آیه تأویل: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | |||
{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه)اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>. | |||
[[آیات قرآن]] که همه از سوی [[خداوند]] نازل شده، بنابر سطح [[درک]] و [[طهارت]] افراد مختلف، به دو بخش تقسیم می‌شود: برخی از [[آیات]] دارای معنا و غرضی روشن‌اند؛ اما برخی دیگر آیاتی هستند که وجوه گوناگونی از معنای آنها قابل استفاده است و در نتیجه، در غرضی که خداوند از [[نزول]] آنها [[اراده]] فرموده تشابه حاصل می‌شود. دسته اول [[محکمات]] و دسته دوم [[متشابهات]] است. کسانی که دارای [[ایمانی]] استوارند، در برابر [[آیات متشابه]] توقف می‌کنند تا از [[راسخین در علم]] و آگاهان به [[کلام]] [[وحی]]، مراد اصلی آن را سؤال کنند. اما فتنه‌جویان و [[منافقان]] [[بیماردل]] از آیات متشابه در جهت اغراض خود استفاده می‌کنند و به جای مراجعه به راسخین در علم، به تفسیرهای ناصحیح خود [[تمسک]] می‌جویند؛ آنها [[قرآن]] را دست‌آویزی برای اغراض خویش قرار داده و [[فتنه‌انگیزی]] می‌کنند. | |||
[[حقیقت قرآن]] از سنخ کلمه و کلام نیست؛ بلکه در [[کتاب مکنون]] و [[ام‌الکتاب]] است و تنها خداوند بر آن [[آگاه]] است. در [[امت اسلام]] نیز فقط راسخین در علم، یعنی [[رسول اکرم]]{{صل}} و [[عترت طاهره]] ایشان{{عم}}، از [[حقیقت قرآن]] آگاهند و در نتیجه، می‌توانند [[متشابهات]] [[قرآن]] را به [[درستی]] به [[محکمات]] برگردانده و معنا کنند. | |||
با توجه به اینکه قرآن [[کتاب الهی]] است و [[امت]] در همه ایام محتاج آن است و باید به همه [[آیات قرآن]] عمل کند؛ لذا لازم است در همه زمان‌ها کسانی باشند که از [[تأویل آیات]] [[الهی]]، خواه محکمات یا متشابهات، باخبر باشند تا بتوانند متشابهات قرآن را به درستی و آن‌چنان که مرضیّ [[رضای الهی]] است، به محکمات برگردانده و امت را از [[تحیر]] و فرو افتادن در ورطه هلاک و نیز فتنه‌گری فتنه‌جویان [[نجات]] دهند. در نتیجه، [[وجود امام]] در همه زمان‌ها ضروری است. | |||
[[حد وسط]] در این [[برهان]]، [[ضرورت]] [[رجوع]] به [[راسخین]] در قرآن برای [[فهم]] متشابهات [[آیات]] کتاب الهی است؛ لذا هرچند در طی برهان جهات مختلف تشابه در آیات و گستره طولی و عرضی قرآن بحث شد، ولی آنچه محور اصلی در [[ضرورت وجود دائمی امام]] از این منظر است، [[نیازمندی به امام]] در فهم [[آیات متشابه]] قرآن است. | |||
به این ترتیب، می‌توان قیاسی اقترانی را به شکل اول ترتیب داد: | |||
اولاً، آیات متشابه قرآن را تنها راسخین در قرآن می‌توانند [[تفسیر]] و تبیین نمایند {{متن قرآن|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ}}. | |||
ثانیاً، (بنابر [[روایات]] وارده راسخین در قرآن منحصراً [[رسول خدا]]{{صل}} و [[اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} هستند. | |||
نتیجه آنکه: آیات متشابه قرآن را تنها رسول خدا{{صل}} و اهل بیت عصمت و طهارت{{عم}} می‌توانند تفسیر و [[تبین]] نمایند. | |||
در مرحله بعد نیز قیاسی استثنایی را به شکل زیر ترتیب می‌دهیم و می‌گوییم: | |||
اولاً، اگر قرآن کتاب امت خاتم است، پس امت همیشه نیازمند [[وجود امام معصوم]] در تبیین متشابهات کتاب الهی است. | |||
ثانیاً، با [[اثبات]] مقدم، [[تالی]] را اثبات نموده و می‌گوییم: قرآن کتاب امت خاتم است؛ بنابراین، امت همیشه نیازمند مبین و [[امام]] [[معصوم]] در تبیین متشابهات کتاب الهی است.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۲۳۵ و ۲۸۶.</ref> | |||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
| خط ۱۷: | خط ۳۸: | ||
* [[محکم و متشابه]] | * [[محکم و متشابه]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==پرسش مستقیم== | |||
[[آیه تأویل چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1379153.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
{{آیات امامت}} | {{آیات امامت}} | ||
نسخهٔ ۲۲ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۲۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه تأویل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه تأویل در قرآن - آیه تأویل در حدیث - آیه تأویل در کلام اسلامی - آیه تأویل در گفتگوهای بین‌المذاهب - پرسش‌های مرتبطمقدمه
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
[۱].
آیات قرآن که همه از سوی خداوند نازل شده، بنابر سطح درک و طهارت افراد مختلف، به دو بخش تقسیم می‌شود: برخی از آیات دارای معنا و غرضی روشن‌اند؛ اما برخی دیگر آیاتی هستند که وجوه گوناگونی از معنای آنها قابل استفاده است و در نتیجه، در غرضی که خداوند از نزول آنها اراده فرموده تشابه حاصل می‌شود. دسته اول محکمات و دسته دوم متشابهات است. کسانی که دارای ایمانی استوارند، در برابر آیات متشابه توقف می‌کنند تا از راسخین در علم و آگاهان به کلام وحی، مراد اصلی آن را سؤال کنند. اما فتنه‌جویان و منافقان بیماردل از آیات متشابه در جهت اغراض خود استفاده می‌کنند و به جای مراجعه به راسخین در علم، به تفسیرهای ناصحیح خود تمسک می‌جویند؛ آنها قرآن را دست‌آویزی برای اغراض خویش قرار داده و فتنه‌انگیزی می‌کنند.
حقیقت قرآن از سنخ کلمه و کلام نیست؛ بلکه در کتاب مکنون و ام‌الکتاب است و تنها خداوند بر آن آگاه است. در امت اسلام نیز فقط راسخین در علم، یعنی رسول اکرم(ص) و عترت طاهره ایشان(ع)، از حقیقت قرآن آگاهند و در نتیجه، می‌توانند متشابهات قرآن را به درستی به محکمات برگردانده و معنا کنند. با توجه به اینکه قرآن کتاب الهی است و امت در همه ایام محتاج آن است و باید به همه آیات قرآن عمل کند؛ لذا لازم است در همه زمان‌ها کسانی باشند که از تأویل آیات الهی، خواه محکمات یا متشابهات، باخبر باشند تا بتوانند متشابهات قرآن را به درستی و آن‌چنان که مرضیّ رضای الهی است، به محکمات برگردانده و امت را از تحیر و فرو افتادن در ورطه هلاک و نیز فتنه‌گری فتنه‌جویان نجات دهند. در نتیجه، وجود امام در همه زمان‌ها ضروری است.
حد وسط در این برهان، ضرورت رجوع به راسخین در قرآن برای فهم متشابهات آیات کتاب الهی است؛ لذا هرچند در طی برهان جهات مختلف تشابه در آیات و گستره طولی و عرضی قرآن بحث شد، ولی آنچه محور اصلی در ضرورت وجود دائمی امام از این منظر است، نیازمندی به امام در فهم آیات متشابه قرآن است. به این ترتیب، می‌توان قیاسی اقترانی را به شکل اول ترتیب داد:
اولاً، آیات متشابه قرآن را تنها راسخین در قرآن می‌توانند تفسیر و تبیین نمایند وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ.
ثانیاً، (بنابر روایات وارده راسخین در قرآن منحصراً رسول خدا(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) هستند.
نتیجه آنکه: آیات متشابه قرآن را تنها رسول خدا(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) می‌توانند تفسیر و تبین نمایند.
در مرحله بعد نیز قیاسی استثنایی را به شکل زیر ترتیب می‌دهیم و می‌گوییم:
اولاً، اگر قرآن کتاب امت خاتم است، پس امت همیشه نیازمند وجود امام معصوم در تبیین متشابهات کتاب الهی است.
ثانیاً، با اثبات مقدم، تالی را اثبات نموده و می‌گوییم: قرآن کتاب امت خاتم است؛ بنابراین، امت همیشه نیازمند مبین و امام معصوم در تبیین متشابهات کتاب الهی است.[۲]
شأن نزول
جستارهای وابسته
پرسش مستقیم
آیه تأویل چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
منابع
آیات امامت و ولایت
- آیات آغاز سوره براءت
- آیه ۲۵ سوره احزاب
- آیه ۲۳ سوره احزاب
- آیات ۵ تا ۱۰ سوره انسان (آیات سوره هل اتی)
- آیات شفاعت
- آیات صراط مستقیم
- آیات صله رحم
- آیات علم غیب امام علی
- آیات هدایت
- آیه فاذا فرغت فانصب
- آیه ابتلا
- آیه اتباع
- آیه اجتباء
- آیه أحسب الناس
- آیه اخوت
- آیه اذان
- آیه اذن واعیه
- آیه استرجاع
- آیه استقامت
- آیه استواء بر سوق (آیه یعجب الزراع)
- آیه اطاعت
- آیه اطعام
- آیه اعتصام (آیه حبل الله)
- آیه اعراف
- آیه أفمن شرح الله
- آیه أفمن کان مؤمناً
- آیه أفمن وعدناه وعدا حسنا
- آیه أفمن یعلم
- آیه اقامه وجه
- آیه اکمال
- آیه ام یحسدون
- آیه امت هادیه
- آیه امر به عدل
- آیه امر به معروف
- آیه ان الذین اجرموا
- آیه انتقام
- آیه انفاق
- آیه اولو الارحام
- آیه اولی‌الامر
- آیه اولئک کتب فی قلوبهم الایمان
- آیه اهل ذکر (آیه سؤال)
- آیه ایتای کتاب
- آیه ایذاء المؤمنین
- آیه بشارت در سوره حج
- آیه بشارت در سوره یونس
- آیه بصیرت
- آیه بیت‌الله الحرام
- آیه بینه و شاهد
- آیه تأذین
- آیه تأویل (آیه راسخون فی العلم)
- آیه تبلیغ
- آیه تراهم رکعاً سجداً
- آیه تزکیه
- آیه تشبیه علی به عیسی
- آیه تطهیر
- آیه تعلیم کتاب و حکمت
- آیه تکریم والدین
- آیه تنازع
- آیه تواصی به صبر
- آیه توبه آدم
- آیه توکل علی الله
- آیه ثم اورثنا الکتاب
- آیه حسن المأب
- آیه حفظ امانت
- آیه حکمت
- آیه خلافت
- آیه خیر البریة
- آیه دعوت بر ولایت
- آیه ذم من کذب النبی
- آیه راکعین
- آیه رب اشرح لی
- آیه ردالامور
- آیه رؤیت اعمال
- آیه سأل سائل
- آیه سفیران الهی
- آیه سقایة الحاج
- آیه سلام علی آل یاسین
- آیه سلام (آیه سلم)
- آیه سی و سه سوره آل عمران
- آیه شهادت
- آیه صاحب فضیلت
- آیه صادقین
- آیه صالح المؤمنین
- آیه صدق
- آیه صدیقون
- آیه صلوات بر نبی
- آیه علم الکتاب
- آیه عم یتسائلون
- آیه فتلقی آدم
- آیه فی مقعد صدق
- آیه کفایت
- آیه لحن القول
- آیه لسان صدق
- آیه مباهله
- آیه محبت
- آیه محسنین
- آیه مرج البحرین
- آیه مسابقه (آیه والسابقون السابقون)
- آیه مسئولون
- آیه مشاقه نبی
- آیه ملک عظیم
- آیه من اتبعک
- آیه من المؤمنین رجال
- آیه من جاء بالحسنة
- آیه من سبقت لهم الحسنی
- آیه من یشری نفسه
- آیه منافقان
- آیه منذر و هادی
- آیه مودت
- آیه مؤذن
- آیه میثاق
- آیه نجم
- آیه نجوی
- آیه نصر
- آیه نصرت
- آیه نعیم
- آیه نفر
- آیه نور
- آیه و اسأل من ارسلنا
- آیه و الشمس و ضحاها
- آیه و انذر عشیرتک الاقربین (آیه لیلة المبیت)
- آیه و انی لغفار
- آیه و لا تقتلوا
- آیه و لسوف یعطیک
- آیه وارثان کتاب
- آیه والسابقون الاولون
- آیه ود
- آیه وزارت
- آیه وعد الله الذین آمنوا
- آیه ولایت
- آیه هذان خصمان
- آیه هفتم سوره انشراح
- آیه هو الذی خلق
- آیه یسقی بماء واحد
- آیه یوم لا یخزی
پانویس
- ↑ «اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه)اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۵ ص ۲۳۵ و ۲۸۶.
