بحث:فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)

معنای انتظار یک مصلح جهانی

• کسانی که انتظار قیام یک مصلح بزرگ جهانی را می‌کشند در واقع انتظار انقلاب و دگرگونی و تحوّلی را دارند که وسیع ترین و اساسی‌ترین انقلاب‌های انسانی در طول تاریخ بشر است. انقلابی که علاوه بر عمومی‌ و همگانی بودن، تمام شؤون و جوانب زندگی انسان‌ها را شامل می‌شود. انتظار یک مصلح جهانی به‏ معنای آماده‌‏باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی برای اصلاح همۀ جهان است. برای تحقّق بخشیدن به چنین انقلابی، مردانی بزرگ و مصمّم و بسیار نیرومند و شکست‏‌ناپذیر، فوق‌العاده پاک و بلندنظر، کاملا آماده و دارای بینش عمیق لازم است و خودسازی برای چنین هدفی مستلزم به کار بستن عمیق‏‌ترین برنامه‌‏های اخلاقی و فکری و اجتماعی است، این است معنای انتظار واقعی و چنین انتظاری دارای آثار و فواید فراوانی خواهد بود چراکه با انتظار فرج انسان می‌تواند خود را‌ آمادۀ فرج سازد و از یأس و ناامیدی به دور باشد و در این مسیر است‌ که از خدا ناامید‌ و مأیوس‌ نمی‌گردد، چراکه محبوب‌ترین اعمال نزد خدا انتظار فرج، و کسب آمادگی برای فرج و حکومت حضرت مهدی(ع) است.

آثار و فواید انتظار

• فواید و آثاری که برای انتظار بیان شده است عبارت‌اند از:

آثار فکری و اعتقادی انتظار (آثار علمی و معرفتی)

• فکر، زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ می‌‌کند. رسالت انبیاء و اولیاء تربیت انسان و رها ساختن او از جهل و عرضه حقایق امور است. در جریان انتظار انسان با قرار گرفتن تحت تربیت حضرت ولی عصر (ع)، طهارت فکری و عقلی او رشد می‌کند. آنچه قیام و انقلاب جهانی امام زمان را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌هاست، که در پرتو تلاش‌های او و یارانش پدید خواهد آمد.
• برخی از آثار معرفتی انتظار عبارتند از:

1. دین‌شناسی: شناخت مفاهیم دینی و کسب آگاهی‌های تخصصی به منظور دفاع از دین و پاسخگویی منطقی و صحیح به شبهات در عصر غیبت اهمیت و حساسیت بیشتری دارد؛ زیرا به تعبیر امام الموحدین علی (ع): «این پرچم را جز افراد هوشمند، پایدار و آگاه از مواضع حق به دوش نمی‌کشد» از این رو آمادگی در حوزۀ معرفت، تلاش و کوشش در اسلام‌شناسی است.
2. شناخت و اطاعت از امام زمان: تبلور حقیقی شناخت خداوند و امام زمان (ع) و باور به آنان، در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن، باید در رفتار دیده شود. در روایتی امام سجاد (ع) فرمودند: «مردم زمان غیبت بر همه زمان‌ها برتری دارند، زیرا که خداوند به ایشان به اندازه‌ای عقل و فهم و شناخت داده است که غیبت آن حضرت نزد ایشان به منزله مشاهده و عیان است».
3. حفظ و نگهبانی از مرزهای اعتقادی: یکی از آثار انتظار، حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی است، چه بسا حفظ و گسترش اعتقاد دینی و شناخت آن در روزگار متصل به ظهور، مفیدتر بلکه لازم‌تر است. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «برادران من مردمی‌آند که در آخرالزمان می‌آیند... هر یک از آنان اعتقاد و دین خویش را به هر سختی نگاه می‌دارند، چنانکه گویی درخت خار مغیلان را در شب تاریک با دست پوست می‌کنند یا آتش پردوام چوب داغ را در دست نگاه می‌دارند».
4. جهانی شدن: باید افکار مردم جهان آنچنان رشد و تعالی یابد که ویژگی‌های قومی و جغرافیایی، تفاوت زبان‌ها، آداب و رسوم نتوانند مانع رسیدن بشر به حقیقت باشند. البته در فرهنگ اسلامی جهانی شدن، جنبۀ ارزشی دارد و با مبانی و تعالیم الهی پی‌ریزی می‌شود.
5. رشد عقلانی اهل زمان غیبت امام عصر(ع): امام سجاد(ع) فرمودند: «ای أبوخالد به درستی که أهل زمان غیبت او که امامتش را باور دارند و منتظر ظهور اویند از مردم همۀ زمان‌ها بهترند؛ زیرا خداوند تبارک و تعالی آن چنان عقل‌ها و فهم‌ها و شناختی به آنها عنایت کرده که غیبت نزد آنان هم چون دیدن باشد و آنها را در آن زمان به منزلۀ کسانی قرار داده است که در پیشگاه رسول خدا(ص) با شمشیر جهاد کرده‌اند، آنان به حق مخلصان‌اند و راستی که شیعیان ما هستند و دعوت‌کنندگان به دین خدای عزوجل در پنهان و آشکار می‌باشند».
6. عشق به اجراکنندۀ عدالت: اگر پیش از ظهور و در دوران انتظار، عشق به عدالت و مجری عدالت در مردمان و اجتماعات پدید آمد در این صورت خودشان را به آنچه دوست دارند نزدیک‌تر کرده و اندیشه و عمل خود را در آن جهت‌ها هدایت خواهند کرد و برای برقراری این عدالت در جامعه خواهند کوشید تا امکان حضور در جامعۀ صالحان و نیکان وجود داشته باشد لذا باید در دوران انتظار، صالحان و معیارهای صالح و شایستگی به وجود آید آن‌گاه منتظر انقلاب بزرگ امام مهدی(ع) شد.
7. انگیزه‌سازی برای اعمال و تنظیم فکرها: انتظار با تنظیم و مهندسی فکر منتظر، فکر عمیق و صحیح دینی را در او شکل می‌دهد و برای او بستری نظام‌مند برای حل شبهه‌ها می‌سازد و او را از اتلاف عمر در پیچ و خم شبهه‌های فکری و شهوت‌های عملی نجات می‌دهد. انتظار با بازسازی روحیۀ منتظر، ظرفیت او را در برابر گرفتاری‌ها و رویارویی با مشکلات افزایش می‌دهد از سوی دیگر در فرصت انتظار، طرح‌ها و برنامه‌ها پرورش می‌یابند، تئوری‌ها پخته می‌شوند، پراکنده‌کاری‌ها و دوباره‌کاری‌ها و بیهودگی‌ها به کمترین اندازه می‌رسند و سرانجام در سایۀ انتظار، انگیزه‌های نیرومند شکل می‌گیرند و عمل‌ها را زاییده و قوت می‌بخشند و به خمودی‌ها و سستی‌ها پایان می‌دهند.
8. وسعت فکر و اندیشه: عقیده به ظهور و حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) فکر و اندیشۀ آدمی را وسعت می‌بخشد و انسان را خدامحور و حق‌طلب به بار می‌آورد تا به دورترین نقاط جهان نگریسته و خیر و رفاه مردم تمام مناطق گیتی را خواسته و عالم را مملکت خدا بداند و یقین بداند که عاقبت و پیروزی با پرهیزکاران و شایستگان است، قرآن کریم نیز بشارت داده است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾ از طرفی شیفتۀ پیروی از افراد نمونه و کامل می‌شود و یاری کردن و ستایش از حکومت‌های جباران را گناه می‌داند.

آثار روحی و روانی انتظار (آثار معنوی و عرفانی)

• برای درک زمان ظهور حضرت مهدی(ع)، اساسی‌ترین ویژگی در بخش رفتار، ایجاد آمادگی روحی و روانی در خود است. آمادگی در حوزۀ محبت، پالایش روح و تصفیۀ باطن و تطهیر درون و نیز انس منطقی با ادعیه و اذکاری است که از ناحیۀ معصومان(ع) رسیده و رمز ارتباط حبی و باطنی میان شیعه و امام خود است؛ لذا بیشترین آثاری که در زمینۀ انتظار وجود دارد در بخش ایجاد "آمادگی روحی و روانی" است. کسانی که صاحب آمادگی روحی و روانی بالایی نشوند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای امام مهدی(ع) باشند؛ چرا که آنان با کمترین فشاری که به آنها وارد ‌شود، عرصه را خالی می‌کنند؛ بنابراین فردی که منتظر ظهور حضرت است، این انتظار در تمام ابعاد روحی و روانی او نیز تأثیرگذار است؛ لذا از طریق ارتباط معنوی که فرد با یک انسان کامل الهی برقرار می‌‌سازد، حسی در او به وجود می‌‌آید که او را در مقابل بسیاری از افکار رنج‌آور، گرفتاری‌ها و بیماری‌های روحی رایج در جامعۀ امروزی مقاوم می‌‌سازد.
• برخی از آثار روحی و روانی انتظار عبارتند از:

1. عشق به خداوند: آیات متعددی در قرآن و روایات بسیاری از پیامبر اکرم(ص) در‌ شأن گروهی از شیعیان علوی نازل شده که در آخرالزمان پدیدار خواهند شد، مانند: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ﴾. این آیۀ نورانی در بردارندۀ بشارتی شورانگیز به پیامبر(ص) و مؤمنان راستین است که هرگز نپندارید قوام دین خدا فقط به عده‌ای تازه مسلمان است که اگر به کفر و شرک بازگردند اسلام و افتخارهای آن از بین می‌رود. اگر عده‌ای از اسلام روی گردانیدند و به کفر بازگشتند، هرگز اندوهی به خویش راه ندهید چرا که خداوند مؤمنانی را بر خواهد انگیخت که نخستین صفت و مدال افتخارشان این است که محبوب خداوند و محب اویند خداوند دوستدار ایشان و ایشان نیز دوستدار خداوند هستند.
2. دین‌محوری و تلاش ارزشی مداوم: یکی از ثمرات انتظار، استمرار حرکت‌های اصولی و ارزشمندی است که انسان براساس دین‌محوری انتخاب نموده است. انسان منتظر چون حرکت تاریخ را به سمت استقرار دیانت و اجرای قوانین انسانی و اسلامی می‌بیند، از مسیر صحیح خارج نگشته و در انجام وظایف و مسئولیت‌های دینی و اصولی کوتاهی نخواهد نمود. هم در جنبۀ فردی، انگیزۀ کافی برای انجام خیرات و تحصیل فضیلت‌ها خواهد داشت و هم از نظر اجتماعی زحمات و اصلاحات امروز خود را هدر رفته و بی‌نتیجه نمی‌پندارد.
3. ایجاد روحیۀ امید در دل‌ها: ماهیت زندگی با انتظار پیوستگی ناگسستنی دارد. انسان برای تداوم زندگی و تحمل دشواری‌های آن، نیازمند انگیزه‌ای نیرومند است که در پدیده‌ای با نام "امید به آینده" تجلی می‌یابد و احتمال معقول بقا و پایداری و امید به تداوم حیات است که به زندگی کنونی معنا و مفهوم می‌بخشد و پویایی و نیروی لازم برای ادامۀ آن را تأمین می‌کند. یکی از آثار انتظار، امید به آینده‌ای روشن است که سهم بزرگی در حرکت‌ها، کوشش‌ها و تلاش‌های فردی و اجتماعی دارد، آینده‌ای که به مراتب عالی‌تر زیباتر و بهتر از امروز باشد؛ این مسئله به‌ویژه برای جوانان دارای اهمیت بیشتری است؛ زیرا آنان می‌توانند در پرتو "امید به فردایی بهتر" به نیروی فراوان خود جهت و معنا بخشند از روایات اسلامی استفاده می‌شود انتظار حضرت مهدی(ع) موجب گسترش امید راستین می‌شود و انتظار فرج از افضل اعمال امت پیامبر(ص) و از محبوب‌ترین اعمال در نزد‌ خداوند‌ عزوجل است چنان که امام علی(ع) فرمودند: «منتظر‌ فرج باشید و از روح الله ناامید نشوید که همانا محبوب‌ترین اعمال در نزد‌ خداوند‌ عزوجل انتظار فرج است». انتظار فرج از آن جهت که مورد تأکید و توصیۀ اهل‌بیت(ع) قرار گرفته در انسان منتظر، امید به آینده ایجاد می‌کند و همین امید، نقش بزرگی را در سعی و کوشش ایفا می‌نماید؛ چون اگر پندار کسی این باشد که هیچ تلاشی برای اصلاح امور به نتیجه نمی‌رسد، انگیزه‌ای برای تلاش نخواهد داشت؛ بنابراین امید در دل‌ها، بسان چراغ فروزانی است که با روشنایی خود، طراوت و شادمانی می‌آورد و صفتی تأثیرگذارتر از امید وجود ندارد؛ لذا از مؤثرترین عوامل حرکت و مقاومت است و صفتی شکننده‌تر از یأس و ناامیدی قابل تصور نیست و انسان مأیوس مانند سرزمین سوخته آمادگی پذیرش هیچ بذر و نهالی را ندارد.
4. مقاومت در برابر انحرافات اجتماعی: از ثمرات اعتقاد به انتظار، مقاومت منتظران در برابر هرگونه درد و رنج و انحرافات اجتماعی است. ایمان به پیروزی و اعتقاد به شکوفائی جهان، اثرات تربیتی و اعتقادی دارد و ارادۀ منتظران را در راستای نابودی و انحرافات، محکم و آهنین می‌سازد. در روایات هم ثواب و پاداشی فراوان برای کسانی که درد و رنج را تحمّل و با انحرافات مبارزه می‌کنند آمده است، پیامبر اکرم(ص) نیز فرمودند: «پس از شما مردمی خواهند آمد که یکی از آنان اجر و پاداش پنجاه نفر از شما را دارد. عرض کردند:‌ ای پیامبر خدا(ص)! ما در بدر و احد و حنین با شما بودیم و قرآن در میان ما نازل شد؟! فرمود: اگر آنچه بر سر ایشان می‌آید بر سر شما بیاید مانند آنان صبر و شکیبائی نمی‌کنید».
5. ایجاد وحدت و همگرایی: انتظار افزون بر آثار فردی دارای آثار اجتماعی نیز است که از مهم ترین آنها می‌توان به وحدت و همدلی بین منتظران اشاره کرد. این همدلی به خاطر توجه به هدف مشترکی است که در مسئلۀ انتظار به روشنی تمام در چشم‌انداز آن قابل رؤیت است. در جامعۀ شیعی، انتظار ظهور مردی از سلالۀ پاک رسول گرامی اسلام(ع) باعث شده است همۀ پیروان این آرمان مقدس از همدلی بسیار خوبی برخوردار باشند.
6. مقاومت در برابر مستکبرین‌: وعده‌های قرآن و پیامبر(ص) و انتظار مشوق مردم، مسلمانان، حق‌طلبان، عدالت‌طلبان، مصلحان و مؤمنان به استقامت، جهاد و پیکار و دفاع و حمایت و حفاظت از مرزها و سنگرها بوده و در طول تاریخ حیات تشیع به مردم دل و جرات داد تا در برابر حوادث، سختگیری‌ها، فسادها، بی‌عدالتی‌ها و تطمیع‌ها، روحیۀ خود را نباخته و مقاومت خود را از دست نداده بلکه هر لحظه مقاومت و پایداری خود را افزایش دهند.
7. عامل رشد و بقای جامعه: نه تنها از دید اسلام، بلکه در طرحی کلی و عمومی و در سطحی جهانی این امید و این انتظار است که عامل بقای نسل و حیات جامعه بوده و به انسان‌ها دید وسیعی می‌بخشد که اگر امروز مرگ و ناکامی، محرومیت و رنج و شکنجه است و جانبازی و شهادت است و هرگز فانی‌شدنی و تباهی‌پذیر نیستن. انتظار عامل رشد بوده و انبیاء کوشیده‌اند از این راه اقدام کنند.
8. تقویت مثبت‌اندیشی: یکی از ابتلائات بشری از نظر روحی روانی، منفی‌اندیشی، تاریک‌بینی و بدبینی نسبت به خود، دیگران و تاریخ است. در صورتی که انسان به این رذیلۀ اخلاقی یا بیماری روانی دچار شود به فردی بی‌ثمر، منفی‌گرا و نامطلوب تبدیل خواهد شد، اما در صورت حاکمیت مثبت‌اندیشی و خوش‌بینی به خود و آینده، ثمرات گوناگونی مانند تلاش فراگیر و همیشگی و سلامت روابط فردی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت؛ بر همین اساس باید به دنبال راه‌حل‌هایی بود که ضمن پرهیز از سراب‌اندیشی و آرزوگرایی و تخیل‌گرایی به یک خوش‌بینی واقعی معقول دست پیدا نمود و این حاصل نمی‌شود مگر با اندیشه و اعتقاد به منجی و مهدویت و تقویت فرهنگ انتظار.
9. عامل حرکت: انتظار عامل حرکت است و اصولاً دید انتظار در اسلام دید مبارزه با یأس و پیشروی است. ریشۀ تمام نهضت‌های اسلامی از زمان پیامبر و جنبش‌های تشیع در طول تاریخ، انتظار بوده است. اصولاً فلسفۀ تلاش و حرکت‌شان بر فلسفۀ انتظار بنیان‌گذاری شده بود. انتظار، منبع الهام و شوق‌دهی برای حرکت و انجام وظیفه بود و امروز هم همان دید و فلسفه می‌تواند حرکت ایجاد نماید. در انتظار اسلامی عامل پیشرفت وجود دارد نه ارتجاع، پیشرفت به سوی نور، حکومت عدل و حق جهانی و عمومی، نجات از تسلط، صلح واقعی، بدین‌سان ساکت ماندن، در جا زدن، بی‌تفاوت نسبت به جریانات زمان بودن مطرود است.
10. بصیرت: مؤمنِ منتظر در تمامی ابعاد، آمادگی دارد که از جملۀ آن آمادگی‌ها، آمادگی فکری بوده و نتیجۀ تلاش فکری مؤمنِ منتظر، بصیرت و آگاهی بوده لذا فتنه‌ها، افزون بر اینکه غفلت می‌آورند، شبهه و تردید و تزلزل را نیز در افکار آدمی ایجاد می‌کنند ولی چون مؤمن منتظر به هوشیاری فکری رسیده، بیدار و آماده است. امام هادی(ع) فرمودند: «اگر پس از غیبت قائم شما، از دانشمندان کسانی نباشند که مردم را به سوی امام زمان(ع) بالا بخوانند و به جانب او راهنمایی کنند و با برهان‌های خدایی از دین‌اش پاس‌داری کنند و بندگان ضعیف خدا را از شبکه‌های ابلیس و یاران او و از دام‌های دشمنان اهل بیت طلا که زمام دل ضعیفان شیعه را گرفته‌اند همچون که سکان کشتی را رهایی بخشند، کسی به جای‌ نمی‌ماند مگر این که از دین خدا برگردد؛ چنین دانشمندانی نزد خداوند از گروه برتران به شمار می‌آیند».

آثار اخلاقی و تربیتی انتظار

• جامعۀ منتظر، جامعه‌ای اسلامی است و بزرگترین وجه تمایز جامعۀ اسلامی از دیگر جامعه‌ها، اخلاق نورانی اسلام است. انسان منتظر دارای اخلاقی اسلامی است و جامعۀ منتظر مظهر اخلاق اسلامی است. جامعۀ منتظر، برای هماهنگی با امام زمان(ع) در اهتمام به رعایت محاسن اخلاق همۀ تلاش و کوشش خود را به کار می‌گیرد. انسان با توجه به نیروی تفکر و توانایی نگه‌داری و انتقال تجربه‌ها همواره می‌تواند در مسیر‌ رشد‌ فکری و تعالی معنوی و اخلاقی‌ گام‌ بردارد و گاه این طی طریق جهشی و باشتاب باشد. با این حال، به دلیل ظرفیت‌های بسیار فراوان انسانی می‌توان توقع داشت روزگاری بیاید که با توجه به فراهم بودن زمینه، با‌ امدادهای‌ الهی و وجود رهبری الهی این تعالی جهشی بسیار فراگیر داشته باشد. در انتظار این وضعیت به سر بردن، خود عاملی است‌ برای‌ تلاش‌ مضاعف در جهت رسیدن به آن. ارتقای عقلانیت، حکمت و معرفت، بسط و کمال علم، توسعۀ دیانت‌، معنویت و اخلاق از جمله شاخص‌های جامعۀ موعود است.
• برخی از آثار اخلاقی انتظار عبارتند از:

1. فعالیت در مسیر خدا و اجر مضاعف: یکی از دستاوردهای فضیلت اخلاقی انتظار، فعال شدن روح در مسیر خدا و غنی‌سازی معنوی لحظه‌های شب و روز و اجر مضاعف و چندین برابری و تضاعف شخصی و یکی به ازای چندین نفر شدن است. امام باقر(ع) فرمودند: «بدانید که منتظرِ این امر (ظهور قائم) پاداشی همانند شخص روزه‌دار شب زنده‌دار دارد».
2. پاداش شهادت به منتظران: امام صادق(ع) فرمودند: «کسی که منتظر أمر ما (فرج و ظهور) باشد مانند کسی است که در راه خدا به خون خویش بغلطد». همچنین فرمودند: «هر که از شما در حال انتظار این امر (ظهور قائم) بمیرد هم چون کسی است که با قائم در خیمۀ او باشد... سپس فرمودند: نه به خدا آگاه باشید همانند کسی است که همراه رسول خدا(ص) طلب شهادت کند». امام علی(ع) فرمودند: «آنکه منتظر فرج ما است، هم چون کسی‏ است‏ که در راه ‏خدا در خون خود تپیده‏ باشد».
3. اقتدا به روش پیشوایان و ورود در خیل منتظران: تأسی به پیشوایان در همۀ خوبی‌ها و صفات، رشد سریع و فراگیر انسان را به همراه دارد. اقتداء به آنان و همراهی و همگامی با اسوه‌های بزرگ انسانی، تکامل شخصیتی را تضمین می‌نماید و انسان را به مراتب عالیه می‌رساند. امام صادق(ع) فرمودند: «پارسایی، پاکدامنی، درستی... و صبورانه در انتظار فرج بودن جزء دین امامان است».
4. صبر: یکی از ثمرات مهم انتظار، تقویت ضریب بردباری و تحمل‌پذیری انسان نسبت به ناگواری‌ها و مشکلات در مسیر عبور از طریق حق و حقیقت است. انسان منتظر خود را همچون قطره‌ای می‌پندارد که در مسیر اتصال به دریائی بیکران است و از آنجایی که همۀ ناگواری‌ها را در مسیری با آینده‌ای روشن و ظهوری سبز می‌بیند، آنها را بر خود هموار کرده و اهل صبر و تحمل می‌شود و در برابر مشقت‌ها و مشکلات از کوره بیرون نمی‌رود و هراسی ندارد و از ابتلائات پیروزمندانه می‌گذرد و اگر در راه رسیدن به هدف به موانع و مشکلات و گرفتارهایی برخورد کند در برابر آنها بردباری نموده می‌ایستد و با یاد امام زمان(ع) دوران سخت غیبت را سپری می‌کند و از موجودیت و هویت خویش دفاع کند. امام صادق(ع) فرمودند: «از دین امامان است پرهیزکاری... و انتظار فرج با صبر و شکیبایی».
5. ذکر: دوران انتظار، دوران هجوم فتنه‌ها و مشکلات و گرفتاری‌هاست؛ لذا همان‌طور که مشکلات و مصایب و حوادث در میان هست، همین‌طور فتنه‌ها و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها هم در میان هست و ناچار هرکدام از این فتنه‌ها و جلوه‌ها و وسوسه‌ها و زینت‌ها دل را می‌لرزاند و غفلت را می‌پروراند. آنچه باعث امن و رضایت و آرامش قلبی و قدرت روحی شیعۀ منتظر می‌شود و آنچه که از غفلت‌ها و فتنه‌ها و جلوه‌ها و زینت‌ها و وسوسه‌ها نجات می‌‌دهد، همین ذکر است.
6. خودسازی: همان‌گونه که منتظر هر امری از قبل در خود یک سلسله آمادگی‌های لازم را ایجاد می‌کند بر همین اساس، منتظر منجی و مصلح عالم نیز آمادگی‌های فکری، اخلاقی و اعتقادی خاصی در زندگی فردی و اجتماعی خود ایجاد می‌نماید تا از شایستگی‌های لازم برای شرکت در تشکیل حکومت عدل جهانی برخوردار باشد؛ زیرا کسانی توفیق یاری کردن آن حضرت را پیدا می‌کنند که از معرفت و کمالات اخلاقی و آمادگی و شایستگی‌های خاص یاران حضرت برخوردار باشند. یکی از آثاری که در هر شیعۀ منتظر پدیدار می‌گردد، اصلاح و پیراستن خود از خصائص ناپسند و آراستن خود به اخلاق نیکوست؛ این، نتیجۀ طبیعی انتظار واقعی است. امام صادق(ع) به ابوبصیر می‌فرماید: «هرکس دوست دارد از یاران حضرت قائم(ع) باشد باید که منتظر باشد و در این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند»؛ کسی که انتظار چنان انقلاب و تحولی را می‌کشد باید خود ساخته و آماده باشد، زیرا چنان تحول و انقلابی، قبل از هر چیز، نیازمند به عناصر آماده و با ارزش انسانی است که بتواند بار سنگین چنان اصلاحات وسیعی را در جهان به دوش بکشد.
7. شکوفاسازی اندیشه‌ها: علمای حقیقی و ربانی که سربازان واقعی و منتظران حقیقی امام عصر(ع) هستند با تألیف کتاب سبب گسترش مباحث و معارف علمی و زمینۀ رشد فکر و شکوفایی اندیشه هستند؛ لذا این حرکت و جنبش و دستاوردهای علمی و فکری فتنه‌های برخاسته از خواسته‌های نفسانی برای خاموش کردن چراغ عقل را ناکام می‌گذارد و سبب تعالی اندیشه و دانش خواهد گشت.
8. احساس حضور: یکی از آثار غیر قابل تردید در انتظار راستین، احساس حضور در محضر آن امام غایب(ع) از سویی و احساس حضور آن امام غایب در زندگی از سوی دیگر است. یک منتظر راستین همواره بر این باور است، تمام رفتار و اعمال او در نظرگاه آن امام پنهان است و این خود در اصلاح رفتار وی بسیار مؤثر است. این مهم نه فقط به اصلاح فرد منجر می‌گردد که رفته رفته به اصلاح و سلامت اخلاقی جامعه می‌انجامد که خود در زمینه‌سازی ظهور، نقشی بس مهم و انکار ناپذیر خواهد داشت. امام سجاد(ع) فرمودند: «همانا اهل زمان غیبت حضرت مهدی(ع) که به امامتش معتقدند و در انتظار ظهورش هستند از مردم همۀ زمان‌ها بهترند؛ زیرا خداوند چنان عقلی و فهم و معرفتی به آنان عنایت فرموده که غیبت برای آنها به منزلۀ دیدن و حضور وی است».
9. غرق نشدن در فساد محیط: وقتی در جوامع، فساد شیوع یافت، انسان منتظر خود را پاک نگه می‌دارد؛ زیرا به اصلاح جهان امید دارد. تنها در این صورت است که منتظر، دست از تلاش و کوشش برای حفظ پاکی خویش و حتی برای اصلاح دیگران برنخواهد داشت.
10. خود یاری‌های اجتماعی: منتظران راستین در عین حال وظیفه دارند تنها به خویش نپردازند، بلکه مراقب حال یکدیگر باشند و علاوه بر اصلاح خویش در اصلاح دیگران نیز بکوشند. در میدان مبارزه، هیچ فردی نمی‌تواند از حال دیگران غافل بماند، بلکه موظف است هرنقطۀ ضعفی را که در هرکجا می‌بیند، اصلاح کند و هر موضع آسیب‌پذیری را ترمیم نماید؛ زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می‌کشند یک برنامه فردی نیست. برنامه‌ای است که تمام عناصر انقلاب باید در آن شرکت جویند، کوشش‌ها و تلاش‌ها باید هماهنگ گردد و عمق و وسعت این هماهنگی باید به عظمت همان برنامه انقلاب جهانی باشد که انتظار آن را دارند.
11. انتظار، تنبهی بر معاد: در مفهوم انتظار مفهوم معاد و جزا به خوبی به چشم می‌خورد؛ زیرا از جهتی امام زمان(ع) کسی است که با ظهورش ظالمین را به سزای اعمال خود خواهد رسانید و نیز مؤمنین را عزت بخشیده و طعم رحمت الهیه را به آنها خواهد چشانید که این اعمال، خود نمونه‌هایی از معاد و بعث و نشور است از طرفی دیگر با ظهور امام مهدی(ع) جماعتی از اشخاص مخلص و پاک به این عالم رجعت کرده و در رکاب او بوده و یا در راستای اهداف او اقدام خواهند کرد که این خود قیامت صغری و آمادگی برای قیامت کبری خواهد بود. وانگهی از آن جهت که ظهور امام مهدی(ع) از علائم قیامت شمرده شده، لذا یاد ظهور امام مهدی(ع) مسألۀ قیامت را در اذهان انسان تداعی خواهد کرد.
12. شناخت مقام ولایت: با انتظار ظهور، مقام ولایت امام زمان(ع) در قلب و جان منتظر تثبیت می‌گردد و موجب شناخت بیشتر این مقام می‌شود بنابراین منتظر در پی روزی است که قدرت الهی به دست آن حضرت آشکار شود و همۀ طاغوتیان جهان را که زالو صفت به مکیدن خون ضعیفان پرداخته‌اند به سزای اعمال ننگینشان برساند و ثابت کند کسی دارای مقام امامت و ولایت است که بتواند قدرت خدا را ظاهر و آشکار نماید؛ این اندیشه و اعتقاد یک فرد منتظر است؛ چون انتظار به منتظران، معرفت و شناخت می‌‌دهد که سر و سامان یافتن سراسر گیتی در اختیار نیروهای شگفت‌انگیز مصلح جهان قرار می‌گیرد.

آثار سیاسی انتظار

• انسان‌ها خواستار حکومتی صالح، دور از منکر و ریا فریبند و حاکمی را می‌طلبند که بتواند ارزش‌های انسانی را در جهان حاکم سازد، ظلم، اختناق، استکبار و استبعاد را نفی کند. انسان‌ها خواستار سیاستی الهی و حکومتی واحد هستند که مرز جغرافیایی نشناسد، رهبر و راهنمایشان قانون واحدی باشد، ضعیف و قوی، سیاه و سفید، در آن یکی باشد و سخن از رجزخوانی‌ها و حمله‌های نظامی ابرقدرت‌ها به میان نیاید. بدون شک با توجه به جهانی ‌بودن حکومت حضرت مهدی(ع)، نیازمند بازشناسی و بازنمایی آثار و ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی ‌باید در دو محور زمینه‌های سیاسی این اتفاق بزرگ را فراهم نمایند: آشنا شدن با روش‌های سیاسی حضرت مهدی(ع) و آشنا کردن دیگران با این اندیشۀ بلند سیاسی؛ اگر چه تقویت پیوند قلبی با امام عصر(ع) و تجدید دائمی عهد و پیمان از نشانه‌های آمادگی سیاسی در ولایت‌پذیری آن حضرت به شمار می‌آید؛ ولی فرد منتظر نمی‌تواند خود را از حضور سیاسی و اجتماعی محروم نماید تا اشخاص غیر معتقد و منحرف، مسند امور را به دست گیرند.
• برخی از آثار سیاسی انتظار عبارتند از:

1. ایجاد انقلاب‌های سیاسی در جوامع؛
2. بقای مکتب؛
3. نظریه پردازی ونظریه سازی.

آثار اقتصادی انتظار

• از جملۀ وظایف منتظران حراست از فرهنگ دینی و اسلامی و مرزبانی اندیشۀ اسلامی و زنده نگه داشتن آن است. بدون تردید، تبلیغ این فرهنگ پویا بدون پشتوانۀ مالی و اقتصادی امکان‌پذیر نیست و به همین جهت منتظران باید با سعی و تلاش در عرصه‌های مختلف صنعت، کشاورزی و غیره این آرزو و خواست را تحقق بخشند. کسانی که در اندیشۀ زمینه‌سازی برای دوران ظهور هستند، می‌بایست در عصر غیبت نیز با تلاش فراوان مواهب الهی را برای خدمت به بندگان خدا به استخدام در آورند. کوشش برای فتح قله‌های دانش و کشف ناشناخته‌های جهان هستی، یکی از نمونه‌های روشن فعالیت‌های نسل زمینه‌ساز است. عقب ماندن از کاروان علم و دانش، در همۀ عرصه‌ها، نه فقط باعث سرشکستگی نسل منتظر و زمینه‌ساز در برابر جهانیان است که خود عاملی برای استثمار بندگان مستضعف و تأمین اهداف دشمنان اسلام است.

آثار نظامی و انتظامی انتظار

• از مهم‌ترین وظایف دوران غیبت به عنوان زمینه‌سازی، آمادگی پیوسته و راستین از جهت توانمندی نظامی و جسمانی است. در این‌باره روایات فراوانی وجود دارد مانند اینکه امام باقر(ع) ذیل آیۀ شریفۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾ فرمودند: «بر انجام واجبات شکیبایی کنید و برابر دشمنان، یک دیگر را یاری نمایید و برای یاری پیشوای منتظَر، همواره آمادگی خود را حفظ کنید».

تقسیم‌بندی فواید انتظار

1. ورود به جایگاه رفیع (باریابی به مقام اعتماد)
2. رشد و بالندگی (شکوفاسازی اندیشه‌ها، بلوغ بشر به خردمندی و خردورزی کامل، تکامل روحی، وسعت فکر و اندیشه، رشد عقلانی و فهم رشدیافته)
3. استحقاق نگاه تشریفی اهل بیت
4. انتظار عاملی برای حفظ دین (انتظار محرک انسان به سوی مبدا، انتظار تنبهی بر معاد، دین محوری، عبودیت، رابطه عاشقانه با پروردگار، فعالیت در مسیر خدا)
5. احساس حضور
6. بصیرت
7. حق‌محوری

• اهداف و وظایف

1. اصلاح‌گرایی در عرصه‌های فردی و اجتماعی (خودیاری‌های اجتماعی، اصلاح، خودسازی فردی، مراقبت اجتماعی)
2. حل نشدن در فساد محیط (نتیجه خودسازی)
3. آمادگی برای ظهور
4. تحمل و پایداری (مقاومت در برابر انحرافات اجتماعی)
5. آراسته شدن به اخلاق (تخلق به فضائل نفسانی)
6. امید به موفقیت و پیروزی (امید به آینده)
7. زمینه‌سازی انتظار برای ظهور
8. وحدت و همگرایی

• فضیلت انتظار

1. درک ثواب مجاهدت در رکاب رسول‌الله(ص)
2. درک پاداش شهادت
3. مساوی با اجر هزار شهید
4. معیت منتظران با پیامبر و امام مهدی (ارتباط و مقام معیت، همجواری با اهل بیت در بهشت)

• اهداف حکومت امام مهدی

1. برقراری مساوات
2. منتفی شدن کامل مفاسد
3. منتفی شدن جنگ و برقراری صلح
4. فروریختن هیبن دنیای استکبار
5. تشکیل حکومت واحد جهانی

• برای بررسی

1. تنظیم فکرها
2. بازسازی روحیه‌ها
3. پروروش طرح‌ها
4. انگیزه‌سازی برای اعمال

پاسخ جامع اجمالی

• فواید و آثار انتظار را می‌توان این‌گونه برشمرد:
  • نخست: به‌دست‌آمدن اهداف و عملی‌کردن وظایف منتظران راستین امام مهدی؛
  • دوم: به‌دست‌آمدن فضلیت‌های ثابت شده برای منتظران راستین؛
  • سوم: فواید و آثار متفرقه دیگری از جمله:

1. ورود به جایگاه رفیع (باریابی به مقام اعتماد)؛
2. رشد و بالندگی (شکوفاسازی اندیشه‌ها، بلوغ بشر به خردمندی و خردورزی کامل، تکامل روحی، وسعت فکر و اندیشه، رشد عقلانی و فهم رشدیافته)؛
3. استحقاق نگاه تشریفی اهل بیت؛
4. انتظار عاملی برای حفظ دین (انتظار محرک انسان به سوی مبدأ، انتظار تنبهی بر معاد، دین‌محوری، عبودیت، رابطه عاشقانه با پروردگار، فعالیت در مسیر خدا)؛
5. احساس حضور؛
6. بصیرت؛
7. حق‌محوری.

• فواید و آثار انتظار مذکور را این‌گونه نیز می‌توان تقسیم کرد:
  • نخست: آثار انتظار بر اساس ساحت‌ها و زمینه‌های زندگی فرد و جامعه:

1. آثار فکری و اعتقادی انتظار (آثار علمی و معرفتی)؛
2. آثار روحی و روانی انتظار (آثار معنوی و عرفانی)؛
3. آثار اخلاقی و تربیتی انتظار؛
4. آثار سیاسی انتظار؛
5. آثار اقتصادی انتظار؛
6. آثار نظامی و انتظامی انتظار.

• • دوم: آثار انتظار بر اساس تقسیم منتظران به فرد و جامعه:

1. آثار فردی انتظار؛
2. آثار اجتماعی انتظار.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: