آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / نشانه‌های ظهور امام مهدی
مدخل اصلینفس زکیه
تعداد پاسخ۷ پاسخ

یکی از علائم پنج‌گانه حتمی ظهور، قتل نفس زکیه است. شخصی که در جهت انجام مأموریت حضرت مهدی (ع) به مکه رفته و در کعبه هنگام انجام مأموریت بین رکن یمانی و مقام حضرت ابراهیم (ع) مظلومانه به شهادت می‌رسد. پانزده روز بعد از این حادثه قیام حضرت آغاز می‌شود.

در ذیل، پاسخ جامع اجمالی به این پرسش و دیدگاه‌های متفرقه برخی از نویسندگان و دانشمندان، در این باره، به طور مفصل‌تری قابل بررسی است.

پاسخ جامع اجمالی

حتمی بودن نفس زکیه

دلیل روایی

  1. ابوحمزه ثمالیاز امام صادق (ع) می‌پرسد:[۶] "امام باقر (ع) پیوسته می‌فرمودند خروج سفیانی از محتومات است. امام صادق (ع) در پاسخ فرمودند: بله و اختلاف فرزندان عباس و کشته شدن نفس زکیه از محتومات است.»[۷]
  2. امام صادق (ع) فرمودند [۸]: «از امور حتمی‌ که به ناچار، قبل از قیام قائم (ع) خواهد بود، خروج سفیانی و خسف بیداء و قتل نفس زکیه و ندا دهنده از آسمان است.»[۹]

نتیجه‌گیری

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌ الله شهید صدر؛
آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ غیبت کبری» در این‌باره گفته‌ است:

«درباره قتل نفس زکیه فقط در کتب و مآخذ شیعه روایاتی آمده است و در کتب صحاح اهل سنت در این باره چیزی نقل نشده است. از آن جمله روایت نعمانی‏[۱۲] از حضرت صادق (ع) است که آن حضرت فرمود: «برای قائم پنج علامت است ...» و شمرد از آنها قتل نفس زکیه را. و نیز[۱۳] نعمانی در کتاب الغیبه و مفید در ارشاد[۱۴] و شیخ در کتاب الغیبه‏[۱۵] از آن حضرت در ضمن امور حتمی‌ه‏ای که واقع خواهد شد قتل نفس زکیه را نقل کرده‏اند. نعمانی‏[۱۶] روایت می‌‏کند، از همان حضرت که راوی سؤال می‏‌کند: آیا نشانه‏ای پیش از ظهور خواهد بود؟ حضرت می‌‏فرماید: آری. راوی می‏‌گوید: آنها چیست؟ حضرت می‌‏فرمایند: هلاکت و نابودی عباسی و ... و قتل نفس زکیه ... شیخ مفید در ارشاد[۱۷] از حضرت باقر (ع) و شیخ طوسی در کتاب الغیبه‏[۱۸] و صدوق در کمال الدین‏[۱۹] از حضرت صادق (ع) به یک عبارت نقل می‏‌کنند که لفظ و عبارت شیخ مفید این است: «آن حضرت فرمود: بین قیام قائم (ع) و قتل نفس زکیه بیش از پانزده شب طول نمی‌‏کشد.» در کتاب ارشاد[۲۰] شیخ مفید می‏‌گوید: «از جمله علائمی که روایات و اخبار گویای آن می‌‏باشند، کشته شدن نفس زکیه در پشت دروازه کوفه به همراه هفتاد نفر از اشخاص صالح‏ است، و کشته شدن مردی هاشمی در بین رکن و مقامشیخ صدوق[۲۱] نیز از امام صادق (ع) روایت کرده است که آن حضرت فرمود: «پنج چیز پیش از قیام قائم اتفاق می‏‌افتد» و از آن جمله قتل نفس زکیه را برشمرد. و نیز از آن حضرت روایت شده است که پیش از قیام قائم پنج علامت نشانه حتمی است و از آن جمله قتل نفس زکیه است.

در روایتی دیگر در ضمن امور حتمیه از حضرت باقر روایت شده که فرمود: «و کشته شدن نفس زکیه از امور حتمیه است». و دیگر اخباری که در این باره وارد شده است[۲۲].
۲. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی شهیدی؛
حجت الاسلام و المسلمین سید اسدالله هاشمی شهیدی، در کتاب «زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:

«از جمله علائم حتمیه، کشته شدن نفس زکیه است یعنی: سیدی پاکدل که در مکه، بین رکن و مقام، بدون جرم و گناه به شهادت می‌رسد. از حضرت ابا جعفر امام محمد باقر (ع) روایت شده که آن حضرت فرمود: "یکی از علامات، کشته شدن مردی است از دودمان رسول خدا (ص) در میان رکن و مقام و نام او محمد بن الحسن "نفس زکیه" است. و در خبر دیگری است که فاصله میان کشته شدن او و ظهور فرج بیشتر از پانزده روز نخواهد بود. و در حدیثی آمده است که فاصله بین کشته شدن نفس زکیه، و خروج حضرت قائم (ع) پنج روز خواهد بود. و در حدیث دیگری وارد شده که این نفس زکیه از اصحاب حضرت مهدی (ع) است که آن حضرت او را پیش از ظهور خود نزد مردم مکه می‌فرستد تا بشارت ظهور حضرتش را به مردم بدهد و چون او اظهار ظهور حضرت را می‌نماید، اهل مکه بر او یورش می‌برند و او را به قتل می‌رسانند.

از جمله علائم ظهور کشته شدن "نفس زکیه" است؛ یعنی: انسانی پاکدل، با هفتاد نفر از مردان پاک و صالح در پشت کوفه یعنی: در نجف اشرف است، چه آنکه در بیشتر اخبار پشت کوفه به نجف اشرف تعبیر شده است. و این نفس زکیه، گرچه معلوم نیست که چه کسی است ولی از ظاهر خبری که درباره او نقل شده معلوم می‌شود که او سیدی بزرگوار و از اهل علم و فضل و از افراد مشهور و معروف است و به همین لحاظ هم مخصوصا امیرالمؤمنین (ع) به کشته شدن او اشاره فرموده و قتل وی را از جمله علائم قلمداد نموده است. و شاید هفتاد نفری که با وی به شهادت می‌رسند همگی از اهل علم و اشخاص دانشور و مردان مؤمن و متدین و خداجوی باشند. و این نفس زکیه چنانچه قبلا هم در بخش اول تحت عنوان علائم حتمیه "نفس زکیه" تذکر دادهایم غیر از نفس زکیهای است که نامش (محمد بن الحسن) است و پیش از ظهور ولی عصر (ع) با فاصله پانزده روز در بین رکن و مقام به شهادت می‌رسد. زیرا نفس زکیه‌ای که در مکه به شهادت می‌رسد، شهادت وی از علائم نزدیک به ظهور است و شهادت نفس زکیهای که در نجف اشرف واقع می‌شود مدتی پیش از زمان ظهور حضرت است، و از برخی از اخبار چنین استفاده می‌شود که قتل نفس زکیهای که در نجف اشرف انجام می‌شود و هفتاد نفر از مردان پاک نیز همراه او کشته می‌شوند به‌وسیله (سفیانی اول) صورت می‌پذیرد. و البته امکان هم دارد که به‌وسیله سفیانی دوم انجام شود و او یکی از افراد سرشناس را دستگیر کند و او را با هفتاد نفر از اهل علم، همگی یکجا به قتل برساند، ولی به حسب ظاهر آنچه از بیشتر اخبار فهمیده می‌شود شهادت نفس زکیه با هفتاد نفر از صلحاء در نجف اشرف از کارهای زشت و ناستوده سفیانی اول است»[۲۳].
۳. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی، در کتاب «گفتارهای مهدوی» در این‌باره گفته است: «یکی از نشانه‌های حتمی ظهور، که پانزده شب قبل از ظهور حضرت مهدی (ع) در مسجدالحرام و بین رکن و مقام اتفاق می‌افتد، شهادت جوان پاکی است که از آن با نام "نفس زکیه" یاد می‌شود. البته وجه تسمیه نفس زکیه این است که این جوان را بدون هیچگونه گناهی به شهادت می‌رسانند و علت شهادت او نیز صرفاً ابلاغ پیام شفاهی در یاری خواهی و کمک طلبی حضرت مهدی (ع) از اهل مکه است، نه چیز دیگری»[۲۴].
۴. حجت الاسلام و المسلمین آیتی؛
حجت الاسلام و المسلمین نصرت‌الله آیتی در کتاب «تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور» در اين باره گفته است:
۵. حجت الاسلام و المسلمین زمانی؛
حجت الاسلام و المسلمین سید حسن زمانی، در کتاب «نشانه‌های قیام حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
  • «یکی از علامت‌های قبل از قیام حضرت مهدی (ع) که در چند حدیث مطرح شده، کشته شدن انسان پاکی میان رکن و مقام است. احتمالاً در آن زمان، کشته شدن این شخص، امر مهمی‌ خواهد بود؛ به صورتی که همگان، از آن آگاه می‌شوند و به همین دلیل، به عنوان نشانه معرفی شده است. چنانچه محمد بن مسلم از امام محمد باقر (ع) می‌پرسد: "قائم شما اهل بیت (ع) چه وقت قیام می‌کند؟ امام علامت‌هایی را مطرح می‌کنند که یکی از آنها قتل نفس زکیه است. ایشان می‌فرماید: «"وَ قَتْلُ غُلَامٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (ص) بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَامِ‏ اسْمُهُ‏ مُحَمَّدُ بْنُ‏ الْحَسَنِ‏ النَّفْسُ‏ الزَّكِيَّةُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"» [۳۱].
  • چندین روایت با واژه‌های "محتوم" و "لابدّ"، رخ دادن قتل نفس زکیه را حتمی‌ دانسته‌اند که به دو مورد از آنها اشاره می‌شود:
  1. ابوحمزه ثمالی گوید: "امام جعفر صادق (ع) ضمن شمارش امور حتمی‌ قبل از قیام حضرت مهدی (ع)، فرمود: «"وَ قَتْلُ‏ النَّفْسِ‏ الزَّكِيَّةِ مِنَ‏ الْمَحْتُومِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"»[۳۲]
  2. حمران بن اعین گوید: "امام جعفر صادق (ع) فرمود: «"مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِي لَا بُدَّ أَنْ‏ يَكُونَ‏ مِنْ‏ قَبْلِ‏ قِيَامِ‏ الْقَائِمِ‏ خُرُوجُ‏ السُّفْيَانِيِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِالْبَيْدَاءِ وَ قَتْلُ‏ النَّفْسِ‏ الزَّكِيَّةِ وَ الْمُنَادِي‏ مِنَ‏ السَّمَاءِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"»[۳۳]»[۳۴].
۶. حجت الاسلام و المسلمین زهادت؛
حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است: «کشته شدن "نفس زکیه" که به معنای فرد بی‌گناه و پاک می‌باشد، از دیگر نشانه‌های ظهور برشمرده شده که در روایات اهل سنت و شیعه از آن نام برده‌اند. کشته شدن نفس زکیه، در روایات شیعه از نشانه‌های حتمی برشمرده شده است. از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: «من المحتوم الذي لَا بُدَّ أَنْ یکونَ قَبْلَ قِیامِ الْقَائِمِ ... قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکیةِ»[۳۵]؛از امور حتمی که پیش از قیام قائم به وقوع می‌پیوندد... کشته شدن نفس زکیه است... . در برخی کتاب‌های حدیثی اهل سنت نیز، از این نشانه یاد شده است. ابن ابی شیبه از پیامبر (ص) نقل می‌کند: «أَنَّ الْمَهْدِيَّ لَا يَخْرُجُ حَتَّى تُقْتَلَ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ ، فَإِذَا قُتِلَتِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ غَضِبَ عَلَيْهِمْ مَنْ فِي السَّمَاءِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ فَأَتَى النَّاسَ الْمَهْدِيُّ ...وَهُوَ يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطًا وَعَدْلًا»[۳۶]. نعیم بن حماد نقل می‌کند: «إذا قتلت النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ... نادی مُنادٍ مِنَ السَّمآءِ: اَنَّ اَمِیرَکُمْ فُلانٌ وَذلِکَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَمْلَاُ الْاَرْضَ حَقّاً وَعَدْلًا»[۳۷]»[۳۸].
۷. مجتبی تونه‌ای؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:

«"نفس زکیه" یعنی فردی بی‌گناه و پاک، کسی که قتلی انجام نداده و جرمی ندارد. حضرت موسی (ع) در اعتراض به کار حضرت خضر (ع) می‌فرماید: أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ[۳۹]؛ آیا جان پاکی را بی‌آن‌که قتلی انجام داده باشد می‌کشی‌؟ قتل نفس زکیه یکی از نشانه‌های حتمی ظهور ذکر شده است[۴۰]. هرچند در منابع عامه، نامی از آن برده نشده، ولی در منابع شیعه روایات آن فراوان و بلکه متواتر است[۴۱].

در آستانه ظهور حضرت مهدی (ع)، در گیرودار مبارزات زمینه‌ساز انقلاب حضرت، فردی مخلصانه می‌کوشد و مظلومانه به قتل می‌رسد. این فرد از اولاد امام حسن مجتبی (ع) است که در روایات، گاهی از او به‌عنوان "نفس زکیه" و "سید حسنی" یاد شده است. برخی احتمال داده‌اند که مراد از نفس زکیه، "محمد بن عبدالله بن حسن" معروف به نفس زکیه است که در زمان امام صادق (ع) در منطقه "احجار زیت" در نزدیکی مدینه کشته شد[۴۲]. که این احتمال به چند دلیل درست نیست:

  1. لازمه‌اش این است که این اتفاق پیش از تولد حضرت مهدی (ع) رخ داده باشد.
  2. در روایات تصریح شده که نفس زکیه، میان رکن و مقام کشته می‌شود[۴۳] نه در "احجار زیت"،
  3. در روایات قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور است، ولی محمد بن عبدالله، سال‌ها پیش از تولد حضرت مهدی (ع) (در زمان امام صادق (ع) و در سال ۱۴۵ ه‍‌.ق) به قتل رسیده است.

امام باقر (ع) می‌فرماید: "میان ظهور مهدی (ع) و کشته شدن نفس زکیه، بیش از پانزده شبانه روز فاصله نیست"[۴۴]. به نظر می‌رسد اموری چون هم‌نامی وی و پدرش با پیامبر اکرم (ص) و پدر گرامی ایشان، شباهت ظاهری، بودن وی از خاندان شریف امام حسن مجتبی (ع)، وجود برخی نشانه‌ها (داشتن خالی سیاه بر روی کتف راست، قیام وی در شرایط‍‌ سخت و در اوج خشونت بنی امیه) و از همه مهم‌تر، شیطنت و تحریف‌های بنی عباس، سبب گشته بود که مردم به اشتباه بیفتند و گروهی او را مهدی تصور کنند.

علاوه بر این، از برخی قرائن استفاده می‌شود که خود نفس زکیه و پدرش عبدالله محض، که شیخ بنی هاشم در آن عصر به شمار می‌رفت و نیز برادرش ابراهیم، به ایجاد و تقویت این شبهه در بین مردم دامن می‌زدند و چنین وانمود می‌کردند که گویا مهدی ایشان، همان مهدی موعود است. آنان می‌خواستند از این راه در رسیدن به قدرت و پیروزی انقلاب خویش و درهم شکستن بنی امیه کمک بگیرند. امام صادق (ع) در همان هنگام، آنان را از این کار بازداشت[۴۵].

در روایات از نفس زکیه، به "غلام" تعبیر شده است و این ممکن است بدان جهت باشد که او به هنگامه شهادت، نوجوان و یا جوان خواهد بود و بدان جهت "نفس زکیه" نامیده شده که بدون هیچ جرم و گناهی، تنها به خاطر رسانیدن پیام شفاهی حضرت مهدی (ع) به مردم مکه، به دست اشرار کشته می‌شود[۴۶].

ابو بصیر از امام صادق (ع) روایت می‌کند که فرمود: حضرت قائم (ع) هنگامی که آماده قیام باشد به یارانش می‌گوید: مردم مکه مرا نمی‌خواهند ولی من با فرستادن نماینده خویش، حجت را بر آنان تمام می‌کنم. آن‌گاه به یکی از یارانش می‌فرماید: به مکه برو و به مردم آن بگو: من فرستاده فلانم. او می‌گوید: ما خاندان رحمت و معدن رسالت و صاحب مقام خلافتیم و ما ذریه محمد (ص) و سلاله پیامبرانیم، به ما ظلم و ستم فراوان شده از روز درگذشت پیامبر (ص) تاکنون حق ما را غصب کرده‌اند. اکنون از شما یاری می‌خواهیم، پس ما را یاری کنید. وی حسب دستور به مکه می‌رود و پیام را ابلاغ می‌کند. مردم مکه او را دستگیر می‌کنند و مابین رکن و مقام سرش را می‌برند و او "نفس زکیه" است. چون این خبر به حضرت قائم (ع) می‌رسد، با یارانش وارد قیام می‌شود[۴۷][۴۸].
۸. پژوهشگران مرکز فرهنگی تبلیغی آینده سازان؛
پژوهشگران مرکز فرهنگی تبلیغی آینده سازان، در کتاب «پرسمان نوجوان» در این‌باره گفته‌اند: «نفس زکیه به معنای شخص به رشد و کمال رسیده و یا انسان پاک و بی‌گناهی است که قتل انجام نداده است. رسیده و یا انسان پاک و بی‌گناهی است که قتل انجام نداده است. نفس زکیه شخصیت برجسته و بی‌گناهی است که اندکی پیش از قیام امام، به دست مخالفان حضرت کشته می‌شود. در روایت، زمان این قتل، پانزده شب پیش از قیام حضرت صاحب الامر (ع) ذکر شده است[۴۹]»[۵۰].

پرسش‌های وابسته

  1. علائم و نشانه‌های ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
  2. علائم و نشانه‌های ظهور چیستند؟ (پرسش)
  3. علائم و نشانه‌های ظهور چند قسم‌اند؟ (پرسش)
    1. علائم و نشانه‏‌های حتمی ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
      1. آیا خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      2. آیا خسف بیداء از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      3. آیا ندای آسمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      4. آیا قتل نفس زکیه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      5. آیا قیام یمانی از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      6. آیا ظاهر شدن کف دستی در آسمان از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      7. آیا اختلاف عباسیان بر سر حکومت از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      8. آیا طلوع خورشید از مغرب از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
    2. نشانه‏‌های غیر حتمی ظهور چیستند؟ (پرسش)
      1. آیا قتل محمد پسر عموی نفس زکیه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      2. آیا قیام خراسانی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      3. آیا قیام سید حسنی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      4. آیا خروج دجال از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      5. آیا خروج شیصبانی از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
      6. آیا قیام شعیب بن صالح از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      7. آیا قیام عوف سلمی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      8. آیا خسوف و کسوف در یک ماه رمضان از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      9. آیا قساوت دل‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      10. آیا انتشار علوم اهل بیت از قم نشانه ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      11. آیا مرگ و میرها و زلزله‌ها و جنگ‌ها و آشوب‌های داخلی و خارجی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      12. آیا نبرد میان سفیانی و اصهب از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      13. آیا باران‌های پیاپی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      14. آیا گسترش ظلم و فساد از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      15. آیا آمدن غربی‌ها به سرزمین عراق از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      16. آیا فتنه و آشوب در سوریه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      17. آیا اختلاف در میان امت اسلام از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      18. آیا انقراض سلسله بنی‌عباس از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      19. آیا مردن پاداشاهی به نام عبدالله از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      20. آیا بالا آمدن آب دجله از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      21. آیا گرانی و بالا رفتن قیمت‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      22. آیا علاماتی که در ماه رجب ظاهر می‌شود از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      23. آیا وقوع مسخ از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      24. آیا برگشت مرده‌ها به دنیا از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      25. آیا کشته شدن انسانهای بیگناه از نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      26. آیا پر آب شدن دریاچه ساوه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      27. آیا حمله ملخ‌ها از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      28. آیا مرگ سریع از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      29. آیا بستن پل کرخ از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      30. آیا انشعاب نهری از فرات و جاری شدن در کوچه‌های کوفه از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      31. آیا طلوع ستاره‌ای از مشرق از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      32. آیا قیام مغربی از نشانه‌های ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
      33. آیا خشک شدن نیل از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
  4. علائم متصل و منفصل ظهور امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
  5. علائم متصل و نزدیک به ظهور امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
  6. علائم منفصلی که با ظهور امام مهدی فاصله دارند چیستند؟ (پرسش)
  7. در قرآن و حدیث چه مفاهیمی با نشانه‌های ظهور مرتبط هستند؟ (پرسش)
    1. مراد از علائم در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    2. مراد از آیت در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    3. مراد از دلالت در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    4. مراد از آخر الزمان در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    5. مراد از ملاحم و فتن در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    6. مراد از ظهور در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    7. مراد از خروج در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    8. مراد از قیام در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
    9. مراد از اشراط الساعه در نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
  8. منظور از علائم حتمی ظهور چیست؟ (پرسش)
  9. مفهوم توصیفی یا تمثیلی بودن نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
  10. آیا ندای شیطانی از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)
  11. فواید دانستن علائم و نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
  12. چه تفاوت‌هایی میان امور حتمی‌الوقوع و احتمالی در بحث نشانه‌های ظهور وجود دارد؟ (پرسش)
  13. موقوف یا مشروط بودن نشانه‌های ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
  14. نتیجه تقسیم‌بندی نشانه‌های ظهور به موقوف و حتمی چیست؟ (پرسش)
  15. آیا به بهانه اینکه امام مهدی انسان‌های بد را مجازات می‌کند باید از او ترسید؟ (پرسش)
  16. آیا تا زمان ظهور امام مهدی قرآن و اسلام تحریف می‌شود؟ (پرسش)
  17. آیا می‌توان گفت ظهور نزدیک است؟ آیا می‌توان گفت که اوضاع نابسامان و هرج و مرج جهان نشانه نزدیکی ظهور است؟ (پرسش)
  18. آیا بین ظهور و حضور فرقی هست؟ (پرسش)
  19. آیا عوامل طبیعی مانند پاره شدن لایه اوزون و کم شدن آب شیرین در تعجیل فرج امام مهدی تاثیر دارد؟ (پرسش)
  20. آیا مراد از مرگ عبد الله که در روایت امام صادق نشانه ظهور است عبد الله پادشاه عربستان است؟ (پرسش)
  21. آیا طوفان‏‌ها و حوادثی که اکنون در جهان رخ می‌‏دهد نشان از آمدن حضرت است؟ (پرسش)
  22. اولین دعای امام مهدی به هنگام ظهورش چیست؟ (پرسش)
  23. آیا دشمن امام مهدی (سفیانی) در حال حاضر زنده است یا آن‏که متولد خواهد شد؟ وی از چه طایفه‏‌ای و اهل کجاست؟ (پرسش)
  24. آیا الگوی حکومت امام مهدی و افراد آن قبل از ظهور تحقق می‌یابد؟ (پرسش)
  25. آیا تعبیر از آیت الله خامنه‏‌ای به سید حسینی درست است؟ (پرسش)
  26. از آن‏جا که دجال قبل از امام مهدی می‏‌آید آیا می‏‌توانیم به سخنان او گوش دهیم؟ (پرسش)
  27. امام مهدی از چه راهی متوجه می‏‌شوند که موقع ظهورشان فرا رسیده است؟ (پرسش)
  28. از کجا که مهدی موعود ظهور نکرده باشد؟ (پرسش)
  29. تابوت سکینه چیست؟ (پرسش)
  30. جهان در آستانه ظهور امام مهدی در چه شرایطی است؟ (پرسش)
  31. پدیده‏‌های غیرمتعارف قبل از ظهور کدام‏اند؟ (پرسش)
  32. آگاهی از علائم ظهور افزون بر آمادگی یاران امام مهدی سبب آمادگی دشمنان حضرت برای مقابله نیز می‌‌شود این کار خلاف مصلحت الهی نیست؟ (پرسش)
  33. آیا اوضاع جهان پیش از ظهور پیش بینی شده است؟ (پرسش)
  34. استعجال ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
  35. ندای شیطانی در هنگام ظهور امام مهدی چگونه رخ می‌دهد؟ (پرسش)
  36. در عصر ظهور امام مهدی وضعیت سیاسی و جغرافیایی چگونه خواهد بود؟ (پرسش)
  37. آیا اعلان نشانه های و شرایط ظهور سبب اطلاع دشمنان از اسرار سیاسی است؟ (پرسش)
  38. چرا علائم و نشانه‌های ظهور همه از نوع خشن هستند؟ (پرسش)
  39. آیا در نشانه‌های ظهور بدا رخ می‌دهد؟ و نشانه‌های حتمی تغییرپذیرند؟ (پرسش)
  40. نشانه‌های ظهور در کدام ماه قمری تحقق پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  41. ارتباط میان ماه رمضان و نشانه‌های ظهور چیست؟ (پرسش)
  42. چه فتنه‌هایی پیش از ظهور امام مهدی اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)

پانویس

  1. ر.ک. آیتی، نصرت الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۳ ـ ۲۲۵؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۶ ـ ۶۲۸؛ زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ ـ ۵۸؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج ۲، ص ۱۶۹ـ ۱۷۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۷۳۶؛ فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۸؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  2. ر.ک. زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ ـ ۵۸؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰
  3. ر.ک. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰؛ فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۸؛ پژوهشگران مرکز فرهنگی تبلیغی آینده سازان، پرسمان نوجوان، ص ۵۰.
  4. ر.ک. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰؛ فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۸
  5. ر.ک. آیتی، نصرت الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۳ ـ ۲۲۵؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۶-۶۲۸؛ زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ ـ ۵۸
  6. ابن‌بابویه، محمد بن علی، کمال‌الدین، ص۶۵۲، باب۵۷، ح۱۴: «"إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) كَانَ يَقُولُ إِنَّ خُرُوجَ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ قَالَ لِي نَعَمْ وَ اخْتِلَافُ وُلْدِ الْعَبَّاسِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُوم"»
  7. ر.ک. آیتی، نصرت الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۳ ـ ۲۲۵؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  8. غیبت، نعمانی، ص ۲۶۴، باب ۱۴، ح ۲۶: «"مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِي لَا بُدَّ أَنْ‏ يَكُونَ‏ مِنْ‏ قَبْلِ‏ قِيَامِ‏ الْقَائِمِ‏ خُرُوجُ‏ السُّفْيَانِيِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِالْبَيْدَاءِ وَ قَتْلُ‏ النَّفْسِ‏ الزَّكِيَّةِ وَ الْمُنَادِي‏ مِنَ‏ السَّمَاءِ"»
  9. ر.ک. زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ ـ ۵۸؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵، ج ۲، ص ۱۶۹ـ ۱۷۲؛ پورسیدآقایی، سید مسعود، ادیان، مذاهب و عرفان، مشرق موعود، زمستان ۱۳۸۶، ش۴، ۷ـ ۲۸.
  10. ر.ک. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰.
  11. ر.ک. آیتی، نصرت الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۳ ـ ۲۲۵؛ صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۶ ـ ۶۲۸؛ زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ ـ ۵۸؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰
  12. غیبت نعمانی، ۲۵۲.
  13. غیبت نعمانی، ۲۵۲.
  14. ارشاد، ۳۳۸.
  15. غیبت شیخ طوسی، ۲۶۶.
  16. غیبت نعمانی، ۲۶۲.
  17. ارشاد، ۳۳۹.
  18. غیبت شیخ طوسی، ۲۷۱.
  19. کمال الدین، ۶۴۹.
  20. ارشاد، ۳۳۶.
  21. کمال الدین، ۶۴۰- ۶۵۰.
  22. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۶۲۶-۶۲۸.
  23. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۲۶۹، ۲۷۰.
  24. فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص ۱۹۸.
  25. الغیبة للنعمانی، ص۲۶۱، باب۱۴، ح۱۱.
  26. «"إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) كَانَ يَقُولُ إِنَّ خُرُوجَ السُّفْيَانِيِّ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ قَالَ لِي نَعَمْ وَ اخْتِلَافُ وُلْدِ الْعَبَّاسِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُوم‏"»؛ کمال‌الدین، ص۶۵۲، باب۵۷، ح۱۴. (درباره اعتبار این حدیث، نک:تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۳۱)
  27. «"نَعَمْ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْقَائِمُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خَسْفُ الْبَيْدَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ تَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقُلْتُ وَ أَيَّ شَيْ‏ءٍ يَكُونُ النِّدَاءُ فَقَالَ مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِ الْقَائِمِ وَ اسْمِ أَبِيه‏"»؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۶۵، باب۱۴، ح۱۵. (درباره اعتبار این حدیث، نک: تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۰۴)
  28. «"مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِي لَا بُدَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ قَبْلِ قِيَامِ الْقَائِمِ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْمُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ"»؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۷۲. سند این روایت بدین صورت است: احمد بن محمد بن سعید، عن علی بن الحسن التیملی، عن محمد و احمد ابناء الحسن، عن علی بن یعقوب الهاشمی، عن هارون بن مسلم، عن ابی خالد القماط، عن حمران بن اعین. مشکلی که در سند این روایت وجود دارد، علی بن یعقوب است که درکتب قدما توثیق صریحی درباره‌اش وجود ندارد، لکن کسانی هم‌چون صاحب جواهر (جواهر الکلام، ج۳۰، ص۹۴) صاحب ریاض (ریاض المسائل، ج۱۱، ص۲۸۴) به دلیل این‌که بنوفضال از او روایت کرده‌اند، به وثاقتش حکم نموده‌اند. آیت‌الله شبیری زنجانی نیز بر اساس مبنای دیگر او را ثقه می‌داند. (کتاب نکاح، ج۱۸، ص۵۷۵۲)
  29. «"مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِي لَا بُدَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ قَبْلِ قِيَامِ الْقَائِمِ خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْمُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ"»؛ الغیبة للنعمانی، ص۲۷۲، باب۱۴، ح۲۶.
  30. آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص۲۲۳ - ۲۲۵.
  31. و کشته شدن شخصی از خاندان پیامبر علیهم السلام میان رکن و مقام که نام او محمد بن حسن است و او همان نفس زکیه است؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۳۶۳، باب۳۲، ح۱۶.
  32. و کشته شدن نفس زکیه از امور حتمی‌است». روایت از جهت سند، معتبر است؛ غیبت، طوسی، ص۴۳۵، ح۴۲۵.
  33. از امور حتمی‌که به ناچار، قبل از قیام قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف خواهد بود، خروج سفیانی و خسف بیداء و قتل نفس زکیه و ندا دهنده از آسمان است». روایت از جهت سند، معتبر است؛ غیبت، نعمانی، ص۲۶۴، باب۱۴، ح۲۶.
  34. زمانی، سید حسن، نشانه‌های قیام حضرت مهدی، ص ۵۶ - ۵۸.
  35. همان، ص ۲۶۴، ح ۲۶، ص ۲۵۲، ح ۱۱و ص ۲۵۷، ح ۱۵، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۶۱، کتاب الغیبه طوسی، ص ۴۳۵، ح ۴۲۵ و صدوق، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۲، ح ۱۴ و ص ۶۶۵، ح ۱۷. از امور حتمی که پیش از قیام قائم به وقوع می‌پیوندد... کشته شدن نفس زکیه است...
  36. المصنّف، ج ۸، کتاب الفتن، ص ۶۷۹، ح ۱۹۹. مهدی ظهور نخواهد کرد مگر آنکه نفس زکیه کشته شود، پس آن هنگام آسمانیان و اهل زمین بر آنان (قاتل‌ها) غضب می‌کنند و به دنبال ان، مردم به حضور مهدی (ع) آیند... و او زمین را پر از عدل‌وداد می‌کند.
  37. همان، ح ۹۳۲، هم‌چنین مشابه این حدیث در دیگر احادیث الفتن آمده است؛ از جمله ح ۸۷۹ و ۸۹۴ و مقدسی شافعی، عقد الدرر، باب ۴، از ابن حماد. هنگامی که نفس زکیه کشته شود... منادی از آسمان بانگ برآورد که امیر شما فلان است و او همان مهدی می‌باشد که زمین را پر از عدل می‌کند.
  38. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۶۹-۱۷۲.
  39. سوره کهف، ۷۴.
  40. منتخب الاثر، ص ۴۵۲.
  41. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۱.
  42. تاریخ غیبت کبری، ص ۵۱۱.
  43. منتهی الآمال، باب ۱۴، فصل ۷.
  44. ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۷۴.
  45. بحار الانوار، ج ۴۷، ص ۱۳۱.
  46. قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۵۵۹.
  47. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۷.
  48. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۳۶.
  49. معارف مهدوی، ص ۱۹۹.
  50. پرسمان نوجوان، ص 50.