حکومت جهانی امام مهدی

حکومت جهانی از مهمترین اهداف قیام حضرت مهدی (ع) است که در آیات و روایات به آن اشاره شده است و تشکیل آن لازمۀ تحقق ویژگی‌هایی است که برای حضرت نام برده شده است. در این حکومت، قانون الهی جاری خواهد شد و از اهداف آن عدالت‌گستری و رشد معنوی است که نتیجۀ آن، امنیت و آبادانی جهان است. برای رسیدن به چنین اهداف و نتایجی برنامه‌های متعدد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اجرا خواهد شد.

مقدمه

از مهم‏ترین اهداف قیام جهانی حضرت مهدی(ع)‏ تشکیل حکومت جهانی است که جهانی بودن از ویژگی‌های آن است. در آن دوران آرزوی همه پیامبران، امامان، مصلحان و انسان‌‏دوستان برآورده شده و آرمان والای تشکیل جامعۀ بزرگ انسانی تحقّق می‌‏پذیرد^[۱]. امام رضا(ع) از رسول اکرم(ص) نقل کرده که می‌‌فرماید: «خداوند سبحان در شب معراج در بخشی از بیانی طولانی فرمود: و به درستی زمین را به وسیله واپسین آنان (ائمه(ع)) از دشمنانم پاک خواهم ساخت و تمام گستره زمین را در فرمانروایی او قرار خواهم داد»....^[۲]. با تشکیل چنین حکومتی و با ایجاد مدیریت و حاکمیت یگانه، یکی از عوامل اصلی جنگ و ستم از بین می‌‏رود^[۳].^[۴]

در روایات از حکومت حضرت با اسامی مختلفی همچون "دولت حق" و "دولت کریمه" یاد شده است؛ در دعای افتتاح چنین آمده است: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَةٍ کَرِیمَةٍ»^[۵].

باید توجه داشت امید به آمدن مصلح جهانی و تشکیل حکومت ریشه در افکار و عقاید تمام اقوام و ملل مخصوصا شیعه دارد. بر اساس دیدگاه "تشکیل حکومت جهانی"، با ظهور امام زمان(ع)، اسلام، تنها دین حق و کامل و مقبول همگان‏ خواهد شد^[۶].

حکومت جهانی در قرآن

در برخی آیات قرآن، به حاکمیت جهانی اشاره شده است و آیات مربوط به جهانی بودن اسلام نیز مؤید آن است. از جمله آیاتی که به حکومت حضرت مهدی(ع)‏ تفسیر شده، آیۀ ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ﴾^[۷] است که از جهانی شدن اسلام و فراگیری آن بر روی زمین خبر می‌‏دهد. لکن تاکنون این اتفاق محقق نشده است اما وعدۀ حتمی خداوند به تدریج در حال تحقق است. براساس روایات، تکامل این برنامه هنگامی خواهد بود که حضرت مهدی(ع)‏ ظهور کند و برنامه جهانی شدن اسلام را تحقق بخشد. امام صادق(ع) در تفسیر آیه فرمودند: «به خدا سوگند! هنوز تأویل این آیه نازل نشده و نخواهد شد، تا آنکه قائم(ع) خروج کند. وقتی او ظهور کرد، دیگر هیچ کافر به خدا و منکر امامی نمی‌‏ماند؛ مگر اینکه از خروج آن حضرت ناراحت می‌‏شود. حتی اگر کافری در دل سنگی پنهان شود، آن سنگ می‏‌گوید: ای مؤمن! در دل من کافری پنهان شده است، مرا بشکن و او را بیرون بیاور و به قتل برسان»^[۸].^[۹]

مبانی حکومت جهانی

براساس آموزه‌های مکتب اهل بیت(ع) برخی از مقدمات در اسلام چنان پایه ریزی شده است که به حکومت جهانی منجر خواهد شد، مانند:

اعتقاد به برتری اسلام و جهانی بودن آن‏: دیدگاه تمام مسلمانان این است که اسلام کاملترین دین هاست و تا روز قیامت جواب گوی تمام مسائل خواهد بود. از آیاتی مانند: ﴿إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ﴾^[۱۰]، ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ﴾^[۱۱] و... استفاده می‌‌شود مسلمانان، به جامعیت، خاتمیت، جهان‌شمولی و سرانجام جهان‏‌گستری و پیروزی و غلبه نهایی اسلام دست خواهند یافت.
اعتقاد به مهدویت‏: غلبه بر تمام ادیان و زورگویان و تأسیس حکومت جهانی، از لوازم اعتقاد به مهدویت است. از نگاه شیعیان، تاریخ اسلام پس از پیامبر اکرم(ص) با حذف امام علی(ع) و فرزندان او، در حوزه سیاست و حکومت به انحراف کشیده شد و پیامدهای منفی متعددی نیز در پی داشت که یکی از آنها محرومیت جامعه از رهبری معنوی و آسمانی بود. شیعیان منتظرند امام زمان(ع) ظهور کند و تاریخ اسلام و در نهایت تاریخ انسان را به مسیر طبیعی و الهی‏اش بازگرداند. طبق این تفسیر، تشکیل حکومت واحد جهانی اجتناب ‏ناپذیر خواهد بود^[۱۲].

حکومت جهانی لازمۀ تحقق ویژگی‌های امام زمان(ع)

در روایات برای حضرت مهدی(ع) ویژگی‌ها و اختیاراتی قرار داده شده است که تحقق آنها جز با تشکیل حکومت واحد جهانی امکان‌پذیر نیست؛ مانند اینکه حضرت ظلم و جور را نابود کرده و عدالت و دین حق را در سطح جهان برای همیشه مستقر می‏‌کند و یا در برخی روایات، از اختیارات و امکانات مطلق و جهانی امام یاد شده است که نتیجه آن، چیرگی بر جهان و تشکیل حکومت مقتدر جهانی است. امام باقر(ع) فرمود: «قائم ما، با درانداختن بیم و هراس در دل ستمگران یاری می‌‏شود، با پشتیبانی و حمایت از سوی خداوند تأیید می‌‏گردد. زمین برایش خاضع و تسلیم می‏‌شود، گنج‏ها برایش آشکار و نمایان می‌‏شود. حکومت او شرق و غرب عالم را فرا می‌‏گیرد»...^[۱۳].

بنابراین حکومت واحد جهانی از گذشته به عنوان یکی از باورهای مسلّم شیعی و یکی از نیازهای بشر مطرح بوده است. اکنون نیز شیعیان امامی در انتظار روزی به سر می‏‌برند که چنین حکومتی، با ظهور منجی غایب تشکیل شود و تاریخ بشر در مسیر حق قرار گیرد و بشریت از برکات واقعی و همه‌‏جانبه آن بهره‌‏مند شوند^[۱۴].

ویژگی‌های حکومت جهانی

برخی از ویژگی‏‌های حکومت جهانی حضرت مهدی(ع)‏‏ عبارت است از:

وجود رهبری که مشروعیت خود را از خداوند گرفته و از هرگونه خطا و عصیان به دور است و یاران او هم دارای صفات اخلاقی ویژه ای هستند.
در آن حکومت قانونگذار خداوند متعال است؛ لذا تمام نیازهای مادی و معنوی انسان‌‏ها مورد توجه واقع شده است.
محور تمام قوانین مادی و معنوی امور دینی و اخلاقی است.
برخورداری همگانی از دانش و استفاده از آن در راه پیشرفت جامعه.
بهره‌‏مندی از همه منابع موجود و ظرفیت‌‏های ممکن در کره زمین به دور از اسراف^[۱۵].
حکومت حضرت مهدی(ع) آخرین حکومتی است که بر روی کرۀ زمین تشکیل می‌‌یابد و قبل از ایشان هر گروهی که ادعای حکومت و عدالت داشته‌اند به حکومت رسیده‌اند تا بعد از حضرت ادعا نکنند ما هم می‌‌توانستیم عدالت را در سراسر عالم اجرا کنیم^[۱۶].

اهداف حکومت جهانی

اهداف کلی حکومت امام عصر(ع) در دو محور قابل طرح است:

رشد معنوی: انسان‌ها به دور از حکومت حجّت الهی، راه را گم کرده و پیوسته در مسیر انحطاط معنوی گام برداشته است. صفات نیک جای خود را به صفات زشت داده است. حکومت امام زمان(ع) در راستای زنده ساختن این بخش از وجود انسان است.
عدالت گستری: انسان‌ها همیشه در آروزی اجرا شدن صحیح عدالت بوده‌اند و برای رسیدن آن زمان روزشماری کرده‌اند، نهایت این انتظار، دورانِ حکومت امام مهدی(ع) است. حضرت در پی اجرای عدالت در گسترۀ عالم و در همه زمینه‌های حیات خواهد بود. امام حسین(ع) فرمود: «اگر از دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی می‌‌کند تا مردی از فرزندان من قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند پس از آنکه از ستم و بیداد پر شده است. این چنین از پیامبر شنیدم»^[۱۷].^[۱۸]

برنامه حکومت جهانی

براساس روایات برنامه‌های حکومت جهانی امام مهدی(ع) بر سه محور عمده پایه گزاری می‌‌شود که عبارت است از:

برنامۀ فرهنگی: در حکومت جهانی امام مهدی(ع) تمام فعالیت‌های فرهنگی، در راستای رشد و تعالی علمی و عملی مردم خواهد بود و با جهل و نادانی در همۀ زمینه‌ها مقابله خواهد شد. مهم‌ترین محورهای جهاد فرهنگی عبارت‌اند از:
1. احیای کتاب و سنّت: در زمان حکومت جهانی حضرت تعالیم کتاب و سنت وارد زندگی انسان‌ها شده و زندگی پیشوایان به عنوان الگو به آنها معرفی خواهد شد.
2. گسترش معرفت و اخلاق: حکومت امام مهدی(ع) که حکومت خدا و ارزش‌های الهی بر جهان است، ترویج اخلاق را در رأس برنامه‌های خود قرار خواهد داد. امام باقر(ع) فرمود: «زمانی که قائم ما قیام کند، دست خود بر سربندگان خواهد نهاد و به وسیلۀ آن عقل‌های ایشان را جمع خواهد کرد و اخلاق آنها را به کمال خواهد رساند»^[۱۹].
3. نهضت علمی: یکی از برنامه‌های فرهنگی حکومت امام مهدی(ع) نهضت علمی و رشد دانش بشری به طور چشمگیر و بی‌سابقه است. این نهضت علمی برای همه اقشار بوده و فرقی میان مرد و زن نیست؛ امام باقر(ع) فرمود: «در زمان امام مهدی(ع) به شما حکمت [و دانش] داده می‌شود، تا آنجا که زن در درون خانه‌اش مطابق کتاب خدا و سنّت پیامبر قضاوت می‌کند»^[۲۰].
4. مبارزه با بدعت‌ها: بدعت به معنای مخالفت با خدا و پیامبر و عمل کردن براساس تمایلات شخصی است که سنّت و شیوه خدا و پیامبر را نابود کرده و هیچ آفتی برای دین، نابود کننده‌تر از بدعت نیست. امامان(ع) و به دنبال ایشان عالمان دین همواره با بدعت‌ها مبارزه کرده‌اند اما همچنان راه بدعت‌گذاری باز بوده و در دوران غیبت بیشتر شد؛ لذا در رأس برنامه‌های اصلاحی امام مهدی(ع) مبارزه با بدعت‌ها و گمراهی‌ها قرار دارد تا زمینه‌های هدایت و رشد و تعالی بشر فراهم شود^[۲۱].
برنامه اقتصادی: اقتصاد سالم شاخصۀ جامعۀ سالم است، بنابراین در حکومت حضرت مهدی(ع) برای اقتصاد جهان، برنامۀ جامعی تدوین شده است که براساس آن اولاً امر تولید، سامان می‌یابد و از منابع طبیعی و مواهب خدایی بهترین بهره‌برداری می‌شود و ثانیاً ثروت به دست آمده به شکل عادلانه بین همه طبقات توزیع می‌شود.
برنامه اجتماعی: یکی از ابعاد اصلاح ساختار جامعۀ بشری، پرداختن به برنامه‌های اجتماعی است. در حکومت جهانی برای سامان‌بخشی اجتماع، برنامه‌هایی بر اساس تعالیم قرآن و سنّت اهل بیت در نظر گرفته شده است که به سبب اجرای آنها محیط زندگی، زمینه‌ای آماده برای رشد و تعالی افراد خواهد بود. برخی از این برنامه‌ها عبارت‌اند از: احیا و گسترش امر به معروف و نهی از منکر؛ مبارزه با فساد و رذائل اخلاقی؛ اجرای حدود الهی و عدالت قضایی^[۲۲].

نتایج حکومت جهانی

برخی از دستاوردها و نتایج حکومت حضرت مهدی(ع) عبارت است از:

امنیت‏: امنیت از امور اساسی است که در زندگی فردی و اجتماعی انسان مورد نیاز است. در دوره حکومت مهدوی، به واسطۀ ایجاد عدالت و از بین رفتن ظالمان، امنیت در سرتاسر زمین ایجاد خواهد شد، علاوه بر اینکه براساس روایات، وجود خود امام هم مایۀ امنیت است^[۲۳].^[۲۴]
آبادانی جهان‏: باتوجه به اینکه در آستانۀ ظهور امام زمان(ع) زمین پر از ظلم و جور خواهد شد، مهمترین پیامد آن خرابه‌‏هایی است که به واسطۀ جنگ‌های متعدد به جای خواهد ماند. با تشکیل حکومت واحد جهانی تمام ویرانه‌ها آباد و دست ستمگران از زندگی مستضعفان برای همیشه کوتاه خواهد شد. امام باقر(ع) در این‏ باره فرمود: «روی زمین، خرابه‌‏ای باقی نمی‌‏ماند، جز اینکه آباد می‌‏شود»^[۲۵].^[۲۶]

مدت حکومت حضرت مهدی(ع)‏

در روایات مدت زمان حکومت امام زمان(ع) به روشنی بیان نشده است. امام صادق(ع) در حدیثی مدت حکومت حضرت را بسته به اراده و خواست خداوند می‌‌داند^[۲۷].^[۲۸] در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد که به چهار دیدگاه کلّی قابل تقسیم است:

روایاتی که مدت حکومت را حدود هفت سال ذکر کرده‏‌اند: این دیدگاه بیشتر میان اهل سنت رواج دارد^[۲۹]. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «مهدی از من است. زمین را از قسط و عدل سرشار می‌‏سازد، آنگونه که از بیداد و ستم پر شده است. هفت سال حکومت می‌‏کند»^[۳۰].
روایاتی که مدت حکومت را نوزده سال گفته‌‏اند: امام صادق(ع) فرمود: «حکومت قائم، نوزده سال و چند ماه خواهد بود^[۳۱].
روایاتی که مدت حکومت را چهل سال دانسته‏‌اند^[۳۲].
روایاتی که مدت حکومت حضرت را سیصد و نه سال ذکر کرده‏‌اند^[۳۳].

برخی، تفاوت‌ها را اشاره به مراحل و دوران‏‌های حکومت حضرت می‏‌دانند؛ اما به دلیل نبود روایات کافی قضاوت در این زمینه امکان‏‌پذیر نیست. اما می‏‌توان چنین نتیجه گرفت که با قطع نظر از روایات اسلامی، مسلم است که این همه مقدمات برای یک دوران کوتاه مدت نیست^[۳۴].^[۳۵]

پرسش مستقیم

بارزترین ویژگی حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۳۵.
↑ «وَ لَأُطَهِّرَنَ‏ الْأَرْضَ‏ بِآخِرِهِمْ‏ مِنْ‏ أَعْدَائِی‏ وَ لَأُمَلِّکَنَّهُ‏ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص۲۶۲، ح ۲۲؛ کافی، ج ۱، ص۴۳۲، ح ۹۱.
↑ محمد حکیمی، عصر زندگی، ص۱۶۲.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.
↑ «وَ اللَّهِ مَا نَزَلَ تَأْوِیلُهَا بَعْدُ وَ لَا یَنْزِلُ تَأْوِیلُهَا حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ(ع)فَإِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ(ع)لَمْ یَبْقَ کَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ لَا مُشْرِکٌ بِالْإِمَامِ إِلَّا کَرِهَ خُرُوجَهُ حَتَّی أَنْ لَوْ کَانَ کَافِراً أَوْ مُشْرِکاً فِی بَطْنِ صَخْرَةٍ لَقَالَتْ یَا مُؤْمِنُ فِی بَطْنِی کَافِرٌ فَاکْسِرْنِی وَ اقْتُلْه‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۶۷۰.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ «بی‌گمان دین (راستین) نزد خداوند، اسلام است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.
↑ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد» سوره توبه، آیه ۳۳.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ «الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۱، ح ۱۶.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.
↑ «لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ حَتَّی یَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فَیَمْلَأَ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً کذلک سمعت رسول الله یقول»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص۳۱۷، ح ۴.
↑ ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.
↑ «اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ یَدَهُ عَلی رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولَهُمْ وَ اَکْمَلَ بِهِ اَخْلاقَهُمْ»؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص۳۳۶.
↑ «تُؤْتَوْنَ اَلْحِکْمَةَ فِی زَمَانِهِ حَتَّی إِنَّ اَلْمَرْأَةَ لَتَقْضِی فِی بَیْتِهَا بِکِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ سُنَّةِ رَسُولِ اَللَّهِ»؛ غیبة نعمانی، ص۲۳۸، ح ۳۰.
↑ ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.
↑ ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.
↑ «النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۰۵.
↑ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰، ص۱۰۴.
↑ «فَلَا یَبْقَی‏ فِی‏ الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا عُمِر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص۵۳۴.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.
↑ سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۴۸۴ و بحار الانوار: ج ۵۳، ص۳۴.
↑ ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.
↑ مسند احمد، ج ۳، ص۲۸.
↑ «الْمَهْدِیُ‏ مِنِّی‏ أَجْلَی‏ الْجَبْهَةِ أَقْنَی‏ الْأَنْفِ‏ یَمْلَأُ الْأَرْضَ‏ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً یَمْلِکُ‏ سَبْعَ‏ سِنِینَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص۹۰.
↑ «یَمْلِکُ الْقَائِمُ(ع)تِسْعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ أَشْهُراً»؛ نعمانی، الغیبة، ص۳۳۱.
↑ طبری، دلایل الامامة، ص۲۵۸.
↑ طبری، دلایل الامامة، ص۲۴۱.
↑ ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص۳۱۴.
↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[1] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۳۵.

[2] «وَ لَأُطَهِّرَنَ‏ الْأَرْضَ‏ بِآخِرِهِمْ‏ مِنْ‏ أَعْدَائِی‏ وَ لَأُمَلِّکَنَّهُ‏ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص۲۶۲، ح ۲۲؛ کافی، ج ۱، ص۴۳۲، ح ۹۱.

[3] محمد حکیمی، عصر زندگی، ص۱۶۲.

[4] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[5] ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.

[6] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[7] «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.

[8] «وَ اللَّهِ مَا نَزَلَ تَأْوِیلُهَا بَعْدُ وَ لَا یَنْزِلُ تَأْوِیلُهَا حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ(ع)فَإِذَا خَرَجَ الْقَائِمُ(ع)لَمْ یَبْقَ کَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ وَ لَا مُشْرِکٌ بِالْإِمَامِ إِلَّا کَرِهَ خُرُوجَهُ حَتَّی أَنْ لَوْ کَانَ کَافِراً أَوْ مُشْرِکاً فِی بَطْنِ صَخْرَةٍ لَقَالَتْ یَا مُؤْمِنُ فِی بَطْنِی کَافِرٌ فَاکْسِرْنِی وَ اقْتُلْه‏»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۶۷۰.

[9] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[10] «بی‌گمان دین (راستین) نزد خداوند، اسلام است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.

[11] «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد» سوره توبه، آیه ۳۳.

[12] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[13] «الْقَائِمُ مِنَّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَیَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوَی لَهُ الْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۳۳۱، ح ۱۶.

[14] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[15] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[16] ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.

[17] «لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ حَتَّی یَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فَیَمْلَأَ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً کذلک سمعت رسول الله یقول»؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص۳۱۷، ح ۴.

[18] ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.

[19] «اِذا قامَ قائِمُنا وَضَعَ یَدَهُ عَلی رُؤُوسِ الْعِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولَهُمْ وَ اَکْمَلَ بِهِ اَخْلاقَهُمْ»؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص۳۳۶.

[20] «تُؤْتَوْنَ اَلْحِکْمَةَ فِی زَمَانِهِ حَتَّی إِنَّ اَلْمَرْأَةَ لَتَقْضِی فِی بَیْتِهَا بِکِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ سُنَّةِ رَسُولِ اَللَّهِ»؛ غیبة نعمانی، ص۲۳۸، ح ۳۰.

[21] ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.

[22] ر.ک: زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۱-۲۸۱.

[23] «النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۰۵.

[24] محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۰، ص۱۰۴.

[25] «فَلَا یَبْقَی‏ فِی‏ الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا عُمِر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص۵۳۴.

[26] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[27] سید محمود موسوی دهسرخی، یأتی علی الناس زمان، ص۴۸۴ و بحار الانوار: ج ۵۳، ص۳۴.

[28] ر.ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۲۱.

[29] مسند احمد، ج ۳، ص۲۸.

[30] «الْمَهْدِیُ‏ مِنِّی‏ أَجْلَی‏ الْجَبْهَةِ أَقْنَی‏ الْأَنْفِ‏ یَمْلَأُ الْأَرْضَ‏ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ‏ جَوْراً وَ ظُلْماً یَمْلِکُ‏ سَبْعَ‏ سِنِینَ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏»، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص۹۰.

[31] «یَمْلِکُ الْقَائِمُ(ع)تِسْعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ أَشْهُراً»؛ نعمانی، الغیبة، ص۳۳۱.

[32] طبری، دلایل الامامة، ص۲۵۸.

[33] طبری، دلایل الامامة، ص۲۴۱.

[34] ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص۳۱۴.

[35] ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۷۲ ـ ۱۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]