اصطلاح‌نامه اخلاق اسلامی (کتاب)
| اصطلاح‌نامه اخلاق اسلامی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی |
| زیر نظر | معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
| موضوع | اخلاق اسلامی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات بوستان کتاب |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۶ ش |
| تعداد صفحه | ۳۳۲ |
| شابک | ۷-۸۲۳-۵۴۸-۹۶۴-۹۷۸ |
اصطلاح‌نامه اخلاق اسلامی، کتابی است که با زبان فارسی به بیان اصطلاحاتی در زمینه اخلاق اسلامی می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «این کتاب انبوهی از مفاهیم و اصطلاحات اخلاق را به شیوه نظاممند در اختیار علاقهمندان قرار میدهد و ارتباط منطقی میان آنها را نشان میدهد. اصطلاح نامه، مجموعه‌ای از اصطلاحات (واژگان متداول و متعارف در هر علم، فن و عرف خاص) است که روابط سه گانه هم ارز، سلسله مراتبی و وابسته (هم بسته) را برای ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات معین می‌‌کند. این کار به منظور سهولت دستیابی به انبوه اطلاعات در علوم و معارف گوناگون است».[۱]
فهرست کتاب
استخاره دعا ذکر صدقه طهارت غسل
آداب معاشرت بافرزندان آداب معاشرت زوجین
آداب میزبان
آداب میهمان
تغافل مذموم تغافل ممدوح
(به لحاظ مراتب) آداب باطنی زکات آداب ظاهری زکات (به لحاظ دریافت و پرداخت) آداب دریافت زکات آداب پرداخت زکات
آداب پرداخت صدقه آداب دریافت صدقه (به لحاظ کیفیت صدقه) اخفای صدقه اظهار صدقه
- (به لحاظ مراتب)
- آداب باطنی فقیر
- آداب ظاهری فقیر
- (به لحاظ رفتار فقیر)
- آداب فقیر در افعال
- آداب فقیر در معاشرت
آداب فقیر در قبول صدقه آداب فقیر مضطر
اخلاص تأثر تبری تخصیص ترقی ترک موانع فهم تعظیم متکلم تفکر حضور قلب
- آداب ظاهری تلاوت قرآن
استعاذه بسمله بلند خواندن قرآن ترتیل تلاوت از روی مصحف رو به قبله طهارت گریه در تلاوت مراعات آیات نیکوخواندن قرآن وقار
- تأنی
- توقف
آداب احرام آداب استلام حجر آداب رمی جمرات آداب سعی آداب طواف آداب قربانی آداب ورود به حرم آداب وقوف به عرفات آداب وقوف به مشعر
رجا رد مظالم
اجتماع در دعا اخفای در دعا اصرار در دعا اظهار حاجت اعتراف به گناه اوقات دعا تعمیم در دعا ذکر رو به قبله گریه در دعا طهارت
- آداب ذکر
- آداب روزه
- آداب زیارت قبور
آداب زیارت ائمه (ع) آداب زیارت پیامبر (ص)
(به لحاظ مراتب) آداب باطنی غسل آداب ظاهری غسل (به لحاظ مصادیق) آداب غسل جمعه آداب غسل میت
آداب باطنی طهارت از فضلات بدن آداب باطنی طهارت حدثی آداب باطنی طهارت خبثی
آداب تشهد آداب تکبیره الاحرام آداب رکوع آداب سجود آداب سلام نماز آداب قرائت نماز
- آداب استعاذه
آداب قنوت آداب قیام نماز آداب نیت نماز
- آداب تعقیب نماز
- آداب مقدمات نماز
آداب اذان آداب اقامه آداب دعای استفتاح آداب رو به قبله آداب لباس نمازگزار آداب مصلا آداب وقت نماز
اخلاص تعظیم مخاطب تفهم حضور قلب
(به لحاظ نظافت و آراستگی) آداب خضاب آداب شانه زدن (به لحاظ محل مو) آداب موی زاید آداب موی سر آداب موی صورت
- حق زوجه
- حق زوج
- حق فرزند
- (به لحاظ سیاسی)
- حق حکومت
- حق مردم
- (به لحاظ دوستی و قرابت)
- حق خویشاوندان
- حق دوستی
- (به لحاظ سؤال)
- حق سائل
- حق مسئول
- حق شاگرد
- (به لحاظ مالی)
- حق شریک
- حق طلبکار
- حق مال
- (به لحاظ قضاوت و داوری)
- حق مدعی
- حق مدعی علیه
- (به لحاظ مشورت)
- حق مستشیر
- حق مشاور
- (به لحاظ خیرخواهی)
- حق مستنصح
- حق ناصح
- (به لحاظ مصاحبت)
- حق همراه
- حق همسایه
- حق همنشین
- حق فردی
- حق جوارح
حق پا حق چشم حق دست حق زبان حق شکم حق صورت حق فرج حق گوش
- رذایل اخلاقی
- آرزوی طولانی
- آزار
- اسراف
- اشاعه فحشا
- اصرار بر گناه
- (به لحاظ نوع گناه)
- اصرار بر گناه صغیره
- اصرار بر گناه کبیره
- (به لحاظ حکم و فعل)
- اصرار فعلی بر گناه
- اصرار حکمی بر گناه
- اضطراب
- افساد
- افساد میان مردم
- افشای راز
- انتقام
- اهانت
- ایمنی از مکر خدا
- بخل
- بدخلقی
- بدگمانی
- بغض
- بهتان
- بیهوده‌گویی
- بی‌اعتمادی به خدا
- بی‌باکی
- بی‌تابی
- بی‌غیرتی
- پرخوابی
- پرخوری
- پرگویی
- تحرج
- تضییع عمر
- تفاخر
- تکاثر
- تکبر
- تکلف
- تمسخر
- (به لحاظ ظهور)
- تمسخر اشاره‌ای
- تمسخر صریح
- تمسخر کنایی
- (به لحاظ ادات)
- تمسخر زبانی
- تمسخر عملی
- تنبلی
- تهمت
- ثناجویی
- جاه‌طلبی
- جاه‌طلبی مادی
- جاه‌طلبی معنوی
- جبن
- جدال
- جدال مذموم
- جدال ممدوح
- جفای در دوستی
- جمود
- جهل
- چاپلوسی
- حب دنیا
- حرام‌خواری
- حرص
- حزن
- حسد
- حق‌پوشی
- حماقت
- خشونت
- خصومت
- خمود
- خنده زیاد
- خودستایی
- خیانت
- دروغ
- (به لحاظ مصادیق)
- دروغگویی
- دروغ در دین‌داری
- دروغ در نیت
- دروغ در وفای به عزم
- دروغ عملی
- سوگند دروغ
- شهادت دروغ
- دروغ در عزم
- (به لحاظ متعلق)
- دروغ بر امام (ع)
- دروغ بر پیامبر (ص)
- دروغ بر خدا
- (به لحاظ جد و هزل)
- دروغ جدی
- دروغ شوخی
- (به لحاظ حکم)
- دروغ حرام
- دروغ مجاز
- (به لحاظ پیامد و نتیجه)
- دروغ مصلحتی
- دروغ مفسده‌ای
- دروغ منفعتی
- دون همتی
- ذلت نفس
- ریا
- زدن
- سخط
- سخن‌چینی
- سرزنش
- تعییر
- شماتت
- طعن
- سرکشی
- سفاهت
- سفسطه
- سهو
- شتابزدگی
- شرک
- شک
- شوخی زیاد
- شهوت‌رانی
- ضعف نفس
- طمع
- ظلم
- ظلم‌پذیری
- عجب
- عداوت
- عصبیت
- عصیان
- عهدشکنی
- عیب‌جویی
- غرور
- غضب
- غفلت
- غیبت
- فحش
- فراموشی
- فرو رفتن در باطل
- فرومایگی
- فسق
- فکر گناه
- قساوت قلب
- قطع رحم
- قهر
- کفر
- کفران
- کینه
- گناه
- لجاجت
- لعن
- لعن مجاز
- مال‌دوستی
- مداهنه
- مراء
- مکر
- نفاق
- نفرین
- نیازخواهی از مردم
- وقاحت
- هوای نفس
- یأس
- یاری ظالمان
- فضایل اخلاقی
- آراستگی
- انگشتر به دست کردن
- خضاب
- روغن مالیدن
- سرمه کشیدن
- شانه زدن
- عطر زدن
- آرزوی کوتاه
- آشتی
- ابراز دوستی
- احترام
- احسان
- اخبات
- اخلاص
- استغفار
- استقامت
- اشفاق
- اصلاح
- اطمینان
- سکینه
- وقار
- تأنی
- توقف
- اعتدال
- اغتنام عمر
- امانت‌داری
- امر به معروف و نهی از منکر
- انابه
- انس به خدا
- انصاف
- انقطاع الی الله
- ایثار
- ایمان
- بلندهمتی
- بی‌نیازی از مردم
- پاکیزگی
- حمام رفتن
- خلال
- مسواک زدن
- ناخن گرفتن
- پندپذیری
- تحفظ
- تحمل
- تذکر
- تسلیم
- تعاون
- تفکر
- تفویض
- تقوا
- تواضع
- توبه
- (به لحاظ مراتب)
- توبه اخص
- توبه خاص
- توبه عام
- (به لحاظ کمیت)
- توبه از بعضی گناهان
- توبه از جمیع گناهان
- (به لحاظ نوع حقوق)
- توبه از حق خدا
- توبه از حق مردم
- (به لحاظ نوع گناه)
- توبه از گناه صغیره
- توبه از گناه کبیره
- (به لحاظ غایت)
- توبه استجابت
- توبه انابت
- (به لحاظ درجات تائبان)
- توبه اصفیا
- توبه انبیا
- توبه اولیا
- (به لحاظ انگیزه)
- توبه ربانی
- توبه نفسانی
- (به لحاظ اجمال و مدت)
- توبه مجمل
- توبه موقت
- (به لحاظ کیفیت)
- توبه نصوح
- توحید
- (به لحاظ مراتب)
- توحید افعالی
- توحید ذاتی
- توحید صفاتی
- توحید عبادی
- (به لحاظ درجات موحدان)
- توحید زبانی
- توحید فنایی
- توحید قلبی
- توحید کشفی
- توکل
- تیزهوشی
- ثبات
- ثقه
- جوانمردی
- حب
- حریت
- حکمت
- حلم
- حیا
- خاموشی
- خشوع
- خشیت
- خضوع
- خوش‌خلقی
- خوش‌رویی
- خوش‌گویی
- خوش‌گمانی
- خوف
- دعای خیر
- دعت
- دوراندیشی
- دوستی
- دید و بازدید
- دیگرخواهی
- ذکر
- رأفت
- رازداری
- راستی
- رجا
- رجای صادق
- رجای کاذب
- رضا
- رهبت
- ریاضت
- ریاضت اخص
- ریاضت خاص
- ریاضت عام
- زهد
- سخاوت
- سرعت فهم
- سرور
- سعی در امر به معروف و نهی از منکر
- سهولت یادگیری
- شاد ساختن مؤمن
- شجاعت
- شرح صدر
- شکر
- شکسته نفسی
- شوق به خدا
- شهامت
- صبر
- (به لحاظ مراتب)
- صبر اخص
- صبر خاص
- صبر عام
- (به لحاظ انگیزه)
- صبر بالله
- صبر علی الله
- صبر عن الله
- صبر فی الله
- صبر لله
- صبر مع الله
- (به لحاظ قوای انسان)
- صبر بدنی
- صبر نفسی
- (به لحاظ طاعت و عصیان)
- صبر بر معصیت
- صبر بر طاعت
- (به لحاظ زمان عمل)
- صبر بعد عمل
- صبر حین عمل
- صبر قبل عمل
- (به لحاظ کیفیت)
- صبر جمیل
- (به لحاظ حکم)
- صبر حرام
- صبر مستحب
- صبر مکروه
- صبر واجب
- (به لحاظ نعمت و بلا)
- صبر در مصیبت
- صبر در نعمت
- (به لحاظ درجات صابران)
- صبر زاهدان
- صبر سالکان
- صبر عابدان
- صبر عارفان
- صبر متقیان
- (به لحاظ ضعف و قوت)
- صبر ظافران
- صبر متوسطان
- صبر هالکان
- صفای ذهن
- صله رحم
- طاعت
- طلب حلال
- عبادت
- آراستگی
(به لحاظ مراتب) زکات باطنی زکات ظاهری (به لحاظ وسیله) زکات بدن زکات مال
تیمم غسل
وضو
- طهارت خبثی
- (به لحاظ غایت)
- عبادت آزادگان
- عبادت بازرگانان
- عبادت بندگان
- (به لحاظ کمیت)
- عبادت اجتماعی
- عبادت فردی
- (به لحاظ مراتب)
- عبادت باطنی
- عبادت ظاهری
- (به لحاظ وسیله)
- عبادت بدنی
- عبادت مالی
- (به لحاظ درجات عابدان)
- عبادت شاکران
- عبادت عارفان
- عبادت محبان
- عبادت مقربان
- (به لحاظ اجزاء و قبول)
- عبادت مجزی
- عبادت مقبول
- (به لحاظ حکم)
- عبادت مستحب
- عبادت واجب
- عبرت آموزی
- عدالت
- عزت نفس
- عفت
- عفو
- علم
- (به لحاظ غایت)
- علم اخروی
- علم دنیوی
- (به لحاظ تاثیر)
- علم اصیل
- علم مقدمی
- (به لحاظ نوع فراگیری)
- علم اکتسابی
- علم الهامی
- (به لحاظ منشأ)
- علم شرعی
- علم غیرشرعی
- (به لحاظ نفع و ضرر)
- علم غیرنافع
- علم نافع
- (به لحاظ حکم)
- علم مباح
- علم واجب
- علم واجب عینی
- علم واجب کفایی
- (به لحاظ نوع ادراک)
- علم مسموع
- علم مطبوع
- (به لحاظ مراتب)
- یقین
- حق الیقین
- علم الیقین
- عین الیقین
- عیادت بیماران
- عیب‌پوشی
- عیب‌زدایی
- غیرت
- فراست
- فطانت (ضد غرور)
- قرب به خدا
- قناعت
- قوت نفس
- کارگشایی در امور مردم
- کارگشایی در امور مسلمانان
- کتمان مصیبت
- کرامت نفس
- کظم غیظ
- کم‌خوری
- کیاست
- مدارا
- مرابطه
- مسارعت
- مساوات
- مسئولیت‌پذیری
- معرفت
- مواسات
- نشاط
- نصیحت
- نظم
- نقدپذیری
- ورع
- وفای به عهد
- وفای در دوستی
- یاد مرگ
- یقظه
دربارهٔ پدیدآورنده
در مورد پدیدآورنده اطلاعاتی در دست نیست.