منشأ انتظار چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-== پانویس == {{پانویس}} {{ +== پانویس == {{پانویس}} {{)) |
جز (جایگزینی متن - '}}↵↵== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع جامع}}↵* کتاب‌شناسی مهدویت؛↵* مقاله‌شناسی مهدویت؛↵* پایان‌نامه‌شناسی مهدویت. ↵{{پایان منبع جامع}}' به '}}') |
||
| (۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی | | موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | ||
| تصویر = 7626626268.jpg | |||
| تصویر | | مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]] / [[انتظار فرج]] | ||
| مدخل اصلی = [[منشأ انتظار]] | |||
| مدخل بالاتر | | مدخل وابسته = | ||
| مدخل اصلی | | تعداد پاسخ = ۲ | ||
| مدخل وابسته | |||
| | |||
}} | }} | ||
'''[[منشأ انتظار]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | '''[[منشأ انتظار]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | ||
== | == پاسخ جامع اجمالی == | ||
=== [[منشأ انتظار]] === | |||
* منشأ و خاستگاه انتظارِ [[ظهور]] را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و [[تبیین]] کرد: | |||
* '''ندای [[فطرت]] و [[طبیعت]] ذات [[بشر]]''': [[چشم‌داشت]] آمدن یک [[مصلح]] آسمانی و [[امید]] به آیندهای روشن و استقرار [[صلح]] و [[عدل]]، امری [[فطری]] و طبیعی است و همۀ افراد ـ طبق [[فطرت]] ذاتی خود ـ تمایل دارند روزی فرابرسد که [[جهان]] [[بشریت]] در پرتو [[ظهور]] [[رهبری]] از نابسامانی‌ها [[نجات]] یابد. براین اساس، [[انتظار]]، عقیده‌ای است که [[خداوند]] در نهاد و [[درون انسان]] قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همۀ [[اقوام]] و [[ملت‌ها]] و دایمی بودن آن در وجود [[انسان]]، دلیلی بر [[فطری]] بودن [[انتظار]] است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲. </ref>. | |||
* '''[[ظلمستیزی]] و [[نجات]] مستضعفان''': باورداران به [[رسولان الهی]]، عموماً افراد تهیدست و تحت [[ستم]] [[جامعه]] بودهاند که از [[اطاعت]] سردمداران [[کفر]] و [[باطل]] [[سرپیچی]] کرده و در طریق [[حق]] و [[ظلم ستیزی]] گام نهاده بودند. [[سفیران الهی]] نیز که [[رهبری]] [[صالحان]] و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با [[ستمکاران]] [[نزاع]] و درگیری داشتهاند. آنان با [[ابلاغ]] [[پیام الهی]] و [[بشارت ظهور]] [[منجی]]، [[پیروان]] خود را به [[استقامت]] و [[صبر]] و [[بردباری]] و [[انتظار فرج]] [[دعوت]] میکردند. [[قرآن]] به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref>؛ این وعدۀ قطعی [[خدا]] بر [[مؤمنان]] است که آنان تمامی [[زمین]] و زمان را به [[ارث]] خواهند برد<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''[[شکست]] و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی''': مشکلات دائمی [[جهان]] (جنگها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و...)؛ نیازها و خواستههای ضروری [[بشر]]؛ آرمانهای همیشگی [[بشر]] و تجارب گذشته [[انسانها]] در [[ضعف]] و [[ناتوانی]] حکومتها در این نابسامانی‌ها، از اساسی‌ترین ریشه‌های [[انتظار]] عمومی است که موجب خواست آگاهانه و طلب عاشقانۀ [[ظهور منجی]] و [[مصلح]] [[الهی]] از سوی بیشتر [[انسانها]] میگردد<ref>ر.ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''[[فلسفه تاریخ]] و معناداری آن''': روند طولانی مدت [[تاریخ]]، دارای [[هدف]]، [[غایت]] و معنای مشخصی است و آن تحقّق جامعۀ [[موعود]] [[الهی]] و رسیدن [[بشر]] به اوج [[سعادت]] و کمال مادی و [[معنوی]] است. البته هدفی که [[قرآن]] برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، [[عبادت]] و در نتیجه رسیدن به [[قرب الهی]] است: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref>؛ این ایده در دورانی از [[تاریخ]]، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن [[عصر ظهور]] [[مهدی موعود]] است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''[[قانون]] سیر تکاملی جامعهها''': از آن روز که [[انسان]] خود را شناخته، هیچگاه [[زندگی]] یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی صورت گرفته ولی به هیچیک از اینها قانع نیست و [[عشق]] به [[تکامل]] در درون [[جان]] [[آدمی]]، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است. یکی از بارقههای [[امید]] [[مردم]] برای رسیدن به آیندهای روشن و [[دنیایی]] پر از [[صلح]] و [[صفا]] و [[برادری]] و [[برابری]] ـ آن هم با [[ظهور]] [[منجی موعود]] ـ در پرتو [[قانون]] تکاملی جامعهها روشن می‌شود<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''[[قانون]] کنش و واکنشهای تاریخی''': همواره تحولها و انقلابهای وسیع، عکس‌العمل مستقیم فشارهای قبلی بوده است. براساس این [[قانون]] می‌توان ثابت کرد، وضع کنونی [[جهان]] آبستن انقلابی بزرگ و جهانی است. فشار جنگها، [[مظالم]]، بیدادگریها، تبعیضها و بیعدالتیها، توأم با ناکامی و [[سرخوردگی]] انسانها، از [[قوانین]] فعلی برای از بین بردن یا کاستن این فشارها، سرانجام واکنش شدید خود را آشکار خواهد ساخت و سازمان [[نظام]] کنونی، [[جوامع انسانی]] را به هم ریخته و طرح نوینی ایجاد خواهد کرد. این طرح و برنامۀ انقلابی و گسترده، همان [[قیام]] و [[ظهور]] [[مهدی موعود]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''[[قانون]] [[انتظار]] عمومی''': در نهاد [[انسانها]]، همواره [[عشق]] به [[نیکی]]، [[زیبایی]] و [[آگاهی]] نهفته است. [[باور]] به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]، جزئی از این [[عشق]] و زیباخواهی است. در واقع [[ظهور امام مهدی]] {{ع}}، بروز کامل این [[فضایل]] و خوبیهاست و این مطلوب و خواست همۀ انسانهای [[بصیر]] و پاکسرشت و نقطۀ اوج این علاقه و عشقورزی است. عمومیت این [[اعتقاد]] در همۀ [[مذاهب]]، نشانۀ دیگری بر اصالت و واقعیت آن است<ref>ر.ک: [[ناص مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[حکومت جهانی مهدی (کتاب)|حکومت جهانی مهدی]]، ص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷.</ref>. | |||
* '''اتفاق [[ادیان]] و [[مصلحان]] بشری''': تمام [[ادیان آسمانی]] به [[پیروان]] خود، عصر درخشان و [[سعادت]] عمومی، [[آینده]] مشعشع و [[صلح]] جهانی و دوران پرخیر و [[برکت]] را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به [[یمن]] [[ظهور]] شخصی بزرگ و مردی خدایی، [[روشنایی]] [[یکتاپرستی]]، [[تاریکی]] [[شرک]] را زایل سازد و [[علم]] و [[عدل]] و [[راستی]] و [[امانت]]، چهره [[جهان]] آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند<ref>ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴.</ref>. | |||
* '''ابتنای بر [[قرآن]] و حدیث''': اصل [[مهدویت]]، مبتنی بر [[آیات]] متعددی از [[قرآن]] است که دلالت بر [[پیروزی]] و [[فلاح]] و غلبۀ [[سپاه]] [[خدا]] دارند. این [[آیات]] علاوه بر آنکه بر استقرار [[دین خدا]] در سراسر [[زمین]] و [[آینده]] درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و [[تفاسیر]] و [[احادیث]]، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به [[رهبری]] و [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} انجام خواهد گرفت، [[تفسیر]] شده است. آیاتی مانند: {{متن قرآن|فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«بی‌گمان حزب خداوند پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ}}<ref>«که آنان یاری شده‌اند» سوره صافات، آیه ۱۷۲.</ref>؛ {{متن قرآن|وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند» سوره انفال، آیه ۷.</ref>؛ {{متن قرآن|لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>. علاوه بر [[آیات قرآن]]، [[مهدویت]] و تمامی [[فروع]] و جزئیات آن، مبتنی بر [[احادیث معتبر]] و [[متواتر]] است؛ زیرا کتاب‌های [[حدیث]] و [[صحاح]] و مسانید و اصول [[سنت]] و [[شیعه]] در این زمینه، از حد احصا و شمارش خارج است. بر این اساس نیز اصل [[مهدویت]] مورد [[اتفاق مسلمانان]] و [[اجماع]] [[شیعه]] و [[سنّی]] است<ref>ر.ک: [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶-۲۲.</ref>. | |||
* '''کمال‌طلبی [[انسان]]''': [[آدمی]] دلی دارد که با [[شهادت]] این عالم تأمین نمی‌شود. [[دل]] [[آدمی]] بزرگتر از محدودۀ این [[زندگی]] است و همین [[دل]] بزرگ، [[گرایش]] به [[غیب]] را دارد. همین [[گرایش]] به [[غیب]] [[انتظار]] را می‌آورد که در واقع ربط [[ایمان]] و [[غیب]] و [[انتظار]] است. این تلقی از [[انسان]]، [[انتظار]] را [[تفسیر]] [[جدید]] و عمیقی می‌کند که حتی در متن [[رفاه]] و [[عدل]] و در متن سامان و فراغت، [[آدمی]] را بی‌قرار و [[منتظر]] می‌سازد و در متن [[نظام]] نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به [[غربت]]، به دیوار و حتی به التهاب و [[دلهره]] گره می‌زند. چون می‌داند از این همه [[رفاه]] و عیش و راحت باید جدا شود<ref>ر.ک: [[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص ۱۴ -۱۸.</ref> | |||
== | == پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | ||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین صفائی حائری؛ | |||
| تصویر = 1100206.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = علی صفائی حائری | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی صفائی حائری]]'''، در کتاب ''«[[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«[[انتظار]] می‌تواند در نابسامانی‌ها، در [[ظلم]] و [[جنگ]]، در [[جهل]] و خدعه و در [[فقر]] و مسکنت، ریشه داشته باشد. [[آدمی]] می‌تواند امن و [[صلح]] و [[عدل و قسط]] و [[آگاهی]] و [[حکمت]] و [[بی‌نیازی]] و غنا و [[آرامش]] و قرار قلبی را توقع داشته باشد و اگر در واقعیت موفق نشد به [[رؤیا]]، به تخیل، به [[هنر]]، [[دل]] ببندد و یا در راه تحقق اینها قدم بردارد و کار کند و آماده شود که [[انتظار درست]]، [[زمینه سازی]] مناسب است. چه موفقیت تحقق بیابد و یا [[شکست]] روی بنماید و یا درگیری ادامه یابد که [[انتظار]] به معنای [[آمادگی]] و تهیؤ، ملازم با [[پیروزی]] و موفقیت نیست. این نابسامانی‌ها یکی از اساسی‌ترین ریشه‌های [[انتظار]] عمومی است و عموم [[مردم]] بیشتر با این نابسامانی‌ها تحریک می‌شوند و سر بر می‌دارند. | |||
ریشه دیگر [[انتظار]] در ساخت و بافت [[انسان]] بیشتر طلب و ساخت و بافت [[جهان]] چهار فصل و متحول نهفته است. [[آدمی]] دلی دارد که با [[شهادت]] این عالم تأمین نمی‌شود، که [[دل]] [[آدمی]] بزرگتر از محدوده این [[زندگی]] است. و همین [[دل]] بزرگ، گرایش به [[غیب]] را دارد. و همین گرایش به [[غیب]] [[انتظار]] را می‌آورد، که در واقع ربط [[ایمان]] و [[غیب]] و [[انتظار]] است. [[ایمان به غیب]] بر چهار عامل تکیه دارد که دو تای آن معرفتی و شناختی است: | |||
# [[شناخت]] [[قدر]] و اندازه وجودی [[انسان]] که به ارزش‌های [[جدید]] و هدف‌های [[جدید]] و به [[برنامه‌ریزی]] و تقدیر [[جدید]] و [[تدبیر]] و [[مدیریت]] [[جدید]] و [[تربیت]] و [[آموزش]] [[جدید]] و تشکل و سازماندهی [[جدید]]، می‌انجامد. | |||
# [[شناخت]] و یا احتمال دنیاهای گسترده‌تر و احساس محدودیت و تنگنا در این دنیای موجود. کسی که از وسعت دنیاها خبر می‌شنود آرام نمی‌گیرد و [[هجرت]] می‌نماید. | |||
# کنجکاوی و احساس بی‌قراری [[آدمی]] است که سر از پنجره هستی بیرون می‌آورد و بر دیوارها می‌کوبد تا حصارها را بردارد. | |||
# انفجار نیروهاست. شبیه حالتی که اوایل [[بلوغ]] برای [[جوان]] روی می‌دهد؛ که مشت بر دیوار می‌کوبد و با هر چیزی درگیر می‌شود و چه بسا که نمی‌داند چه اتفاق افتاده ولی رویش [[جدید]] و تپش جدیدی را زیر پوست و همراه هر ذره ذره وجودش احساس می‌کند. | |||
این تلقی از [[انسان]]، او را به [[غیب]]، به روز دیگر، به [[الله]] و به [[وحی]] و به [[حجت]] گره می‌زند و [[انتظار]] را [[تفسیر]] [[جدید]] و عمیقی می‌کند، که حتی در متن [[رفاه]] و [[عدل]] و در متن سامان و فراغت، [[آدمی]] را بی‌قرار و [[منتظر]] می‌سازد و در متن [[نظام]] نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به [[غربت]]، به دیوار و حتی به التهاب و [[دلهره]] گره می‌زند. چون می‌داند که از این همه [[رفاه]] و عیش و راحت باید جدا شود، که تحول [[نعمت‌ها]] و تحول حالت‌ها را می‌شناسد و محول الحول و الاحوال<ref>مفاتیح الجنان، دعای تحویل سال.</ref> را می‌بیند. و همین معنا، اساس گرایش [[انسان]] [[مقتدر]] و دانشمند و مسلط را به [[مذهب]] توضیح می‌دهد. چون بر فرض حیرت‌زدایی [[علم]] و اشتغال [[قدرت]] و [[صنعت]]، [[آدمی]] با این امکانات زودتر به محدوده‌ها می‌رسد و دیوارها را تجربه می‌کند و احساس [[غربت]] و تنهایی فریادش را بلند می‌نماید. | |||
ریشه سوم [[انتظار]] در دعوت‌ها و هدایت‌هایی است که مستمر و در قطعه قطعه زمان و فصل فصل [[تاریخ]]، آدم‌هایی را بیدار می‌کند و صدا می‌زند و به [[دیدار]] می‌رساند و از جام [[ملاقات]] سرشار می‌سازد. این [[سنت]] خداست که در متن [[غفلت]]، [[صیحه]] [[بیداری]] و فریاد [[دعوت]] بلند شود. شما می‌بینید که در متن گرایش‌های [[الحادی]] و مادی، کشش‌های جدیدی شکل گرفته و [[آدمی]] با طرح‌هایی از قدرت‌های [[روح]] و روان و یا گوشه‌هایی از روابط مجهول و تسخیرهای [[غیر طبیعی]] و نمودهایی از [[توانمندی]] [[انسان]] آشنا می‌شود که هنوز بودش را نمی‌شناسد ولی از نمودش و از آثارش می‌تواند بهره بگیرد و استفاده ببرد. | |||
در [[تاریخ]]، در متن [[انکار]] [[معاد]] و [[رستاخیز]]، بازگشت [[اصحاب کهف]] مطرح می‌شود و امروز هم به [[شهادت]] دایرة المعارف<ref>فرهنگ کتاب دنیا، سال انتشار ۱۹۶۷، ذیل لغت بانوی ما فاطیما.</ref>، در پرتقال [[شهر]] فاطیما شکل می‌گیرد، که هفتاد سال پیش و در هنگامه مارکسیسم و [[الحاد]]<ref>سال ۱۹۱۷، سال انقلاب اکتبر.</ref>، شبحی سفید پوش چوپان‌هایی را به ساختن معبدی شفا دهنده [[دستور]] می‌دهد و با پشت‌گوش اندازی واتیکان [[عاقبت]] با هفده سال تأخیر بنای معبدی گذاشته می‌شود که بزرگ‌ترین اجتماعات و همایش کاتولیک‌ها در آنجا برگزار می‌شود و هر سال از سیزدهم [[ماه]] می تا سه روز، کیلومترها راه را با زانو طی می‌کنند تا به معبد [[فاطمه]] دختر [[محمد]] برسند و شفا بگیرند. این رگه‌های [[دعوت]] در متن [[غفلت]] و این جلوه‌های [[هدایت]] در [[دل]] دیجور شب‌های ضلال و ظلمات، ریشه [[انتظار]] را آبیاری می‌نماید و بارور می‌سازد. | |||
این همه کتاب‌ها و داستان‌های [[ملاقات]] با مردی که خصوصیت مهدیِ [[فاطمه]] را دارد و یا مردانی که با او هستند و از او بهره می‌گیرند، از این [[هدایت]] و [[دعوت]] حکایت می‌نماید»<ref>[[علی صفائی حائری|صفائی حائری؛ علی]]، [[تو می‌آیی (کتاب)|تو می‌آیی]]، ص 14 -18.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ | |||
| تصویر = 1368119.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = رحیم کارگر | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[رحیم کارگر]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«منشأ و خاستگاه [[انتظار ظهور]] نجاتدهنده بزرگ را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و [[تبیین]] کرد: | |||
# '''ندای [[فطرت]] و طبیعت ذات [[بشر]]:''' چشم‌داشت آمدن یک [[مصلح]] آسمانی و [[امید]] به آیندهای روشن و استقرار [[صلح]] و [[عدل]]، امری فطری و طبیعی است که با ذات و وجود [[آدمی]] سروکار داشته و با [[آفرینش]] هر انسانی همراه است و زمان و مکان نمی‌شناسد و به هیچ [[قوم]] و ملّتی اختصاص ندارد. بر این اساس همه افراد -طبق [[فطرت]] ذاتی خود- مایلند روزی فرارسد که [[جهان]] [[بشریت]] در پرتو [[ظهور]] [[رهبری]] از نابسامانی‌ها [[نجات]] یابد. بر این اساس می‌توان ادعا کرد که هر فرد علاقهمند به [[سرنوشت]] [[بشریت]] و طالب [[تکامل]] معنوی و رشد و بالندگی، خواهان و آرزومند [[قیام]] یک [[منجی]] جهانی و [[مصلح کل]] است و در [[انتظار ظهور]] چنین شخصی لحظهشماری می‌کند. | |||
# '''[[ظلمستیزی]] و [[نجات]] مستضعفان:''' باورداران به [[رسولان الهی]]، عموما افراد تهیدست و تحت [[ستم]] [[جامعه]] بودهاند که از [[اطاعت]] سردمداران [[کفر]] و [[باطل]] [[سرپیچی]] کرده و در طریق [[حق]] و [[ظلم]] ستیزی گام نهاده بودند. این امر باعث واکنش شدید جبهه [[باطل]] و درگیری و [[نزاع]] همیشگی آنان با گروه [[حقّ]] و [[خداپرست]] شده است. البته به علّت وجود توان و امکانات بیشتر، گاهی [[غلبه]] و [[سلطه]] ظاهری با باطلگرایان بوده و فشارها و سختگیریهای فراوانی از سوی آنان اعمال میشده است. [[سفیران الهی]] نیز که [[رهبری]] [[صالحان]]، [[مستضعفان]] و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با اشراف، فرعونیان و [[ستمکاران]] (گروه [[باطل]]) [[نزاع]] و درگیری داشتهاند. آنان با [[ابلاغ]] [[پیام الهی]] و [[بشارت ظهور]] [[منجی]]، [[پیروان]] خود را به [[استقامت]] و [[صبر]] و [[بردباری]] و [[انتظار فرج]] [[دعوت]] میکردند و ریشه‌های [[اعتقاد]] به آمدن نجاتدهنده الهی <ref>ر. ك: نگارنده، آینده جهان، صص ۵۸- ۶۰</ref> را در [[دل]] و [[جان]] [[یکتاپرستان]] و [[مؤمنان]] میکاشتند، [[قرآن]] به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>ما در زبور (و کتاب‌های آسمانی پیشین)، پس از نوشتن در لوح (محفوظ)، نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث میبرند». سوره انبیا آیه ۱۰</ref> معنای روشن [[آیه شریفه]] این است: [[بندگان]] [[شایسته]] [[خدا]] بر سراسر [[جهان]]، [[حکومت]] عادلانه و انسانی خویش را برقرار خواهند ساخت. [[شیخ طوسی]] در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] کرده است: {{عربی|انّ ذلک وعد اللّه للمؤمنین بأنّهم یرثون جمیع الارض}}<ref>«این وعده قطعی خدا بر مؤمنان است که آنان تمامی زمین و زمان را به ارث خواهند برد» تفسیر تبیان، ج ۷، ص ۲۵۲</ref> البته [[آیات]] دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که در جای خود به آنها پرداخته خواهد شد. | |||
# '''[[شکست]] و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی:''' مشکلات دائمی [[جهان]] (جنگها، ستیزشها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و ...)؛ نیازها و خواستههای ضروری [[بشر]] (در زمینه رشد [[اقتصادی]]، ارتباطات، بهداشت، رفع [[فقر]] مادی و معنوی و ...)؛ ایدهها و آرمانهای همیشگی [[بشر]] ([[صلح]]، [[عدالت]]، [[امنیت]]، [[آرامش]]، تعالی روحی و معنوی و ...)؛ تجارب گذشته [[انسانها]] (در ضعف و [[ناتوانی]] دولتها و حکومتها و فراوانی مشکلات) و ... باعث خواست آگاهانه و طلب عاشقانه [[ظهور منجی]] و [[مصلح]] الهی از سوی بیشتر [[انسانها]] است. در واقع همه حکومتها، گروهها، اندیشهها و مکاتب، تمامی ترفندها و برنامههای خود را برای رفع کاستیهای [[جامعه بشری]] به کار می‌گیرند؛ ولی به [[دلایل]] مختلف موفّق به این کار نمیشوند. روشن است که عامل بسیاری از مشکلات و نابسامانیهای [[جوامع]]، خود حکومتها و مکاتب و گروهها هستند که بیشتر در صدد [[تأمین منافع]] مادی خود بودهاند؛ نه برطرف ساختن کاستیها و موانع رشد و [[شکوفایی]] [[انسانها]]. | |||
# '''[[فلسفه]] [[تاریخ]] و معناداری آن:''' براساس [[فلسفه]] نظری [[تاریخ]] [[ظهور]] [[منجی موعود]]، فرجام متعالی و شکوهمند [[آینده جهان]] و سرمنزل متعالی و متکامل [[تاریخ]] بشری است. بر این اساس روند طولانی مدت [[تاریخ]]، دارای [[هدف]]، غایت و معنای مشخصی است و آن تحقّق [[جامعه]] [[موعود]] الهی و رسیدن [[بشر]] به اوج [[سعادت]] و کمال مادی و معنوی است. این معناداری [[تاریخ]]، در [[فکر]] و ذهن [[بشر]] سایه انداخته و او را متوجّه فرجام متعالی [[تاریخ]] ساخته است. البته هدفی که [[قرآن]] برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، [[عبادت]] و [[عبودیت]] و در نتیجه رسیدن به [[قرب الهی]] است و منظور از آن، معنای وسیع و گستردهای است که شامل کلیه [[شئون]] زندگی [[انسان]] در روی [[زمین]] میگردد {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ}}<ref>سوره ذاریات آیه ۵۶</ref>. این ایده در دورانی از [[تاریخ]]، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن [[عصر ظهور]] [[مهدی موعود]] است<ref>ر. ك: نگارنده، جستارهایی در مهدویت، صص ۴۲- ۴۸</ref>. پس معناداری [[تاریخ]] و [[کشف]] غایت و [[هدف]] آن، می‌تواند منشأ توجّه [[انسانها]] به [[ظهور]] [[مصلح بزرگ]] باشد. | |||
# '''قانون سیر تکاملی جامعهها:''' یکی از [[دلایل]] منطقی این موضوع، قانون سیر تکاملی جامعهها است. از آن روز که [[انسان]] خود را شناخته، هیچگاه زندگی یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی در نوع مسکن، تغذیه، وسیله نقلیه، پوشش و [[علم]] و [[دانش]] او صورت گرفته است. عجیب اینکه به هیچیک از اینها قانع نیست و باز برای وصول به سطحی بالاتر و [[برتر]]، [[تلاش]] و کوشش می‌کند. [[عشق]] به [[تکامل]] در درون [[جان]] [[آدمی]]، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است و همچنان [[انسان]] را به سوی جامعهای پیش میبرد که تکاملهای [[اخلاقی]]، در کنار تکاملهای مادی قرار گیرد. یکی از بارقههای [[امید]] [[مردم]] برای رسیدن به آیندهای روشن و دنیایی پر از [[صلح]] و [[صفا]] و [[برادری]] و [[برابری]] -آن هم با [[ظهور منجی]] موعود- در پرتو قانون تکاملی جامعهها روشن می‌شود. | |||
# '''قانون کنش و واکنشهای تاریخی:''' آزمونهای تاریخی به ما نشان می‌دهد که همواره تحولها و انقلابهای وسیع، عکس‌العمل مستقیم فشارهای قبلی بوده است و شاید هیچ [[انقلاب]] گستردهای در [[جهان]] رخ نداده، مگر اینکه پیش از آن، فشار شدیدی در جهت مخالف وجود داشته است. براساس این قانون می‌توان ثابت کرد که وضع کنونی [[جهان]]، آبستن انقلابی بزرگ و جهانی است. فشار جنگها، [[مظالم]]، بیدادگریها، تبعیضها و بیعدالتیها، توأم با ناکامی و سرخوردگی انسانها، از [[قوانین]] فعلی برای از بین بردن یا کاستن این فشارها، سرانجام واکنش شدید خود را آشکار خواهد ساخت. در نهایت این خواستهای واپسزده انسانی، در پرتو [[آگاهی]] روزافزون ملّتها، چنان عقده [[اجتماعی]] تشکیل می‌دهد که از نهانگاه ضمیر [[باطن]] [[جامعه]]، با یک جهش برقآسا، خود را ظاهر ساخته و سازمان [[نظام]] کنونی [[جوامع]] انسانی را به هم میریزد و طرح نوینی ایجاد می‌کند. این طرح و برنامه انقلابی و گسترده، همان [[قیام]] و [[ظهور]] [[مهدی موعود]] است که در واکنشی قاطعانه و کوبنده در برابر همه تبعیضها، ستمگریها، حقّکشی و فسادگریها است. | |||
# '''قانون [[انتظار]] عمومی:''' در نهاد [[انسانها]]، همواره [[عشق]] به [[نیکی]]، [[زیبایی]] و [[آگاهی]] نهفته است. باور به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]، جزئی از این [[عشق]] و زیباخواهی است. در واقع [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}}، بروز کامل این [[فضایل]] و خوبیها است و این مطلوب و خواست همه انسانهای بصیر و پاکسرشت و نقطه اوج این علاقه و عشقورزی است. چگونه ممکن است [[عشق]] به [[تکامل]] همهجانبه در درون [[جان]] [[انسان]] باشد و چنان انتظاری نداشته باشد! مگر تحقق رشد و کمال نهایی [[جامعه انسانی]] بدون آن امکانپذیر است؟! احساسات و دستگاههای وجودی [[انسان]]، نمیتواند هماهنگ با مجموعه [[عالم هستی]] نباشد؛ زیرا همه [[جهان هستی]] یک واحد به هم پیوسته است و وجود او نمیتواند از بقیه [[جهان]]، جدا باشد. از این به همپیوستگی به خوبی میتوانیم نتیجه بگیریم که اگر انسانها [[انتظار مصلح]] بزرگ را میکشند که [[جهان]] را آکنده از [[صلح]] و [[عدالت]] و [[نیکی]] می‌کند؛ [[دلیل]] بر آن است که چنان نقطه اوجی در [[تکامل]] [[جامعه انسانی]] امکانپذیر و عملی است که [[عشق]] و [[انتظار]] آن در درون [[جان]] ما است. عمومیت این [[اعتقاد]] در همه [[مذاهب]]، نشانه دیگری بر اصالت و واقعیت آن است<ref>ر. ك: [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، حكومت جهانى مهدى، صص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷</ref>. | |||
# '''اتفاق [[ادیان]] و [[مصلحان]] بشری:''' تمام [[ادیان آسمانی]] به [[پیروان]] خود، عصر درخشان و [[سعادت]] عمومی، آینده مشعشع و [[صلح]] جهانی و دوران پرخیر و [[برکت]] را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به [[یمن]] [[ظهور]] شخصی بزرگ و مردی خدایی -که به تأییدات الهی [[مؤیّد]] است- در روی [[زمین]] منطقه و شهر و دهستان و دهی باقی نماند؛ مگر آنکه در آن بانگ دلنواز [[توحید]] بلند شود و [[روشنایی]] [[یکتاپرستی]]، [[تاریکی]] [[شرک]] را زایل سازد و [[علم]] و [[عدل]] و [[راستی]] و [[امانت]]، چهره [[جهان]] آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند. این [[موعود]] عزیز برحسب استوارترین و صحیحترین مصادر اسلامی، [[خلیفه]] دوازدهم [[پیامبر خاتم|حضرت محمد]] {{صل}} و دوازدهمین [[رهبر]] و [[امام]] بعد از آن [[حضرت]] است. [[القاب]] مشهورش در بین [[مسلمین]]، [[مهدی]]، [[قائم]]، [[منتظر]]، [[صاحب الامر]]، [[صاحب الزمان]] و [[بقیة اللّه]] است. در زبانهای دیگر، [[مسیحا]]، گرزاسبه، وشینو، ارتود، مهمید و ... خوانده شده است<ref>ر. ك: [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، امامت و مهدويت، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴</ref>. پس می‌توان گفت: تقریبا همه کسانی که در این زمینه [[مطالعه]] دارند، متفقاند که تمام [[اقوام]] [[جهان]]، در [[انتظار]] یک [[رهبر]] بزرگ انقلابی به سر میبرند که هرکدام او را به نامی می‌نامند؛ ولی همگی در اوصاف کلی و اصول برنامههای انقلابی او اتفاق دارند. | |||
# '''ابتنای بر [[قرآن]] و حدیث:''' اصل [[مهدویت]]، مبتنی بر [[آیات]] متعددی از [[قرآن]] است که دلالت بر [[پیروزی]] و فلاح و [[غلبه]] [[سپاه]] [[خدا]] دارند. این [[آیات]] علاوه بر آنکه بر استقرار [[دین خدا]] در سراسر [[زمین]] و آینده درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و [[تفاسیر]] و [[احادیث]]، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به [[رهبری]] و [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] انجام خواهد گرفت، [[تفسیر]] شده است. آیاتی مانند: {{متن قرآن|فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>سوره مائده آیه ۵۶</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ}}<ref>سوره صافات آیه ۱۷۲</ref>؛ {{متن قرآن|وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ}}<ref>سوره انفال آیه ۷</ref>؛ {{متن قرآن|لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ}}<ref>سوره فتح آیه ۲۸</ref>؛ {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ}}<ref>سوره قصص آیه ۵</ref> علاوه بر [[آیات قرآن]]، [[مهدویت]] و تمامی [[فروع]] و جزئیات آن، مبتنی بر [[احادیث]] معتبر و [[متواتر]] است؛ زیرا کتاب‌های [[حدیث]] و [[صحاح]] و مسانید و اصول [[سنت]] و [[شیعه]] در این زمینه، از حد احصا و شمارش خارج است. بر این اساس نیز اصل [[مهدویت]] مورد [[اتفاق مسلمانان]] و [[اجماع]] [[شیعه]] و [[سنّی]] است»<ref>[[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۱۶، ۲۲.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد؛ | |||
| تصویر = 1368264.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = حسین الهی‌نژاد | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[حسین الهی‌نژاد]]'''، در مقاله ''«[[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]»'' در این‌باره گفته است: | |||
«[[انتظار]]، مفهومی فطری و شهودی است که [[خالق]] یکتا در وجود [[انسان]] نهاده است. [[انسان]] بدون [[امید]] و [[انتظار]]، فردی بی‌تحرک، بی‌مسئولیت و بی‌خاصیت است. در مقابل، [[انسان]] [[امیدوار]] و [[منتظر]]، فردی است پویا، متحرک و قیام‌آفرین. از همین‌روست که در [[احادیث اهل بیت]] {{عم}} [[انتظار]] از مفهوم روان به مقوله عمل انتقال یافته و در میان [[اعمال]] و [[عبادات]]، [[برترین]] آنها به شمار آمده است: {{متن حدیث| قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۴۴، باب ۵۵، ح ۳.</ref> | |||
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: [[برترین]] کارهای [[امّت]] من، [[انتظار]] [[گشایش]] از طرف [[خداوند متعال]] است. آری، [[انتظار]] در زمان [[غیبت امام زمان]] {{ع}}-که دوران سرگردانی و [[حیرت]] [[مردم]] نام گرفته-بسی سخت است و برای بسیاری، پیمودن راه [[انتظار]] و رسیدن به [[مدینه مهدوی]]، کاری بسیار طاقت‌فرسا است که تنها با [[عشق]] و علاقه به [[هدف]]، آسان میگردد. این دشواری و [[سختی]]، در روایتی از [[امام باقر]] {{ع}} چنین بیان شده است {{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ {{ع}}مَتَى يَكُونُ فَرَجُكُمْ قَالَ الْإِمَام الْبَاقِر {{ع}}: هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لَا يَكُونُ فَرَجُنَا حَتَّى تُغَرْبَلُوا حَتَّى يُذْهِبَ الْكَدِرَ وَ يُبْقِيَ الصَّفْوَ}}<ref>شیخ طوسی، الغیبه، ص ۳۳۹.</ref> بی‌تردید [[خروج]] [[موعود]] ما [برای شما] حاصل نمی‌شود، تا آنکه به [[سختی]] [[غربال]] شوید تا ناخالصان بروند و [[پاکان]] بمانند. | |||
[[انتظار]]، امری فطری است و [[معرفت]] فطری در وجود [[انسان]]، دو مرکز و کانون دارد: یکی، [[دل]] و روان و دیگری، [[عقل]] و [[خرد]]. [[فطرت]] در قلمرو [[دل]] و روان را "احساسی و گرایشی" و در ساحت [[عقل]] و [[خرد]] را "ادراکی و [[عقلی]]" می‌نامند<ref>ربانی گلپایگانی، معرفت دینی از منظر معرفت‌شناسی، ص ۳۲.</ref> | |||
گرایش‌های فطری دارای خصوصیاتی است که چند تا را برمی‌شمریم: | |||
# [[فهم]] و [[ادراک]] درونی، [[نیازمند]] [[دلیل]] نیست و بدون [[برهان]] فهمیده می‌شود؛ | |||
# در همه افراد هست؛ | |||
# در همه ادوار وجود دارد؛ | |||
# در همه محیطها، [[اقوام]] و [[جوامع]] دیده می‌شود؛ | |||
# قابل سلب و نفی کلی از [[انسان]] نیست؛ | |||
# عوامل خارجی، در اصل وجود و عدم آن تأثیر ندارند، ولی در فعلیّت و عدم فعلیّت و شدت و [[ضعف]] آن نقش دارند؛ | |||
[[انتظار]]، عقیده‌ای است که [[خداوند]] در نهاد و [[درون انسان]] قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همه [[اقوام]] و [[ملت‌ها]] و دایمی بودن آن در وجود [[انسان]]، دلیلی بر فطری بودن [[انتظار]] است<ref>دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، تعلیم و تربیت، ج اول، ص ۴۷۴. </ref>»<ref>[[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر (مقاله)|ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر]]، ص 256-257.</ref> | |||
}} | |||
== پرسش‌های وابسته == | |||
{{پرسمان انتظار فرج}} | {{پرسمان انتظار فرج}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:پرسش]] | |||
[[رده: | |||
[[رده:پرسمان مهدویت]] | [[رده:پرسمان مهدویت]] | ||
[[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]] | [[رده:(اب): پرسش‌هایی با ۲ پاسخ]] | ||
[[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]] | [[رده:(اب): پرسش‌های مهدویت با ۲ پاسخ]] | ||
[[رده:پرسش‌های مربوط به انتظار فرج]] | [[رده:پرسش‌های مربوط به انتظار فرج]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۱۷
| منشأ انتظار چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / انتظار فرج |
| مدخل اصلی | منشأ انتظار |
| تعداد پاسخ | ۲ پاسخ |
منشأ انتظار چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
پاسخ جامع اجمالی
منشأ انتظار
- منشأ و خاستگاه انتظارِ ظهور را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و تبیین کرد:
- ندای فطرت و طبیعت ذات بشر: چشم‌داشت آمدن یک مصلح آسمانی و امید به آیندهای روشن و استقرار صلح و عدل، امری فطری و طبیعی است و همۀ افراد ـ طبق فطرت ذاتی خود ـ تمایل دارند روزی فرابرسد که جهان بشریت در پرتو ظهور رهبری از نابسامانی‌ها نجات یابد. براین اساس، انتظار، عقیده‌ای است که خداوند در نهاد و درون انسان قرار داده و فراگیر بودن آن در بین همۀ اقوام و ملت‌ها و دایمی بودن آن در وجود انسان، دلیلی بر فطری بودن انتظار است[۱].
- ظلمستیزی و نجات مستضعفان: باورداران به رسولان الهی، عموماً افراد تهیدست و تحت ستم جامعه بودهاند که از اطاعت سردمداران کفر و باطل سرپیچی کرده و در طریق حق و ظلم ستیزی گام نهاده بودند. سفیران الهی نیز که رهبری صالحان و ستمدیدگان را عهدهدار بودهاند، همواره با ستمکاران نزاع و درگیری داشتهاند. آنان با ابلاغ پیام الهی و بشارت ظهور منجی، پیروان خود را به استقامت و صبر و بردباری و انتظار فرج دعوت میکردند. قرآن به صراحت، به این مطلب اشاره کرده، می‌فرماید: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾[۲]؛ این وعدۀ قطعی خدا بر مؤمنان است که آنان تمامی زمین و زمان را به ارث خواهند برد[۳].
- شکست و ناکامی حکومتها و نظامهای سیاسی: مشکلات دائمی جهان (جنگها، نابرابریها، ناامنیها، بیدادگریها و...)؛ نیازها و خواستههای ضروری بشر؛ آرمانهای همیشگی بشر و تجارب گذشته انسانها در ضعف و ناتوانی حکومتها در این نابسامانی‌ها، از اساسی‌ترین ریشه‌های انتظار عمومی است که موجب خواست آگاهانه و طلب عاشقانۀ ظهور منجی و مصلح الهی از سوی بیشتر انسانها میگردد[۴].
- فلسفه تاریخ و معناداری آن: روند طولانی مدت تاریخ، دارای هدف، غایت و معنای مشخصی است و آن تحقّق جامعۀ موعود الهی و رسیدن بشر به اوج سعادت و کمال مادی و معنوی است. البته هدفی که قرآن برای کاروان بشری ترسیم می‌کند، عبادت و در نتیجه رسیدن به قرب الهی است: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ﴾[۵]؛ این ایده در دورانی از تاریخ، به کمال و تمام تحقّق خواهد یافت و آن عصر ظهور مهدی موعود است[۶].
- قانون سیر تکاملی جامعهها: از آن روز که انسان خود را شناخته، هیچگاه زندگی یکنواختی نداشته است؛ بدین جهت پیشرفتها و تحوّلات فراوانی صورت گرفته ولی به هیچیک از اینها قانع نیست و عشق به تکامل در درون جان آدمی، شعلهای جاودانه و خاموش ناشدنی است. یکی از بارقههای امید مردم برای رسیدن به آیندهای روشن و دنیایی پر از صلح و صفا و برادری و برابری ـ آن هم با ظهور منجی موعود ـ در پرتو قانون تکاملی جامعهها روشن می‌شود[۷].
- قانون کنش و واکنشهای تاریخی: همواره تحولها و انقلابهای وسیع، عکس‌العمل مستقیم فشارهای قبلی بوده است. براساس این قانون می‌توان ثابت کرد، وضع کنونی جهان آبستن انقلابی بزرگ و جهانی است. فشار جنگها، مظالم، بیدادگریها، تبعیضها و بیعدالتیها، توأم با ناکامی و سرخوردگی انسانها، از قوانین فعلی برای از بین بردن یا کاستن این فشارها، سرانجام واکنش شدید خود را آشکار خواهد ساخت و سازمان نظام کنونی، جوامع انسانی را به هم ریخته و طرح نوینی ایجاد خواهد کرد. این طرح و برنامۀ انقلابی و گسترده، همان قیام و ظهور مهدی موعود (ع) است[۸].
- قانون انتظار عمومی: در نهاد انسانها، همواره عشق به نیکی، زیبایی و آگاهی نهفته است. باور به ظهور مصلح جهانی، جزئی از این عشق و زیباخواهی است. در واقع ظهور امام مهدی (ع)، بروز کامل این فضایل و خوبیهاست و این مطلوب و خواست همۀ انسانهای بصیر و پاکسرشت و نقطۀ اوج این علاقه و عشقورزی است. عمومیت این اعتقاد در همۀ مذاهب، نشانۀ دیگری بر اصالت و واقعیت آن است[۹].
- اتفاق ادیان و مصلحان بشری: تمام ادیان آسمانی به پیروان خود، عصر درخشان و سعادت عمومی، آینده مشعشع و صلح جهانی و دوران پرخیر و برکت را نوید دادهاند که در آن، نگرانیها، دلهرهها و هراسها مرتفع شود و به یمن ظهور شخصی بزرگ و مردی خدایی، روشنایی یکتاپرستی، تاریکی شرک را زایل سازد و علم و عدل و راستی و امانت، چهره جهان آرای خود را بنمایانند و همه جا را منوّر سازند[۱۰].
- ابتنای بر قرآن و حدیث: اصل مهدویت، مبتنی بر آیات متعددی از قرآن است که دلالت بر پیروزی و فلاح و غلبۀ سپاه خدا دارند. این آیات علاوه بر آنکه بر استقرار دین خدا در سراسر زمین و آینده درخشان عالم دلالت دارند، برحسب معتبرترین مدارک و تفاسیر و احادیث، به تحوّل بیسابقه و بینظیر و انقلابی که به رهبری و قیام حضرت مهدی (ع) انجام خواهد گرفت، تفسیر شده است. آیاتی مانند: ﴿فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ﴾[۱۱]؛ ﴿إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ﴾[۱۲]؛ ﴿وَيُرِيدُ اللَّهُ أَن يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ﴾[۱۳]؛ ﴿لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ﴾[۱۴]؛ ﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ﴾[۱۵]. علاوه بر آیات قرآن، مهدویت و تمامی فروع و جزئیات آن، مبتنی بر احادیث معتبر و متواتر است؛ زیرا کتاب‌های حدیث و صحاح و مسانید و اصول سنت و شیعه در این زمینه، از حد احصا و شمارش خارج است. بر این اساس نیز اصل مهدویت مورد اتفاق مسلمانان و اجماع شیعه و سنّی است[۱۶].
- کمال‌طلبی انسان: آدمی دلی دارد که با شهادت این عالم تأمین نمی‌شود. دل آدمی بزرگتر از محدودۀ این زندگی است و همین دل بزرگ، گرایش به غیب را دارد. همین گرایش به غیب انتظار را می‌آورد که در واقع ربط ایمان و غیب و انتظار است. این تلقی از انسان، انتظار را تفسیر جدید و عمیقی می‌کند که حتی در متن رفاه و عدل و در متن سامان و فراغت، آدمی را بی‌قرار و منتظر می‌سازد و در متن نظام نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به غربت، به دیوار و حتی به التهاب و دلهره گره می‌زند. چون می‌داند از این همه رفاه و عیش و راحت باید جدا شود[۱۷]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین صفائی حائری؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین علی صفائی حائری، در کتاب «تو می‌آیی» در این‌باره گفته است:
«انتظار می‌تواند در نابسامانی‌ها، در ظلم و جنگ، در جهل و خدعه و در فقر و مسکنت، ریشه داشته باشد. آدمی می‌تواند امن و صلح و عدل و قسط و آگاهی و حکمت و بی‌نیازی و غنا و آرامش و قرار قلبی را توقع داشته باشد و اگر در واقعیت موفق نشد به رؤیا، به تخیل، به هنر، دل ببندد و یا در راه تحقق اینها قدم بردارد و کار کند و آماده شود که انتظار درست، زمینه سازی مناسب است. چه موفقیت تحقق بیابد و یا شکست روی بنماید و یا درگیری ادامه یابد که انتظار به معنای آمادگی و تهیؤ، ملازم با پیروزی و موفقیت نیست. این نابسامانی‌ها یکی از اساسی‌ترین ریشه‌های انتظار عمومی است و عموم مردم بیشتر با این نابسامانی‌ها تحریک می‌شوند و سر بر می‌دارند. ریشه دیگر انتظار در ساخت و بافت انسان بیشتر طلب و ساخت و بافت جهان چهار فصل و متحول نهفته است. آدمی دلی دارد که با شهادت این عالم تأمین نمی‌شود، که دل آدمی بزرگتر از محدوده این زندگی است. و همین دل بزرگ، گرایش به غیب را دارد. و همین گرایش به غیب انتظار را می‌آورد، که در واقع ربط ایمان و غیب و انتظار است. ایمان به غیب بر چهار عامل تکیه دارد که دو تای آن معرفتی و شناختی است:
این تلقی از انسان، او را به غیب، به روز دیگر، به الله و به وحی و به حجت گره می‌زند و انتظار را تفسیر جدید و عمیقی می‌کند، که حتی در متن رفاه و عدل و در متن سامان و فراغت، آدمی را بی‌قرار و منتظر می‌سازد و در متن نظام نوین جهانی و با دستیابی هر فردی به سیستم‌های پیشرفته، باز او را به غربت، به دیوار و حتی به التهاب و دلهره گره می‌زند. چون می‌داند که از این همه رفاه و عیش و راحت باید جدا شود، که تحول نعمت‌ها و تحول حالت‌ها را می‌شناسد و محول الحول و الاحوال[۱۸] را می‌بیند. و همین معنا، اساس گرایش انسان مقتدر و دانشمند و مسلط را به مذهب توضیح می‌دهد. چون بر فرض حیرت‌زدایی علم و اشتغال قدرت و صنعت، آدمی با این امکانات زودتر به محدوده‌ها می‌رسد و دیوارها را تجربه می‌کند و احساس غربت و تنهایی فریادش را بلند می‌نماید. ریشه سوم انتظار در دعوت‌ها و هدایت‌هایی است که مستمر و در قطعه قطعه زمان و فصل فصل تاریخ، آدم‌هایی را بیدار می‌کند و صدا می‌زند و به دیدار می‌رساند و از جام ملاقات سرشار می‌سازد. این سنت خداست که در متن غفلت، صیحه بیداری و فریاد دعوت بلند شود. شما می‌بینید که در متن گرایش‌های الحادی و مادی، کشش‌های جدیدی شکل گرفته و آدمی با طرح‌هایی از قدرت‌های روح و روان و یا گوشه‌هایی از روابط مجهول و تسخیرهای غیر طبیعی و نمودهایی از توانمندی انسان آشنا می‌شود که هنوز بودش را نمی‌شناسد ولی از نمودش و از آثارش می‌تواند بهره بگیرد و استفاده ببرد. در تاریخ، در متن انکار معاد و رستاخیز، بازگشت اصحاب کهف مطرح می‌شود و امروز هم به شهادت دایرة المعارف[۱۹]، در پرتقال شهر فاطیما شکل می‌گیرد، که هفتاد سال پیش و در هنگامه مارکسیسم و الحاد[۲۰]، شبحی سفید پوش چوپان‌هایی را به ساختن معبدی شفا دهنده دستور می‌دهد و با پشت‌گوش اندازی واتیکان عاقبت با هفده سال تأخیر بنای معبدی گذاشته می‌شود که بزرگ‌ترین اجتماعات و همایش کاتولیک‌ها در آنجا برگزار می‌شود و هر سال از سیزدهم ماه می تا سه روز، کیلومترها راه را با زانو طی می‌کنند تا به معبد فاطمه دختر محمد برسند و شفا بگیرند. این رگه‌های دعوت در متن غفلت و این جلوه‌های هدایت در دل دیجور شب‌های ضلال و ظلمات، ریشه انتظار را آبیاری می‌نماید و بارور می‌سازد. این همه کتاب‌ها و داستان‌های ملاقات با مردی که خصوصیت مهدیِ فاطمه را دارد و یا مردانی که با او هستند و از او بهره می‌گیرند، از این هدایت و دعوت حکایت می‌نماید»[۲۱]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت پیش از ظهور» در این‌باره گفته است:
«منشأ و خاستگاه انتظار ظهور نجاتدهنده بزرگ را می‌توان در گزینههای زیر تحلیل و تبیین کرد:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد، در مقاله «ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:
«انتظار، مفهومی فطری و شهودی است که خالق یکتا در وجود انسان نهاده است. انسان بدون امید و انتظار، فردی بی‌تحرک، بی‌مسئولیت و بی‌خاصیت است. در مقابل، انسان امیدوار و منتظر، فردی است پویا، متحرک و قیام‌آفرین. از همین‌روست که در احادیث اهل بیت (ع) انتظار از مفهوم روان به مقوله عمل انتقال یافته و در میان اعمال و عبادات، برترین آنها به شمار آمده است: « قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»[۳۵] پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: برترین کارهای امّت من، انتظار گشایش از طرف خداوند متعال است. آری، انتظار در زمان غیبت امام زمان (ع)-که دوران سرگردانی و حیرت مردم نام گرفته-بسی سخت است و برای بسیاری، پیمودن راه انتظار و رسیدن به مدینه مهدوی، کاری بسیار طاقت‌فرسا است که تنها با عشق و علاقه به هدف، آسان میگردد. این دشواری و سختی، در روایتی از امام باقر (ع) چنین بیان شده است «قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ (ع)مَتَى يَكُونُ فَرَجُكُمْ قَالَ الْإِمَام الْبَاقِر (ع): هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لَا يَكُونُ فَرَجُنَا حَتَّى تُغَرْبَلُوا حَتَّى يُذْهِبَ الْكَدِرَ وَ يُبْقِيَ الصَّفْوَ»[۳۶] بی‌تردید خروج موعود ما [برای شما] حاصل نمی‌شود، تا آنکه به سختی غربال شوید تا ناخالصان بروند و پاکان بمانند. انتظار، امری فطری است و معرفت فطری در وجود انسان، دو مرکز و کانون دارد: یکی، دل و روان و دیگری، عقل و خرد. فطرت در قلمرو دل و روان را "احساسی و گرایشی" و در ساحت عقل و خرد را "ادراکی و عقلی" می‌نامند[۳۷] گرایش‌های فطری دارای خصوصیاتی است که چند تا را برمی‌شمریم:
|
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‌کند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
- ↑ ر.ک: الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۵۶-۲۵۷؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر.ک: صفائی حائری؛ علی، تو می‌آیی، ص ۱۴ -۱۸؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ «و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.
- ↑ ر.ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر.ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر.ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی، ص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷.
- ↑ ر.ک: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، امامت و مهدویت، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴.
- ↑ «بی‌گمان حزب خداوند پیروز است» سوره مائده، آیه ۵۶.
- ↑ «که آنان یاری شده‌اند» سوره صافات، آیه ۱۷۲.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که خداوند به شما وعده می‌فرمود که (پیروزی بر) یکی از دو دسته از آن شما باشد و شما دوست می‌داشتید که آن دسته بی‌جنگ‌افزار از آن شما گردد اما خداوند می‌خواست که حقّ را با کلمات خویش تحقّق بخشد و ریشه کافران را بر کند» سوره انفال، آیه ۷.
- ↑ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.
- ↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ ر.ک: کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶-۲۲.
- ↑ ر.ک: صفائی حائری؛ علی، تو می‌آیی، ص ۱۴ -۱۸.
- ↑ مفاتیح الجنان، دعای تحویل سال.
- ↑ فرهنگ کتاب دنیا، سال انتشار ۱۹۶۷، ذیل لغت بانوی ما فاطیما.
- ↑ سال ۱۹۱۷، سال انقلاب اکتبر.
- ↑ صفائی حائری؛ علی، تو می‌آیی، ص 14 -18.
- ↑ ر. ك: نگارنده، آینده جهان، صص ۵۸- ۶۰
- ↑ ما در زبور (و کتاب‌های آسمانی پیشین)، پس از نوشتن در لوح (محفوظ)، نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث میبرند». سوره انبیا آیه ۱۰
- ↑ «این وعده قطعی خدا بر مؤمنان است که آنان تمامی زمین و زمان را به ارث خواهند برد» تفسیر تبیان، ج ۷، ص ۲۵۲
- ↑ سوره ذاریات آیه ۵۶
- ↑ ر. ك: نگارنده، جستارهایی در مهدویت، صص ۴۲- ۴۸
- ↑ ر. ك: مکارم شیرازی، ناصر، حكومت جهانى مهدى، صص ۱۵- ۳۵ و ص ۹۷
- ↑ ر. ك: صافی گلپایگانی، لطف‌الله، امامت و مهدويت، ج ۲، ص ۱۳۵- ۱۴۴
- ↑ سوره مائده آیه ۵۶
- ↑ سوره صافات آیه ۱۷۲
- ↑ سوره انفال آیه ۷
- ↑ سوره فتح آیه ۲۸
- ↑ سوره قصص آیه ۵
- ↑ مهدویت پیش از ظهور، ص۱۶، ۲۲.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۶۴۴، باب ۵۵، ح ۳.
- ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص ۳۳۹.
- ↑ ربانی گلپایگانی، معرفت دینی از منظر معرفت‌شناسی، ص ۳۲.
- ↑ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، تعلیم و تربیت، ج اول، ص ۴۷۴.
- ↑ الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص 256-257.