امام سجاد: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۶۰: خط ۶۰:


==[[فضائل]] و [[مناقب]]==
==[[فضائل]] و [[مناقب]]==
*همانند دیگر بزرگان [[معصوم]]{{ع}} خُلق و خویی بس [[الهی]] و انسانی داشت و [[دوست]] و [[دشمن]] وی را ستوده‌اند. از آشکارترین [[ویژگی‌های اخلاقی]] امام سجاد{{ع}}، [[عبادت]] و [[طاعت]] فراوان او است و بدین روی، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} او را زینت عابدان [[بهشت]] (زین‌العابدین) خوانده است<ref>بحارالانوار، ۴۶/ ۳.</ref>. پیوسته به [[نماز]] و [[مناجات]] و [[دعا]] و [[زاری]] در پیشگاه [[خدا]] بود. چنان در [[عبادت]] می‌گریست که او را "الْبَکاء" گفته‌اند و از کثرت [[سجده]]، [[لقب]] "[[سیدالساجدین]]" بدو داده‌اند. پیشانی مبارکش بر اثر سجده‌های طولانی پینه داشت و بدین روی، آن [[امام همام]]{{ع}} را "ذو الْثفَنات" خوانده‌اند به معنای کسی که پیشانی‌اش پینه گرفته است<ref>علل الشرائع‌، ۲۳۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 104.</ref>.
*مؤلف کتاب [[کشف الغمة فی معرفة الأئمة (کتاب)|کشف الغمة فی معرفة الأئمة]] می‌فرمایند: [[مناقب]] [[علی بن الحسین]]{{ع}}، در کثرت به عدد نجوم سماوات است، و در وقوع و [[ظهور]]، از اجلای [[بینات]] است، و چگونه چنین نباشد که او فوق عالمیان است، و سلاله [[اولاد]] [[بهترین]] هر دو [[جهان]] است. او [[امام]] ربانی و هیکل [[نورانیت]]، بدل [[ابدال]]، [[زاهد]] زهاد، [[قطب]] اقطاب، عابد عباد، [[نور]] مشکات [[رسالت]]، و نقطه دایره [[امامت]] است، و ابن الخیرتین و الکریم الطرفین، قرار القلب و قرةالعین، [[علی بن الحسین]] است. و چه دانی که کیست [[علی بن الحسین]]؟<ref>محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج۲، ص٣٠۴ و ٣١٣.</ref>
*[[علامه]] [[محسن امین]] یازده [[فضیلت]] برای امام سجاد{{ع}} برشمرده و بدین قرار توضیح داده است:
*"[[زید بن اسامه]]" به حال [[احتضار]] در بستر افتاده بود، [[امام سجاد]]{{ع}}، به رسم [[عیادت]] به بالین او آمد. [[زید]] می‌گریست، آن [[امام همام]] پرسید: از چه می‌گریی؟ گفت: پانزده هزار [[دینار]] قرض دارم و اموالم به [[میزان]] بدهکاریم نیست. فرمود: "[[گریه]] مکن، بدهی تو بر عهده من، همه را می‌پردازم، و همچنان‌که فرموده بود پرداخت"<ref>سید هاشم رسولی محلاتی، ترجمه الارشاد (شیخ مفید)، ج٢، ص١۴٩؛ محسن فیض کاشانی، محجه البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص٢٧٨. کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج٢، ص٢٧۴.</ref>.
#'''[[علم]]:''' امام سجاد{{ع}} سرآمد [[دانشمندان]] عصر خویش بود. بسیاری از منابع علمی‌ و [[فقهی]] [[اسلامی]] از [[روایات]] آن [[امام همام]]{{ع}} سرشار است.
*[[امام سجاد]]{{ع}} به تنهایی ۴۰۰ [[خانواده]] در [[مدینه]] را در زمان [[هجوم]] [[لشکر]] [[یزید]]، تحت [[سرپرستی]] خود گرفته و تمام مخارج آنان را می‌پرداخت<ref>محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج۲، ص٣٠۴.</ref>. در سایر ایام صدها [[خانواده]] همیشه تحت [[سرپرستی]] آن [[حضرت]] بودند. او خود نیمه‌های شب [[غلات]] و خواربار به در خانه [[فقرا]] می‌برد، و سعی بر آن داشت تا او را نشناسند، و این امر پس از فوت آن [[حضرت]] مشخص شد<ref>علی اکبر حسنی، امام چهارم{{ع}} پاسدار انقلاب خونین کربلا، ص۱۵۸ - ۱۵۹؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای ص۳۰۴ - ۳۰۵.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۴.</ref>
#'''گذشت و [[بردباری]]:''' [[امام]]{{ع}} صبری شگفت در برابر خطاهای دیگران از خویش نشان می‌داد و به آسانی می‌گذشت و [[بدی‌ها]] را با [[نیکی]] پاسخ می‌داد.
*[[امام سجاد]]{{ع}} در یک نشست در ضمن ۵۰ ماده، [[حقوق]] [[انسان‌ها]] را [[بیان]] می‌دارد. [[رساله حقوق]] [[امام سجاد]]{{ع}} یکی از [[آثار مکتوب امام]]{{ع}} است.
#'''[[شجاعت]]:''' امام سجاد{{ع}} هر چند از خطای [[مردمان]] می‌گذشت، اما در برابر [[ستمگران]] و [[بیدادگران]] می‌ایستاد و با آنان [[مدارا]] نمی‌کرد.
*سازمان [[ملل]] پس از تلفات ۵۰ میلیونی [[جنگ]] جهانی دوم، با شرکت ۵۶ [[کشور]] مختلف [[جهان]] در ۸۶ جلسه در طول هفتصد روز، سی ماده به نام [[حقوق بشر]] تنظیم کرد. اما [[امام]]{{ع}} در "[[رساله حقوق]]" [[حقوق]] [[انسان‌ها]] را در ضمن ۵۰ ماده [[بیان]] می‌کند"<ref>عقیقی بخشایشی، زندگی‌نامه پیشوایان، ص۱۲۹.</ref>.
#'''[[سخاوت]] و [[کرم]]'''
*در این رساله است که [[حقوق]] انسانی به معنای واقعی آن [[بیان]] شده است و چنانچه کسی به دنبال [[تبیین]] [[حقوق]] [[اجتماعی]] است می‌بایست به این کتاب گرانبها مراجعه نماید.
#'''[[انفاق]] فراوان:''' امام سجاد{{ع}} [[آشکار]] و [[پنهان]]، بینوایان را از [[سخاوت]] و کرَم خویش بهره‌مند می‌ساخت و گاه به صورت ناشناس به [[یاری]] آنان می‌شتافت.
*[[امام سجاد]]{{ع}} صدها [[بنده]] را از صاحبانشان می‌خرید و آزاد می‌کرد. او هر سال تعداد زیادی از برده‌ها را به قصد آزاد کردن می‌خرید، مخصوصاً در [[عید]] بزرگ [[مسلمانان]] آنان را آزاد می‌کرد. به همین [[دلیل]] او را "آزاد کننده برده‌ها" نامیده‌اند<ref>جمعی از علمای لبنان، زندگی امام سجاد{{ع}}، ترجمه حمیدرضا کفاش، ص۲۲-۳۲.</ref>.
#'''آزاد کردن [[بندگان]] به [[راه خدا]]'''
*اصولاً یکی از مصارف [[زکات]] این است که برده بخرند و آزاد کنند<ref>مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، ص۴۲۹.</ref>.
#'''[[فصاحت]] و [[بلاغت]]:''' کتاب‌ [[صحیفه]] سجادیه‌ و رسالة الحقوق‌، گوشه‌ای از [[فصاحت]] و [[بلاغت]] امام سجاد را نمایان می‌سازند و [[گواهی]] بر مراتب [[فضل]] و [[دانش]] اویند.
*یکی از پسر عموهای [[امام زین‌العابدین]]{{ع}} از نظر معیشت در [[سختی]] و [[مشقت]] بود. [[امام چهارم]]{{ع}} شبانه بدون اینکه شناسایی شود برای او [[پول]] می‌برد، او هر کجا می‌نشست می‌گفت: [[علی بن الحسین]]{{ع}} اهل [[صله رحم]] نیست، [[خدا]] جزایش را از وی دریغ کند. [[امام چهارم]]{{ع}}، می‌شنید و برای حفظ آبروی او [[سکوت]] می‌کرد. چون از [[دنیا]] رفت، پسر عمش متوجه داستان شد<ref>کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص٣٠٣.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۵.</ref>
#'''[[ورع]] و پارسایی‌'''
*[[امام سجاد]]{{ع}}، روزی با غلامانش از راهی می‌گذشت؛ مردی به آن [[حضرت]] [[ناسزا]] گفت؛ غلامان به سوی او [[هجوم]] بردند؛ [[حضرت]] فرمود دست نگه دارید. خودش روبه‌روی آن مرد آمد و فرمود: "آنچه از ما بر تو پوشیده است خیلی بیشتر از آن است که می‌دانی، اگر نیازی داری بگو تا برآورده کنم". آن شخص خجالت کشید، [[حضرت]] عبای خود را به او داد، و [[دستور]] فرمود هزار درهم به او بپردازند<ref>محسن فیض کاشانی، محجة البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص۲۷۷.</ref>.
#'''[[احسان]] به [[پدر]] و [[مادر]]'''
*همچنین برای آن [[حضرت]] میهمان رسید. [[غلام]] [[حضرت]] در آوردن غذای گرم در یک سینی بزرگ [[عجله]] کرد، سینی از دستش رها شد و از بالای پله‌ها به سر یکی از [[فرزندان حضرت]] فرود آمد و او را از بین برد. [[امام]]{{ع}}، در حالی که [[غلام]] در [[اضطراب]] [[سختی]] قرار داشت فرمود: "برو در [[راه خدا]] [[آزادی]]، تو در این برنامه عمدی نداشتی"<ref>محسن فیض کاشانی، محجة البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص۲۷۷؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص٢٧٣.</ref>.
#'''[[رفق و مدارا حتی با حیوانات]]'''
*[[امام سجاد]]{{ع}}، که از [[اندوه]] فراوان و بی‌پایان حادثه [[عاشورا]]، چشمانش از بسیار [[گریستن]]، سرخ و متورم شده بود، یکی از یارانش از او می‌پرسد: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! آیا [[اندوه]] شما پایانی ندارد؟ می‌ترسم که صدمه‌ای به خودتان وارد سازید! [[امام]]{{ع}} به او فرمودند: وای بر تو! [[یعقوب]] [[پیغمبر]]، [[دوازده]] پسر داشت؛ [[خدا]] یکی را از نظرش ناپدید کرد؛ او از بسیاری [[گریستن]]، چشمانش [[نابینا]] گردید، موی سرش از [[اندوه]] سپید شد و پشتش از [[غم]] خمیده گشت؛ با اینکه پسرش زنده بود؛ اما من به چشم خود دیدم که [[پدر]]، [[برادران]]، عموها و بسیاری دیگر از افراد خانواده‌ام در کنارم کشته افتاده بودند؛ پس چگونه اندوهم به پایان رسد<ref>رضا شیرزادی، شام غریبان، ص۸۰.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۶.</ref>
#'''هیبت و [[عظمت]]:''' حتی [[دشمنان]] هنگام رویارویی با امام سجاد{{ع}} از آن [[حضرت]] متأثر می‌گشتند<ref>اعیان الشیعة، ۱/ ۶۳۴- ۶۳۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۱۰۴-۱۰۵.</ref>.
*و نیز [[حسن بن محمد]] (به سندش) از [[محمد بن جعفر]] و دیگران [[حدیث]] کند که گفتند: مردی از [[خویشان]] و [[فامیل]] [[علی بن الحسین]]{{ع}} در برابر آن [[حضرت]] [[ایستاده]] و سخنان [[تندی]] به او گفته، دشنامش داد. [[حضرت]]، پاسخش را نگفت تا آن مرد برفت، [[امام]]{{ع}} به او فرمود: "ای [[برادر]] همانا تو اندک زمانی پیش از این به نزد من [[آمدی]] و آنچه خواستی به من گفتی، پس اگر آنچه گفتی در من است، هم‌اکنون هم از [[خداوند]] برای آن چیزها [[آمرزش]] می‌خواهم، و اگر چیزی به من گفتی که در من نیست پس [[خدا]] تو را بیامرزد". آن مرد پشیمان شد و میان دیدگان [[امام]]{{ع}} را بوسید. وی [[حسن بن حسن]] رضی [[الله]] عنه بود<ref>محمد بن محمد بن نعمان مفید، الارشاد، شرح و ترجمه رسولی محلاتی، ج۲، ص۱۴۵ - ۱۴۶؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۲۶۲.</ref>.
*در [[کشف الغمة فی معرفة الأئمة (کتاب)|کشف الغمة فی معرفة الأئمة]] از [[امام]] [[زین العابدین]]{{ع}} [[نقل]] شده است: کنیز [[امام سجاد]] [[آب]] می‌ریخت تا آن [[حضرت]] برای [[نماز]] [[وضو]] بسازد، پس چرت او را فرا گرفت، آفتابه از دستش افتاد و [[امام]] را مجروح کرد. [[امام]]{{ع}} سرش را به سمت او بلند کرد، کنیز گفت: [[خداوند]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ}}<ref>«و فروخورندگان خشم...» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref> فرمود: "من [[خشم]] خود را فرو خوردم". فرمود: "[[خدا]] از تو درگذرد". عرض کرد: {{متن قرآن|وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref>. فرمود: "برو، تو برای [[خدا]] [[آزادی]]"<ref>محسن فیض کاشانی، محجة البیضاء، ترجمه محمد صادق عارف، ج۳، ص۵۴۱ - ۵۴۲؛ الارشاد، ترجمه رسولی محلاتی، ص۱۴۶، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref><ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۷.</ref>
*[[امام سجاد]]{{ع}} غلامش را دو مرتبه صدا زد و او جواب نداد [[غلام]] بار سوم جواب داد. [[حضرت]] فرمود: "پسرم آیا صدای مرا نشنیدی؟" عرض کرد: چرا شنیدم. فرمود: "پس چرا جواب ندادی؟" گفت چون از طرف تو در [[امان]] بودم. فرمود: "[[سپاس]] خدای را که غلامم را از من در [[امان]] داشته است"<ref>کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۵۸.</ref>.
*[[واقدی]] (به [[سند]] خود) از [[عمر بن علی]] ([[فرزند]] آن [[حضرت]]) [[حدیث]] کرده که او گفت: [[هشام بن اسماعیل]] (فرماندار [[مدینه]]) با ما بدرفتاری می‌کرد، و پدرم [[علی بن الحسین]]{{ع}} [[آزار]] بسیار [[سختی]] از او کشید، و چون [[فرمان]] [[عزل]] او آمد و از کار برکنار شد، [[ولید بن عبدالملک ]]([[خلیفه]]) [[دستور]] داد او را در جایی بازدارند که هرکس از [[مردم]] از او آزاری دیده برود و انتقامش را گیرد. گویند: [[علی بن الحسین]]{{ع}} بر او [[گذشت]] و او را نزدیک خانه [[مروان]] باز داشته بودند، [[حضرت]] بر او [[سلام]] کرد و پیش از آن نیز به [[نزدیکان]] خود سپرده بود که هیچ کس معترض او نگردد<ref>ارشاد، ج۲، ص۱۴۷؛ رسول جعفریان، «اسوه‌های بشریت امام سجاد{{ع}}»، نورعلم ۲۸، مهر ۶۷، ص۵۸.</ref>.
*[[حق]] هم این است که [[فرزدق]] قصیده [[معروف]] خود را در [[مناقب امام سجاد]]{{ع}} بسراید و در میان پنجاه قصیده که در [[مدح]] [[امویان]] گفته است<ref>فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد{{ع}} در صحیفه سجادیه». اندیشه دینی، ۱۵(تابستان ۸۴): ۱۳۲.</ref>، این قصیده چون نگینی بر [[تاریخ]] [[ادبیات عرب]] بدرخشد<ref>[[فردین احمدوند|احمدوند، فردین]]، [[مکارم اخلاق در صحیفه (کتاب)|مکارم اخلاق در صحیفه]]، ص:۴۸.</ref>


==[[امامت]]==
==[[امامت]]==

نسخهٔ ‏۱۶ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۳۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام سجاد" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام سجاد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

علی بن الحسین امام چهارم از امامان دوازده‌گانه از اهل بیت پیامبر خاتم است. امام علی بن الحسین(ع)، ملقب به سجاد و زین العابدین، فرزند امام حسین(ع). در سال ۳۸ هجری روز پنجم شعبان در مدینه به دنیا آمد. مادرش "شهربانو" نام داشت. در حادثه کربلا حضور داشت و چون بیمار بود، در جنگ شرکت نکرد، اما پس از شهادت امام حسین(ع) و یارانش، همراه زنان و کودکان به اسارت نیروهای "ابن زیاد" در آمد. وی و عمه‌اش زینب کبری، سرپرستی کاروان اسرا را بر عهده داشتند. در طول این سفر، به ویژه در دربار یزید، با خطابه‌ای پرشور، به معرفی خود و دودمان پیامبر و رسوا ساختن یزید پرداخت. سخنان او و گرامیداشت پیوسته یاد کربلا که توسط او انجام می‌‌گرفت، یکی از علل جاودانه ماندن نهضت کربلا بود. بعد از حادثه عاشورا، امام سجاد(ع) مدت ۳۴ سال امامت کرد و با حاکمانی همچون یزید، عبدالله زبیر، مروان حکم، عبدالملک مروان و ولید بن عبدالملک مواجه بود. این دورانِ خفقان بار، امکان هر گونه تلاش فرهنگی و سیاسی را از او گرفته بود. ناچار با استفاده از شیوه "دعا"، به نشر حقایق دین پرداخت. کتاب "صحیفه سجادیه" مجموعه‌ای از دعاهای آن حضرت است. حدیث بلند و آموزنده‌ای با عنوان "رسالة الحقوق" یادگار دیگری از اوست. امام زین العابدین(ع)، اخلاقی نیکو، رفتاری متواضعانه و حلم و بردباری زیادی داشت. به راز و نیاز با خداوند، علاقه‌مند بود و آن قدر عبادت و سجده می‌‌کرد که به زین العابدین و سجاد مشهور شد. وی در سال ۹۵ هجری، توسط ولید یا هشام بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید. قبر مطهرش در مدینه در قبرستان بقیع است[۱].

مقدمه

دوران اجتماعی سیاسی

فضائل و مناقب

امامت

منابع

جستارهای وابسته

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۵۷-۱۵۸.
  2. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۴.
  3. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۷؛ منتهی الآمال؛ ارشاد؛ کشف الغمة؛ مناقب؛ حلیة الاولیاء.
  4. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۷؛ منتهی الآمال؛ مناقب؛ علل الشرایع.
  5. ↑ شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص۱۴.
  6. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۷؛ منتهی الآمال: زندگانی امام سجاد(ع) (جمعی از علمای لبنان)؛ مناقب؛ کشف الغمه؛ علل الشرایع.
  7. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ مناقب؛ کشف الغمه.
  8. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ کشف الغمه.
  9. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ کشف الغمه؛ مناقب.
  10. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ منتهی الآمال؛ کشف الغمه.
  11. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ منتهی الآمال؛ کشف الغمه.
  12. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ مناقب.
  13. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ حلیة الأولیاء؛ مناقب.
  14. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع).
  15. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع).
  16. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع).
  17. ↑ زندگانی علی بن الحسین(ع)؛ کشف الغمه.
  18. ↑ شیخ عباس قمی، ص۱۴.
  19. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۴-۳۵.
  20. ↑ ( گفتگو با آیت الله محمد باقر موحد ابطحی)، سفینه، ۷، تابستان ۸۴، ص۱۳۹-۱۳۸.
  21. ↑ رضا شیرازی، شام غریبان، ص۶۷.
  22. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگی علی بن الحسین(ع)، ص۲۹. شیخ عباس قمی می‌گوید: بدان که در تاریخ میلاد آن حضرت، اختلاف بسیار است؛ شاید اصح اقوال، نیمه جمادی الاول سنه سی و پنج، یا شش یا سنه سی و هشت بوده باشد.
  23. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۵.
  24. ↑ شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص۱۴؛ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۸.
  25. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۸.
  26. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۸.
  27. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۸.
  28. ↑ محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه و شرح علی بن حسین زواره‌ای، ج۲، ص۲۹۷.
  29. ↑ محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه و شرح علی بن حسین زواره‌ای، ج۲، ص۲۹۷.
  30. ↑ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۱۰-۱۲. در کتاب سیره پیشوایان آمده است: «در کتب تاریخی و زندگی ائمه، نام مادر امام چهارم سخت مورد اختلاف است و علاوه بر شهربانویه، به دوازده صورت دیگر نیز همچون: شاه زنان، جهان شاه، شهرناز، جهان بانویه، خوله، سلافه و... آمده است». (مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص۲۳۳).
  31. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۶.
  32. ↑ شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص۱۴؛ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۸؛ شیخ مفید در الارشاد مادر ایشان را دختر یزدگرد سوم می‌داند. (الارشاد ترجمه رسولی محلاتی، ص۱۳۸) کشف الغمه زواره‌ای (صفحه ۲۶۰) مادر ایشان را دختر یزدجرد می‌داند.
  33. ↑ علی اکبر حسنی، امام چهارم(ع) پاسدار انقلاب خونین کربلا، ص۲۲. از جمله افرادی که انتساب مادر امام چهارم(ع) به دختر یزدگرد را مورد تشکیک قرار داده‌اند، شهید مرتضی مطهری است. ایشان می‌فرمایند: «آری این است توجیهی که برخی از مستشرقین و ایرانیانی که تحت تأثیر سخنان آنان واقع شده‌اند، راجع به ماهیت مذهب شیعه و علت پیدایش آن می‌نمایند.»..(مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۱۱۶).
  34. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۷.
  35. ↑ علی‌اکبر حسنی، امام چهارم(ع) پاسدار انقلاب خونین کربلا، ص۲۱۵؛ برخی نیز شهادت امام سجاد(ع) را در ۲۵ محرم سال ۹۴ یا ۹۵ هجری به دلیل مسموم شدن و عمر بابرکت ایشان را ۵۷ سال می‌داند. (محمدعلی مجد فقیهی، آشنایی با صحیفه، ص۱۱). عده‌ای هم شهادت امام سجاد(ع) را به استناد کتاب اصول کافی (ج ۲ ترجمه مصطفوی ص۳۸۶) در ۵۷ سالگی امام(ع) می‌داند. (الف. کاویانی، امام سجاد(ع)، ص۷؛ سید جعفر شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۲۰۲).
  36. ↑ علی‌اکبر حسنی، امام چهارم(ع) پاسدار انقلاب خونین کربلا،(ص) ۲۰۸.
  37. ↑ حمیدرضا حق‌شناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، ص۱۱.
  38. ↑ در این تعالیم اندیشه‌ای انقلابی، سیاسی، اجتماعی نهفته که به زبان دعا آن را بارور می‌سازد و زیربنای یک حکومت فراگیر را تشکیل می‌دهد. دیری نپایید که این اندیشه خود را نشان داد. و وقتی که اندکی فضا باز شد مکتب تعلیمی امام محمد باقر(ع) مالامال از شاگرد شد. (محمدجواد سلمان پور، فرهنگ‌سازی امام سجاد(ع) با زبان دعا، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۷، زمستان ۸۴، ۱۰۴). یکی دیگر از نویسندگان معاصر درباره صحیفه سجادیه می‌نویسد: «... صحیفه سجادیه اساس اندیشه انقلابی را تشکیل داده و امت اسلامی نیز نیاز به تکیه‌گاهی خاص و انقلابی داشته است... من گمان نمی‌کنم که پس از قرآن کتابی همچون صحیفه سجادیه باشد که این‌گونه قلب محرومان را تسلی بخشد و خون انقلاب را در رگ‌های مستضعفان به جوش آورد». (www.hawzah.nte/....4741-38387)
  39. ↑ امام سجاد(ع) از دو راه عملی با پیروان خود روبرو گردید: ۱. برانگیختن وجدان انقلابی افراد مسلمان... ۲. تهیه برنامه فکری و آگاهی عقیدتی و روانی. امام(ع) در حقیقت دومین مؤسس مدرسه بزرگ اسلامی بود. خانه و مسجد، مدرسه او بود... (عادل ادیب، زندگانی تحلیلی پیشوایان ما، ترجمه اسدالله مبشری، صامام اساس ۱۵۷-۱۵۸).
  40. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۸.
  41. ↑ امام مقیم، امام اساس،امام مستقر و امام مستودع. برای اطلاع بیشتر ر.ک: فرق و مذاهب کلامی، ص۷۳ به بعد.
  42. ↑ سیره پیشوایان، ص۲۴۱.
  43. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۳۹.
  44. ↑ سیره پیشوایان، ص۲۴۱.
  45. ↑ علی بن الحسین بن علی المسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۲۹۱.
  46. ↑ علی بن الحسین بن علی المسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۱۵؛ علی اکبر حسنی، مقاله امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۴.
  47. ↑ علی بن الحسین بن علی المسعودی، ج۳، ص۹۷؛ سیره پیشوایان، ص۲۶۵.
  48. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۰.
  49. ↑ الف، کاویانی، امام سجاد(ع)، ص۲۲.
  50. ↑ مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، ص۲۶۸.
  51. ↑ محمدجواد سلمان‌پور، «فرهنگ‌سازی امام سجاد(ع)، با زبان دعا»، فصلنامه اندیشه دینی، ۱۷، زمستان ۸۴، ص۱۰۰-۱۰۱.
  52. ↑ حمیدرضا حق‌شناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، ص۴.
  53. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۱.
  54. ↑ علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۶.
  55. ↑ جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر سیوطی، تاریخ الخلفاء، به تحقیق محمد محی الدین عبدالمجید، ص۲۲۸ – ۲۴۶.
  56. ↑ حمدحسین قائمی، «سیری در زندگانی امام سجاد(ع)»، سمینار ما و صحیفه سجادیه، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های ارائه شده (تهران: شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه،۱۳۸۵)، ص۱۸۱.
  57. ↑ عزالدین ابوحامد بن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، مصحح ابوالفضل ابراهیم، ج۴، ص۱۰۴.
  58. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۲.
  59. ↑ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج۲۵، ص۱۴۳.
  60. ↑ علی اکبر حسنی، «امام سجاد در عصر شبگون و ظلمانی»، مکتب اسلام، ۱۰، دی ۸۰، ص۳۸.
  61. ↑ الف، کاویانی، امام سجاد(ع)، ص۲۴.
  62. ↑ سید احمد خاتمی، «ادعیه ائمه اطهار(ع) و تبیین معارف اسلامی» در سمینار ما و صحیفه سجادیه، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های ارائه شده (تهران، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، ۱۳۸۵)، ص۱۵۸.
  63. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۳.
  64. ↑ محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج۲، ص٣٠۴ و ٣١٣.
  65. ↑ سید هاشم رسولی محلاتی، ترجمه الارشاد (شیخ مفید)، ج٢، ص١۴٩؛ محسن فیض کاشانی، محجه البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص٢٧٨. کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج٢، ص٢٧۴.
  66. ↑ محدث اربلی، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ج۲، ص٣٠۴.
  67. ↑ علی اکبر حسنی، امام چهارم(ع) پاسدار انقلاب خونین کربلا، ص۱۵۸ - ۱۵۹؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای ص۳۰۴ - ۳۰۵.
  68. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۴.
  69. ↑ عقیقی بخشایشی، زندگی‌نامه پیشوایان، ص۱۲۹.
  70. ↑ جمعی از علمای لبنان، زندگی امام سجاد(ع)، ترجمه حمیدرضا کفاش، ص۲۲-۳۲.
  71. ↑ مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج۲۶، ص۴۲۹.
  72. ↑ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص٣٠٣.
  73. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۵.
  74. ↑ محسن فیض کاشانی، محجة البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص۲۷۷.
  75. ↑ محسن فیض کاشانی، محجة البیضا، ترجمه محمد صادق عارف، ج۴، ص۲۷۷؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص٢٧٣.
  76. ↑ رضا شیرزادی، شام غریبان، ص۸۰.
  77. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۶.
  78. ↑ محمد بن محمد بن نعمان مفید، الارشاد، شرح و ترجمه رسولی محلاتی، ج۲، ص۱۴۵ - ۱۴۶؛ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۲۶۲.
  79. ↑ «و فروخورندگان خشم...» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.
  80. ↑ «و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.
  81. ↑ محسن فیض کاشانی، محجة البیضاء، ترجمه محمد صادق عارف، ج۳، ص۵۴۱ - ۵۴۲؛ الارشاد، ترجمه رسولی محلاتی، ص۱۴۶، کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۲۸۰-۲۸۱.
  82. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۷.
  83. ↑ کشف الغمه، ترجمه زواره‌ای، ص۵۸.
  84. ↑ ارشاد، ج۲، ص۱۴۷؛ رسول جعفریان، «اسوه‌های بشریت امام سجاد(ع)»، نورعلم ۲۸، مهر ۶۷، ص۵۸.
  85. ↑ فضل الله میرقادری، «ادبیات سخنان امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه». اندیشه دینی، ۱۵(تابستان ۸۴): ۱۳۲.
  86. ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص:۴۸.
  87. ↑ مصنفات شیخ مفید، ۱۱/ ۱۳۸ و ۱۳۹؛ الغیبة، ۹۱.
  88. ↑ فرهنگ شیعه، ص۱۰۵.
  89. ↑ الملهوف‌، ۲۲۸- ۱۹۹.
  90. ↑ فرهنگ شیعه، ص ۱۰۵.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=امام_سجاد&oldid=274288»