تزکیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان مدخل وابسته}} +{{پایان مدخل وابسته}})) |
(←پانویس) |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تزکیه در لغت]] - [[تزکیه در قرآن]] - [[تزکیه در اخلاق اسلامی]] - [[تزکیه در فقه سیاسی]] - [[تزکیه در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[تزکیه در فقه اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
'''[[تزکیه]]:''' پیراستن نفس از [[صفات رذیله]] و آراستن آن به صفات [[حمیده]]. | '''[[تزکیه]]:''' پیراستن نفس از [[صفات رذیله]] و آراستن آن به صفات [[حمیده]]. | ||
==واژه‌شناسی لغوی== | == واژه‌شناسی لغوی == | ||
تزکیه از ماده "زـ ک ـ و" و در لغت به معنای [[استوار]] ساختن و دور کردن شئ از [[عیب]] و [[کاستی]]<ref>ترتیب‌العین، ص۳۴۸، «زکو».</ref>. و ایجاد [[رشد]]، [[برکت]] و [[طهارت]]<ref>مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۱۷، «زکی»؛ النهایه، ج۲، ص۱۰۷؛ لسان العرب، ج۶، ص۶۴، «زکا».</ref>. در آن یا به معنای دور دانستن شئ از [[عیوب]] و [[گواهی]] به [[پاکی]] و [[طهارت]] آن<ref>المنجد، ص۶۱۶، «زکو».</ref> است. برخی معنای اصلی تزکیه را کنار زدن نادرستی‌ها از امور صحیح دانسته و دیگر معانی را از لوازم و آثار آن به حساب آورده<ref>التحقیق، ج۴، ص۲۹۳ «زکو».</ref> و افزوده‌اند: تفاوت تزکیه با [[تطهیر]] و [[تهذیب]] در این است که در [[تطهیر]] دستیابی به "[[طهارت]]" در برابر "[[رجس]]" و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در [[تهذیب]]، حاصل شدن [[صلاح]] و [[خلوص]]، مورد نظر است<ref>التحقیق، ج۴، ص۲۹۴.</ref>. البته به گفته برخی تزکیه [[مبالغه]] در [[تطهیر]] است<ref>الصافی، ج۲، ص۳۷۱؛ جوامع‌الجامع، ج۲، ص۹۲.</ref> وعده‌ای هم گفته‌اند: [[تطهیر]] پیراستن و تزکیه آراستن است<ref>التحریر و التنویر، ج۱۱، ص۲۳.</ref> و به عبارت دیگر [[تطهیر]] بیرون راندن آلودگیها و [[پاک]] کردن شیء است تا آماده [[رشد]] و نمو گردد و تزکیه [[رشد دادن]] و به [[شکوفایی]] رساندن آن است<ref>المیزان، ج۹، ص۳۷۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/7/41.htm [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴]</ref>. | تزکیه از ماده "زـ ک ـ و" و در لغت به معنای [[استوار]] ساختن و دور کردن شئ از [[عیب]] و [[کاستی]]<ref>ترتیب‌العین، ص۳۴۸، «زکو».</ref>. و ایجاد [[رشد]]، [[برکت]] و [[طهارت]]<ref>مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۱۷، «زکی»؛ النهایه، ج۲، ص۱۰۷؛ لسان العرب، ج۶، ص۶۴، «زکا».</ref>. در آن یا به معنای دور دانستن شئ از [[عیوب]] و [[گواهی]] به [[پاکی]] و [[طهارت]] آن<ref>المنجد، ص۶۱۶، «زکو».</ref> است. برخی معنای اصلی تزکیه را کنار زدن نادرستی‌ها از امور صحیح دانسته و دیگر معانی را از لوازم و آثار آن به حساب آورده<ref>التحقیق، ج۴، ص۲۹۳ «زکو».</ref> و افزوده‌اند: تفاوت تزکیه با [[تطهیر]] و [[تهذیب]] در این است که در [[تطهیر]] دستیابی به "[[طهارت]]" در برابر "[[رجس]]" و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در [[تهذیب]]، حاصل شدن [[صلاح]] و [[خلوص]]، مورد نظر است<ref>التحقیق، ج۴، ص۲۹۴.</ref>. البته به گفته برخی تزکیه [[مبالغه]] در [[تطهیر]] است<ref>الصافی، ج۲، ص۳۷۱؛ جوامع‌الجامع، ج۲، ص۹۲.</ref> وعده‌ای هم گفته‌اند: [[تطهیر]] پیراستن و تزکیه آراستن است<ref>التحریر و التنویر، ج۱۱، ص۲۳.</ref> و به عبارت دیگر [[تطهیر]] بیرون راندن آلودگیها و [[پاک]] کردن شیء است تا آماده [[رشد]] و نمو گردد و تزکیه [[رشد دادن]] و به [[شکوفایی]] رساندن آن است<ref>المیزان، ج۹، ص۳۷۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/7/41.htm [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴]</ref>. | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۲: | ||
# [[معاتبه]] و [[معاقبه]]<ref>عتاب و عقاب کردن نفس در صورت گناه.</ref><ref>ریاض‌السالکین، ج۳، ص۱۵۲؛ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۱۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/7/41.htm [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴]</ref>. | # [[معاتبه]] و [[معاقبه]]<ref>عتاب و عقاب کردن نفس در صورت گناه.</ref><ref>ریاض‌السالکین، ج۳، ص۱۵۲؛ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۱۷.</ref><ref>[http://www.maarefquran.com/maarefLibrary/templates/farsi/dmaarefbooks/Books/7/41.htm [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴]</ref>. | ||
==[[تزکیه در قرآن]]== | == [[تزکیه در قرآن]] == | ||
==اهمیت تزکیه== | == اهمیت تزکیه == | ||
==اسباب تزکیه== | == اسباب تزکیه == | ||
===[[خداوند]]=== | === [[خداوند]] === | ||
===[[رهبران الهی]]=== | === [[رهبران الهی]] === | ||
===پای‌بندی به [[ایمان]] و [[عمل صالح]]=== | === پای‌بندی به [[ایمان]] و [[عمل صالح]] === | ||
==موانع [[تزکیه]]== | == موانع [[تزکیه]] == | ||
===[[شیطان]]=== | === [[شیطان]] === | ||
===[[عصیان]] و [[گناه]]=== | === [[عصیان]] و [[گناه]] === | ||
==آثار تزکیه== | == آثار تزکیه == | ||
===[[فلاح]] و [[رستگاری]]=== | === [[فلاح]] و [[رستگاری]] === | ||
===[[نجات از آتش جهنم]]=== | === [[نجات از آتش جهنم]] === | ||
===[[برخورداری از درجات بالای بهشت]]=== | === [[برخورداری از درجات بالای بهشت]] === | ||
==[[تزکیه نفس]] یکی از اسباب [[رستگاری]]== | == [[تزکیه نفس]] یکی از اسباب [[رستگاری]] == | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[تهذیب نفس]] | * [[تهذیب نفس]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۷: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
#[[پرونده:000055.jpg|22px]] [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم''']] | # [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۶: | ||
{{ارزش‌های اجتماعی}} | {{ارزش‌های اجتماعی}} | ||
[[رده:فضایل اخلاقی]] | [[رده:فضایل اخلاقی]] | ||
[[رده:مدخل دانش اخلاق اسلامی]] | [[رده:مدخل دانش اخلاق اسلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۰
تزکیه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تزکیه در لغت - تزکیه در قرآن - تزکیه در اخلاق اسلامی - تزکیه در فقه سیاسی - تزکیه در جامعه‌شناسی اسلامی - تزکیه در فقه اسلامی - پرسش مرتبط نداردتزکیه: پیراستن نفس از صفات رذیله و آراستن آن به صفات حمیده.
واژه‌شناسی لغوی
تزکیه از ماده "زـ ک ـ و" و در لغت به معنای استوار ساختن و دور کردن شئ از عیب و کاستی[۱]. و ایجاد رشد، برکت و طهارت[۲]. در آن یا به معنای دور دانستن شئ از عیوب و گواهی به پاکی و طهارت آن[۳] است. برخی معنای اصلی تزکیه را کنار زدن نادرستی‌ها از امور صحیح دانسته و دیگر معانی را از لوازم و آثار آن به حساب آورده[۴] و افزوده‌اند: تفاوت تزکیه با تطهیر و تهذیب در این است که در تطهیر دستیابی به "طهارت" در برابر "رجس" و در تزکیه کنار زدن آنچه باید کنار گذاشته شود و در تهذیب، حاصل شدن صلاح و خلوص، مورد نظر است[۵]. البته به گفته برخی تزکیه مبالغه در تطهیر است[۶] وعده‌ای هم گفته‌اند: تطهیر پیراستن و تزکیه آراستن است[۷] و به عبارت دیگر تطهیر بیرون راندن آلودگیها و پاک کردن شیء است تا آماده رشد و نمو گردد و تزکیه رشد دادن و به شکوفایی رساندن آن است[۸][۹].
تزکیه در اصطلاح علم اخلاق عبارت از پاک کردن و پیراستن نفس از نقایص و صفات رذیله و آراستن آن به صفات پسندیده و کمالات نفسانیه است[۱۰] و برخی برای آن مراحلی برشمرده‌اند؛ از جمله:
تزکیه در قرآن
اهمیت تزکیه
اسباب تزکیه
خداوند
رهبران الهی
پای‌بندی به ایمان و عمل صالح
موانع تزکیه
شیطان
عصیان و گناه
آثار تزکیه
فلاح و رستگاری
نجات از آتش جهنم
برخورداری از درجات بالای بهشت
تزکیه نفس یکی از اسباب رستگاری
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ترتیب‌العین، ص۳۴۸، «زکو».
- ↑ مقاییس‌اللغه، ج۳، ص۱۷، «زکی»؛ النهایه، ج۲، ص۱۰۷؛ لسان العرب، ج۶، ص۶۴، «زکا».
- ↑ المنجد، ص۶۱۶، «زکو».
- ↑ التحقیق، ج۴، ص۲۹۳ «زکو».
- ↑ التحقیق، ج۴، ص۲۹۴.
- ↑ الصافی، ج۲، ص۳۷۱؛ جوامع‌الجامع، ج۲، ص۹۲.
- ↑ التحریر و التنویر، ج۱۱، ص۲۳.
- ↑ المیزان، ج۹، ص۳۷۷.
- ↑ صادقی فدکی، سید جعفر، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴
- ↑ جامع‌السعادات، ج۱، ص۴۰۰؛ معراج‌السعاده، ص۷۵ ـ ۷۸.
- ↑ شرط کردن با خود مبنی بر بازنگشتن به گناه.
- ↑ عتاب و عقاب کردن نفس در صورت گناه.
- ↑ ریاض‌السالکین، ج۳، ص۱۵۲؛ اخلاق در قرآن، ج۱، ص۲۱۷.
- ↑ صادقی فدکی، سید جعفر، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۷، ص ۴۹۷ - ۵۰۴