انتظار راستین

این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. مدخل مرتبط ندارد پرسش‌های مرتبط با این مدخل را ببینید

انتظار راستین

انتظار راستین عبارت از این است که منتظر حقیقی اهل عمل به وظیفه، حرکت و پویایی است و در فرهنگ مهدویت، انتظار فرج با مسئولیت‌گریزی که از آثار مهم یأس و ناامیدی است، سازگار نیست. یکی از مفاهیم واقعی راستین انتظار عبارت است از حرکت و تلاش سازش ناپذیر در جهت مبارزه با ظلم و ظالم که انسان نسبت به وضعیت ظلم و ستم موجود ناراضی و معترض باشد و به منظور زمینه‌سازی حکومت جهانی اسلام و ظهور حضرت مهدی(ع) گام بردارد تا صلاح و تقوای الهی صلح و عدالت و آزادی و صداقت بر سراسر گیتی ‌گسترده شود. انتظار راستین آمادگی‌های لازم دارد مانند: آمادگی فرهنگی؛ آمادگی روحی و روانی؛ آمادگی فکری و اعتقادی؛ اخلاقی و رفتاری؛ آمادگی سیاسی، اقتصادی و نظامی.

اهمیت انتظار راستین

انتظار راستین آمیخته با آمادگی‌هایی است و بدون شک کسانی که آمادگی کامل دارند مشمول مقام رفیع "افضل العبادۀ" و "أحبُّ الاعمال" می‌شوند؛ نه هر کسی که مدّعی انتظار باشد، در حالی که هیچ آمادگی ندارد و این اشتباه است که دست روی دست گذاشته و خیال کند همۀ کارها با اعجاز و دعا انجام می‌‌شود و کارها را امام درست می‌‌کند؛ در صورتی که از اسباب ظاهری و آدم‌های لایق و شایسته کمک گرفته می‌‌شود. براین اساس، آنکه بخواهد به واقع منتظر وجود مبارک آن حضرت باشد لازم است خویشتن را مهیا سازد اگرچه با آماده کردن یک تیر باشد.

در انتظار راستین، سخن از مبارزه و جهاد است نه سکون و صرفاً دست به دعا بلند کردن و لذا در روایات از انتظار سازنده و راستین با عنوان با فضیلت‌ترین عبادت یاد شده است‌؛ زیرا انقلاب مهدی(ع)، آخرین حلقۀ مبارزه حق علیه باطل است و این مبارزه به پیروزی اهل حق خاتمه پیدا می‌کند‌.

منتظر حقیقی اهل عمل به وظیفه، حرکت و پویایی است و در فرهنگ مهدویت، انتظار فرج با مسئولیت‌گریزی که از آثار مهم یأس و ناامیدی است، سازگار نیست و اساساً انتظارِ بدون عمل، هیچ‌گونه مطلوبیتی از نظر معارف دینی ندارد. تعبیر امام سجاد(ع) از "انتظار فرج" که آن را برترین عمل‌ها دانسته است: «إِنْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أَفْضَلِ الْعَمَلِ»، گویای همین مطلب است. انتظاری که در فرهنگ اسلامی عبادت به شمار می‌رود و منتظران را از پاکان و صالحان و معتقدان پابرجا و استوار بر می‌شمارد، انتظاری است آمیخته با امید به آینده مطلوب و جهاد در راه حاکمیت حقّ.

یکی از مفاهیم واقعی راستین انتظار عبارت است از حرکت و تلاش سازش ناپذیر در جهت مبارزه با ظلم و ظالم که انسان نسبت به وضعیت ظلم و ستم موجود ناراضی و معترض باشد و به منظور زمینه‌سازی حکومت جهانی اسلام و ظهور حضرت مهدی(ع) گام بردارد تا صلاح و تقوای الهی صلح و عدالت و آزادی و صداقت بر سراسر گیتی ‌گسترده شود.

در مفهوم راستین انتظار سه نکتۀ مهم وجود دارد:

1. مشخصۀ اساسی انتظار راستین، خوش‌بینی به آینده‌ای روشن و سعادت‌بخش است و فرج و گشایش همچون نقطۀ روشنی است که انسان با انتظار به آن سو حرکت می‌‌کند، پس انتظار فرج، روشنی بخش دل‌ها با نور امید است؛ امید به رفع ظلم و تلاش در جهت ریشه کن نمودن آن، نه سکون و سکوت در برابر ستمگری‌های موجود در جامعه.
2. در مفهوم انتظار فرج سازنده، توجه به سوی مرکز فرماندهی و ولایت الهی؛ یعنی امام مهدی(ع) است.
3. مفهوم عمیق‌تر انتظار فرج این است که ما چون دوستدار امامیم باید آن طور که مورد پسند امام است زندگی کنیم و با یافتن الگویی مناسب می‌‌توانیم نفس خود را به نمونۀ کوچکی از آن الگوی برتر، دگرگون ساخته و این الگوی مناسب که ارزش‌های والا در او تجسم یافته، امام مهدی(ع) است.

انواع آمادگی برای انتظار راستین

انتظار راستین آمادگی‌های ذیل را می‌‌خواهد:

1. آمادگی فرهنگی: انسان‌ها، معمار سرنوشت جامعه و تاریخ‌ و محور دگرگونی اوضاع اجتماعی هستند و سنّت الهی بر این قرار گرفته است که هر گونه دگرگونی و تحولی برای جامعه‌های انسانی، به دست و ارادۀ خود آنان صورت گیرد و از شرایط بسیار مهم برای تحقّق و پیروزی یک قیام و انقلاب، خواست و ارادۀ مردم‌ است. امام زمان(ع) نیز هر لحظه، منتظر خواست و دعوت مردم است: «اگر شیعیان ما، که خداوند توفیق طاعتشان دهد، در راه ایفای پیمانی که بر عهده دارند، همدل شوند، میمنت ملاقات ما به تأخیر نمی‌افتد و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنان می‌شد». بنابراین، در عرصۀ فرهنگ دینی باید به "پیروی خالص از خداوند و ولی او" توجه ‌شود؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمان(ع) و باور به آنان، باید در رفتار دیده شود و تبلور حقیقی آن در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن نورهای پاک آشکار گردد.
2. آمادگی روحی و روانی: حکومت جهانی حضرت مهدی(ع) در درجۀ اول نیازمند بالا بردن آگاهی و آمادگی روحی و فکری است. منتظر واقعی برای چنین برنامۀ مهمی، نمی‌تواند نقش نظاره‌گر داشته باشد، مؤید این سخن، تجدید عهد و پیمان به واسطۀ خواندن دعای عهد است و آمادگی برای ظهور مستلزم انتظاری خوب و شایسته است که اگر ما به وظایف خود در دوران انتظار عمل کنیم در واقع خود را برای زمان ظهور آماده کرده‌ایم. بی‌گمان برای حضرت مهدی(ع) یارانی هست که توان بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره و پیروز شوند و کسانی که آمادگی روحی و روانی بالایی به دست نیاورند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چراکه با کمترین فشاری که بر آنان وارد می‌شود، عرصه را رها می‌کنند.
3. آمادگی فکری و اعتقادی: آنچه قیام و انقلاب جهانی آن حضرت را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌ها است، یعنی سطح افکار مردم جهان چنان بالا رود که بدانند مثلاً مسئله «نژاد» یا «مناطق مختلف جغرافیایی» مسئله قابل توجهی در زندگی بشر نیست و تفاوت رنگ‌ها و زبان‌ها و سرزمین‌ها نمی‌تواند بشر را از هم جدا سازد. سطح افکار مردم چنان بالا باشد که بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند و تسلیم دشمنانی نشوند که می‌کوشند لباس باطل بر چهره حق بپوشانند تا مردم را از آن رویگردان کنند. اقتضای آمادگی معرفتی، تلاش و کوشش در اسلام‌شناسی است؛ یعنی هر شیعه منتظر باید بکوشد از اسلام آگاهی‌های تخصصی کسب نماید تا در مقام دفاع، از پشتوانه علمی برخوردار باشد.
4. آمادگی اخلاقی و رفتاری: حضرت مهدی(ع) زمانی ظهور می‌‌کند که یاران آماده‌ای داشته باشد زیرا او می‌‌خواهد جهانی را اصلاح کند. انسان منتظر با درک این نکته که "امام اگر چه ظاهر نیست اما حاضر است‌"، باید همواره از خویشتن مراقبت و نفس اماره را کنترل و شیطان را از خود دور ‌کند و خانۀ دل را با یاد خدا و با صفات حمیده و پسندیدۀ انسانی زینت ‌دهد و لوح دل را از آلودگی‌ها و گناهان بشوید قرآن کریم هم شایستگی و صلاحیت را شرط آن انقلاب دانسته است و می‌‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾.
5. آمادگی سیاسی: با توجه به جهانی‌بودن حکومت حضرت مهدی(ع)، نیازمند بازشناسی و بازنمایی ابعاد سیاسی حکومت جهانی آن حضرت به جهانیان هستیم و این مسئولیت اساسی بر دوش دانشمندان علوم دینی است و مشتاقان برپایی حکومت عدل جهانی می‌بایست در دو محور تلاش‌های علمی و عملی انجام دهند: آشنایی با روش سیاسی حضرت در عصر ظهور و آشناکردن دیگران با این اندیشه بلند سیاسی. در عصر ظهور نیز، مأموریت اصلی یاران حضرت، پاکسازی جامعه از فتنۀ ظلم و جور و اجرای سیاست‌های عدالت‌محور امام(ع) است. حضرت یارانش را به سراسر جهان اعزام می‌کند و با دستور به اجرای عدالت و نیکی، آنان را فرمانروایان کشورها قرار می‌دهد.
6. آمادگی اقتصادی: بی‌گمان حضرت مهدی(ع) به‌پا می‌خیزد تا زندگی مادی مردم را بر پایه عدالت سامان دهد، چون قسط و عدل اقتصادی در جای خود بسیار بایسته و نقش‌آفرین است. جامعه‌ منتظر جامعه‌ای پویا و فعال است که حاکمیت طاغوت و بی‌عدالتی را برنمی‌تابد و از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته و تلخی زندگی مادی و یک بعدی را احساس کرده و به وضع موجود راضی نشده و هرروز خود را در عرصه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی آماده‌تر می‌‌نماید. مأموریت اصلی یاران حضرت، پاکسازی جامعه از فتنه ظلم و جور و اجرای سیاست‌های عدالت‌محور امام(ع) است. حضرت، "یارانش را به سراسر جهان اعزام می‌کند و با دستور به اجرای عدالت و نیکی، آنان را فرمانروایان کشورها قرار می‌دهد.
7. آمادگی نظامی: انسان منتظرِ یک قیام بزرگ که دامنۀ نفوذ آن همۀ جهان است و به طور قطع دنیای استکبار را به چالش در بُعد نظامی و جنگ می‌کشاند، چگونه می‌تواند هیچگونه آمادگی فیزیکی برای حضور در این درگیری بزرگ را نداشته باشد؟ امام صادق(ع) در این زمینه فرموده است: «هریک از شما باید برای خروج حضرت قائم سلاحی مهیا کند ـ هرچند یک تیر باشد ـ خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است که عمرش را طولانی کند تا آن حضرت را درک کند و از یاران و همراهانش قرار گیرد» این نگهداری سلاح، از لوازم کار و شدّت آمادگی را نشان داده و اهمیت اعتقاد به آمدن مهدی را مطرح می‌‌کند. پس برای ظهور حضرت مهدی(ع) و یاری آن حضرت، باید در هر لحظه‌‏ای آماده بود و خود را مهیا نگه داشت.

پرسش مستقیم

• انتظار راستین به چه معناست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

1. امینی، ابراهیم، دادگستر جهان
2. مکارم شیرازی، ناصر، صد و ده سرمشق از سخنان حضرت علی
3. مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی
4. جوادی آملی، عبدالله، امام مهدی موجود موعود
5. کوثری، ابراهیم، انتظار و وظایف منتظران
6. سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین
7. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی
8. شاکری زواردهی، روح‌الله و علی خانی، بازپژوهی ارتباط انتظار فرج با اصل قرآنی حرمت یأس از روح‌الله
9. طاووسی، سکینه، انتظار از دیدگاه اهل بیت
10. محمدی منفرد، بهروز، چلچراغ حکمت
11. یوسفیان، مهدی، شرایط ظهور
12. فاکر میبدی، محمد، زمینه‌سازی ظهور حضرت ولی عصر، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان چهارم
13. رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت - رضایی اصفهانی
14. سوزنچی، حسین، مهدویت و انتظار در اندیشه شهید مطهری - سوزنچی، فصلنامه قبسات
15. خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر، ماهنامه موعود
16. صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن، فصلنامه انتظار موعود
17. ح‍ی‍دری‌، عزیزالله، انتظار و انسان معاصر
18. بابایی طلاتپه، محمد باقر، مبانی صلح و امنیت در فرهنگ انتظار، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۱
19. کارگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور