بن فروه]] | |||
# [[عمر بن کناد]] | |||
# [[عبدالله بن ابی‌بکر]] | |||
# [[عبدالله بن عروه]] | |||
# [[غیلان بن عبد الرحمان]] | |||
# [[قاسم بن حارث]] | |||
# [[قیس بن عبدالله]] | |||
# [[مالک بن دودان]] | |||
# [[مسلم بن کناد]] | |||
# [[مسلم مولی عامر بن مسلم]] | |||
# [[منیع بن زیاد]] | |||
# [[نعمان بن عمرو]] | |||
# [[یزید بن مهاجر جعفی]] | |||
[[ستایش]] عظیمی را که [[امام حسین|سید الشهدا]] {{ع}} شب [[عاشورا]] از [[یاران]] خویش کرد، نام آنان را جاویدان و مقامشان را جلوه‌گر ساخت. آنجا که فرمود: من اصحابی شایسته‌تر و بهتر از [[یاران]] خود نمی‌شناسم {{متن حدیث|فَاِنِّی لا اَعْلَمُ اَصْحاباً اَوْلی وَلا خَیْراً مِنْ اَصْحابِی وَلا اهل‌بیت اَبَرَّ وَ لا اَوْصَلَ مِنْ اهل‌بیتی فَجَزاکُمُاللّهُ عَنِّی جَمیعاً خَیْراً}}<ref>مقتل خوارزمی، ج ۱، ص ۲۴۶، لهوف، ص۷۹</ref> در [[زیارت ناحیه مقدسه]] هم [[امام مهدی|امام زمان]] به آنان اینگونه [[سلام]] داده است: {{متن حدیث|اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ يَا خَيْرَ أَنْصَارٍ اَلسَّلاَمُ}}... در توصیف آن شیر مردان [[عارف]]، بسیار سخن می‌توان گفت. از زبان [[دشمن]] هم می‌توان حقایق را [[شناخت]]. به مردی که [[روز عاشورا]] همراه [[عمر سعد]] در [[کربلا]] شرکت داشته، گفتند: وای بر تو! آیا [[ذریه]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} را کشتید؟ گفت:... اگر تو [[شاهد]] چیزی بودی که ما دیدیم، تو هم همچون ما می‌کردی. گروهی بر ما تاختند که دستهاشان بر قبضه شمشیرها بود، همچون شیران [[خشمگین]]، سواران را از چپ و راست درهم می‌نوردیدند و خویش را به کام [[مرگ]] می‌افکندند. نه [[امان]] می‌پذیرفتند، نه علاقه به [[مال]] داشتند و نه چیزی می‌توانست مانع ورودشان بر برکه‌های [[مرگ]] گردد! اگر اندکی از آنان دست بر می‌داشتیم، [[جان]] همه [[سپاه]] را می‌گرفتند. ای بی مادر، پس می‌خواستی چه کنیم؟!...<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۳،ص ۲۶۳</ref>. | |||
برای آشنایی با برخی [[فضایل]] آنان، که حواریین [[امام حسین]] {{ع}} بودند، رجوع کنید به [[منتخب التواریخ (کتاب)|منتخب التواریخ]]<ref>منتخب التواریخ، ص ۲۴۵ تا ۲۵۵</ref> که بیست و شش [[فضیلت]] برای آنان بر شمرده است، از جمله: [[رضایت]] از[[خدا]]، با وفاترین [[اصحاب]]، [[ثبت]] بودن نامشان در [[لوح محفوظ]]، [[برتر]] بودن مقامشان از همه [[شهدا]]، [[همت]] والا با عده کم، [[توفیق]] بازگشت به [[دنیا]] در عصر [[رجعت]]، معروف بودنشان در [[آسمان‌ها]]، [[شوق]] [[شهادت]] در رکاب [[امام حسین]] {{ع}}، [[یاران]] واقعی [[دین خدا]]، [[وارستگی]] و [[زهد]] و [[عبادت]]، [[دفن]] در [[سرزمین مقدس]] [[کربلا]] و... همین فضیلت‌هاست که آنان را محبوب دلها ساخته و در [[دنیا]] و [[آخرت]]، مورد [[غبطه]] جهانی‌انند. [[قبر]] [[شهدای کربلا]] همه یکجا در [[حرم]] [[امام حسین|سید الشهدا]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص۵۴ تا ۵۸.</ref>. | |||
برای آشنایی با برخی [[فضایل]] آنان، که | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۷
 |
| سوگواری امام حسین |
| رویدادها |
|---|
| واقعه عاشورا • اسیران کربلا • روز شمار واقعه عاشورا • روز عاشورا • نامه های کوفیان به امام حسین • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) |
| افراد |
| علی اکبر • علی اصغر • عباس بن علی • زینب کبری • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا |
| جای‌ها |
| حرم امام حسین • تل زینبیه • حرم عباس بن علی • گودال قتلگاه • بین الحرمین • نهر علقمه |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا • عاشورا • اربعین |
| مراسم |
| مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت |
اصحاب باوفای سید الشهدا (ع)، نمونه بارز آگاهی، ایمان، شجاعت و فداکاری بودند. مروری بر زیارتنامه‌های شهدای کربلا، فضیلت‌هایی چون وفای به عهد، بذل جان در نصرت حجت خدا، وفاداری به امام و... را یادآور می‌شود. برخی از ویژگی‌های افراد جبهه حسینی عبارت‌اند از: اطاعت محض و عاشقانه؛ خطرپذیری و شهادت‌طلبی؛ شجاعت ویژه؛ صبر و مقاومت جاودانه؛ نهایت رشد و کمال، صلاح (سیاسی، فرهنگی)؛ شرکت درمیدان‌های جنگ سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی در طفولیت و سنین پایین.
مقدمه
اصحاب شهادت طلب و با وفای سید الشهدا (ع)، نمونه بارز آگاهی، ایمان، شجاعت و فداکاری بودند و فضیلت آنان بیش از آن است که در این مختصر بگنجد. روایاتی در فضیلت یاران امام وارد شده است[۱]. خصوصیات آنان نیز در برخی کتب آمده است[۲].
مروری بر زیارتنامه‌های شهدای کربلا، فضیلت‌هایی چون وفای به عهد، بذل جان در نصرت حجت خدا، وفاداری به امام و... را یادآور می‌شود. از جمله ویژگی‌های افراد جبهه حسینی موارد ذیل اند:
- اطاعت محض و عاشقانه.
- هماهنگی کامل با رهبری (تا جایی که بدون اجازه نمی‌جنگیدند).
- خطرپذیری و شهادت‌طلبی.
- شجاعت ویژه.
- صبر و مقاومت جاودانه.
- سازش ناپذیری.
- جدیت، قاطعیت و عزم راسخ.
- خدا بین و خدا خواه.
- از همه چیز بریده و به خدا پیوسته.
- دقیقه، منظم، منضبط.
- نهایت رشد و کمال، صلاح (سیاسی، فرهنگی).
- الگوی عملی دفاع و مقاومت («فَلَكُمْ فِيَّ أُسْوَةٌ»: امام حسین).
- باوفاترین و پای بندترین یاران بر پیمان.
- آزادگی (هیهات منا الذلة).
- فرماندهی ویژه، مدیریت نمونه.
- غنای روحی از ما سوی الله (انطلقوا جمیعا: امام حسین).
- شرکت درمیدان‌های جنگ سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی در طفولیت و سنین پایین.
- کل بینی نه جزء بینی («کل یوم عاشورا... مثلی لا یبایع مثله»).
- سازنده حرکت‌های تاریخ‌ساز.
- مقاومت و مبارزه نابرابر در تنهایی.
- یقین و بصیرت کامل، شک شکن.
- پافشاری و استقامت در حق با اقلیت، در برابر اکثریت مخالف («لاَ تَسْتَوْحِشُوا فِي طَرِيقِ اَلْهُدَى لِقِلَّةِ أَهْلِهِ»).
- نقش زن در سرنوشت مبارزات سیاسی، فرهنگی بشریت.
- سپر دین بودن، نه دین سپری.
- اصالت با جهاد اکبر.
- ساختار روحی و جسمی مناسب و هماهنگ با استراتژی عاشورا[۳]
شهدای کربلا
آنان که در رکاب سید الشهدا به فیض شهادت رسیدند، جمعی از بنی هاشم بودند، جمعی از مدینه با آن حضرت آمده بودند، برخی در مکه و طول راه به وی پیوستند، برخی هم از کوفه توانستند به جمع آن حماسه‌سازان شهید بپیوندند. کسانی هم در راه نهضت حسینی، پیش از عاشورا شهید شدند که آنان نیز جزء اصحاب او به شمار می‌آیند.
شهدای کوفه
تعداد ۶ نفر از یاران امام که در کوفه شهید شدند، عبارت‌اند از:
عبدالاعلی بن یزید کلبی، عبدالله بن بقطر، عمارة بن صلخب، قیس بن مسهر صیداوی، مسلم بن عقیل و هانی بن عروه.
شهدای بنی هاشم: تعداد ۱۷ نفر از شهدای کربلا که شهادتشان اجماعی است، عبارتند از علی بن الحسین الأکبر، عباس بن علی بن ابی طالب، عبدالله بن علی بن ابی طالب، جعفر بن علی بن ابی طالب، عثمان بن علی بن ابی طالب، محمد بن علی بن ابی طالب، عبدالله بن حسین بن علی، ابوبکر بن حسن بن علی، قاسم بن حسن بن علی، عبدالله بن حسن بن علی، عون بن عبدالله بن جعفر، محمد بن عبدالله بن جعفر، جعفر بن عقیل، عبدالرحمان بن عقیل، عبدالله بن مسلم بن عقیل، عبدالله بن عقیل، محمد بن ابی سعید بن عقیل[۴] نام ده نفر دیگر نیز نقل شده که البته یقینی نیست، آنان عبارتند از: ابوبکر بن علی بن ابی‌طالب، عبیدالله بن عبدالله بن جعفر طیار، محمد بن مسلم بن عقیل، عبدالله بن علی بن ابی طالب، عمر بن علی بن ابی طالب، ابراهیم بن علی بن ابی طالب، عمر بن حسن بن علی، محمد بن عقیل بن ابی طالب و جعفر بن محمد بن عقیل[۵].
شهدای مذکور در منابع کهن
نام‌هایی که در زیارت ناحیه مقدسه و نیز در منابع دیگری همچون رجال شیخ، یا رجال طبری آمده است. این جدول که نام ۸۲ نفر را در بر دارد چنین است:
اسلم ترکی، انس بن حارث کاهلی، انیس بن معقل اصبحی، ام وهب، بریر بن خضیر، بشیر بن عمر حضرمی، جابر بن حارث سلمانی، جبلة بن علی شیبانی، جنادة بن حارث انصاری، جندب بن حجیر خولانی، جون مولی ابوذر غفاری، جوین بن مالک ضبعی، حبیب بن مظاهر، حجاج بن مسروق، حر بن یزید ریاحی، حلاس بن عمرو راسبی، حنظلة بن اسعد شبامی، خالد بن عمرو بن خالد، زاهر مولی عمرو بن حمق خزاعی، زهیر بن بشر خثعمی، زهیر بن قین بجلی، زید بن معقل جعفی، سالم مولی بنی المدینة کلبی، سالم مولی عامر بن مسلم عبدی، سعد بن حنظله تمیمی، سعد بن عبدالله، سعید بن عبدالله، سوار بن منعم بن حابس، سوید بن عمرو خثعمی، سیف بن حارث بن سریع جابری، سیف بن مالک عبدی، حبیب بن عبدالله نهشلی، شوذب مولی شاکر، ضرغامة بن مالک، عابس بن ابی شبیب شاکری، عامر بن حسان بن شریح، عامر بن مسلم، عبد الرحمان بن عبد الرحمان بن عبدالله ارحبی، عبد الرحمان بن عبد ربه انصاری، عبد الرحمان بن عبدالله بن یزید عبدی، عبید الله بن یزید عبدی، عمران بن کعب، عمار بن ابی سلامه، عمار بن حسان، عمرو بن جناده، عمر بن جندب، عمرو بن خالد ازدی، عمر بن خالد صیداوی، عمرو بن عبدالله جندعی، عمرو بن ضبیعه، عمرو بن قرظه، عمر بن قرضه، عمر بن عبدالله ابو ثمامه صائدی، عمرو بن مطاع، عمیر بن عبدالله مذحجی، قارب مولی الحسین، قاسط بن زهیر، قاسم بن حبیب، قرة بن ابی قره غفاری، قعنب بن عمر، کردوس بن زهیر، کنانة بن عتیق، مالک بن عبد بن سریع، مجمع بن عبدالله عائذی، مسعود بن حجاج و پسرش، مسلم بن عوسجه، مسلم بن کثیر، منجح مولی الحسین، نافع بن هلال، نعمان بن عمرو، نعیم بن عجلان، وهب بن عبدالله، یحیی بن سلیم، یزید بن حصین همدانی، یزید بن زیاد کندی، یزید بن نبیط.
شهدای مذکور در منابع متأخر
اسامی کسانی است که در منابع متأخرتری مانند زیارت رجبیه، مناقب ابن‌شهرآشوب، یا مثیر الاحزان لهوف آمده است که عبارت‌اند از: (۲۹ نفر)
- ابراهیم بن حصین
- ابو عمرو نهشلی
- حماد بن حماد
- حنظلة بن عمرو شیبانی
- رمیث بن عمرو
- زائد بن مهاجر
- زهیر بن سائب
- زهیر بن سلیمان
- زهیر بن سلیم ازدی
- سلمان بن مضارب
- سلیمان بن سلیمان ازدی
- سلیمان بن عون
- سلیمان بن کثیر
- عامر بن جلیده (یا خلیده)
- عامر بن مالک
- عبد الرحمان بن یزید
- عثمان بن فروه
- عمر بن کناد
- عبدالله بن ابی‌بکر
- عبدالله بن عروه
- غیلان بن عبد الرحمان
- قاسم بن حارث
- قیس بن عبدالله
- مالک بن دودان
- مسلم بن کناد
- مسلم مولی عامر بن مسلم
- منیع بن زیاد
- نعمان بن عمرو
- یزید بن مهاجر جعفی
ستایش عظیمی را که سید الشهدا (ع) شب عاشورا از یاران خویش کرد، نام آنان را جاویدان و مقامشان را جلوه‌گر ساخت. آنجا که فرمود: من اصحابی شایسته‌تر و بهتر از یاران خود نمی‌شناسم «فَاِنِّی لا اَعْلَمُ اَصْحاباً اَوْلی وَلا خَیْراً مِنْ اَصْحابِی وَلا اهل‌بیت اَبَرَّ وَ لا اَوْصَلَ مِنْ اهل‌بیتی فَجَزاکُمُاللّهُ عَنِّی جَمیعاً خَیْراً»[۶] در زیارت ناحیه مقدسه هم امام زمان به آنان اینگونه سلام داده است: «اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ يَا خَيْرَ أَنْصَارٍ اَلسَّلاَمُ»... در توصیف آن شیر مردان عارف، بسیار سخن می‌توان گفت. از زبان دشمن هم می‌توان حقایق را شناخت. به مردی که روز عاشورا همراه عمر سعد در کربلا شرکت داشته، گفتند: وای بر تو! آیا ذریه رسول خدا (ص) را کشتید؟ گفت:... اگر تو شاهد چیزی بودی که ما دیدیم، تو هم همچون ما می‌کردی. گروهی بر ما تاختند که دستهاشان بر قبضه شمشیرها بود، همچون شیران خشمگین، سواران را از چپ و راست درهم می‌نوردیدند و خویش را به کام مرگ می‌افکندند. نه امان می‌پذیرفتند، نه علاقه به مال داشتند و نه چیزی می‌توانست مانع ورودشان بر برکه‌های مرگ گردد! اگر اندکی از آنان دست بر می‌داشتیم، جان همه سپاه را می‌گرفتند. ای بی مادر، پس می‌خواستی چه کنیم؟!...[۷].
برای آشنایی با برخی فضایل آنان، که حواریین امام حسین (ع) بودند، رجوع کنید به منتخب التواریخ[۸] که بیست و شش فضیلت برای آنان بر شمرده است، از جمله: رضایت ازخدا، با وفاترین اصحاب، ثبت بودن نامشان در لوح محفوظ، برتر بودن مقامشان از همه شهدا، همت والا با عده کم، توفیق بازگشت به دنیا در عصر رجعت، معروف بودنشان در آسمان‌ها، شوق شهادت در رکاب امام حسین (ع)، یاران واقعی دین خدا، وارستگی و زهد و عبادت، دفن در سرزمین مقدس کربلا و... همین فضیلت‌هاست که آنان را محبوب دلها ساخته و در دنیا و آخرت، مورد غبطه جهانی‌انند. قبر شهدای کربلا همه یکجا در حرم سید الشهدا (ع) است[۹].
جستارهای وابسته
- ابراهیم بن حصین اسدی
- ابراهیم بن علی بن ابی‌طالب
- ابوالحتوف بن حرث انصاری عجلانی
- ابوبکر بن الحسن المجتبی
- ابوبکر بن علی
- ابوثمامه عمرو صائدی
- احمد بن حسن
- ادهم بن امیة بن عبیده عبدی بصری
- اسلم بن عمرو ترکی
- اسماعیل بن عبدالله بن جعفر
- امیة بن سعد بن زید طائی
- ام‌وهب بنت عبد
- انس بن حارث کاهلی
- انیس بن معقل اصبحی
- بریر بن خضیر همدانی مشرقی
- بشر بن حسن
- بشر بن عمر حضرمی
- بکر بن حی تیمی
- جابر بن حجاج تیمی
- جبله بن علی شیبانی
- جعفر بن عقیل
- جعفر بن علی ابن ابی‌طالب
- جناده بن حارث سلمانی الازدی
- جناده بن کعب انصاری
- جندب بن حجر کندی کوفی
- جون بن حوی
- جوین بن مالک تمیمی
- حارث بن امرءالقیس کندی
- حارث بن نبهان
- حباب بن عامر
- حبشی بن قیس نهمی
- حبیب بن مظاهر اسدی
- حجاج بن زید سعدی
- حجاج بن مسروق جعفی
- حر بن یزید ریاحی
- حسن بن حسن (حسن مثنی)
- حلاس بن عمرو راسبی
- حنظله بن اسعد شبامی
- خالد بن عمرو ازدی
- رافع بن عبدالله
- زاهر بن عمرو کندی
- زهیر بن بشر خثعمی
- زهیر بن سلیم ازدی
- زهیر بن قین بجلی
- زیاد بن عریب همدانی صائدی
- سالم بن عمرو
- سالم مولی عامر بن مسلم عبدی
- سعد بن حرث انصاری عجلانی
- سعد بن حرث خزاعی
- سعد مولی عمرو بن خالد اسدی صیداوی
- سعید بن عبدالله حنفی
- سلمان بن مضارب بجلی
- سلیمان ابی رزین
- سوار بن منعم ابی عمیر همدانی
- سوید بن عمرو بن ابی مطاع خثعم
- سیف بن حارث بن سریع عبدی
- سیف بن مالک عبدی بصری
- شبیب بن جراد کلابی وحیدی
- شبیب بن عبدالله نهشلی
- شریک بن اعور سلمی
- شوذب بن عبدالله همدانی
- ضرعامه بن مالک تغلبی
- طرماح بن عدی
- طفلان مسلم بن عقیل
- عائذ بن مجمع مذحجی
- عابس بن ابی شبیب شاکری
- عامر بن مسلم بن عبدی بصری
- عباس بن علی اصغر
- عباس بن علی قمر بنی‌هاشم
- عبدالرحمان بن عبد ربه خزرجی انصاری
- عبدالرحمان بن عبدالله بن شداد ارحبی
- عبدالرحمان بن عروه غفاری
- عبدالرحمان بن مسعود بن حجاج تیمی
- عبدالرحمن بن عقیل
- عبدالله بن بشر خثعمی
- عبدالله بن حسن مجتبی
- عبدالله بن عروه غفاری
- عبدالله بن عقیل بن ابی‌طالب
- عبدالله بن علی بن ابی‌طالب
- عبدالله بن عمیر کلبی
- عبدالله بن مسلم بن عقیل
- عبدالله بن یقطر حمیری
- عبدالله بن یزید بن ثبیط عبد قیسی
- عبیدالله بن یزید بن ثبیط عبد قیسی
- عبیدالله بن حر جعفی
- عبیدالله بن عبدالله بن جعفر طیار
- عثمان بن علی بن ابی‌طالب
- عقبه بن صلت جهنی
- علی اصغر (عبدالله رضیع)
- علی اکبر علی بن الحسین
- عمار بن ابی سلامه دالانی همدانی
- عمار بن حسان طائی
- عمر بن حسن مجتبی
- عمر بن خالد صیداوی
- عمرو بن ابی کعب بن حارث اشجعی
- عمرو بن جناده انصاری
- عمرو بن جندب حضرمی
- عمرو بن ضبیعه
- عمرو بن عبدالله همدانی جندعی
- عمرو بن قرظه انصاری خزرجی
- عمرو بن قیس مشرفی
- عون بن جعفر طیار
- عون بن عبدالله بن جعفر طیار
- عون بن عقیل بن ابی طالب
- عون بن علی
- قارب بن عبدالله دئلی
- قاسط بن زهیر تغلبی
- قاسم بن الحسن
- قاسم بن حبیب ازدی
- قاسم بن محمد بن جعفر طیار
- قعتب بن عمر نمری
- قیس بن مسهر صیداوی
- مالک بن عبد بن سریع
- مجمع بن زیاد بن عمرو جهنی
- مجمع بن عبدالله عائذی
- محمد بن ابی‌سعید بن عقیل بن ابی‌طالب
- محمد بن عبدالله بن جعفر طیار
- محمد بن علی بن ابی‌طالب
- محمد بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب
- محمد بن کثیر
- مسعود بن حجاج تمیمی
- مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب
- مسلم بن عوسجه اسدی
- مسلم بن کثیر اعرج
- مقسط بن زهیر تغلبی
- منجح بن سهم
- موقع بن ثمامه اسدی صیداوی
- نافع بن هلال جملی
- نصر بن ابی نیزر
- نعمان بن عمرو راسبی
- نعیم بن عجلان انصاری زرقی
- هانی بن عروه
- هرثمة بن سلیم
- هفهاف بن مهند راسبی بصری
- واضح ترک غلام حرث سلمانی
- وهب بن حباب کلبی
- کرش بن زهیر تغلبی
- کنانه بن عتیق تغلبی
- یحیی بن سلیم مازنی
- یحیی بن هانی
- یزید بن ثبیط عبدی قیسی
- یزید بن حصین همدانی
- یزید بن زیاد کندی
- یزید بن مسعود نهشلی بصری
- یزید بن مغفل جعفی
منابع
پانویس
- ↑ از جمله در سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۱.
- ↑ ر.ک: انصار الحسین، الدوافع الذاتیة لانصار الحسین، ابصار العین فی انصار الحسین، فرسان الهیجاء، عنصر شجاعت، اسوههای جاوید، مقاتل الطالبیین، موسوعة المصطفی و العترة، ج ۶، ص ۲۰۱ و... .
- ↑ جزوه تشکیلات توحیدی عاشورا، فاطمی پناه، ص ۲۳
- ↑ انصار الحسین، محمد مهدی شمس الدین، ص ۱۱۱
- ↑ انصار الحسین، محمد مهدی شمس الدین، ص ۱۱۷
- ↑ مقتل خوارزمی، ج ۱، ص ۲۴۶، لهوف، ص۷۹
- ↑ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۳،ص ۲۶۳
- ↑ منتخب التواریخ، ص ۲۴۵ تا ۲۵۵
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص۵۴ تا ۵۸.