آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۳

مقدمه

یکی از مهم‌ترین وظایف دوران غیبت، آمادگی دائمی و راستین است، چنانکه امام صادق(ع) فرمودند: «هر یک از شما برای ظهور قائم(ع) ابزار جنگی فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. امید است همین که کسی این نیت را داشته باشد، حق تعالی او را از اصحاب و یاوران او قرار دهد»^[۱].^[۲]

انتظار به معنای آماده باش است. آماده باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی، برای اصلاح همۀ جهان. چنین تحولی قبل از هر چیز نیازمند عناصر آماده و با ارزش انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان اصلاحات وسیعی را در جهان بدوش کشند. طبیعی است این آمادگی فقط آمادگی نظامی نیست، آمادگی در عرصه‌های فرهنگی، عبادی، سیاسی، اجتماعی و هر عرصه‌ای است که با مهدویت سازگار است. این آمادگی در گرو مسئولیت‌پذیری و عدم سستی و تنبلی است^[۳].

منتظر واقعی کسی است که نه تنها در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی(ع) بوده و برای ایشان دعا می‌کند، بلکه همواره در فکر زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت است و بنا به تعبیر امام صادق(ع)، کسی است که از گناهان دوری کرده و تقوا و اخلاق نیکو را در خود نهادینه می‌کند؛ منتظر واقعی است که بدون خودسازی و تقوا، در زمرۀ منتظران حقیقی وارد نمی‌شود^[۴]. به عبارتی دیگر منتظر واقعی آرام و قرار ندارد و همیشه باید در حرکت و پویایی باشد، همیشه باید منتظر فرمان حمله و حرکت باشد. آمادگی همیشگی، جوهرۀ اصلی انتظار است و همین امر نیز وظیفۀ اصلی منتظران در عصر غیبت است^[۵]. از طرفی دیگر نیز ستمگران عالم نیز که با برخورداری از ثروت، قدرت و... درصدد نابودی اسلام هستند، برای مقابله با اینها نیز منتظران ظهور باید با استفاده از توانی بالاتر آماده باشند^[۶].

باید توجه داشت هر عمل، روشی دارد؛ انجام و اجرای عمل اینرا می‌طلبد که عمل کننده باید طبق آن روش آماده شده و بر اساس آن، عمل را انجام دهد و قدرت انجام عمل نیز باید در فرد انجام دهنده باشد. انتظار ظهور امام مهدی(ع) یک عمل بسیار و در عین حال طولانی است که تمام عمر فردی و اجتماعی منتظر را، در بر می‌گیرد. بنابراین آمادگی و انتظار، محدود به وقت و زمان خاصی از زندگی وی نیست لذا انسان منتظر باید همیشه در حال انتظار باشد. آمادگی انتظار، تنها آمادگی نفسی و قلبی نیست، بلکه یک عمل ثابت و استوار است که باید مثل انجام دادن واجبات و اداء حقوق به جا آورده شود. آمادگی انتظار آن است که تمام وجود و اعضای بدن انسان منتظر، باید در حال انتظار باشند؛ یعنی از معاصی و گناهان اجتناب نماید و صفات رذیله و بد را از خود دور سازد تا اگر زمان ظهور حضرت را درک کنند مورد رحمت حضرت قرار بگیرد^[۷].

آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور

از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارت‌اند از:

آمادگی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی

زیربنای اعمال و رفتار انسان فکر و اندیشه است و باورهای اساسی انسان، زندگی او را حفظ می‌کند. بدون شک در عرصه مهدویت و انتظار نیز رتبه اول از آن تفکر است. منتظر بایستی اندیشیدن و مطالعه و تحقیق را در صدر کارهای خود قرار دهد تا گوهر عمل در صدف اندیشه شکل گیرد و لذا اصلی‌ترین حکمت تأخیر و مهم‌ترین عامل مؤثر انسانی در رخداد قیام مهدوی، آمادگی فکری و وحدت نگرش همۀ اقوام و ملل انسانی دربارۀ مدیریت جهان به وسیلۀ انسان کامل است. تحقق اهداف قیام امام مهدی(ع)، منوط به آگاهی پیشین مردمان از راهبردهای فرهنگی و سیاسی آن است و این مهم، جز با آمادگی فکری و وجود زمینه‌های معرفتی در مخاطبان دربارۀ این قیام، ممکن نخواهد بود^[۸].

آمادگی اخلاقی و رفتاری

از شاخص‌های اصلی حکومت مهدوی، تهذیب نفس و آراستگی به مکارم اخلاق است. انسان با توجه به نیروی تفکر می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ فکری و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ امدادهای‌ الهی و وجود رهبری الهی، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد. انتظار در بین جامعۀ منتظر؛ فرهنگی ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند جامعه اسلامی را در راه پیشرفت و تکامل جلو ببرد. جامعۀ منتظر، جامعه‌ای اسلامی است و بزرگترین وجه تمایز آن از دیگر جامعه‌ها، اخلاق نورانی اسلام است. جامعۀ منتظر، برای هماهنگی با امام زمان(ع) در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرد.

منتظران برای ایجاد جامعۀ منتظر باید اقدامات زیر را انجام دهند:

خودسازی و پارسایی: پاکسازی درون از رذایل و آراسته شدن به اخلاق پسندیده در هر زمانی واجب است، اما در زمان غیبت از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا درک فضیلت همراهی با حضرت بستگی به آن دارد. تهذیب نفس از چنان اهمیتی برخوردار است که اعمال ناشایست و گناهان از اسباب طولانی شدن غیبت و دوری شیعیان از لقای امام شمرده شده است^[۹].
ایمان و عمل صالح: دوران دولت مهدی(ع)، به تعبیر قرآن، دوران مؤمنین و عباد صالح است و شرط منتظران ظهور و کارگزاران حکومت عدل جهانی، ایمان و عمل صالح است؛ چراکه اعمال شیعه، به ظاهر منتسب به امام معصوم و حجت خداست، امام هم از شیعیان خود انتظار اعمال خالص دارد و از اعمال ناپسند یارانش به شدت رنجیده و ناراحت می‌‌شود.
الگوپذیری و تأسی به امام: امام، پیشوا و راهبر جامعه و انسان کامل است و از همۀ بدی‌ها و رذائل اخلاقی دور بوده و همۀ کمالات اخلاقی را در عالی‌ترین حد آن دارد و منتظران خود را منتسب به امام زمان(ع) می‌‌دانند؛ لذا در پیروی از آن حضرت باید پیش قدم باشند و برای قرارگرفتن در صف یاران مهدی(ع) باید الگوپذیری عملی و اخلاقی از او داشته باشند.
ملکه تقوی و عدالت: پروای الهی در دوران غیبت، اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه عوامل فراوانی دست به هم داده است تا انسان‌ها را به بیراهه کشانده، گمراه سازند. منتظران حکومت عدل جهانی باید پیوسته، نمونه عدل و عدل‌طلبی باشند و با اجتناب از معاصی و رعایت تقوای الهی، بتواند ملکۀ عدالت را در خود پدید آورند تا در عصر ظهور که عصر استقرار عدل ناب و مطلق است خویشتن را با شرایط نوین تمدن توحیدی مهدوی هماهنگ سازد.
امر به معروف و نهی از منکر: تقوی، وقتی معنی پیدا می‌‌کند که انسان در قبال جامعه احساس مسئولیت کند‌ و از امر به معروف و نهی از منکر غفلت نورزد دست روی دست نگذارد چون انتظار بدون گرایش به صلاح و زمینه‌سازی برای شایستگی، انتظاری کاذب است؛ چراکه خداوند بزرگ در آیاتی تأکید کرده، سرنوشت هیچ قوم و ملتی را دچار دگرگونی نمی‌کند مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند^[۱۰].^[۱۱]

آمادگی روحی و روانی

آمادگی اقتصادی

آمادگی سیاسی

آمادگی نظامی و انتظامی

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ «لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۲۰، ح ۱۰.
↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳. کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱.
↑ ر.ک: جعفری، محمد صابر، سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت، ص۳۴۰ ـ ۳۴۱.
↑ ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۲۲-۱۲۴.
↑ ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱؛ نیلی‌پور، مهدی، انتظار و وظایف منتظران، ص۲۲ ـ ۳۰.
↑ ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱.
↑ ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۰۳ ـ ۱۰۹.
↑ ر.ک: باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۲۹، ۱۳۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶؛ صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث؛ کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی.
↑ «فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.
↑ سوره رعد، آیه ۱۱؛ سوره انفال، آیه ۵۳.
↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص۲۶۵؛ موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌، ص۳۶۷-۳۳۸؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۳-۱۴؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۳-۱۴؛ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸؛ صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.

[1] «لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ»؛ نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۲۰، ح ۱۰.

[2] ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳. کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱.

[3] ر.ک: جعفری، محمد صابر، سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت، ص۳۴۰ ـ ۳۴۱.

[4] ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۲۲-۱۲۴.

[5] ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱؛ نیلی‌پور، مهدی، انتظار و وظایف منتظران، ص۲۲ ـ ۳۰.

[6] ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱.

[7] ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۰۳ ـ ۱۰۹.

[8] ر.ک: باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۱۲۹، ۱۳۰؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص۲۲۳- ۲۲۶؛ صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث؛ کلباسی اشتری، روح‌الامین مجتبی، انتظار کاربردی.

[9] «فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.

[10] سوره رعد، آیه ۱۱؛ سوره انفال، آیه ۵۳.

[11] ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص۲۶۵؛ موسوی اصفهانی، سید محمد تقی، تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌، ص۳۶۷-۳۳۸؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۳-۱۴؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۳-۱۴؛ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸؛ صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 === آمادگی اخلاقی و رفتاری ===
 {{اصلی|آمادگی اخلاقی و رفتاری برای ظهور امام مهدی}}
+از شاخص‌های اصلی [[حکومت مهدوی]]، [[تهذیب نفس]] و آراستگی به مکارم اخلاق است. [[انسان]] با توجه به نیروی [[تفکر]] می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ [[فکری]] و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و با‌ [[امدادهای‌ الهی]] و وجود [[رهبری الهی]]، جهشی بسیار فراگیر داشته باشد. [[انتظار]] در بین جامعۀ منتظر؛ [[فرهنگی]] ممتاز و بی‌بدیل می‌سازد که می‌تواند [[جامعه اسلامی]] را در راه [[پیشرفت]] و [[تکامل]] جلو ببرد. جامعۀ منتظر، جامعه‌ای [[اسلامی]] است و بزرگترین وجه تمایز آن از دیگر جامعه‌ها، اخلاق نورانی اسلام است. جامعۀ منتظر، برای هماهنگی با [[امام زمان]]{{ع}} در اهتمام به رعایت [[محاسن اخلاق]]، همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرد.
+منتظران برای ایجاد جامعۀ منتظر باید اقدامات زیر را انجام دهند:
+# [[خودسازی]] و [[پارسایی]]: پاکسازی درون از [[رذایل]] و آراسته شدن به [[اخلاق پسندیده]] در هر زمانی [[واجب]] است، اما در [[زمان غیبت]] از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا [[درک]] [[فضیلت]] [[همراهی]] با حضرت بستگی به آن دارد. [[تهذیب نفس]] از چنان اهمیتی برخوردار است که [[اعمال ناشایست]] و [[گناهان]] از اسباب طولانی شدن [[غیبت]] و دوری [[شیعیان]] از لقای امام شمرده شده است<ref>{{متن حدیث|فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ}}؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۷.</ref>.
+# [[ایمان]] و [[عمل صالح]]: دوران [[دولت مهدی]]{{ع}}، به تعبیر [[قرآن]]، دوران [[مؤمنین]] و عباد صالح است و شرط [[منتظران ظهور]] و [[کارگزاران حکومت]] عدل جهانی، [[ایمان]] و [[عمل صالح]] است؛ چراکه [[اعمال]] [[شیعه]]، به ظاهر منتسب به [[امام]] [[معصوم]] و [[حجت]] خداست، امام هم از [[شیعیان]] خود [[انتظار]] اعمال [[خالص]] دارد و از اعمال ناپسند یارانش به شدت رنجیده و ناراحت می‌‌شود.
+# الگوپذیری و تأسی به امام: امام، [[پیشوا]] و [[راهبر]] [[جامعه]] و [[انسان کامل]] است و از همۀ بدی‌ها و [[رذائل اخلاقی]] دور بوده و همۀ [[کمالات]] [[اخلاقی]] را در عالی‌ترین حد آن دارد و [[منتظران]] خود را منتسب به [[امام زمان]]{{ع}} می‌‌دانند؛ لذا در [[پیروی]] از آن حضرت باید پیش قدم باشند و برای قرارگرفتن در صف [[یاران مهدی]]{{ع}} باید الگوپذیری عملی و اخلاقی از او داشته باشند.
+# ملکه تقوی و [[عدالت]]: [[پروای الهی]] در دوران غیبت، اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه عوامل فراوانی دست به هم داده است تا [[انسان‌ها]] را به [[بیراهه]] کشانده، [[گمراه]] سازند. [[منتظران]] [[حکومت عدل جهانی]] باید پیوسته، نمونه [[عدل]] و عدل‌طلبی باشند و با اجتناب از [[معاصی]] و رعایت [[تقوای الهی]]، بتواند ملکۀ عدالت را در خود پدید آورند تا در عصر ظهور که عصر استقرار عدل ناب و مطلق است خویشتن را با شرایط نوین [[تمدن]] [[توحیدی]] مهدوی هماهنگ سازد.
+# [[امر به معروف و نهی از منکر]]: تقوی، وقتی معنی پیدا می‌‌کند که [[انسان]] در قبال [[جامعه]] [[احساس مسئولیت]] کند‌ و از امر به معروف و نهی از منکر [[غفلت]] نورزد دست روی دست نگذارد چون [[انتظار]] بدون [[گرایش]] به صلاح و زمینه‌سازی برای شایستگی، انتظاری کاذب است؛ چراکه [[خداوند بزرگ]] در آیاتی تأکید کرده، [[سرنوشت]] هیچ [[قوم]] و ملتی را دچار [[دگرگونی]] نمی‌کند مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است، [[تغییر]] دهند<ref>سوره رعد، آیه ۱۱؛ سوره انفال، آیه ۵۳. </ref>.<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص۲۶۵؛ [[سید محمد تقی موسوی اصفهانی|موسوی اصفهانی، سید محمد تقی]]، [[تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌ (کتاب)|تکالیف بندگان نسبت به امام زمان‌]]، ص۳۶۷-۳۳۸؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۱۳-۱۴؛ [[ابراهیم کوثری|کوثری، ابراهیم]]، [[انتظار و وظایف منتظران (مقاله)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۱۳-۱۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۶۸؛ [[سیمین صمیمی|صمیمی، سیمین]]، [[عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث (مقاله)|عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث]].</ref>
 === آمادگی روحی و روانی ===