تزکیه
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تزکیه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
تزکیه: پیراستن نفس از صفات رذیله و آراستن آن به صفات حمیده.
واژه‌شناسی لغوی
- تزکیه از ماده "زـ ک ـ و" و در لغت به معنای استوار ساختن و دور کردن شئ از عیب و کاستی[۱]. و ایجاد رشد، برکت و طهارت[۲]. در آن یا به معنای دور دانستن شئ از عیوب و گواهی به پاکی و طهارت آن[۳] است. برخی معنای اصلی تزکیه را کنار زدن نادرستی‌ها از امور صحیح دانسته و دیگر معانی را از لوازم و آثار آن به حساب آورده[۴] و افزوده‌اند: تفاوت تزکیه با تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر دستیابی به "طهارت" در برابر "رجس" و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در تهذیب، حاصل شدن صلاح و خلوص، مورد نظر است[۵]. البته به گفته برخی تزکیه مبالغه در تطهیر است[۶] وعده‌ای هم گفته‌اند: تطهیر پیراستن و تزکیه آراستن است[۷] و به عبارت دیگر تطهیر بیرون راندن آلودگیها و پاک کردن شیء است تا آماده رشد و نمو گردد و تزکیه رشد دادن و به شکوفایی رساندن آن است[۸][۹].
- تزکیه در اصطلاح علم اخلاق عبارت از پاک کردن و پیراستن نفس از نقایص و صفات رذیله و آراستن آن به صفات پسندیده و کمالات نفسانیه است[۱۰] و برخی برای آن مراحلی برشمرده‌اند؛ از جمله:
تزکیه در قرآن
اهمیت تزکیه
اسباب تزکیه
خداوند
رهبران الهی
پای‌بندی به ایمان و عمل صالح
موانع تزکیه
شیطان
عصیان و گناه
آثار تزکیه
فلاح و رستگاری
نجات از آتش جهنم
برخورداری از درجات بالای بهشت
تزکیه نفس یکی از اسباب رستگاری
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ترتیب‌العین، ص۳۴۸، «زکو».
- ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۱۷، «زکی»؛ النهایه، ج۲، ص۱۰۷؛ لسان العرب، ج۶، ص۶۴، «زکا».
- ↑ المنجد، ص۶۱۶، «زکو».
- ↑ التحقیق، ج۴، ص۲۹۳ «زکو».
- ↑ التحقیق، ج۴، ص۲۹۴.
- ↑ الصافی، ج۲، ص۳۷۱؛ جوامع‌الجامع، ج۲، ص۹۲.
- ↑ التحریر و التنویر، ج۱۱، ص۲۳.
- ↑ المیزان، ج۹، ص۳۷۷.
- ↑ صادقی فدکی، سید جعفر، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴
- ↑ جامع‌السعادات، ج۱، ص۴۰۰؛ معراج‌السعاده، ص۷۵ ـ ۷۸.
- ↑ شرط کردن با خود مبنی بر بازنگشتن به گناه.
- ↑ عتاب و عقاب کردن نفس در صورت گناه.
- ↑ ریاض‌السالکین، ج۳، ص۱۵۲؛ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ صادقی فدکی، سید جعفر، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴