آثار انتظار

این مدخل زیرشاخهٔ بحث انتظار ظهور امام مهدی است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

انتظار آثار انتظار
• آثار اجتماعی • آثار تربیتی • آثار فکری و اعتقادی • آثار روانشناختی انتظار • آثار اخلاقی و تربیتی انتظار • آثار اقتصادی • آثار سیاسی • آثار فردی • آثار نظامی • آثار روان‌شناختی عناوین مربوطه انتظار • وظایف شیعه در عصر غیبت • منتظِر • چیستی انتظار • ابعاد انتظار

مقدمه

در انتظار و امید به آینده‌‏ای روشن، انتظاری رشدآفرین است که بسیاری از نیازهای روحی و جسمی انسان‏‌ها پاسخ داده می‏‌شود. آدمی در پرتو انتظار و امید، رنج‏ها و گرفتاری‌‏ها را تحمل می‏‌کند و با کشتی امید و آرزو در دریای پرتلاطم و طوفان‌‏زای زندگی، به سلامت به سیر خود ادامه می‌‏دهد.

آثار انتظار

اگر کسی به راستی به همه شرایط انتظار، پای‏بند باشد و بایسته‌‏های آن را انجام دهد، آثاری تربیتی برای وی در پی خواهد داشت که برخی از آنها چنین است:

آثار اخلاقی و تربیتی

مقالهٔ اصلی: آثار اخلاقی و تربیتی انتظار

از شاخص‌های اصلی حکومت مهدوی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است. انسان با توجه به نیروی تفکر می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ فکری و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ الهی و وجود رهبری الهی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد.

برخی از آثار اخلاقی و تربیتی انتظار عبارت‌اند از:

1. خودسازی و تهذیب نفس: تهذیب نفس از چنان اهمیتی برخوردار است که اعمال ناشایست و گناهان از اسباب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای امام شمرده شده است.
2. تحصیل ملکۀ تقوی و عدالت: منتظران حکومت عدل جهانی باید پیوسته، نمونه عدل و عدل‌طلبی باشند و با اجتناب از معاصی و رعایت تقوای الهی، بتواند ملکۀ عدالت را در خود پدید آورند تا در عصر ظهور که عصر استقرار عدل ناب و مطلق است خویشتن را با شرایط نوین تمدن توحیدی مهدوی هماهنگ سازد. در غیر این صورت هاضمۀ شخصیت فرد، قدرت جذب مؤلفه‌های فرهنگ عدالت محور دولت مهدی(ع) را نخواهد داشت
3. ایمان و عمل صالح: دوران دولت مهدی(ع)، به تعبیر قرآن، دوران مؤمنین و عباد صالح است و شرط منتظران ظهور و کارگزاران حکومت عدل جهانی، ایمان و عمل صالح است.
4. الگوپذیری و تأسی به امام؛
5. امر به معروف و نهی از منکر.

آثار تربیتی

مقالهٔ اصلی: آثار تربیتی انتظار

آثار تربیتی انتظار از چند بُعد بررسی شده است:

1. آثار تربیتی از حیث ارتباط انسان با خدا:
   1. پرورش شناخت امام مهدی: از جمله اهداف والای تربیتی مکتب انتظار، معرفت امام عصر(ع) است. این امر چنان اهمیت والایی دارد که نبی مکرم اسلام معرفت نداشتن به امام زمان(ع) را مساوی با مرگ جاهلی می‌‌دانند و از آنجا که آدمی آن گونه می‌‌میرد که زیسته است، پس حیات چنین کسی نیز حیات جاهلانه و غیرمعقول خواهد بود. غایت و هدف نهایی از شناخت امام، شناخت مقام ربوبیت حضرت رحمان است.
   2. پرورش ایمان و باور به مهدویت: مقصود از تقویت باور به مهدویت آن است که افراد اگر تردید یا شبهاتی در این زمینه در ذهن دارند یا با پرسش‏‌هایی مواجه هستند، باید درصدد رفع آن برآیند؛ چراکه اندیشه و باور نقش اساسی در شکل‏‌گیری شخصیت و چگونگی رفتار انسان دارد.
   3. پرورش تولی به امام مهدی: این هدف بیشتر جنبه اجتماعی دارد وارتباط منتظر را با سایر انسان‌ها مدنظر قرار می‌‌دهد. معرفت و حُب امام، شاخص‌ها و معیارهایی را در اختیار انسان می‌‌گذارد و عواطف او را چنان منقلب می‌‌کند که دوست دارِ دوست داران امام و دشمنِ دشمنان او می‌‌شود. تولّی و تبرّی در کنار هم معنا پیدا می‌‌کنند؛ یعنی کسی نمی‌تواند ادعا کند امام و یاران او را دوست دارد، اما از دشمنان ومعاندان ایشان متنفر و منزجر نباشد یا اینکه آنها را نیز دوست داشته باشد.
2. آثار تربیتی از حیث ارتباط انسان با خود:
   1. تربیت اعتقادی و روانی مانند: پرورش نیروی تفکر و پرورش نیروی خودشناسی.
   2. تربیت عاطفی و روانی مانند: پرورش روحیه امید؛ پرورش روحیه خودکنترلی (شرم حضور و مراقبت بر خود)؛ پرورش روحیه و انگیزه فعالیت؛ پرورش روحیه پیوند قلبی با امام (یاد امام).
   3. تربیت اخلاقی و رفتاری فردی مانند: پرورش روحیه تهذیب، تزکیه و خودسازی؛ پرورش ملکه ورع و تقوای الهی؛ پرورش روحیه قطع تعلقات دنیوی (بغض دنیا)؛ پرورش روحیه اطاعت از امام؛ پرورش آمادگی برای ظهور امام مهدی.
3. آثار تربیتی از حیث ارتباط با دیگران:
   1. تربیت اعتقادی و روانی مانند: پرورش روحیه مسئولیت‌پذیری اجتماعی؛
   2. تربیت عاطفی و روانی مانند: پرورش روحیه محبت و عشق‌ورزی (قدرت دوست داشتن)؛
   3. تربیت اخلاقی و رفتاری اجتماعی مانند: پرورش روحیه خوش خلقی و گسترش سلامت اخلاقی در جامعه؛ پرورش روحیه مشارکت سیاسی جامعه در پرتو حکومت اسلامی؛ پرورش روحیه ایثار و ....

آثار فکری و اعتقادی

مقالهٔ اصلی: آثار فکری و اعتقادی انتظار

فکر، زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ می‌‌کند. رسالت انبیاء و اولیاء تربیت انسان و رها ساختن او از جهل و عرضه حقایق امور است. در جریان انتظار انسان با قرار گرفتن تحت تربیت حضرت ولی عصر(ع) و طهارت فکری و عقلی رشد می‌کند.

برخی از آثار معرفتی انتظار عبارت‌اند از:

1. دین‌شناسی: شناخت مفاهیم دینی و کسب آگاهی‌های تخصصی به منظور دفاع از دین و پاسخگویی منطقی و صحیح به شبهات در عصر غیبت اهمیت و حساسیت بیشتری دارد. منتظران از دریچۀ انتظار به امور غیبی اعتقاد و باور پیدا می‌‌کنند و همین سبب تقویت ایمان آنها به امورات غیبی دیگر می‌‌شود.
2. اطاعت از خدا و ولی خدا: آنچه در عرصۀ فرهنگ دینی به طور عمده مورد توجه قرار می‌گیرد، زیر عنوان "پیروی خالص از خداوند و ولی او" گرد می‌آید.
3. شناخت امام زمان: از جمله آثار فکری و معرفتی، توجه و شناخت اسلام و شناخت اجراکنندۀ قوانین اسلامی است. تبلور حقیقی شناخت خداوند و امام زمان(ع) و باور به آنان، در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن، باید در رفتار دیده شود.
4. حراست از مرزهای اعتقادی: یکی از آثار انتظار حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی است، چه بسا حفظ و گسترش اعتقاد دینی و شناخت آن در روزگار متصل به ظهور، مفیدتر بلکه لازم‌تر است

آثار روان‌شناختی

مقالهٔ اصلی: آثار روان‌شناختی انتظار

انتظار ـ به‌ویژه مؤلفه امیدواری آن ـ یک شیوه پیش‌گیرانه برای بیماری‌های روانی حاد، مثل افسردگی است و از این جهت، می‌تواند زمینه‌ساز بهداشت روان باشد. افزون بر این، مروری بر روان‌شناسی موفقیت ـ که در حقیقت همان مرتبه ارتقا در بهداشت روان است ـ معلوم می‌سازد که از مهم‌ترین ارکان آن، داشتن بینش مثبت، اهداف بلند و متعالی و نیز برنامه‌ای برای رسیدن به آنها است، مهم‌تر از اینها، تصحیح و تنظیم فکر و باورها برای رسیدن به اهداف و آرزوهای موردنظر است.

انتظار در ابعاد عاطفی آن؛ یعنی اشتیاق، محبت، شور طلب و چشم به‌راه بودن که همگی مستلزم نوعی توسل و رابطه قلبی با حضرت است، به‌ویژه بر بهداشت روان به معنای پیش‌گیری اولیه و ممانعت از بیماری‌ها و ارتقای توان‌مندی‌ها در مقابله با استرس‌ها و اضطراب‌ها نقش مؤثّری دارد.

آثار اقتصادی

مقالهٔ اصلی: آثار اقتصادی انتظار

از جملۀ وظایف منتظران حراست از فرهنگ دینی و اسلامی و مرزبانی اندیشۀ اسلامی و زنده نگه داشتن آن است. بدون تردید، تبلیغ این فرهنگ پویا بدون پشتوانۀ مالی و اقتصادی امکان‌پذیر نیست و به همین جهت منتظران باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف صنعت، کشاورزی و غیره این آرزو و خواست را تحقق بخشند. برخی از آثار اقتصادی انتظار عبارتند از:

1. رشد توانمندی اقتصادی: از ویژگی‌های "عصر ظهور" رفاه عمومی در همۀ ابعاد زندگی است و این رفاه و آسایش، با تلاش و کوشش فراوان انسان‌ها و آباد کردن زمین به دست می‌آید.
2. صرف کردن مال در موارد مرضی امام(ع): از آنجایی که مهم‌ترین و متعالی‌ترین هدف قیام حضرت مهدی(ع)، اقامۀ قسط و عدل است و آن هم ارتباط مستقیمی با جنبه‌های اقتصادی زندگی دارد. منتظر با تأسی به آن امام بزرگوار، نه فقط به اجرای عدالت و قسط در تمام زوایای زندگی می‌اندیشد، که مال و ثروت خود را به گونه‌ای که مورد رضایت امام است، صرف می‌کند.
3. تعدیل عادلانۀ ثروت و برداشته شدن فواصل طبقاتی؛
4. جلوگیری از حملۀ تجاوزکارانه برای منافع اقتصادی.

آثار سیاسی

مقالهٔ اصلی: آثار سیاسی انتظار

انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم، اختناق، استکبار و استبعاد را نفی کند. انسان‌ها خواستار سیاستی الهی و حکومتی واحد هستند که مرز جغرافیایی نشناسد، رهبر و راهنمایشان قانون واحدی باشد، ضعیف و قوی، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید.

برخی از آثار سیاسی انتظار امام مهدی(ع) عبارت‌اند از:

1. حق‌طلبی و ظلم‌ستیزی: افراد و گروه‌های مفسد در جامعه، به دلیل منافع نامشروع خویش، از اقدامات فساد انگیز خود دست نمی‌کشند و جامعه را دچار اختلال می‌‌کنند. از این رو، راه اصلاح جامعه منوط به حذف موانع فساد با برخوردهای قهرآمیز است و آیات قرآن کریم به صراحت بر ضرورت بکارگیری روش حق‌طلبی و ظلم‌ستیزی در اصلاح مفاسد تأکید دارند و دستور جهاد با کفار و منافقین در همین راستاست. منتظر واقعی کسی است که اگر انحراف و کژی ببیند، اعتراض کند و درصدد اصلاح آن برآید.
2. عدالت‌گرایی: در روایات بسیاری، مهم‌ترین رهاورد قیام و انقلاب حضرت مهدی(ع) پر شدن جهان از عدالت و دادگری بیان شده است.

آثار نظامی و انتظامی

مقالهٔ اصلی: آثار نظامی و انتظامی انتظار

از مهم‌ترین وظایف دوران غیبت به عنوان زمینه‌سازی، آمادگی پیوسته و راستین از جهت توانمندی نظامی و جسمانی است. در این‌باره روایات فراوانی وجود دارد مانند اینکه امام باقر(ع) ذیل آیۀ شریفۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾ فرمودند: «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یک دیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید».

برخی از آثار نظامی و انتظامی انتظار عبارت‌اند از:

1. آماده کردن، جمع‌آوری و مجهز شدن به سلاح و مهمات و کسب مهارت و آمادگی و تلاش‌های نظامی و نیروی سلحشوری و آمادگی برای نبرد نهایی.
2. تقویت و آمادگی جسمانی: امام صادق(ع) فرمودند: «مردی از اصحاب او توانایی چهل مرد را دارد و قلب او از پارۀ آهن استوارتر است و اگر بر کوه‌های آهن بگذرند، آن را برکَنند و شمشیرهای خود را در نیام نکنند تا آنکه خدای تعالی خشنود گردد». روایت بیانگر این مطلب است، افرادی که ادعای انتظار و زمینه‌سازی دارند، هرگز نباید دچار تن پروری و سستی شوند.
3. تقویت بنیۀ دفاعی توسط حکومت اسلامی: قرآن کریم با همۀ صراحت بر این مهم تأکید کرده، پیروان خود را به فراهم نمودن همۀ ابزارهای ممکن در این راه سفارش می‌کند: ﴿وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ﴾. این آموزه اگر چه مربوط به همگان و همۀ دوران هاست؛ اما با توجه به حساسیت دوران غیبت و آستانۀ ظهور، اهمیت فراوانی دارد.

پرسش مستقیم

• فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
2. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی
3. سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت
4. الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان چهارم
5. الهی‌نژاد، حسین، انتظار فعال و توانمندی عقلایی منتظران، گفتمان مهدویت مقاله‌های گفتمان هشتم ج۲
6. شفیعی سروستانی، ابراهیم، نقش انتظار در پویایی جامعه اسلامی
7. مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار
8. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار
9. محمد نجفی، فاطمه هاشمی، سمیه کیانی و حسین رجایی‌ راد، نگاهی به فلسفه تربیتی انتظار موعود در رویکرد شیعی با تاکید بر اهداف تربیتی، فصلنامه مشرق موعود
10. احسانی، محمد، زمینه‌سازی تربیتی مهدویت، ماهنامه معرفت
11. مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار
12. آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان چهارم
13. فلاحی، صفر، امام مهدی ذخیره امامت
14. قائمی، علی، نگاهی به مسأله انتظار
15. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث