انتظار راستین
انتظار راستین عبارت از این است که منتظر حقیقی اهل عمل به وظیفه، حرکت و پویایی است و در فرهنگ مهدویت، انتظار فرج با مسئولیتگریزی که از آثار مهم یأس و ناامیدی است، سازگار نیست. یکی از مفاهیم واقعی راستین انتظار عبارت است از حرکت و تلاش سازش ناپذیر در جهت مبارزه با ظلم و ظالم که انسان نسبت به وضعیت ظلم و ستم موجود ناراضی و معترض باشد و به منظور زمینهسازی حکومت جهانی اسلام و ظهور حضرت مهدیS گام بردارد تا صلاح و تقوای الهی صلح و عدالت و آزادی و صداقت بر سراسر گیتی گسترده شود. انتظار راستین آمادگیهای لازم دارد مانند: آمادگی فرهنگی؛ آمادگی روحی و روانی؛ آمادگی فکری و اعتقادی؛ اخلاقی و رفتاری؛ آمادگی سیاسی، اقتصادی و نظامی.
اهمیت انتظار راستین
انتظار راستین آمیخته با آمادگیهایی است و بدون شک کسانی که آمادگی کامل دارند مشمول مقام رفیع "افضل العبادۀ"[۱] و "أحبُّ الاعمال" میشوند؛ نه هر کسی که مدّعی انتظار باشد، در حالی که هیچ آمادگی ندارد و این اشتباه است که دست روی دست گذاشته و خیال کند همۀ کارها با اعجاز و دعا انجام میشود و کارها را امام درست میکند؛ در صورتی که از اسباب ظاهری و آدمهای لایق و شایسته کمک گرفته میشود. براین اساس، آنکه بخواهد به واقع منتظر وجود مبارک آن حضرت باشد لازم است خویشتن را مهیا سازد اگرچه با آماده کردن یک تیر باشد[۲].[۳]
در انتظار راستین، سخن از مبارزه و جهاد است نه سکون و صرفاً دست به دعا بلند کردن[۴] و لذا در روایات از انتظار سازنده و راستین با عنوان با فضیلتترین عبادت یاد شده است؛ زیرا انقلاب مهدیS، آخرین حلقۀ مبارزه حق علیه باطل است و این مبارزه به پیروزی اهل حق خاتمه پیدا میکند[۵].
منتظر حقیقی اهل عمل به وظیفه، حرکت و پویایی است و در فرهنگ مهدویت، انتظار فرج با مسئولیتگریزی که از آثار مهم یأس و ناامیدی است، سازگار نیست و اساساً انتظارِ بدون عمل، هیچگونه مطلوبیتی از نظر معارف دینی ندارد. تعبیر امام سجادS از "انتظار فرج" که آن را برترین عملها دانسته است: «إِنْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَفْضَلِ الْعَمَلِ»[۶]، گویای همین مطلب است. انتظاری که در فرهنگ اسلامی عبادت به شمار میرود و منتظران را از پاکان و صالحان و معتقدان پابرجا و استوار بر میشمارد، انتظاری است آمیخته با امید به آینده مطلوب و جهاد در راه حاکمیت حقّ[۷].
یکی از مفاهیم واقعی راستین انتظار عبارت است از حرکت و تلاش سازش ناپذیر در جهت مبارزه با ظلم و ظالم که انسان نسبت به وضعیت ظلم و ستم موجود ناراضی و معترض باشد و به منظور زمینهسازی حکومت جهانی اسلام و ظهور حضرت مهدیS گام بردارد تا صلاح و تقوای الهی صلح و عدالت و آزادی و صداقت بر سراسر گیتی گسترده شود.
در مفهوم راستین انتظار سه نکتۀ مهم وجود دارد:
- مشخصۀ اساسی انتظار راستین، خوشبینی به آیندهای روشن و سعادتبخش است و فرج و گشایش همچون نقطۀ روشنی است که انسان با انتظار به آن سو حرکت میکند، پس انتظار فرج، روشنی بخش دلها با نور امید است؛ امید به رفع ظلم و تلاش در جهت ریشه کن نمودن آن، نه سکون و سکوت در برابر ستمگریهای موجود در جامعه[۸].
- در مفهوم انتظار فرج سازنده، توجه به سوی مرکز فرماندهی و ولایت الهی؛ یعنی امام مهدیS است.
- مفهوم عمیقتر انتظار فرج این است که ما چون دوستدار امامیم باید آن طور که مورد پسند امام است زندگی کنیم و با یافتن الگویی مناسب میتوانیم نفس خود را به نمونۀ کوچکی از آن الگوی برتر، دگرگون ساخته و این الگوی مناسب که ارزشهای والا در او تجسم یافته، امام مهدیS است[۹].
انواع آمادگی برای انتظار راستین
انتظار راستین آمادگیهای ذیل را میخواهد:
- آمادگی فرهنگی: انسانها، معمار سرنوشت جامعه و تاریخ و محور دگرگونی اوضاع اجتماعی هستند و سنّت الهی[۱۰] بر این قرار گرفته است که هر گونه دگرگونی و تحولی برای جامعههای انسانی، به دست و ارادۀ خود آنان صورت گیرد[۱۱] و از شرایط بسیار مهم برای تحقّق و پیروزی یک قیام و انقلاب، خواست و ارادۀ مردم است[۱۲]. امام زمانS نیز هر لحظه، منتظر خواست و دعوت مردم است: «اگر شیعیان ما، که خداوند توفیق طاعتشان دهد، در راه ایفای پیمانی که بر عهده دارند، همدل شوند، میمنت ملاقات ما به تأخیر نمیافتد و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان میشد»[۱۳]. بنابراین، در عرصۀ فرهنگ دینی باید به "پیروی خالص از خداوند و ولی او" توجه شود؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمانS و باور به آنان، باید در رفتار دیده شود و تبلور حقیقی آن در فرمانبرداری خالص و فراگیر از آن نورهای پاک آشکار گردد[۱۴].
- آمادگی روحی و روانی: حکومت جهانی حضرت مهدیS در درجۀ اول نیازمند بالا بردن آگاهی و آمادگی روحی و فکری است. منتظر واقعی برای چنین برنامۀ مهمی، نمیتواند نقش نظارهگر داشته باشد[۱۵]، مؤید این سخن، تجدید عهد و پیمان به واسطۀ خواندن دعای عهد است[۱۶] و آمادگی برای ظهور مستلزم انتظاری خوب و شایسته است که اگر ما به وظایف خود در دوران انتظار عمل کنیم در واقع خود را برای زمان ظهور آماده کردهایم[۱۷]. بیگمان برای حضرت مهدیS یارانی هست که توان بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره و پیروز شوند و کسانی که آمادگی روحی و روانی بالایی به دست نیاورند، هرگز نمیتوانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چراکه با کمترین فشاری که بر آنان وارد میشود، عرصه را رها میکنند[۱۸].
- آمادگی فکری و اعتقادی: آنچه قیام و انقلاب جهانی آن حضرت را از دیگر انقلابها متمایز و ممتاز میسازد، دگرگونیهای اعتقادی و باور انسانها است[۱۹]، یعنی سطح افکار مردم جهان چنان بالا رود که بدانند مثلاً مسئله «نژاد» یا «مناطق مختلف جغرافیایی» مسئله قابل توجهی در زندگی بشر نیست و تفاوت رنگها و زبانها و سرزمینها نمیتواند بشر را از هم جدا سازد[۲۰]. سطح افکار مردم چنان بالا باشد که بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند و تسلیم دشمنانی نشوند که میکوشند لباس باطل بر چهره حق بپوشانند تا مردم را از آن رویگردان کنند[۲۱]. اقتضای آمادگی معرفتی، تلاش و کوشش در اسلامشناسی است؛ یعنی هر شیعه منتظر باید بکوشد از اسلام آگاهیهای تخصصی کسب نماید تا در مقام دفاع، از پشتوانه علمی برخوردار باشد[۲۲].
- آمادگی اخلاقی و رفتاری: حضرت مهدیS زمانی ظهور میکند که یاران آمادهای داشته باشد زیرا او میخواهد جهانی را اصلاح کند[۲۳]. انسان منتظر با درک این نکته که "امام اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است"، باید همواره از خویشتن مراقبت[۲۴] و نفس اماره را کنترل و شیطان را از خود دور کند و خانۀ دل را با یاد خدا و با صفات حمیده و پسندیدۀ انسانی زینت دهد و لوح دل را از آلودگیها و گناهان بشوید[۲۵] قرآن کریم هم شایستگی و صلاحیت را شرط آن انقلاب دانسته است و میفرماید: وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ[۲۶].[۲۷]
- آمادگی سیاسی: با توجه به جهانیبودن حکومت حضرت مهدیS، نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و این مسئولیت اساسی بر دوش دانشمندان علوم دینی است و مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی میبایست در دو محور تلاشهای علمی و عملی انجام دهند: آشنایی با روش سیاسی حضرت در عصر ظهور و آشناکردن دیگران با این اندیشه بلند سیاسی[۲۸]. در عصر ظهور نیز، مأموریت اصلی یاران حضرت، پاکسازی جامعه از فتنۀ ظلم و جور و اجرای سیاستهای عدالتمحور امامS است. حضرت یارانش را به سراسر جهان اعزام میکند و با دستور به اجرای عدالت و نیکی، آنان را فرمانروایان کشورها قرار میدهد[۲۹].[۳۰]
- آمادگی اقتصادی: بیگمان حضرت مهدیS بهپا میخیزد تا زندگی مادی مردم را بر پایه عدالت سامان دهد، چون قسط و عدل اقتصادی در جای خود بسیار بایسته و نقشآفرین است[۳۱]. جامعه منتظر جامعهای پویا و فعال است که حاکمیت طاغوت و بیعدالتی را برنمیتابد[۳۲] و از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته و تلخی زندگی مادی و یک بعدی را احساس کرده و به وضع موجود راضی نشده و هرروز خود را در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی آمادهتر مینماید[۳۳]. مأموریت اصلی یاران حضرت، پاکسازی جامعه از فتنه ظلم و جور و اجرای سیاستهای عدالتمحور امامS است. حضرت، "یارانش را به سراسر جهان اعزام میکند و با دستور به اجرای عدالت و نیکی، آنان را فرمانروایان کشورها قرار میدهد[۳۴].[۳۵]
- آمادگی نظامی: انسان منتظرِ یک قیام بزرگ که دامنۀ نفوذ آن همۀ جهان است و به طور قطع دنیای استکبار را به چالش در بُعد نظامی و جنگ میکشاند، چگونه میتواند هیچگونه آمادگی فیزیکی برای حضور در این درگیری بزرگ را نداشته باشد؟[۳۶] امام صادقS در این زمینه فرموده است: «هریک از شما باید برای خروج حضرت قائم سلاحی مهیا کند ـ هرچند یک تیر باشد ـ خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند و از یاران و همراهانش قرار گیرد»[۳۷] این نگهداری سلاح، از لوازم کار و شدّت آمادگی را نشان داده و اهمیت اعتقاد به آمدن مهدی را مطرح میکند[۳۸]. پس برای ظهور حضرت مهدیS و یاری آن حضرت، باید در هر لحظهای آماده بود و خود را مهیا نگه داشت[۳۹].
پرسش مستقیم
پرسشهای وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا میکند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته میشود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتابزده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم میشود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی میشود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امتهای پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقهای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونههای احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را میکشیدهاند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمیخیزند؟ (پرسش)
- ویژگیهای اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه میتوان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشهگیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کاملترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشتهای نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشتهای انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاریها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید میکند؟ (پرسش)
- چه رابطهای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوتهای الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشتهای نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب میشود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کردهاند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمیشود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده میشود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا میکند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه میشود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجستهای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگیهای منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست میآید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزونبر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدامهای سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگیهایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر بهطور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگیهای منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگیهای انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگیهای فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگیهای فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش میشود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرجهای مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
منابع
- امینی، ابراهیم، دادگستر جهان
- مکارم شیرازی، ناصر، صد و ده سرمشق از سخنان حضرت علی
- مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی
- جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود
- کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران
- سلیمیان، خدامراد، مؤلفههای انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین
- سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی
- شاکری زواردهی، روحالله و علی خانی، بازپژوهی ارتباط انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یأس از روحالله
- طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت
- محمدی منفرد، بهروز، چلچراغ حکمت
- یوسفیان، مهدی، شرایط ظهور
- فاکر میبدی، محمد، زمینهسازی ظهور حضرت ولی عصر، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقالههای گفتمان چهارم
- رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت - رضایی اصفهانی
- سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری - سوزنچی، فصلنامه قبسات
- خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر، ماهنامه موعود
- صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن، فصلنامه انتظار موعود
- حیدری، عزیزالله، انتظار و انسان معاصر
- بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقالههای گفتمان نهم ج۱
- کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور
پانویس
- ↑ «أفْضَلُ العِبادَهِ انْتِظارُ الفَرَجِ»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص۱۲۵.
- ↑ «لَیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً»؛ الغیبه، نعمانی، ص۳۲۰؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۶۶.
- ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، صد و ده سرمشق از سخنان حضرت علی، ص۲۰۴؛ جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود، ص۱۶۵-۱۶۷؛ کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۸؛ سلیمیان، خدامراد، مؤلفههای انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین.
- ↑ ر.ک: شاکری زواردهی، روحالله و علی خانی، بازپژوهی ارتباط انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یأس از روحالله، ص۲۶۶-۲۶۷.
- ↑ ر.ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۸.
- ↑ بحرانی، سیدهاشم، حلیة الأبرار، ج۴، ص۱۴.
- ↑ ر.ک: شاکری زواردهی، روحالله و علی خانی، بازپژوهی ارتباط انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یأس از روحالله، ص۲۶۶-۲۶۷.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱؛ محمدی منفرد، بهروز، چلچراغ حکمت ج۱۰، ص۳۸- ۳۹.
- ↑ ر.ک: طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت، ص۳۹ ـ ۴۱.
- ↑ سوره رعد، آیه ۱۱؛ سوره انفال، آیه ۵۳.
- ↑ ر.ک: یوسفیان، مهدی؛ شرایط ظهور، ص۴۴ ـ ۵۱؛ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: یوسفیان، مهدی، شرایط ظهور، ص۴۴ - ۵۱.
- ↑ «وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعِ الْقُلُوبِ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا»؛ احتجاج، ج۲، ص۶۰۰، ش۳۶۰.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص۱۰۰؛ فاکر میبدی، محمد، زمینهسازی ظهور حضرت ولی عصر، ص۱۷۵-۱۷۶.
- ↑ «اللَّهُمَّ إِنِّی أُجَدِّدُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هَذَا وَ مَا عِشْتُ فِیهِ مِنْ أَیَّامِ حَیَاتِی عَهْداً وَ عَقْداً وَ بَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْهَا وَ لَا أَزُولُ أَبَداً»؛ پروردگارا من در صبحگاه امروز عهد و پیمانی که بر گردنم است، تجدید میکنم که هرگز آن را از گردنم برندارم و از آن جدا نشوم؛ بحار الأنوار، ج ۵۳، ص۹۶؛ کفعمی، المصباح، ص۵۵۰.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: فاکر میبدی، محمد، زمینهسازی ظهور حضرت ولی عصر، ص۱۷۵-۱۷۶.
- ↑ ر.ک: سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری، ص۷۳.
- ↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
- ↑ ر.ک: فاکر میبدی، محمد، زمینهسازی ظهور حضرت ولی عصر، ص۱۷۵-۱۷۶.
- ↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشتهایم که بیگمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، ص۲۴۱، مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص۱۰۰.
- ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص۸۴ ـ ۷۹؛ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ «یُفَرَّقُ الْمَهْدِیُّ أَصْحَابَهِ فِی جَمِیعِ الْبُلْدَانِ وَ یَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ یَجْعَلَهُمْ حُکَّاماً فِی الْأَقَالِیمَ»؛ روزگار رهائی، ج۲، ص۶۳.
- ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک: رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت، ص۱۱۰-۱۱۷.
- ↑ ر.ک: حیدری، عزیزالله، انتظار و انسان معاصر، ص۵۵؛ بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، ص۹۶.
- ↑ «یُفَرَّقُ الْمَهْدِیُّ أَصْحَابَهِ فِی جَمِیعِ الْبُلْدَانِ وَ یَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ یَجْعَلَهُمْ حُکَّاماً فِی الْأَقَالِیمَ»؛ روزگار رهائی، ج۲، ص۶۳.
- ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ ر.ک: خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
- ↑ «لَیُعِدَّنَّ أَحَدُکُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی إِذَا عَلِمَ ذَلِکَ مِنْ نِیَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ یُنْسِئَ فِی عُمُرِهِ حَتَّی یُدْرِکَهُ فَیَکُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ»؛ الغیبة النعمانی، ص۳۲۱، ح ۱۰. .
- ↑ ر.ک: کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران، ص۱۰.
- ↑ ر.ک: کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷.