آیه رؤیت اعمال
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیات امامت امام علی است. آیه رؤیت اعمال از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه رؤیت اعمال در قرآن - آیه رؤیت اعمال در حدیث - آیه رؤیت اعمال در کلام اسلامی - آیه رؤیت اعمال در گفتگوهای بین‌المذاهب - پرسش‌های مرتبطمتن آیه: ﴿وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴾[۱]
مقدمه
آیه شریفه ۱۰۵ سوره توبه، به آیه رؤیت اعمال معروف است. مخاطب این آیه عموم مردم، اعم از مؤمن و کافر می‌باشد. اطلاق آیه در رؤیت اعمال، بدان معناست که کل اعمال همه انسان‌ها در همه زمان‌ها و همه مراحل آن (از نیت عمل گرفته تا گفتار و رفتار) مشمول این سخن خداوند قرار می‌گیرد. این رؤیت، با چنین کیفیتی، نمی‌تواند صرفاً منحصر به ظاهر عمل باشد، بلکه حقایق اعمال را نیز در بر می‌گیرد. همچنین آیه شریفه تصریح فرموده که این رؤیت فقط مختص خداوند، پیامبر(ص) و برخی از مؤمنین است. منظور از مؤمنین در آیه، همه اهل ایمان نیستند؛ زیرا این رؤیت به رؤیت خداوند عطف گردیده و لذا فراتر از رؤیت ظاهر اعمال است. بر اساس روایات مختلف، منظور آیه شریفه از مؤمنین، ائمه اطهار(ع) است.
با استفاده از آیه شریفه می‌توان موضوع رؤیت اعمال انسان‌ها را که لازمه آن اشراف بر عالم ملکوت و باطن اعمال و نیات انسانی است، به شرح قیاس زیر اثبات نمود:
اولاً، خدا و رسول(ص) و مؤمنون(ع)، ناظر بر باطن اعمال انسان‌ها هستند: ﴿فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ﴾[۲].
ثانیاً، ناظر بر باطن اعمال، باید اشراف بر ملکوت انسان‌ها داشته باشد.
در نتیجه: خدا و رسول(ص) و مؤمنون(ع) اشراف بر ملکوت انسان‌ها دارند.
با تدبر در نتیجه منطقی حاصله، می‌توان موارد زیر را استنتاج نمود:
- رسول خدا(ص)، با عنایت الهی، از عالم غیب آگاهی دارد و علم او متعارف و اکتسابی نیست. از آنجا که علم و رؤیت مؤمنین مذکور در آیه به خدا و رسولش(ص) (از جهت اشراف بر اعمال عباد) عطف گردیده است، بنابراین، رؤیت آنان (به اذن خداوند) مشرف بر ظاهر و باطن اعمال عباد است.
- لازمه اشراف بر ظاهر و باطن اعمال عباد، علم و عصمت از ناحیه خداوند است.
- بنابر روایات وارده، کسانی که برخوردار از علم و عصمت الهی هستند، منحصر در ائمه هدی(ع) می‌باشند.
- منظور از ﴿الْمُؤْمِنُونَ﴾ در این آیه، امامان معصوم(ع) از فرزندان حضرت زهرا(س) می‌باشند. به لحاظ ضرورت رؤیت اعمال همه انسان‌ها در طول تاریخ، لازم است همواره این امر استمرار داشته باشد.
- با استفاده از آیه شهادت و اخبار پیامبر(ص) و امامان(ع) از اعمال بندگان در روز قیامت، می‌توان حضور دائمی مقام امامت در میان مردم تا روز قیامت را نتیجه گرفت.
- هرچند مخاطب آیه منافقینی هستند که از فرمان رسول خدا(ص) سرپیچی کردند، ولی خداوند قاعده‌ای کلی را برای همه زمان‌ها بیان می‌دارد و می‌فرماید که هر عملی که امت اسلام و خلایق انجام می‌دهند، همان طور که خداوند ظاهر و باطن و نیات آنها را می‌داند، رسول او(ص) و امامان(ع) نیز مطلع هستند و چنین مقامی خبر از مقام ولایت امام بر امت دارد.[۳]
شأن نزول
پرسش مستقیم
آیه رؤیت چگونه نصب الهی امام را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
منابع
آیات امامت و ولایت
- آیات آغاز سوره براءت
- آیه ۲۵ سوره احزاب
- آیه ۲۳ سوره احزاب
- آیات ۵ تا ۱۰ سوره انسان (آیات سوره هل اتی)
- آیات شفاعت
- آیات صراط مستقیم
- آیات صله رحم
- آیات علم غیب امام علی
- آیات هدایت
- آیه فاذا فرغت فانصب
- آیه ابتلا
- آیه اتباع
- آیه اجتباء
- آیه أحسب الناس
- آیه اخوت
- آیه اذان
- آیه اذن واعیه
- آیه استرجاع
- آیه استقامت
- آیه استواء بر سوق (آیه یعجب الزراع)
- آیه اطاعت
- آیه اطعام
- آیه اعتصام (آیه حبل الله)
- آیه اعراف
- آیه أفمن شرح الله
- آیه أفمن کان مؤمناً
- آیه أفمن وعدناه وعدا حسنا
- آیه أفمن یعلم
- آیه اقامه وجه
- آیه اکمال
- آیه ام یحسدون
- آیه امت هادیه
- آیه امر به عدل
- آیه امر به معروف
- آیه ان الذین اجرموا
- آیه انتقام
- آیه انفاق
- آیه اولو الارحام
- آیه اولی‌الامر
- آیه اولئک کتب فی قلوبهم الایمان
- آیه اهل ذکر (آیه سؤال)
- آیه ایتای کتاب
- آیه ایذاء المؤمنین
- آیه بشارت در سوره حج
- آیه بشارت در سوره یونس
- آیه بصیرت
- آیه بیت‌الله الحرام
- آیه بینه و شاهد
- آیه تأذین
- آیه تأویل (آیه راسخون فی العلم)
- آیه تبلیغ
- آیه تراهم رکعاً سجداً
- آیه تزکیه
- آیه تشبیه علی به عیسی
- آیه تطهیر
- آیه تعلیم کتاب و حکمت
- آیه تکریم والدین
- آیه تنازع
- آیه تواصی به صبر
- آیه توبه آدم
- آیه توکل علی الله
- آیه ثم اورثنا الکتاب
- آیه حسن المأب
- آیه حفظ امانت
- آیه حکمت
- آیه خلافت
- آیه خیر البریة
- آیه دعوت بر ولایت
- آیه ذم من کذب النبی
- آیه راکعین
- آیه رب اشرح لی
- آیه ردالامور
- آیه رؤیت اعمال
- آیه سأل سائل
- آیه سفیران الهی
- آیه سقایة الحاج
- آیه سلام علی آل یاسین
- آیه سلام (آیه سلم)
- آیه سی و سه سوره آل عمران
- آیه شهادت
- آیه صاحب فضیلت
- آیه صادقین
- آیه صالح المؤمنین
- آیه صدق
- آیه صدیقون
- آیه صلوات بر نبی
- آیه علم الکتاب
- آیه عم یتسائلون
- آیه فتلقی آدم
- آیه فی مقعد صدق
- آیه کفایت
- آیه لحن القول
- آیه لسان صدق
- آیه مباهله
- آیه محبت
- آیه محسنین
- آیه مرج البحرین
- آیه مسابقه (آیه والسابقون السابقون)
- آیه مسئولون
- آیه مشاقه نبی
- آیه ملک عظیم
- آیه من اتبعک
- آیه من المؤمنین رجال
- آیه من جاء بالحسنة
- آیه من سبقت لهم الحسنی
- آیه من یشری نفسه
- آیه منافقان
- آیه منذر و هادی
- آیه مودت
- آیه مؤذن
- آیه میثاق
- آیه نجم
- آیه نجوی
- آیه نصر
- آیه نصرت
- آیه نعیم
- آیه نفر
- آیه نور
- آیه و اسأل من ارسلنا
- آیه و الشمس و ضحاها
- آیه و انذر عشیرتک الاقربین (آیه لیلة المبیت)
- آیه و انی لغفار
- آیه و لا تقتلوا
- آیه و لسوف یعطیک
- آیه وارثان کتاب
- آیه والسابقون الاولون
- آیه ود
- آیه وزارت
- آیه وعد الله الذین آمنوا
- آیه ولایت
- آیه هذان خصمان
- آیه هفتم سوره انشراح
- آیه هو الذی خلق
- آیه یسقی بماء واحد
- آیه یوم لا یخزی
پانویس
- ↑ و بگو (آنچه در سر دارید) انجام دهید، به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید و به سوی داننده پنهان و آشکار بازگردانده خواهید شد و او شما را از آنچه انجام می‌داده‌اید آگاه خواهد ساخت؛ سوره توبه، آیه: ۱۰۵.
- ↑ «به زودی خداوند و پیامبرش و مؤمنان کار شما را خواهند دید» سوره توبه، آیه ۱۰۵.
- ↑ فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل، ج۵ ص ۵۵ و ۸۵.
