آثار تربیتی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)

آثار تربیتی انتظار امام مهدی چیست؟
آثار تربیتی انتظار امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / کارکردها، ویژگی‌ها و آثار انتظار
مدخل اصلی	آثار اخلاقی و تربیتی انتظار
تعداد پاسخ	۱ پاسخ
	v; t; e;

آثار تربیتی انتظار امام مهدی چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «فواید و آثار انتظار چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

حجت الاسلام و المسلمین محمود ملکی راد، در کتاب «خانواده و زمینه‌سازی ظهور» در این‌باره گفته است:

«خودسازی: انتظار فرج بالاترین اعمال امت پیامبر است^[۱]. منتظر واقعی چون با فضیلت‌ترین اعمال را انجام می‌دهد، از ایمان بالاتری برخوردار است. منتظران مهدی (ع) که او را احیاکننده ارزش‌های اسلامی در جهان می‌دانند، سعی می‌کنند خود را با معیارهای دینی تطبیق دهند و در صدد اجرای آموزه‌های دینی باشند.(...)
ایمان: یکی دیگر از آثار انتظار استحکام ایمان در افراد منتظر است؛ زیرا تحقق ظهور و حکومت جهانی بدون ایمان غیرممکن خواهد بود. خداوند متعال در این زمینه می‌فرماید: "خداوند بر کسانی از شما که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، وعده فرموده آنان را در زمین جانشین خواهد ساخت"^[۲]. در روایات بسیاری این آیه با ظهور امام مهدی (ع) تطبیق شده است. از جمله در روایتی آمده است: "این آیه درباره مهدی نازل شده است^[۳] خداوند متعال در این آیه، مهدی (ع) و یارانش را ﴿الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ﴾^[۴] معرفی کرده است(...)
ایجاد ملکه تقوا: از آنجایی که منتظران خود را منسوب به امام (ع) می‌دانند، به این نتیجه می‌رسند که در پیروی از آن حضرت پیش‌قدم باشند و الگوی رفتاری و اخلاقی خود را امام (ع) قرار دهند. از آثار این الگو گرفتن این است که آنان در رفتار فردی و اجتماعی طبق خواست امام (ع) حرکت و مسیر زندگی خویش را بر اساس آن تنظیم می‌کنند. از طرفی چون خواست امام (ع) طبق خواست خداوند است و بر محور آن می‌چرخد و غیر از آن نیست، رفتار فردی و اجتماعی منتظران نیز متأثر از اوامر و نواهی الهی و بر محور رضایتمندی خداوند خواهد بود و در محدوده تعیین‌شده خداوند دور می‌زند.(...)
صبر و تحمل در مقابل مشکلات: یکی دیگر از ویژگی‌های اخلاقی منتظران صبر و مقاومت در برابر سختی‌ها و دشمنان است. کسی که انتظار امری را دارد، تحقق آن را حتمی می‌داند. همین یقین به او در مقابل موانع و مشکلات، صبر و پایداری می‌دهد. او به امید بروز آن امر مورد انتظار، مشکلات را به جان می‌خرد و سعی می‌کند شرایط را برای پدید آمدن آن امر فراهم کند؛ به همین جهت منتظران مهدی صبر و استقامت بیشتری خواهند داشت. قرآن کریم اهمیت بسیاری به صبر داده و در آیات بسیاری از آن یاد کرده و راه رستگاری را پایداری و استقامت در برابر مشکلات و هوس‌های دنیوی دانسته است: "ای کسانی که ایمان آوردید [در برابر مشکلات و سختی‌ها و ناملایمات] استقامت کنید! و در برابر دشمنان [نیز] پایدار باشید و از مرزهای خود مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید"^[۵]. امام باقر (ع) در تفسیر این آیه فرمودند: "بر انجام واجبات الهی صبر کنید و در برابر دشمنان پایداری کنید و مراقب امامتان [که به انتظارش هستید] باشید"^[۶].(...)
گریز از نومیدی: یکی از آفات اخلاقی که هم آثار فردی خطرناکی دارد و هم آثار اجتماعی فلج‌کننده، مبتلا شدن به یأس و ناامیدی است. جامعه‌ای که دچار چنین حالتی شود، نشاط و بالندگی خود را از دست می‌دهد، حیات واقعی خود را از دست می‌دهد. با توجه به اهمیت این امر و جایگاه خطیر آن، خداوند از ابتلای به یأس بر حذر می‌دارد و می‌فرماید: "از رحمت و یاری خدا ناامید و از مأیوس نباشید. تنها جماعت کافر از رحمت خدا ناامید می‌شوند"^[۷](...)
تکامل روحی: یکی دیگر از آثار انتظار در زندگی انسان تکامل روحی و معنوی است؛ زیرا انتظار موجب می‌شود افراد خود را با معیارهای مورد پذیرش دین و امامت وفق دهند و زندگی خود را با معارف دینی هماهنگ و همراه سازند. (...) امام زین العابدین (ع) درباره انتظار و جایگاه منتظران و تکامل روحی و عقلانی آنان می‌فرماید: "... غیبت با ولیّ خداوند که دوازدهمین نفر از اوصیای پیغمبر اکرم (ص) و امامان بعد از اوست، طولانی می‌شود. مردمانی که در زمان غیبت او هستند و معتقد به امامت او و منتظر ظهور او می‌باشند، برتر از اهل هر زمانی‌اند؛ زیرا خداوند عزوجل آن‌قدر از عقل‌ها و فهم‌ها و معرفت به آنان عنایت می‌کند که غیبت نزد آنان به منزله مشاهده است و آنان را در آن زمان به منزله مجاهدانی قرار داده است که در حضور پیغمبر اکرم (ص) با شمشیر می‌جنگند. آنان حقیقتاً بااخلاص‌اند و شیعیانِ باصداقت ما می‌باشند و مردم را در آشکار و پنهان به سوی دین خداوند فرا می‌خوانند. سپس آن حضرت فرمودند: انتظار فرج، از اعظم فرج است"^[۸]. اینکه در این روایت انتظار فرج از جمله گشایش و فرج برشمرده شده در حقیقت به جهت جایگاه و اهمیت این امر و تأثیر آن بر تحول فردی و اجتماعی است»^[۹].

پرسش‌های مصداقی همطراز

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

پانویس

↑ رسول خدا (ص) فرمودند: «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۴).
↑ ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ...﴾ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند...» سوره نور، آیه ۵۵.
↑ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۷۷.
↑ «کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند» سوره نور، آیه ۵۵.
↑ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
↑ «اصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَكُمُ الْمُنْتَظَرَ». (نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۹۹، ح۱۳).
↑ ﴿وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ﴾ «و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.
↑ «تَمْتَدُّ الْغَيْبَةُ بِوَلِيِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الثَّانِي عَشَرَ مِنْ أَوْصِيَاءِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۱، ص۳۲۰).
↑ ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص ۴۸

[1] رسول خدا (ص) فرمودند: «أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۶۴۴).

[2] ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ...﴾ «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند...» سوره نور، آیه ۵۵.

[3] طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص۱۷۷.

[4] «کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند» سوره نور، آیه ۵۵.

[5] ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾ «ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.

[6] «اصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَكُمُ الْمُنْتَظَرَ». (نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۱۹۹، ح۱۳).

[7] ﴿وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ﴾ «و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.

[8] «تَمْتَدُّ الْغَيْبَةُ بِوَلِيِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الثَّانِي عَشَرَ مِنْ أَوْصِيَاءِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلِينَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِينَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَعْظَمِ الْفَرَجِ» (ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج۱، ص۳۲۰).

[9] ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص ۴۸

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]