مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص') |
|||
| (۵۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{اعتقادات شیعه}} | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = امام مهدی | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[مهدویت در قرآن]] - [[مهدویت در حدیث]] - [[مهدویت در کلام اسلامی]] - [[مهدویت در معارف دعا و زیارات]] - [[مهدویت در معارف و سیره سجادی]] - [[مهدویت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = مهدویت (پرسش) | |||
}} | |||
'''مهدویت | '''مهدویت''' در اصطلاح [[اعتقاد]] به منجی‌ای است که تمام اوضاع [[زندگی]] [[بشر]] را در جهت [[صلاح]] و [[سعادت]] [[تغییر]] می‌دهد که به اعتقاد شیعه، [[حضرت مهدی]]{{ع}} است. بسیاری از [[ادیان]] قائل به موعودی [[آخرالزمانی]] هستند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] و [[گناهکاری]] می‌رهاند و برای [[زمین]] و زمینیان [[خوشبختی]] و خیر و [[برکت]] می‌آورد. از آثار اعتقاد به مهدویت می‌توان به موضوعاتی همچون: [[امید]]؛ تقویت [[معنویت]] و پرهیز از [[تسلیم]] و بی‌تفاوتی اشاره کرد. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[ادیان الهی]] بر این اعتقادند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] می‌رهاند، که نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است. | |||
[[قرآن کریم]] ظهور چنین [[مصلح]] نجات‌بخش را، [[خلافت]] و [[وارث]] [[صالحان]] می‌نامد. [[روایات]] فراوانی در کتاب‌های [[اهل سنت]] و [[شیعه]] درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. اعتقاد به مهدویت در طول [[تاریخ]] با انحراف‌هایی مواجه شد و عده‌ای اعتقاد به مهدویت را وسیله رسیدن به اهداف خود قرار دادند<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>. | |||
== | == معناشناسی == | ||
مهدویت اسم مفعول از ریشه [[هدایت]] است و به کسی گفته می‌شود که به [[رشد]] و [[رستگاری]] هدایت شده است<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱/۴۷۵؛ زبیدی، تاج العروس، ۲۰/۳۳۲.</ref>. مهدویت در اصطلاح عام اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع [[زندگی]] [[بشر]] را در جهت [[صلاح]] و [[سعادت]] [[تغییر]] می‌دهد<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۳/۳۵۶.</ref>. این منجی به اعتقاد شیعه، مهدی{{ع}} فرزند امام‌حسن [[عسکری]]{{ع}} است که زنده و غایب است. برخی از اهل سنت نیز اعتقاد به زنده و غایب بودن [[مهدی]] دارند<ref>شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ۴۸۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۱/۱۱۴؛ قرشی، حیاة الامام المنتظر{{ع}} المصلح الاعظم، ۲۳۹–۲۴۹؛ امینی، دادگستر جهان، ۱۱۸–۱۲۰؛ طالقانی، آینده بشریت، ۲۴.</ref>. به اعتقاد شیعه او [[دوازدهمین امام]] [[معصوم]]{{ع}} است<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۳۳؛ طوسی، ۱۶۵.</ref> و در [[اعتقاد]] بیشتر [[اهل سنت]]، او خلیفه‌ای از [[قریش]] و از نسل رسول خدا{{صل}} است که در [[آخرالزمان]] خروج و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند<ref>ابن‌حجر، لسان المیزان، ۶/۵۱–۵۲؛ سیوطی، العرف الوردی، ۲۲؛ سفارینی، لوامع الانوار البهیه، ۲/۱۲۷.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۶-۴۸.</ref> | |||
== | == پیشینه == | ||
[[ادیان]] برآن‌اند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] و [[گناهکاری]] می‌رهاند و برای زمین و زمینیان [[خوشبختی]] و خیر و [[برکت]] می‌آورد<ref>کتاب مقدس، انجیل، یوحنا، ب۵، ۲۷–۳۰؛ متی، ب۵، ۳–۱۱؛ کتاب مقدس، تورات، مزامیر، ب۳۷، ۹–۱۸؛ اشعیا، ب۱۱.</ref>. [[یهودیان]] این [[منجی]] را ماشیح می‌دانند، [[مسیحیان]] [[حضرت عیسی]]{{ع}} را منجی و او را «مسیحا» و [[زرتشتیان]] او را «[[سوشیانس]]» و هندوها آن را «کالکی» و بوداییان آن را «میتریه» یا بودای پنجم می‌نامند<ref>آصف‌آگاه، سوشیانت منجی ایرانویج، ۱۳؛ شاکری، منجی در ادیان، ۲۳۲.</ref>. در برخی ادیان به نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است؛ چنان‌که در [[کتاب مقدس]] آمده است که او بر ابرهای آسمانی، با [[قدرت]] و جلال می‌آید و [[فرشتگان]] و [[برگزیدگان]] او را [[همراهی]] می‌کنند<ref>متی، ب۲۴، ۲۹–۳۱.</ref>. | |||
[[قرآن کریم]] ظهور چنین [[مصلح]] نجات‌بخشی را «[[خلافت]] و [[وراثت]] [[صالحان]]» می‌نامد و [[تأیید]] می‌کند: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۲/۷۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳/۲۸۸ و ۱۴/۱۷۰.</ref> همچنین [[روایات]] فراوانی در کتاب‌های [[اهل سنت]]<ref>احمد بن‌حنبل، مسند، ۱/۹۹ و ۲/۴۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۲/۵۵ و ۷۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۶/۴۷ و ۵۷–۵۸؛ أبی‌داوود، سنن ابی‌داوود، ۲/۳۰۹–۳۱۱.</ref> و [[شیعه]]<ref>نهج البلاغه، خ۱۰۲، ۱۳۹؛ کلینی، الکافی، ۲/۸.</ref> درباره این [[مصلح]] نجات‌بخش نقل شده است. بر اساس برخی از این روایات، در [[میثاق]] [[ازلی]]، مهدویت در کنار [[توحید]]، [[رسالت]] و [[ولایت]] مطرح‌شده و بر آن میثاق گرفته شده است<ref>کلینی، الکافی، ۲/۸.</ref>. | |||
{{ | |||
کتاب‌های فراوانی در موضوع [[مهدی موعود]]{{ع}} نوشته شده است. در میان کتاب‌های شیعه می‌توان به [[الغیبة]] [[محمد بن ابراهیم نعمانی]]، [[الفصول المختاره (کتاب)|الفصول المختاره]] [[محمد بن محمد مفید]]، [[الغیبة]] [[محمد بن حسن طوسی]]، [[الملاحم و الفتن]] [[سید بن طاووس]]، [[مکیال المکارم]] میرزا [[محمد تقی اصفهانی]]، [[منتخب الأثر]] [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، [[المعجم الموضوعی لأحادیث الامام المهدی]]{{ع}} [[علی کورانی]] و [[الامام المهدی{{ع}} عند اهل السنة]] [[مهدی فقیه ایمانی]]. در میان کتاب‌های اهل سنت می‌توان به المهدی [[ابی‌داوو]]د، المهدی [[ابن‌قیم جوزی]]، [[العرف الوردی فی اخبار المهدی]] [[سیوطی]] و [[القول المختصر فی علامات المهدی]] [[ابن‌حجر]] اشاره کرد<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>. | |||
== | == [[ویژگی‌های منتظران]] == | ||
{{ | در [[روایات]] ویژگی‌هایی برای [[منتظران]] در دوران غیبت بیان شده است، از جمله: | ||
{{ | # معرفت به امام زمان{{ع}}<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۷۱.</ref>؛ | ||
# آمادگی، پویایی و تلاش برای [[جهاد]] و [[شهادت]]<ref>نعمانی، الغیبه، ۳۲۰.</ref>؛ | |||
# [[پایداری]] در [[محبت اهل بیت]]{{ع}}<ref>خزاز، کفایة الأثر فی النص علی الائمة الاثنی‌عشر، ۲۶۹–۲۷۰.</ref>؛ | |||
# [[تخلّق]] به کرامت‌های [[اخلاقی]] و ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم<ref>نعمانی، الغیبه، ۲۰۰.</ref>؛ | |||
# دستگیری از ضعیفان و [[فقیران]]<ref>(طبری، محمد، بشارة المصطفی، ۱۱۳.</ref>؛ | |||
# صبر بر سختی‌های دوران غیبت<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۳۱۷.</ref>؛ | |||
# [[دعا برای فرج]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۲/۴۸۵.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref> | |||
{{امام مهدی}} | == آثار اعتقاد به مهدویت == | ||
برخی از آثار اعتقاد به مهدویت عبارت است از: | |||
# '''[[امید]]:''' امید حاصل از اعتقاد به حضرت مهدی{{ع}} همچون [[روح]] در کالبد و [[خون]] در بدن سبب [[حیات]] [[امت‌ها]] و خسته نشدن ایشان از تلاش و [[مبارزه]] می‌شود<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.</ref>. شیعیان با اعتقاد به اینکه [[امام مهدی]] در بین [[مردم]] زنده بوده و دردهای ایشان را [[احساس]] می‌کند از سطح امید به یک آرزوی موهوم فاصله گرفته و در [[انتظار]] واقعیتی عینی هستند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۲۷/۵/۱۳۸۷.</ref>. | |||
# '''تقویت [[معنویت]]:''' مشخص بودن کامل نام و خصوصیات فردی [[حضرت مهدی]]{{ع}} برای [[شیعیان]] زمینه‌ساز ارتباط [[معنوی]]، توجه و [[توسل]] دائمی و مستمر به ایشان گردیده و این امر به گسترش معنویت در آحاد جامعه می‌انجامد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.</ref>. [[انسان]] معتقد به [[امام زمان]]{{ع}} چون با مرکز تفضّلات [[الهی]] و کانون شعاع [[رحمت]] [[حق]]، رابطه‌ای [[روحی]] برقرار می‌کند، [[توفیق]] بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج معنوی و [[تقرب]] إلی [[الله]] دارد. | |||
# '''پرهیز از [[تسلیم]] و بی‌تفاوتی:''' اعتقاد به امام حاضر در میان [[مردم]] مانع [[تسلیم شدن]] و بی‌تفاوتی ایشان است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.</ref>. [[منتظران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌دانند که [[برقراری عدالت]] با [[موعظه]] و [[نصیحت]] حاصل نشده و نیازمند مبارزه با [[قدرت]] طلبان است. [[خداوند متعال]] در [[قرآن]] همراه با [[دعوت]] و نصیحت [[پیامبران]] از مبارزه ایشان با [[طاغوت]] سخن می‌گوید. به همین دلیل اعتقاد به مهدویت سبب حضور در صحنه، تلاش و مبارزه افزون می‌گردد نه بی‌تفاوتی یا تسلیم<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۳۰/۷/۱۳۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]]، ص۱۹۹ ـ ۲۰۰.</ref> | |||
[[رده: | == نشانه‌های ظهور == | ||
{{اصلی|نشانه‌های ظهور}} | |||
بنابر بعضی از روایات نشانه‌های متعددی پیش از [[ظهور امام عصر]]{{ع}} واقع خواهد شد، ازجمله قیام پرچم‌های سیاهی از ناحیه شرق<ref>ابن‌حماد، الفتن، ۱۳۱؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۲۴.</ref> [[خروج سفیانی]]،<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۴۷؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۴۱.</ref> [[دجال]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۲۵۱ و ۲/۵۲۵.</ref> و [[ندای آسمانی]] در [[ماه رمضان]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۲/۶۵۰؛ سیوطی، الحاوی للفتاوی، ۲/۷۸.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref> | |||
== ویژگی‌های [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} == | |||
پایان جریان [[تاریخ]] متعلق به [[متقین]] است. یعنی در ادامه تاریخ ـ در فصلی که معلوم نیست چه مقدار طول بکشد و شاید به اندازه تمام گذشته [[تاریخ]] باشد ـ نظامی [[الهی]] مستقر خواهد شد که در آن: | |||
# هیچ یک از بدی‌ها و شقاوت‌های بشری در سطح [[اجتماعی]] موجود نیست. نه اینکه همه [[انسان‌ها]] به [[فرشته]] تبدیل می‌شوند، بلکه بدین معنا که در سطح جامعه ظلم جمعی بر جمع دیگر نیست. | |||
# انسان‌ها از مواهب طبیعت و [[برکات]] مادی [[زمین]] برخوردار می‌شوند. | |||
# [[اندیشه]] انسان‌ها بارور شده و [[کمالات]] [[اخلاقی]] [[رشد]] می‌یابند. | |||
# [[قدرت]] استفاده از [[قرآن]] و [[سنت]] عمومیت خواهد یافت تا آنجا که [[زنان]] خانه‌نشین بر اساس قرآن و [[روایات]] [[قضاوت]] می‌کنند. | |||
# دولت‌های [[ستمگر]] مرعوب قدرت [[حق]] می‌شوند. | |||
# تمام ویرانه‌های زمین آباد خواهد شد. | |||
# [[مساوات]] [[اقتصادی]]، اجتماعی و اخلاقی برقرار می‌شود، تا آنجا که هیچ [[فقیری]] محتاج [[زکات]] باقی نخواهد ماند<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]]، ص۲۰۱.</ref>. | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']] | |||
# [[پرونده:IM009912.jpg|22px]] [[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۹''']] | |||
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱''']] | |||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
{{کلام اسلامی}} | |||
{{امامت شناسی}} | |||
[[رده:امام مهدی]] | |||
[[رده:مدخل امامت پاسخ به شبهات کلامی]] | [[رده:مدخل امامت پاسخ به شبهات کلامی]] | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||
[[رده: | [[رده:مقاله‌های اولویت یک]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۱
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. مهدویت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مهدویت در قرآن - مهدویت در حدیث - مهدویت در کلام اسلامی - مهدویت در معارف دعا و زیارات - مهدویت در معارف و سیره سجادی - مهدویت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش‌های مرتبطمهدویت در اصطلاح اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع زندگی بشر را در جهت صلاح و سعادت تغییر می‌دهد که به اعتقاد شیعه، حضرت مهدی(ع) است. بسیاری از ادیان قائل به موعودی آخرالزمانی هستند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی و گناهکاری می‌رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر و برکت می‌آورد. از آثار اعتقاد به مهدویت می‌توان به موضوعاتی همچون: امید؛ تقویت معنویت و پرهیز از تسلیم و بی‌تفاوتی اشاره کرد.
مقدمه
ادیان الهی بر این اعتقادند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی می‌رهاند، که نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است.
قرآن کریم ظهور چنین مصلح نجات‌بخش را، خلافت و وارث صالحان می‌نامد. روایات فراوانی در کتاب‌های اهل سنت و شیعه درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. اعتقاد به مهدویت در طول تاریخ با انحراف‌هایی مواجه شد و عده‌ای اعتقاد به مهدویت را وسیله رسیدن به اهداف خود قرار دادند[۱].
معناشناسی
مهدویت اسم مفعول از ریشه هدایت است و به کسی گفته می‌شود که به رشد و رستگاری هدایت شده است[۲]. مهدویت در اصطلاح عام اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع زندگی بشر را در جهت صلاح و سعادت تغییر می‌دهد[۳]. این منجی به اعتقاد شیعه، مهدی(ع) فرزند امام‌حسن عسکری(ع) است که زنده و غایب است. برخی از اهل سنت نیز اعتقاد به زنده و غایب بودن مهدی دارند[۴]. به اعتقاد شیعه او دوازدهمین امام معصوم(ع) است[۵] و در اعتقاد بیشتر اهل سنت، او خلیفه‌ای از قریش و از نسل رسول خدا(ص) است که در آخرالزمان خروج و زمین را پر از عدل و داد می‌کند[۶].[۷]
پیشینه
ادیان برآن‌اند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی و گناهکاری می‌رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر و برکت می‌آورد[۸]. یهودیان این منجی را ماشیح می‌دانند، مسیحیان حضرت عیسی(ع) را منجی و او را «مسیحا» و زرتشتیان او را «سوشیانس» و هندوها آن را «کالکی» و بوداییان آن را «میتریه» یا بودای پنجم می‌نامند[۹]. در برخی ادیان به نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است؛ چنان‌که در کتاب مقدس آمده است که او بر ابرهای آسمانی، با قدرت و جلال می‌آید و فرشتگان و برگزیدگان او را همراهی می‌کنند[۱۰].
قرآن کریم ظهور چنین مصلح نجات‌بخشی را «خلافت و وراثت صالحان» می‌نامد و تأیید می‌کند: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ﴾[۱۱].[۱۲] همچنین روایات فراوانی در کتاب‌های اهل سنت[۱۳] و شیعه[۱۴] درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. بر اساس برخی از این روایات، در میثاق ازلی، مهدویت در کنار توحید، رسالت و ولایت مطرح‌شده و بر آن میثاق گرفته شده است[۱۵].
کتاب‌های فراوانی در موضوع مهدی موعود(ع) نوشته شده است. در میان کتاب‌های شیعه می‌توان به الغیبة محمد بن ابراهیم نعمانی، الفصول المختاره محمد بن محمد مفید، الغیبة محمد بن حسن طوسی، الملاحم و الفتن سید بن طاووس، مکیال المکارم میرزا محمد تقی اصفهانی، منتخب الأثر لطف‌الله صافی گلپایگانی، المعجم الموضوعی لأحادیث الامام المهدی(ع) علی کورانی و الامام المهدی(ع) عند اهل السنة مهدی فقیه ایمانی. در میان کتاب‌های اهل سنت می‌توان به المهدی ابی‌داوود، المهدی ابن‌قیم جوزی، العرف الوردی فی اخبار المهدی سیوطی و القول المختصر فی علامات المهدی ابن‌حجر اشاره کرد[۱۶].
ویژگی‌های منتظران
در روایات ویژگی‌هایی برای منتظران در دوران غیبت بیان شده است، از جمله:
- معرفت به امام زمان(ع)[۱۷]؛
- آمادگی، پویایی و تلاش برای جهاد و شهادت[۱۸]؛
- پایداری در محبت اهل بیت(ع)[۱۹]؛
- تخلّق به کرامت‌های اخلاقی و ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم[۲۰]؛
- دستگیری از ضعیفان و فقیران[۲۱]؛
- صبر بر سختی‌های دوران غیبت[۲۲]؛
- دعا برای فرج[۲۳].[۲۴]
آثار اعتقاد به مهدویت
برخی از آثار اعتقاد به مهدویت عبارت است از:
- امید: امید حاصل از اعتقاد به حضرت مهدی(ع) همچون روح در کالبد و خون در بدن سبب حیات امت‌ها و خسته نشدن ایشان از تلاش و مبارزه می‌شود[۲۵]. شیعیان با اعتقاد به اینکه امام مهدی در بین مردم زنده بوده و دردهای ایشان را احساس می‌کند از سطح امید به یک آرزوی موهوم فاصله گرفته و در انتظار واقعیتی عینی هستند[۲۶].
- تقویت معنویت: مشخص بودن کامل نام و خصوصیات فردی حضرت مهدی(ع) برای شیعیان زمینه‌ساز ارتباط معنوی، توجه و توسل دائمی و مستمر به ایشان گردیده و این امر به گسترش معنویت در آحاد جامعه می‌انجامد[۲۷]. انسان معتقد به امام زمان(ع) چون با مرکز تفضّلات الهی و کانون شعاع رحمت حق، رابطه‌ای روحی برقرار می‌کند، توفیق بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج معنوی و تقرب إلی الله دارد.
- پرهیز از تسلیم و بی‌تفاوتی: اعتقاد به امام حاضر در میان مردم مانع تسلیم شدن و بی‌تفاوتی ایشان است[۲۸]. منتظران حضرت مهدی(ع) می‌دانند که برقراری عدالت با موعظه و نصیحت حاصل نشده و نیازمند مبارزه با قدرت طلبان است. خداوند متعال در قرآن همراه با دعوت و نصیحت پیامبران از مبارزه ایشان با طاغوت سخن می‌گوید. به همین دلیل اعتقاد به مهدویت سبب حضور در صحنه، تلاش و مبارزه افزون می‌گردد نه بی‌تفاوتی یا تسلیم[۲۹].[۳۰]
نشانه‌های ظهور
بنابر بعضی از روایات نشانه‌های متعددی پیش از ظهور امام عصر(ع) واقع خواهد شد، ازجمله قیام پرچم‌های سیاهی از ناحیه شرق[۳۱] خروج سفیانی،[۳۲] دجال[۳۳] و ندای آسمانی در ماه رمضان[۳۴].[۳۵]
ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(ع)
پایان جریان تاریخ متعلق به متقین است. یعنی در ادامه تاریخ ـ در فصلی که معلوم نیست چه مقدار طول بکشد و شاید به اندازه تمام گذشته تاریخ باشد ـ نظامی الهی مستقر خواهد شد که در آن:
- هیچ یک از بدی‌ها و شقاوت‌های بشری در سطح اجتماعی موجود نیست. نه اینکه همه انسان‌ها به فرشته تبدیل می‌شوند، بلکه بدین معنا که در سطح جامعه ظلم جمعی بر جمع دیگر نیست.
- انسان‌ها از مواهب طبیعت و برکات مادی زمین برخوردار می‌شوند.
- اندیشه انسان‌ها بارور شده و کمالات اخلاقی رشد می‌یابند.
- قدرت استفاده از قرآن و سنت عمومیت خواهد یافت تا آنجا که زنان خانه‌نشین بر اساس قرآن و روایات قضاوت می‌کنند.
- دولت‌های ستمگر مرعوب قدرت حق می‌شوند.
- تمام ویرانه‌های زمین آباد خواهد شد.
- مساوات اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی برقرار می‌شود، تا آنجا که هیچ فقیری محتاج زکات باقی نخواهد ماند[۳۶].
منابع
پانویس
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱/۴۷۵؛ زبیدی، تاج العروس، ۲۰/۳۳۲.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۳/۳۵۶.
- ↑ شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول(ص)، ۴۸۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۱/۱۱۴؛ قرشی، حیاة الامام المنتظر(ع) المصلح الاعظم، ۲۳۹–۲۴۹؛ امینی، دادگستر جهان، ۱۱۸–۱۲۰؛ طالقانی، آینده بشریت، ۲۴.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ۱/۳۳؛ طوسی، ۱۶۵.
- ↑ ابن‌حجر، لسان المیزان، ۶/۵۱–۵۲؛ سیوطی، العرف الوردی، ۲۲؛ سفارینی، لوامع الانوار البهیه، ۲/۱۲۷.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۶-۴۸.
- ↑ کتاب مقدس، انجیل، یوحنا، ب۵، ۲۷–۳۰؛ متی، ب۵، ۳–۱۱؛ کتاب مقدس، تورات، مزامیر، ب۳۷، ۹–۱۸؛ اشعیا، ب۱۱.
- ↑ آصف‌آگاه، سوشیانت منجی ایرانویج، ۱۳؛ شاکری، منجی در ادیان، ۲۳۲.
- ↑ متی، ب۲۴، ۲۹–۳۱.
- ↑ «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۲/۷۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳/۲۸۸ و ۱۴/۱۷۰.
- ↑ احمد بن‌حنبل، مسند، ۱/۹۹ و ۲/۴۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۲/۵۵ و ۷۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۶/۴۷ و ۵۷–۵۸؛ أبی‌داوود، سنن ابی‌داوود، ۲/۳۰۹–۳۱۱.
- ↑ نهج البلاغه، خ۱۰۲، ۱۳۹؛ کلینی، الکافی، ۲/۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۲/۸.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱/۳۷۱.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۳۲۰.
- ↑ خزاز، کفایة الأثر فی النص علی الائمة الاثنی‌عشر، ۲۶۹–۲۷۰.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۲۰۰.
- ↑ (طبری، محمد، بشارة المصطفی، ۱۱۳.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ۱/۳۱۷.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ۲/۴۸۵.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۷/۵/۱۳۸۷.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۳۰/۷/۱۳۸۱.
- ↑ محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱، ص۱۹۹ ـ ۲۰۰.
- ↑ ابن‌حماد، الفتن، ۱۳۱؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۲۴.
- ↑ نعمانی، الغیبه، ۱۴۷؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۴۱.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ۱/۲۵۱ و ۲/۵۲۵.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ۲/۶۵۰؛ سیوطی، الحاوی للفتاوی، ۲/۷۸.
- ↑ ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
- ↑ محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱، ص۲۰۱.