آسیب‌های سیاسی انتظار چیستند؟ (پرسش)

آسیب‌های سیاسی انتظار چیستند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج
مدخل اصلی	آسیب‌های سیاسی انتظار

آسیب‌های سیاسی انتظار چیستند؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «آسیب‌های انتظار فرج چیستند؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

آقای نبی الله قاسمی‌خطیر و سرکار خانم معصومه ذاکرحمیدی، در مقاله «بررسی جامعه شناختی آسیب‌های سیاسی اجتماعی فرهنگ انتظار» در این‌باره گفته‌اند:

1. «نابودی اتحاد و انسجام اجتماعی و دینی: آن‌چه که دشمن را واداشته است تا بر این اعتقاد ناب شیعی دست بگذارد و سرمایه‌گذاری اساسی برای به انحراف کشیدن مهدویت و فرقه‌سازی در دل جامعه شیعی نماید، این است که با ایجاد تفرقه و به هم زدن اتحاد و یکدلی سلطه خود را بر ممالک اسلامی گسترش دهد و به چاپیدن سرمایه‌های آنان بپردازد. اینان از یک طرف جدایی دین از سیاست را تبلیغ می‌‌کنند و از طرف دیگر در وادی سیاست و حکومت، افرادی را وا می‌دارند تا با استفاده از واژه مقدس مهدویت اقدام به فرقه‌سازی نمایند. نتیجه این امر، ایجاد تفرقه و برهم خوردن اتحاد و یکدلی در میان مسلمانان است.
2. انحصارگرایی: اعتقاد به حکومت عدل الهی حضرت مهدی (ع) و طرد و انکار هر نوع حکومتی قبل از ظهور، سبب نوع انحصارگرایی در بعد سیاسی می‌گردد و در نتیجه هیچ‌گونه تلاشی جهت اصلاح امور و تشکیل حکومت عادلانه و اجرای احکام الهی صورت نمی‌گیرد. چنین ایده‌ای انسان را به گوشه‌نشینی و انزواطلبی می‌کشاند و یا به تمکین هر گونه حکومت طاغوتی و ستمکار منجر می‌شود.
3. فقر یا عدم بینش ولایت نگری: ارتباط بین زندگی اجتماعی مسلمین و حضور حضرت در میان آنها همواره باید یک اصل باشد. در حدیثی از معصوم داریم که حضرت به خورشید زیر ابر تشبیه شده‌اند که همانطور که مردم از نور و گرمای آن می‌‌توانند استفاده کنند، از هدایت و حمایت و لطف وجود مبارک امام بهره‌مند می‌‌گردند. امام (ع) در حدیثی فرموده‌اند که ما هیچگاه شیعیان خود را فراموش نمی‌کنیم و همواره آنها را مورد حمایت خویش قرار می‌‌دهیم. متأسفانه با اینکه مسلمانان از طریق قرآن و احادیث می‌‌دانند که حضرت از اعمال ایشان آگاهند و هر شب قدر نامه اعمال آنها به امام عصر عرضه می‌‌شود، امام را ناظر و حاضر اعمال خود نمی‌دانند.
4. قشری‌گری در انتظار: منظور، توقف در ظواهر متون دینی و در فهم شریعت در مقام عمل است. نتیجه این امر، فراهم شدن زمینه‌های بدعت‌گذاری در جامعه و گرفتار شدن مردم به بدفهمی است. بر اساس روایات معصومین (ع)، در زمان ظهور برخی می‌پندارند که حضرت دین جدید آورده است. تفسیر به رأی کردن آیات قرآنی به خاطر امیال نفسانی و رسیدن به بهره دنیا، و سطحی‌نگری در تعالیم دینی، آسیب جدی به تفکر مهدویت وارد می‌سازند.
5. مبارزه با ظالم به جای ستیز با ظلم: فرد منتظر برای مهیا شدن جهت ظهور به جای مبارزه با ظلم، با ظالم می‌‌ستیزد و به جای قطع ریشه‌های ظلم و فساد، با افراد ستمگر مبارزه می‌‌نماید. در این صورت ظالمی از بین می‌رود و ستمگری دیگر به جایش مستقر می‌گردد؛ پس باید ریشه‌های ظلم و فساد را خشکاند تا افراد صالح سر کار بیایند.

تحلیل کارکردی انتظار بر اساس نظریه مرتن از نظریه کارکردگرایی مرتن با رویکرد جامعه شناختی می‌‌توان برای درک بهتر وضعیت موجود عصر انتظار استفاده نمود. بر این اساس، می‌‌توان دریافت که پدیده انتظار به عنوان یک واقعیت اجتماعی دارای کارکردهای آشکار و پنهان است. در این دیدگاه کارکردها، عملکردهایی هستند که تطبیق یا سازگاری یک نظام اجتماعی را امکان‌پذیر می‌‌سازند. در این مفهوم، سه عنصر وظیفه، نقش و کار نهفته است. کارکرد آشکار، آنهایی است که با قصد قبلی صورت می‌‌گیرد در حالی که کارکرد پنهان، بدون قصد قبلی انجام می‌‌شود».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. خانم پورحامد؛

مهین پورحامد سرکار خانم مهین پورحامد و همکاران در مقاله «آسیب شناسی فرهنگ انتظار و مهدی‌باوری» در این‌باره گفته‌اند: «انحرافات فکری انتظار به عرصه سیاست مدت‌هاست که پا گذاشته است،چه بسا بسیاری از این انحرافات را دشمنان دیکته کرده‌اند که دراین مجال به طور خلاصه مطرح می‌‌شود: دوری گزیدن از مبارزات سیاسی: این دسته معتقد بودند که حکومت اسلامی خالص در زمان امام زمان می‌تواند شکل پیدا کند و چون حالا نمی‌شود، پس نتیجه می‌گرفتند که خوب است که مبارزه نکنیم و با رژیم و با آنها بسازیم، وارد شویم توی جریانات و خدمت بکنیم. به هر حال آن‌چه مسلم است این موضوع است که هدف انجمن حجتیه به هیچ‌وجه مبارزه با حکومت وقت نبود و علاوه بر آن سبب می‌شد تا بسیاری از نیروهایی هم که می‌توانستند در خط مبارزه با حکومت فعالیت کنند، جذب این انجمن می‌شدند و از فعالیت علیه حکومت باز می‌ماندند. پرهیز از تشکیل حکومت: این گروه بر انند که هر حکومتی را به هر شکل، باطل و برخلاف اسلام است و می‌‏گویند: ((‏هر اقدامی برای تشکیل حکومت در زمان غیبت، خلاف شرع و مخالف نصوص و روایات معتبر است)) به این استدلال که در روایات آمده است: ((‏هر عَلَم و پرچمی قبل از ظهور قائم (ع)باطل است.)). خمینی کبیر می‌‌فرمایند: یک دسته دیگری بودند که می‌‏گفتند که هر حکومتی اگر در زمان غیبت محقق بشود، این حکومت‏باطل است و بر خلاف اسلام است. آنها مغرور بودند، آنهایی که بازیگر نبودند مغرور بودند به بعضی روایاتی که وارد شده است‏بر این امر که هر علمی بلند بشود قبل از ظهور حضرت، آن علم، علم باطل است، آنها خیال کرده بودند که نه، هر حکومتی باشد، در صورتی که آن روایات که هر کس علم بلند کند، علم مهدی به عنوان مهدویت‏بلند کند. حالا ما فرض می‏‌کنیم که یک همچو روایاتی باشد، آیا معنایش این است که ما تکلیفمان دیگر ساقط است!؟». انحراف شدید در عدالتخواهی: یک دسته‌‏ای از این بالاتر بودند می‏‌گفتند باید دامن زد به گناهها، دعوت کرد مردم را به گناه تا دنیا پر از جور و ظلم بشود و حضرت (ع) زودتر تشریف بیاورند. این هم یک دسته‏ای بودند که البته در بین این دسته منحرفهایی هم بودند، اشخاص ساده‏لوح هم بودند، منحرفهایی هم بودند که برای مقاصدی به این دامن می‌‏زند». جدایی دین از سیاست: بازخوانی تاریخ اسلام نشان می‌‌دهد که در طول چهارده قرن گذشته اکثر ضرباتی که متوجه مسلمانان گشته است از کج فهمی‌های بخشی از مسلمانان بوده است. از جنگ احد تا حوادث پس از رحلت رسول اکرم (صلوات ا... علیه) ماجرای خوارج، شهادت حضرت امام حسین (ع) و غربت معصومین همه مسائلی است که مسلمین مسبب اصلی تحمیل آن بر جامعه اسلامی بوده‌اند، نه دشمنان خارجی. فرافکنی سیاسیون: این انتقاد به مسولان جامعه اسلامی بر می‌‌تابد که: مسئولان امور جامعه نباید خود را زیر لوای اینکه چون ما منتظر هستیم وجامعه ما تحت مدیریت امام زمان است لذاحضرت به ما عنایت دارند وامور جامعه را به دست دارند واصلاح می‌کنند و خود زمینه ظهور خود رافراهم می‌‌آورند بنابراین ازپاسخ گویی به مشکلات سیاسی، اجتماعی که قابل پیشگیری است شانه خالی کرده وبه مدیریت خود قداست امام زمانی دهند ویا مردم را از اینکه بخواهند عملکردشان را به چالش بکشند شرمسار کنند که مبادا ما حکومت زمینه ساز حضرت را زیر سوال برده باشیم. بلکه باید ضمن تلاش‌های مخلصانه خود از قداست عملکرد خود کاسته وبه قصورات خود تن دهند.و تنها از پیشرفت‌های خود سخن نگویند بلکه از کاستی‌ها وقصورات هرچند نا خواسته نیز لب بگشایند تا ازبه چالش کشیدن عملکردشان توسط معاندین جلوگیری شود. و تلاش‌های شبانه روزیشان ثمر دوچندان دهد و بدین وسیله درجهت پیشرفت بیشتر حکومت اسلامی گام بیشتری برداشته شود».

پرسش‌های وابسته

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)