مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== * +==منابع== {{منابع}} * ))
 
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مهدویت}}
{{اعتقادات شیعه}}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
{{مدخل مرتبط
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[مهدویت در قرآن]] - [[مهدویت در حدیث]] - [[مهدویت در کلام اسلامی]] - [[مهدویت در معارف مهدوی]] - [[مهدویت در معارف دعا و زیارات]] - [[مهدویت در معارف و سیره سجادی]] - [[مهدویت در معارف و سیره رضوی]]</div>
| موضوع مرتبط = امام مهدی
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[مهدویت (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| عنوان مدخل =
'''مهدویت:''' [[اعتقاد به مهدی]] [[موعود]]{{ع}} و [[انتظار]] آمدن یک [[مصلح جهانی]] در [[آخر الزمان]] برای [[گسترش عدالت]] در [[دنیا]]. [[عقیده]] به [[ظهور منجی]] در [[پایان تاریخ]]، در همه [[ادیان]] و [[مذاهب]] و فرقه‌ها وجود دارد. آن موعودی که [[جهان]] در [[انتظار]] اوست، در [[اسلام]] کاملاً مشخص است و نام و ویژگی‌ها و دودمان او معلوم است. از [[نسل]] [[پیامبر اعظم]]{{صل}} و [[فرزند]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}} و [[امام دوازدهم]] [[شیعه]] است. این [[عقیده]]، بنابر [[آیات قرآن]] و [[روایات]]، یک [[عقیده]] [[اسلامی]] است، نه تنها [[شیعی]]. در [[روایات اهل سنت]] هم [[احادیث]] فراوان درباره آن [[حضرت]] و [[غیبت]] و [[ظهور]] او [[روایت]] شده و کتاب‌های متعدد درباره [[حضرت حجت]] نوشته‌اند و ویژگی‌های آن [[ذخیره الهی]] و [[موعود]] [[امت‌ها]] را برشمرده‌اند.[[عقیده]] به [[مهدویت]]، برای [[مسلمانان]] و محرومان و [[مستضعفان]] [[جهان]]، مایه [[امید به آینده]] درخشان است و برای قدرت‌های [[ظالم]] و [[مستکبر]]، مایه [[وحشت]] و [[نگرانی]] است. در آن عصر، [[عدالت]] همه جا را فرا خواهد گرفت و قدرت‌های [[ستمگر]] نابود خواهند شد و [[رفاه]] و [[آسایش]] و [[امنیت]] و [[ایمان]] در همه جا [[حاکم]] خواهد بود. همراه این [[اعتقاد]]، [[انتظار]] آن روز بزرگ مطرح است که به عنوان "[[انتظار فرج]]" از مهم‌ترین عبادت‌ها به شمار می‌‌رود. از این [[عقیده]] [[اسلامی]] در طول [[تاریخ]] سوء استفاده‌های فراوان شده و کسانی به [[دروغ]]، مدعی شده‌اند که همان "[[مهدی موعود]]"‌اند یا با او ارتباط دارند و به [[فریب]] [[مردم]] پرداخته‌اند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۲۲۶.</ref>.
| مداخل مرتبط = [[مهدویت در قرآن]] - [[مهدویت در حدیث]] - [[مهدویت در کلام اسلامی]] - [[مهدویت در معارف دعا و زیارات]] - [[مهدویت در معارف و سیره سجادی]] - [[مهدویت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
| پرسش مرتبط  = مهدویت (پرسش)
}}


==مقدمه==
'''مهدویت''' در اصطلاح [[اعتقاد]] به منجی‌ای است که تمام اوضاع [[زندگی]] [[بشر]] را در جهت [[صلاح]] و [[سعادت]] [[تغییر]] می‌دهد که به اعتقاد شیعه، [[حضرت مهدی]]{{ع}} است. بسیاری از [[ادیان]] قائل به موعودی [[آخرالزمانی]] هستند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] و [[گناهکاری]] می‌رهاند و برای [[زمین]] و زمینیان [[خوشبختی]] و خیر و [[برکت]] می‌آورد. از آثار اعتقاد به مهدویت می‌توان به موضوعاتی همچون: [[امید]]؛ تقویت [[معنویت]] و پرهیز از [[تسلیم]] و بی‌تفاوتی اشاره کرد.
*[[مهدویت]] یعنی [[اعتقاد]] به [[نهضت]] حتمی یک [[رهبر]] آسمانی از دودمان [[نبوی]] {{صل}} که پیش از [[پایان جهان]]، برای [[نجات]] [[آدمیان]] و تجدید حیات مادی و [[معنوی]] آنان به پا خاسته، و [[عدالت]] را در سراسر عالم گسترش می‌دهد. او که‏ [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} [[لقب]] دارد با ایجاد [[حکومت واحد جهانی]]، سراسر [[جهان]] را در پرتو [[تعالیم]] عدل‌گستر [[اسلام]] اداره می‌کند و [[تباهی‌ها]]، نابرابری‌ها، بیدادگری‌ها و نابسامانی‌ها را ریشه‌کن می‌سازد<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۶-۴۸.</ref>.


==موضوعات مهدویت==
== مقدمه ==
*[[مهدویت]] تمام [[معارف]] مربوط به [[امام مهدی]] {{ع}} به طور خاص و [[منجی موعود]] به طور عام را دربر می‌گیرد. به مسائلی از [[علوم]] اسلامی که دربرگیرنده مباحث [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} است، [[موضوعات مهدوی]] اطلاق می‌شود. برای مثال برخی از این موضوعات به شرح زیر است:
[[ادیان الهی]] بر این اعتقادند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] می‌رهاند، که نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است.
#[[امام مهدی در قرآن]]: بررسی آیاتی که بر [[وجود امام]] یا [[قیام]] و [[حکومت]] ایشان دلالت دارد یا سایر مباحث مرتبط با [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}؛
#[[امام مهدی در روایات]]: بررسی روایاتی که درباره [[امام مهدی]] {{ع}} [[نقل]] شده است؛
#[[دلایل عقلی]] و نقلی [[اثبات امام مهدی]] {{ع}}: بحث از دلیل‌های عقلی و [[آیات]] و روایاتی که [[وجود امام]] را ثابت می‌کند؛
#[[علل غیبت امام زمان]] {{ع}}؛
#[[آثار امام غایب|آثار]] و [[فواید امام غایب]]؛
#[[انتظار]] و [[وظایف منتظران]]؛
#[[علایم ظهور|علایم]] و [[شرایط ظهور]]؛
#ویژگی‌های [[یاران امام مهدی|یاران]] و [[دولت مهدوی]] {{ع}}؛
#اوضاع [[جهان پیش از ظهور امام مهدی|جهان قبل از ظهور]]؛
#[[رجعت]] یا [[بازگشت مردگان به دنیا]]؛
#بحث از [[دعاهای منتسب به امام مهدی|دعاها]] و [[مكان‌های منتسب به امام مهدی|اماکن منسوب به امام]]؛
#آسیب‌شناسی یا بررسی پیامدهای منفی؛
#[[تاریخ عصر غیبت صغری]] و [[وضع شیعه در عصر غیبت صغری|وضع شیعه در آن زمان]]؛
#بحث از [[ولایت فقیه]] یا [[نیابت عام]] ([[عالمان دین]]) [[امام مهدی|امام زمان]] در عصر [[غیبت کبری]]؛
#[[جهانی شدن]] و [[حکومت واحد جهانی]]؛
# [[مهدویت]] و [[مسائل جدید کلامی]]؛
* و بسیاری از موضوعات دیگر<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۶-۴۸.</ref>.


==ادعای ناسازگاری [[مهدویت]] با [[دموکراسی]] ==
[[قرآن کریم]] ظهور چنین [[مصلح]] نجات‌بخش را، [[خلافت]] و [[وارث]] [[صالحان]] می‌نامد. [[روایات]] فراوانی در کتاب‌های [[اهل سنت]] و [[شیعه]] درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. اعتقاد به مهدویت در طول [[تاریخ]] با انحراف‌هایی مواجه شد و عده‌ای اعتقاد به مهدویت را وسیله رسیدن به اهداف خود قرار دادند<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>.
*یکی از آموزه‌های [[شیعه]] [[اعتقاد]] به اصل [[مهدویت]] است که بنابر آن در زمانی - که وقت آن نامشخص است - [[حضرت مهدی]] [[موعود]] [[امام دوازدهم]] [[ظهور]] و [[جهان]] را پر از [[عدل]] نموده و [[حکومت]] واحد جهانی تشکیل می‌دهد<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۰۲.</ref>. این [[امام]] [[همام]] مانند [[پیامبر اسلام]]{{صل}} ‌‌و دیگر [[امامان]] [[حجت خدا]] و [[اطاعت]] از آن برای همه [[واجب]] است. برخی اصل [[مهدویت]] را با [[دموکراسی]] ناسازگار توصیف کرده‌اند<ref>ر. ک: اقبال لاهوری، احیای فکر دینی، آخر فصل پنجم - توضیح اینکه نسبت فوق (تعارض مهدویت با [[دموکراسی]] ) با آب و تاب بیشتر از سوی یکی از به اصطلاح روشنفکران مسلمان و دیگران مطرح و تبلیغ می‌شد - لکن با رجوع به متن کتاب اقبال مشاهده شد که وی به دلیل اعتقاد مذهبی خود (سنی بودن) از اصل منکر [[امامان]] و مهدویت بود که [[تعیین]] آنها از طریق [[انتصاب]] [[پیامبر]] ص ‌‌صورت می‌گرفت - وی به ناحق آن را به نظریه زرتشت (وجود خدایان متعدد اعم از خیر و شر) تشبیه و ظهور منجی در عالم [[اسلام]] را تحت تأثیر تفکر مجوسی وصف نموده است - پس بحث و نقد دکتر اقبال درباره نظریه وجود منجی در آینده بشریت است و خود وی تأکید می‌کند که آن در عالم [[مسیحیت]] و یهودیت نیز وجود دارد و به بحث تعارض مهدویت و [[دموکراسی]] مستقیماً ربطی ندارد - علاوه آنکه - چنان‌که ذکر شد - در عبارت وی به تعارض مهدویت و [[دموکراسی]] هیچ اشاره‌ای نشده است؛ ر.ک: محمد اقبال، تجدید التکفیر الدینی فی الاسلام، ص ۱۷۷، ترجمه عربی عباس محمود؛ و نیز؛ سید غلامرضا سعیدی، مفخر شرق سید جمال‌الدین اسدآبادی؛ اقوال لاهوری، ص ۴۳۲، به کوشش سیدهادی خسروشاهی.</ref>، دکتر [[عبدالکریم سروش]] در این‌باره می‌گوید:اگر قرار باشد یک [[مهدی]] بیاید کخه همان اتوریته [[پیامبر]] را داشته باشد، ما از فواید [[خاتمیت]] بی‌بهره می‌مانیم... فلذا این سؤال از [[شیعیان]] باقی است که [[مهدویت]] را چگونه با [[اندیشه]] رهایی و [[دموکراسی]] می‌توان جمع کرد؟<ref>سخنراین در دانشگاه سورین پاریس، سال ۸۵، سایت سروش، وی در پاسخ اول خود به آقای بهمن‌پور نیز نوشت:‌ «باری نظریه مهدویت، حق باشد یا باطل در عرصه [[سیاست]] یا به بی عملی [[سیاست|سیاسی]] یا سفاکی و [[مردم]] فریبی صفوی صفتانه یا به ولایت مطلقه [[فقیه]] و یا اسلحه سازی ایدنولوژیک می‌انجامد که علی أیّ‌حال با دادگری دموکراتیک پاک بیگانه‌اند» - (سایت سروش).</ref>.
*در تحلیل این [[شبهه]] نکات ذیل اندر تأمل است:
*'''۱. نادیده انگاشتن [[فضایل]] [[جامعه مهدوی]]:''' این به اصطلاح روشنفکر [[مسلمان]] در بحث [[مهدویت]] نیز تصویر ناقص و چه‌بسا تصویر خشن و [[مخالف]] [[دموکراسی]] ارائه داده است، در حالی که [[انصاف]] و منطق اقتضا می‌کند وقتی یک نظریه‌ای مورد تحلیل و نقد قرار می‌گیرد، مخصوصاً یک نظریه دینی که میلیون‌ها [[انسان]] آن را [[مقدس]] می‌شمارند، نباید از آن یک تصویر ناقص و چه‌بسا [[تحریف]] شده ارائه شود و بدون پرداختن به زوایا و ویژگی‌های مثبت بالفور آن را [[جرح]] و تضعیف نمود، "مغالطه حذف".
*ما در اینجا به صورت مختصر به [[فضایل]] و محسنات [[جامعه مهدوی]] اشاره می‌کنیم تا خواننده [[فاضل]] ابتدا با [[جامعه مهدوی]] و زوایای آن آشنا شود تا اگر فرضاً در آن با اصل [[دموکراسی]] نیز مخالفتی شده باشد، نسبت به ترجیح یکی از آن دو با [[علم]] و [[درایت]] [[اقدام]] کند.
*'''۲. اشاره‌ای به ویژگی‌های [[حکومت جهانی مهدوی]]:''' با نگاهی به [[روایات]]، ویژگی‌ها و خصوصیات [[عصر ظهور]] و [[حکومت جهانی]] [[اسلام]] - که از آن می‌توان به "[[جهانی شدن]] اسلامی" نام برد - مشخص می‌شود که اینجا اشاره می‌شود:
#'''نگاه خوش بینانه به آینده:''' اولین مشخصه [[عصر ظهور]]، امیدبخشی به آینده [[بشریت]] است. برخلاف بعضی مکاتب که آینده [[تاریخ]] را شر و [[فساد]] و [[بدبختی]] توصیف می‌کنند، [[اسلام]] آینده [[بشر]] را امیدوار کننده معرفی می‌کند که در پرتو تشکیل جکومت جهانی (عج) یک [[حکومت]] و [[جامعه]] ایدئال تأسیس خواهد شد.
#'''تعالی [[اخلاق]] و [[معنویت]]:‌''' در پرتو [[ایمان]] [[مردم]] و راهنمای‌های [[حضرت حجت]] [[اکثریت]] [[مردم]] از [[اخلاق]] متعالی و [[معنویت]] برخوردار می‌شوند، [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[امام علی]]{{ع}} ‌‌یکی از ویژگی‌های آن [[جامعه]] را نبود کینه‌ها در [[دل]] [[مردم]] و زدودن [[دشمنی]] [[وصف]] می‌کنند<ref>الخصال، ج ۲، ص ۲۵۴، ج ۱۰۵۱؛ ابن طاوس، الملاحم،‌ ص ۱۵۲.</ref> در [[جامعه مهدوی]] [[فساد]] [[اخلاقی]] و جنسی، [[حرص]] و طمع از بین می‌رود<ref>اثبات الهداه، ج ۳، ص ۵۲۴. </ref>.
#'''ایجاد [[عدالت]] فردی و اجتماعی:''' در پرتو [[قیام]] حضرت و رشد و [[بلوغ عقلی]]، [[انسان]]‌ها اکثراً از ارتکاب [[گناهان]] امتناع کرده و در [[جامعه]] نیز [[عدالت]] اجتماعی ایجاد خواهد شد.
#'''[[شکوفایی]] [[اقتصاد]] و [[رفاه]] مادی:''' از ویژگی‌های [[جامعه مهدوی]]، رفع [[فقر]] مادی است، به گونه‌ای که هر شهروندی یک زندگی آبرومندانه و بی‌نیاز از دیگران خواهد داشت. در [[روایات]] از این [[ویژگی]] چنین تعبیر شده است که [[زمین]] و درختان [[برکات]] خودشان را خارج خواهند کرد و در [[جامعه]] شخص مستحق [[صدقه]] و [[انفاق]] پیدا نخواهد شد<ref>بحارالانوار، ج ۵۱، صص ۱۰۴، ۸۴و ۷۵ و ج ۵۲، ص ۳۸۴. </ref> و برای [[مصرف]] [[زکات]] و [[خمس]] مستحقی پیدا نمی‌شود<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۳۹۰، ۳۵۲.</ref>. [[کشاورزی]]<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۳۱۶ و ۳۴۵؛ اثبات الهداه، ج ۳، ص ۵۰۴؛ ابن طاووس، الملاحم، ص ۱۵۲. </ref>، [[دامداری]]<ref>بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۸۱، احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۱۵.</ref> و بازرگانی<ref>الدرالمنثور، ج ۵، ص ۳۵۴. </ref> به نقطه اوج خود می‌رسند.
# '''[[تکامل]] [[دانش بشری]]:''' در [[عصر ظهور]] [[علوم]] نظری و تجربی به حد [[تکامل]] خود می‌رسند. در [[روایات]] تعبیر شده است که [[علم]] بیست‌و هفت [[شیعه]] دارد که تا امروز تنها دو شعبه آن برای [[بشر]] منکشف شده و بیست‌و پنج شاخه دیگر آن در [[عصر ظهور]] [[کشف]] خواهد شد<ref>موسوعه احادیث المهدی، ج ۴، ص ۵۳. </ref> همچنین در [[روایات]] آمده است که تصویر و صدای حضرت و هر [[انسان]] دیگر در همه [[زمین]] دیده و شنیده می‌شود <ref>بحارالانوار، ج ۵۷، صص ۳۹۱ و ۲۳۶. </ref>.
#'''[[امنیت]]:''' در [[جامعه مهدوی]] [[امنیت]] بشری در عرصه‌های مختلف برقرار می‌شود. در [[روایات]] از این اثل به مسافرت افراد سالخورده در [[دل]] شب به تنهایی به مدت طولانی تعبیر شده است<ref>المعجم الکبیر، ج ۴، ص ۷۲؛ سنن بیهقی، ج ۹، ص ۱۸۰؛ بحار، ج ۵۲، ص ۳۴۵. </ref>. [[امنیت]] قضایی و ستاندن [[حقوق]] [[مظلومان]] از [[ظالمان]] یکی دیگر از عرصه‌های [[امنیت]] [[مهدوی]] می‌باشد<ref>بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۲۴؛ ابن طاوس، الملاحم، ص ۶۸.</ref>.
#'''[[حکومت]] واحد جهانی:''' از مؤلفه‌های اصلی [[حکومت]] حضرت، [[حکومت]] واحد و بسط آن در همه [[زمین]] است. در [[روایات]] از آن به بسط [[حکومت]] حضرت به [[مشرق]] و [[مغرب]] تعبیر شده است. در پرتو این ویژگی، [[مردم]] دیگر مشکلی به نام حد و مرز در رفت ‌و آمدها نخواهند داشت و بدون هیچ منع و مشکلی می‌توانند به دورترین نقاط [[جهان]] مسافرت نمایند.
#'''[[رضایت]] شهروندان:''' از ویژگی‌های مطلوب هر [[حکومت]] [[رضایت]] شهروندان از [[حکومت]] و [[حاکم]] است. این اصل در [[حکومت جهانی]] حضرت کاملاً مشهور خواهد بود <ref>اثبات الهداه، ج ۳، ص ۵۲۴؛ بحار،؛ ج ۵۱، صص ۱۰۴ و ۷۴.</ref>. 
#'''پایان [[جنگ]] و [[برقراری صلح]]:''' در [[حکومت جهانی]] [[اسلام]]، با [[حاکمیت]] [[اسلام]] و تشکیل [[حکومت]] واحد دیگر [[انسان]]‌ها [[شاهد]] [[جنگ]] و خونریزی نخواهند شد و [[جامعه]] در کمال [[صلح]] و [[صفا]] زندگی خواهد کرد.
#'''سازگاری [[انسان]] و طبیعت:''' یکی دیگر از خصوصیات عصر [[مهدویت]] ایجاد یک نوع رابطه سازگارانه [[انسان]] با طبیعت اعم از جماد، ثبات و حیوان است. در [[روایات]] از زندگی مسالمت‌‌آمیز حیوانات مختلف وحشی در کنار یکدیگر و همچنین [[انسان]]‌ها [[نقل]] شده است<ref>عقد الدرر، صص ۱۳۷ و ۱۴۹، به نقل از: سید صدرالدین الصدر، المهدی، ج ۷، ص ۲۲۶؛ ابن طاوس، الملاحم، صص ۱۵۲ و ۹۷. </ref> که این کار با [[ولایت]] [[امام]]{{ع}} و توجه الهی امکان‌پذیر می‌گردد<ref>ویژگی‌های فوق به صورت‌های مختلف در روایات و پژوهش‌های علمی تدوین شده است - از جمله: شهید مطهری، قیام و انقلاب مهدی، ص ۶۰.</ref>.
#'''[[جامعه]] بهداشتین و تندرست:''' در [[جامعه مهدوی]] شهروندان نوعاً از [[سلامت]] تن و روان برخوردار و به دور از بیماری‌های مختلف زندگی خود را می‌گذرانند<ref>ابن طاووس، الملاحم، ص ۹۷.</ref> وعمرهای [[مردم]] طولانی خواهد شد <ref>عقدر الدرر، ص۱۵۹؛ القول المختصر، ص۲۰؛ در پاره‌ای از منابع بحث ویژگی حکومت مهدوی از کتاب چشم اندازی به حکومت مهدی از نجم الدین طبسی استفاده شده است.</ref>.
*حاصل آنکه در [[روایات]] متعدد و [[متواتر]] [[جامعه مهدوی]] یک [[جامعه]] ایدنال برای [[بشر]] از هر حیث (مادی و معنوی) توصیف شده که [[فلاسفه]] از آن به [[مدینه]] فاضله و امروزه به [[جامعه]] آرمانی تعبیر می‌شود. حال سؤال این است که آیا با این [[وصف]] از [[جامعه مهدوی]] کسی پیدا می‌شود که چنین [[جامعه]]‌ای را نخواهد و از متولی آن یعنی [[حضرت حجت]]{{ع}} روی برگرداند؟ قطعاً جواب منفی است، [[امام]] ممکن است سؤال شود شاید چنین [[جامعه]]‌ای محقق نگردد. در پاسخ باید گفت ما بنابر فرض و حسب [[روایات]] بحث می‌کنیم، چنان‌که یکی از به اصطلاح روشنفکران [[مسلمان]] اتوریته [[امام عصر]]{{ع}} و ناسازگاری آن با [[دموکراسی]] را از [[روایات]] استفاده می‌کند. باید تحلیل و توصیف و [[داوری]] خود را کامل کند و بیان دارد که [[جامعه مهدوی]] بر حسب [[روایات]] خصوصیات فوق را دارد، اما با [[دموکراسی]] - که من [[اراده]] می‌کنم - ناسازگار است.
*'''۳. [[رضایت]] همه شهروندان از [[حکومت مهدوی]]:''' یکی از ویژگی‌های [[حکومت مهدوی]] [[رضایت]] و خشنودی [[مردم]] از [[حکومت مهدوی]] و شخص [[حضرت مهدی]] (عج) است، چنان‌که در [[روایات]] آمده است: " اهل [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[راضی]] می‌شوند"<ref>{{متن حدیث|يَرْضَى‏ بِهِ‏ سَاكِنُ‏ السَّمَاءِ، وَ سَاكِنُ‏ الْأَرْض}}؛ اثبات الهداه، ج۳، ص ۵۲۴؛ ینابیع الموده، ص ۴۳۱؛ بحار، ج۵۱، صص ۷۴، ۸۰، ۱۰۱.</ref>. در [[روایت]] دیگر [[پیامبر خاتم|پیامبر]]{{صل}} می‌فرماید [[مردم]] آن حضرت را [[دوست]] می‌دارند: "ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] او را [[دوست]] می‌دارند... زندگان آرزوی برگشت مردگان را دارند به [[دلیل]] خیر و برکاتی که [[خداوند]] به اهل [[زمین]] از [[ناحیه]] آن حضرت متوجه‌شان می‌کند"<ref>{{متن حدیث|يحبه ساكن السماء و ساكن الأرض... يتمنى الاحياء الأموات بما صنع اللّه بأهل الأرض من خيره‏}}؛ احقاق الحق، ج۱۹، ص ۶۶۳.</ref> 
*'''۴. [[دموکراسی]] مقدمه و ابزار نه [[هدف]]:''' اگر از اشکالات و کاستی‌های [[دموکراسی]] - که در نقد ناسازگاری [[امامت]] و [[دموکراسی]] اشاره شد - صرف‌نظر شود و وجود و تحقق [[دموکراسی]] ([[انتخاب]] [[حاکم]] توسط [[مردم]] و نظارت بر آن) را قبول کنیم، بلکه از آن اتفاق همه [[مردم]] بر یک [[حکومت]] و [[حاکم]] را نیز بپذیریم، این‌جا این سؤال را مطرح می‌کنیم که آیا [[نفس]] [[حکومت]] و [[تعیین]] [[حاکم]] غایت و [[هدف]] [[مردم]] است یا این‌که [[مردم]] برای تأمین [[حقوق]] خود یک [[حکومت]] و [[حاکم|حاکمی]] را [[انتخاب]] می‌کنند؟ قطعاً پاسخ دوم صحیح است. [[دموکراسی]] و [[انتخاب]] [[مردم]] در [[حکومت]]‌های غیرمعصوم [[بهترین]] گزینه موجود برای احقاق [[حقوق]] [[مردم]] و کنترل [[حکومت]] و [[حاکم]] است. نکته [[ظریف]] و مهم در [[جامعه مهدوی]] این‌که آن یک [[جامعه]] آرمانی و [[مدینه]] فاضله برای [[مردم]] است، به گونه‌ای که [[حقوق]] اساسی [[مردم]] مانند [[عدالت]] فردی و اجتماعی و [[رفع ظلم]] و [[جور]]، [[امنیت]] در عرصه‌های مختلف، زندگی سالم و تأمین نیازهای مادی، [[اخلاق]] و درستکاری، همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌ها و [[مذاهب]] مختلف همه به نحو احسن و کامل توسط [[حکومت مهدوی]] تأمین و تضمین می‌شود. در آن [[حاکم]] و دیگر دولتمردان همه بر [[عدل]] و [[عدالت]] [[رفتار]] می‌کنند و هیچ تخلفی از آن صورت نمی‌گیرد. در این فرض آیا خواسته اصلی [[مردم]] از [[حکومت]] خود به خود تأمین نمی‌شود؟ دیگر [[مردم]] به دنبال چه هدفی هستند تا به اصل [[انتخاب]] و [[دموکراسی]] روی آورند؟ [[دموکراسی]] ابزار و روشی بیش نبود که [[هدف]] یا اهداف آن پیشاپیش توسط [[حکومت جهانی]] [[مهدی موعود]] حاصل شده است. پس با این نگاه و تحلیل می‌توان مدعی شد که اصلاً در [[حکومت مهدوی]] برای طرح [[دموکراسی]] مجالی وجود ندارد، چرا که: آن‌چه عیان است چه [[حاجت]] به بیان است. باری درباره نوع خاص آزادی‌های [[سیاست|سیاسی]] [[مردم]] مانند تشکیل حزب، گروه، [[آزادی]] بیان و قلم، باید گفت با ویژگی‌هایی که [[جامعه مهدوی]] از آن برخوردار است، چنین فعالیت‌هایی نیز منتفی است، برای این‌که [[هدف]] از تشکیل حزب، میتینگ، [[آزادی]] مطبوعات، نظارت بر دولتمردان، سهیم شدن در [[قدرت]] یا گرفتن اصل [[قدرت]] است، با توجه به این پیش‌فرض که [[حاکم]] و هرم [[قدرت]] در [[حکومت مهدوی]] [[معصوم]] است و [[زمین]] را از [[عدالت]] پر خواهد نمود و [[اخلاق]] و [[معنویت]] [[مردم]] از رشد بالایی برخوردار خواهد شد، و شهروندان به همه آمال و اهداف خود دست یافته‌اند، شهروندان هیچ نیازی به عضویت در حزب و تشکیل آن احساس نخواهند کرد و لذا این نوع آزادی‌های [[سیاست|سیاسی]] نیز خود به خود غیرضروری و از باب تحصیل حاصل خواهد بود؛ چراکه احزاب و فعالیت [[سیاست|سیاسی]] نوعاً به منظور تأمین [[عدالت]]، [[امنیت]]، ایجاد شغل و [[رفاه]] اجتماعی و اهداف دیگر تشکیل می‌شود که حسب فرض چنین اهدافی پیشاپیش در [[حکومت مهدوی]] تحقق یافته است.
*'''۵. [[مسلمانان]] [[اکثریت]] شهروندان [[جامعه مهدوی]]:''' شاید این‌جا این سؤال و [[شبهه]] مطرح شود که [[حکومت]] [[حضرت مهدی]] به عنوان [[حکومت اسلامی]] هر چند نسبت به [[مسلمانان]] می‌تواند از باب [[دموکراسی]] و [[رضایت]] [[مردم]] باشد، اما [[پیروان]] سایر [[ادیان]] بر [[حاکم|حاکمی]] غیر هم‌کیش خود نمی‌توانند [[رضا]] بدهند و در نتیجه برخلاف [[دموکراسی]] خواهد بود. خصوصاً دیگر [[مسلمانان]] [[اکثریت]] را تشکیل می‌دهند. در پاسخ این [[شبهه]] باید گفت: مطابق [[روایات]] [[مهدویت]] و [[آیات]] [[قرآن کریم]] [[آیین]] [[اسلام]] بر [[ادیان]] دیگر - البته با [[استدلال]] و [[احتجاج]] - غالب خواهد شد و [[ادیان]] دیگر و [[پیروان]] آنان در [[اقلیت]] به سر خواهند برد. بر این اساس خود [[دموکراسی]] مقتضی است که [[اکثریت]] بر [[اقلیت]] [[حکومت]] کند. لکن در [[حکومت]] [[اکثریت]] اسلامی نیز تمامی [[حقوق]] اقلیت‌ها رعایت خواهد شد.
*'''۶. رعایت [[حقوق]] اقلیت‌ها:''' از آن‌جا که [[مسلمانان]] در آینده - حسب [[آیات]] و [[روایات]] که اشاره شد - [[اکثریت]] شهروندان را تشکیل خواهند داد، [[حکومت]] [[حاکم]] آن نیز [[مسلمانان]] خواهد بود. در [[جامعه مهدوی]] [[حقوق]] اقلیت‌ها - چنان‌که در [[حکومت]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[امام علی]]{{ع}} رعایت شده بود - به نحو کامل و احسن رعایت خواهد شد. مزایا و ویژگی‌هایی که بر [[جامعه مهدوی]] اشاره شد، مانند: [[عدالت]]، [[امنیت]]، [[آزادی]] و برخورداری از [[رفاه]] مادی، همگی بر اقلیت‌ها نیز شامل و جاری است. مطابق [[روایات]] [[حضرت قائم]] با وجود [[قدرت]] مطلق و [[حقانیت]] منحصره [[اسلام]]، علاوه بر اجازه همزیستی مسالمت‌آمیز بر [[پیروان]] [[ادیان]] دیگر در موارد [[اختلاف]] با کتاب خودشان [[قضاوت]] خواهد کرد<ref>ر.ک: نعمانی، الغیبه، ص ۱۲۵؛ ملحقات احقاق الحق، ج۲۹، ص ۱۲۰.</ref> امری که امروزه در کشورهای به ظاهر [[دموکراسی]] در [[حق]] اقلیت‌ها رعایت نمی‌شود، بلکه به عناوین مختلف [[حقوق]] اولیه [[انسان|انسانی]] و دینی آنان مانند [[آزادی]] [[تعیین]] نوع [[لباس]] مانند [[حجاب]] بر زنان [[مسلمان]]، سلب می‌شود. در [[روایات]] وارد شده آن حضرت، بیت‌المال را بالسویه بین [[مردم]] تقسیم می‌کند<ref>اثبات الهداه، ج۳، ص ۵۲۴؛ ینابیع الموده، ص ۴۳۱؛ بحار، ج۵۱، ص ۸۱.</ref>و آن حضرت وسیله [[رفع اختلاف]] و پریشانی و عامل [[اتحاد]] آنان است: "[[سلام]] بر [[مهدی]] که [[خداوند]] بر [[امت‌ها]] وعده داده با وی [[اتحاد]] کلمه را جمع و پریشانی را مرتفع سازد"<ref>{{عربی|اندازه=۱۲۰%|" السَّلَامُ‏ عَلَى‏ الْمَهْدِيِ‏ الَّذِي‏ وَعَدَ اللَّهُ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ بِهِ‏ الْأُمَمَ‏ أَنْ‏ يَجْمَعَ‏ بِهِ‏ الْكَلِمَ‏ وَ يَلُمَ‏ بِهِ‏ الشَّعَثَ‏ ‏‏‏"}}؛ بحارالانوار، ج۸۹، ص ۲۶۴.</ref>. بر نکات گفته شده می‌توان نکاتی که در رفع [[شبهه]] ناسازگاری [[امامت]] با [[دموکراسی]] ذکر شد، مانند پاسخ تقدیم [[حق]] الهی بر [[انسان]]ی، [[امامان]] [[نخبگان]] واقعی [[جامعه]] را افزود.
به نظر می‌رسد نکات مزبور در رفع [[شبهه]] تعارض [[مهدویت]] با [[دموکراسی]] کافی باشد و خواننده محترم با این نگاه درمی‌یابد که [[حکومت مهدوی]] واقعاً [[حکومت]] آرماین و [[مدینه]] فاضله همه جهانیان اعم از [[مسلمانان]] و غیرمسلمان است<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۱۳۳ - ۱۴۲.</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
== معناشناسی ==
* [[آیا مهدویت با دموکراسی ناسازگار است؟ (پرسش)]]
مهدویت اسم مفعول از ریشه [[هدایت]] است و به کسی گفته می‌شود که به [[رشد]] و [[رستگاری]] هدایت شده است<ref>طریحی، مجمع البحرین، ۱/۴۷۵؛ زبیدی، تاج العروس، ۲۰/۳۳۲.</ref>. مهدویت در اصطلاح عام اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع [[زندگی]] [[بشر]] را در جهت [[صلاح]] و [[سعادت]] [[تغییر]] می‌دهد<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۳/۳۵۶.</ref>. این منجی به اعتقاد شیعه، مهدی{{ع}} فرزند امام‌حسن [[عسکری]]{{ع}} است که زنده و غایب است. برخی از اهل سنت نیز اعتقاد به زنده و غایب‌ بودن [[مهدی]] دارند<ref>شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ۴۸۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۱/۱۱۴؛ قرشی، حیاة الامام المنتظر{{ع}} المصلح الاعظم، ۲۳۹–۲۴۹؛ امینی، دادگستر جهان، ۱۱۸–۱۲۰؛ طالقانی، آینده بشریت، ۲۴.</ref>. به اعتقاد شیعه او [[دوازدهمین امام]] [[معصوم]]{{ع}} است<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۳۳؛ طوسی، ۱۶۵.</ref> و در [[اعتقاد]] بیشتر [[اهل سنت]]، او خلیفه‌ای از [[قریش]] و از نسل رسول خدا{{صل}} است که در [[آخرالزمان]] خروج و [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند<ref>ابن‌حجر، لسان المیزان، ۶/۵۱–۵۲؛ سیوطی، العرف الوردی، ۲۲؛ سفارینی، لوامع الانوار البهیه، ۲/۱۲۷.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۶-۴۸.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== پیشینه ==
{{:فرهنگنامه مهدویت (نمایه)}}
[[ادیان]] برآن‌اند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی [[الهی]]، [[انسان]] را از [[تاریکی]] [[ظلم]] و [[گمراهی]] و [[گناهکاری]] می‌رهاند و برای زمین و زمینیان [[خوشبختی]] و خیر و [[برکت]] می‌آورد<ref>کتاب مقدس، انجیل، یوحنا، ب۵، ۲۷–۳۰؛ متی، ب۵، ۳–۱۱؛ کتاب مقدس، تورات، مزامیر، ب۳۷، ۹–۱۸؛ اشعیا، ب۱۱.</ref>. [[یهودیان]] این [[منجی]] را ماشیح می‌دانند، [[مسیحیان]] [[حضرت عیسی]]{{ع}} را منجی و او را «مسیحا» و [[زرتشتیان]] او را «[[سوشیانس]]» و هندوها آن را «کالکی» و بوداییان آن را «میتریه» یا بودای پنجم می‌نامند<ref>آصف‌آگاه، سوشیانت منجی ایرانویج، ۱۳؛ شاکری، منجی در ادیان، ۲۳۲.</ref>. در برخی ادیان به نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است؛ چنان‌که در [[کتاب مقدس]] آمده است که او بر ابرهای آسمانی، با [[قدرت]] و جلال می‌آید و [[فرشتگان]] و [[برگزیدگان]] او را [[همراهی]] می‌کنند<ref>متی، ب۲۴، ۲۹–۳۱.</ref>.


==منابع==
[[قرآن کریم]] ظهور چنین [[مصلح]] نجات‌بخشی را «[[خلافت]] و [[وراثت]] [[صالحان]]» می‌نامد و [[تأیید]] می‌کند: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند  منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۲/۷۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳/۲۸۸ و ۱۴/۱۷۰.</ref> همچنین [[روایات]] فراوانی در کتاب‌های [[اهل سنت]]<ref>احمد بن‌حنبل، مسند، ۱/۹۹ و ۲/۴۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۲/۵۵ و ۷۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۶/۴۷ و ۵۷–۵۸؛ أبی‌داوود، سنن ابی‌داوود، ۲/۳۰۹–۳۱۱.</ref> و [[شیعه]]<ref>نهج البلاغه، خ۱۰۲، ۱۳۹؛ کلینی، الکافی، ۲/۸.</ref> درباره این [[مصلح]] نجات‌بخش نقل شده است. بر اساس برخی از این روایات، در [[میثاق]] [[ازلی]]، مهدویت در کنار [[توحید]]، [[رسالت]] و [[ولایت]] مطرح‌شده و بر آن میثاق گرفته شده است<ref>کلینی، الکافی، ۲/۸.</ref>.
 
کتاب‌های فراوانی در موضوع [[مهدی موعود]]{{ع}} نوشته شده است. در میان کتاب‌های شیعه می‌توان به [[الغیبة]] [[محمد بن‌ ابراهیم نعمانی]]، [[الفصول المختاره (کتاب)|الفصول المختاره]] [[محمد بن‌ محمد مفید]]، [[الغیبة]] [[محمد بن‌ حسن طوسی]]، [[الملاحم و الفتن]] [[سید بن‌ طاووس]]، [[مکیال المکارم]] میرزا [[محمد تقی اصفهانی]]، [[منتخب الأثر]] [[لطف‌الله صافی گلپایگانی]]، [[المعجم الموضوعی لأحادیث الامام المهدی]]{{ع}} [[علی کورانی]] و [[الامام المهدی{{ع}} عند اهل السنة]] [[مهدی فقیه ایمانی]]. در میان کتاب‌های اهل سنت می‌توان به المهدی [[ابی‌داوو]]د، المهدی [[ابن‌قیم جوزی]]، [[العرف الوردی فی اخبار المهدی]] [[سیوطی]] و [[القول المختصر فی علامات المهدی]] [[ابن‌حجر]] اشاره کرد<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>.
 
== [[ویژگی‌های منتظران]] ==
در [[روایات]] ویژگی‌هایی برای [[منتظران]] در دوران غیبت بیان شده است، از جمله:
# معرفت به امام زمان{{ع}}<ref>کلینی، الکافی، ۱/۳۷۱.</ref>؛
# آمادگی، پویایی و تلاش برای [[جهاد]] و [[شهادت]]<ref>نعمانی، الغیبه، ۳۲۰.</ref>؛
# [[پایداری]] در [[محبت اهل بیت]]{{ع}}<ref>خزاز، کفایة الأثر فی النص علی الائمة الاثنی‌عشر، ۲۶۹–۲۷۰.</ref>؛
# [[تخلّق]] به کرامت‌های [[اخلاقی]] و ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم<ref>نعمانی، الغیبه، ۲۰۰.</ref>؛
# دستگیری از ضعیفان و [[فقیران]]<ref>(طبری، محمد، بشارة المصطفی، ۱۱۳.</ref>؛
# صبر بر سختی‌های دوران غیبت<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۳۱۷.</ref>؛
# [[دعا برای فرج]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۲/۴۸۵.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>
 
== آثار اعتقاد به مهدویت ==
برخی از آثار اعتقاد به مهدویت عبارت است از:
# '''[[امید]]:''' امید حاصل از اعتقاد به حضرت مهدی{{ع}} همچون [[روح]] در کالبد و [[خون]] در بدن سبب [[حیات]] [[امت‌ها]] و خسته نشدن ایشان از تلاش و [[مبارزه]] می‌شود<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.</ref>. شیعیان با اعتقاد به اینکه [[امام مهدی]] در بین [[مردم]] زنده بوده و دردهای ایشان را [[احساس]] می‌کند از سطح امید به یک آرزوی موهوم فاصله گرفته و در [[انتظار]] واقعیتی عینی هستند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۲۷/۵/۱۳۸۷.</ref>.
# '''تقویت [[معنویت]]:''' مشخص بودن کامل نام و خصوصیات فردی [[حضرت مهدی]]{{ع}} برای [[شیعیان]] زمینه‌ساز ارتباط [[معنوی]]، توجه و [[توسل]] دائمی و مستمر به ایشان گردیده و این امر به گسترش معنویت در آحاد جامعه می‌انجامد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.</ref>. [[انسان]] معتقد به [[امام زمان]]{{ع}} چون با مرکز تفضّلات [[الهی]] و کانون شعاع [[رحمت]] [[حق]]، رابطه‌ای [[روحی]] برقرار می‌کند، [[توفیق]] بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج معنوی و [[تقرب]] إلی [[الله]] دارد.
# '''پرهیز از [[تسلیم]] و بی‌تفاوتی:''' اعتقاد به امام حاضر در میان [[مردم]] مانع [[تسلیم شدن]] و بی‌تفاوتی ایشان است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.</ref>. [[منتظران]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} می‌دانند که [[برقراری عدالت]] با [[موعظه]] و [[نصیحت]] حاصل نشده و نیازمند مبارزه با [[قدرت]] طلبان است. [[خداوند متعال]] در [[قرآن]] همراه با [[دعوت]] و نصیحت [[پیامبران]] از مبارزه ایشان با [[طاغوت]] سخن می‌گوید. به همین دلیل اعتقاد به مهدویت سبب حضور در صحنه، تلاش و مبارزه افزون می‌گردد نه بی‌تفاوتی یا تسلیم<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان{{ع}}، ۳۰/۷/۱۳۸۱.</ref>.<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]]، ص۱۹۹ ـ ۲۰۰.</ref>
 
== نشانه‌های ظهور ==
{{اصلی|نشانه‌های ظهور}}
بنابر بعضی از روایات نشانه‌های متعددی پیش از [[ظهور امام عصر]]{{ع}} واقع خواهد شد، ازجمله قیام پرچم‌های سیاهی از ناحیه شرق<ref>ابن‌حماد، الفتن، ۱۳۱؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۲۴.</ref> [[خروج سفیانی]]،<ref>نعمانی، الغیبه، ۱۴۷؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۴۱.</ref> [[دجال]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۱/۲۵۱ و ۲/۵۲۵.</ref> و [[ندای آسمانی]] در [[ماه رمضان]]<ref>صدوق، کمال الدین، ۲/۶۵۰؛ سیوطی، الحاوی للفتاوی، ۲/۷۸.</ref>.<ref>[[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۶۴۰–۶۵۱.</ref>
 
== ویژگی‌های [[حکومت حضرت مهدی]]{{ع}} ==
پایان جریان [[تاریخ]] متعلق به [[متقین]] است. یعنی در ادامه تاریخ ـ در فصلی که معلوم نیست چه مقدار طول بکشد و شاید به اندازه تمام گذشته [[تاریخ]] باشد ـ نظامی [[الهی]] مستقر خواهد شد که در آن:
# هیچ یک از بدی‌ها و شقاوت‌های بشری در سطح [[اجتماعی]] موجود نیست. نه اینکه همه [[انسان‌ها]] به [[فرشته]] تبدیل می‌شوند، بلکه بدین معنا که در سطح جامعه ظلم جمعی بر جمع دیگر نیست.
# انسان‌ها از مواهب طبیعت و [[برکات]] مادی [[زمین]] برخوردار می‌شوند.
# [[اندیشه]] انسان‌ها بارور شده و [[کمالات]] [[اخلاقی]] [[رشد]] می‌یابند.
# [[قدرت]] استفاده از [[قرآن]] و [[سنت]] عمومیت خواهد یافت تا آنجا که [[زنان]] خانه‌نشین بر اساس قرآن و [[روایات]] [[قضاوت]] می‌کنند.
# دولت‌های [[ستمگر]] مرعوب قدرت [[حق]] می‌شوند.
# تمام ویرانه‌های زمین آباد خواهد شد.
# [[مساوات]] [[اقتصادی]]، اجتماعی و اخلاقی برقرار می‌شود، تا آنجا که هیچ [[فقیری]] محتاج [[زکات]] باقی نخواهد ماند<ref>[[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]]، ص۲۰۱.</ref>.
 
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:978964298273.jpg|22px]] [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|'''امامت''']].
# [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']]
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
# [[پرونده:IM009912.jpg|22px]] [[رحمت‌الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله]]، [[مهدویت - ضیائی ارزگانی (مقاله)|مقاله «مهدویت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۹''']]
* [[پرونده:13681057.jpg|22px]] [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|'''دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان''']].
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[عبدالله محمدی|محمدی، عبدالله]]، [[ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری (مقاله)|مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱''']]
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
{{کلام اسلامی}}
{{کلام اسلامی}}
{{امام مهدی}}
{{امامت شناسی}}
[[رده:مهدویت]]
 
[[رده:امام مهدی]]
[[رده:مدخل امامت پاسخ به شبهات کلامی]]
[[رده:مدخل امامت پاسخ به شبهات کلامی]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مدخل موعودنامه]]
[[رده:مقاله‌های اولویت یک]]
[[رده:مقاله‌های اولویت یک]]
<onlyinclude>{{درجه‌بندی
| لینک‌دهی دستی = <!--ندارد، دارد-->ندارد
| رده = <!--ندارد، دارد-->دارد
| جعبه اطلاعات = <!--نه، ندارد، دارد-->نه
| عکس = <!--نه، ندارد، دارد-->ندارد
| ناوبری = <!--ندارد، دارد-->دارد
| رعایت شیوه‌نامه ارجاع = <!--ندارد، دارد-->ندارد
| کپی‌کاری = <!--از چند منبع ، از تک منبع، ندارد-->
| استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ندارد
| ارزیابی=<!--نشده، اولیه، نهایی-->نشده
| ارزیابی نهایی=
| شناسه = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص
| رسا بودن = <!--ندارد، دارد-->ندارد
| جامعیت = <!--ندارد، دارد-->ندارد
| زیاده‌نویسی = <!--دارد، ندارد-->
| تاریخ خوبیدگی =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
| تاریخ برتر شدن =<!--{{subst:#time:xij xiF xiY}}-->
| توضیحات =
}}</onlyinclude>

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۱

اعتقادات شیعه
خداشناسی
توحیدتوحید ذاتیتوحید صفاتیتوحید افعالیتوحید عبادیصفات ذات و صفات فعل
فروعتوسلشفاعتتبرکاستغاثه
عدل الهی
حُسن و قُبحبداءامر بین الامرین
نبوت
عصمت پیامبرانخاتمیتپیامبر اسلاممعجزهعدم تحریف قرآن
امامت
باورهاعصمت امامانولایت تكوینیعلم غیبخلیفة‌اللهغیبتمهدویتانتظار فرجظهوررجعت
امامانامام علیامام حسنامام حسینامام سجادامام باقرامام صادقامام کاظمامام رضاامام جوادامام هادیامام عسکریامام مهدی
معاد
برزخمعاد جسمانیحشرصراطتطایر کتبمیزان
مسائل برجسته
اهل‌بیتچهارده معصومکرامتتقیهمرجعیتولایت فقیه

مهدویت در اصطلاح اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع زندگی بشر را در جهت صلاح و سعادت تغییر می‌دهد که به اعتقاد شیعه، حضرت مهدی(ع) است. بسیاری از ادیان قائل به موعودی آخرالزمانی هستند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی و گناهکاری می‌رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر و برکت می‌آورد. از آثار اعتقاد به مهدویت می‌توان به موضوعاتی همچون: امید؛ تقویت معنویت و پرهیز از تسلیم و بی‌تفاوتی اشاره کرد.

مقدمه

ادیان الهی بر این اعتقادند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی می‌رهاند، که نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است.

قرآن کریم ظهور چنین مصلح نجات‌بخش را، خلافت و وارث صالحان می‌نامد. روایات فراوانی در کتاب‌های اهل سنت و شیعه درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. اعتقاد به مهدویت در طول تاریخ با انحراف‌هایی مواجه شد و عده‌ای اعتقاد به مهدویت را وسیله رسیدن به اهداف خود قرار دادند[۱].

معناشناسی

مهدویت اسم مفعول از ریشه هدایت است و به کسی گفته می‌شود که به رشد و رستگاری هدایت شده است[۲]. مهدویت در اصطلاح عام اعتقاد به منجی‌ای است که تمام اوضاع زندگی بشر را در جهت صلاح و سعادت تغییر می‌دهد[۳]. این منجی به اعتقاد شیعه، مهدی(ع) فرزند امام‌حسن عسکری(ع) است که زنده و غایب است. برخی از اهل سنت نیز اعتقاد به زنده و غایب‌ بودن مهدی دارند[۴]. به اعتقاد شیعه او دوازدهمین امام معصوم(ع) است[۵] و در اعتقاد بیشتر اهل سنت، او خلیفه‌ای از قریش و از نسل رسول خدا(ص) است که در آخرالزمان خروج و زمین را پر از عدل و داد می‌کند[۶].[۷]

پیشینه

ادیان برآن‌اند که سرانجام موعودی ظهور می‌کند که با رسالتی الهی، انسان را از تاریکی ظلم و گمراهی و گناهکاری می‌رهاند و برای زمین و زمینیان خوشبختی و خیر و برکت می‌آورد[۸]. یهودیان این منجی را ماشیح می‌دانند، مسیحیان حضرت عیسی(ع) را منجی و او را «مسیحا» و زرتشتیان او را «سوشیانس» و هندوها آن را «کالکی» و بوداییان آن را «میتریه» یا بودای پنجم می‌نامند[۹]. در برخی ادیان به نشانه‌هایی برای ظهور او اشاره شده است؛ چنان‌که در کتاب مقدس آمده است که او بر ابرهای آسمانی، با قدرت و جلال می‌آید و فرشتگان و برگزیدگان او را همراهی می‌کنند[۱۰].

قرآن کریم ظهور چنین مصلح نجات‌بخشی را «خلافت و وراثت صالحان» می‌نامد و تأیید می‌کند: ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ[۱۱].[۱۲] همچنین روایات فراوانی در کتاب‌های اهل سنت[۱۳] و شیعه[۱۴] درباره این مصلح نجات‌بخش نقل شده است. بر اساس برخی از این روایات، در میثاق ازلی، مهدویت در کنار توحید، رسالت و ولایت مطرح‌شده و بر آن میثاق گرفته شده است[۱۵].

کتاب‌های فراوانی در موضوع مهدی موعود(ع) نوشته شده است. در میان کتاب‌های شیعه می‌توان به الغیبة محمد بن‌ ابراهیم نعمانی، الفصول المختاره محمد بن‌ محمد مفید، الغیبة محمد بن‌ حسن طوسی، الملاحم و الفتن سید بن‌ طاووس، مکیال المکارم میرزا محمد تقی اصفهانی، منتخب الأثر لطف‌الله صافی گلپایگانی، المعجم الموضوعی لأحادیث الامام المهدی(ع) علی کورانی و الامام المهدی(ع) عند اهل السنة مهدی فقیه ایمانی. در میان کتاب‌های اهل سنت می‌توان به المهدی ابی‌داوود، المهدی ابن‌قیم جوزی، العرف الوردی فی اخبار المهدی سیوطی و القول المختصر فی علامات المهدی ابن‌حجر اشاره کرد[۱۶].

ویژگی‌های منتظران

در روایات ویژگی‌هایی برای منتظران در دوران غیبت بیان شده است، از جمله:

  1. معرفت به امام زمان(ع)[۱۷]؛
  2. آمادگی، پویایی و تلاش برای جهاد و شهادت[۱۸]؛
  3. پایداری در محبت اهل بیت(ع)[۱۹]؛
  4. تخلّق به کرامت‌های اخلاقی و ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم[۲۰]؛
  5. دستگیری از ضعیفان و فقیران[۲۱]؛
  6. صبر بر سختی‌های دوران غیبت[۲۲]؛
  7. دعا برای فرج[۲۳].[۲۴]

آثار اعتقاد به مهدویت

برخی از آثار اعتقاد به مهدویت عبارت است از:

  1. امید: امید حاصل از اعتقاد به حضرت مهدی(ع) همچون روح در کالبد و خون در بدن سبب حیات امت‌ها و خسته نشدن ایشان از تلاش و مبارزه می‌شود[۲۵]. شیعیان با اعتقاد به اینکه امام مهدی در بین مردم زنده بوده و دردهای ایشان را احساس می‌کند از سطح امید به یک آرزوی موهوم فاصله گرفته و در انتظار واقعیتی عینی هستند[۲۶].
  2. تقویت معنویت: مشخص بودن کامل نام و خصوصیات فردی حضرت مهدی(ع) برای شیعیان زمینه‌ساز ارتباط معنوی، توجه و توسل دائمی و مستمر به ایشان گردیده و این امر به گسترش معنویت در آحاد جامعه می‌انجامد[۲۷]. انسان معتقد به امام زمان(ع) چون با مرکز تفضّلات الهی و کانون شعاع رحمت حق، رابطه‌ای روحی برقرار می‌کند، توفیق بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج معنوی و تقرب إلی الله دارد.
  3. پرهیز از تسلیم و بی‌تفاوتی: اعتقاد به امام حاضر در میان مردم مانع تسلیم شدن و بی‌تفاوتی ایشان است[۲۸]. منتظران حضرت مهدی(ع) می‌دانند که برقراری عدالت با موعظه و نصیحت حاصل نشده و نیازمند مبارزه با قدرت طلبان است. خداوند متعال در قرآن همراه با دعوت و نصیحت پیامبران از مبارزه ایشان با طاغوت سخن می‌گوید. به همین دلیل اعتقاد به مهدویت سبب حضور در صحنه، تلاش و مبارزه افزون می‌گردد نه بی‌تفاوتی یا تسلیم[۲۹].[۳۰]

نشانه‌های ظهور

بنابر بعضی از روایات نشانه‌های متعددی پیش از ظهور امام عصر(ع) واقع خواهد شد، ازجمله قیام پرچم‌های سیاهی از ناحیه شرق[۳۱] خروج سفیانی،[۳۲] دجال[۳۳] و ندای آسمانی در ماه رمضان[۳۴].[۳۵]

ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(ع)

پایان جریان تاریخ متعلق به متقین است. یعنی در ادامه تاریخ ـ در فصلی که معلوم نیست چه مقدار طول بکشد و شاید به اندازه تمام گذشته تاریخ باشد ـ نظامی الهی مستقر خواهد شد که در آن:

  1. هیچ یک از بدی‌ها و شقاوت‌های بشری در سطح اجتماعی موجود نیست. نه اینکه همه انسان‌ها به فرشته تبدیل می‌شوند، بلکه بدین معنا که در سطح جامعه ظلم جمعی بر جمع دیگر نیست.
  2. انسان‌ها از مواهب طبیعت و برکات مادی زمین برخوردار می‌شوند.
  3. اندیشه انسان‌ها بارور شده و کمالات اخلاقی رشد می‌یابند.
  4. قدرت استفاده از قرآن و سنت عمومیت خواهد یافت تا آنجا که زنان خانه‌نشین بر اساس قرآن و روایات قضاوت می‌کنند.
  5. دولت‌های ستمگر مرعوب قدرت حق می‌شوند.
  6. تمام ویرانه‌های زمین آباد خواهد شد.
  7. مساوات اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی برقرار می‌شود، تا آنجا که هیچ فقیری محتاج زکات باقی نخواهد ماند[۳۶].

منابع

پانویس

  1. ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
  2. طریحی، مجمع البحرین، ۱/۴۷۵؛ زبیدی، تاج العروس، ۲۰/۳۳۲.
  3. مطهری، مجموعه آثار، ۳/۳۵۶.
  4. شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول(ص)، ۴۸۰؛ مجلسی، بحار الانوار، ۵۱/۱۱۴؛ قرشی، حیاة الامام المنتظر(ع) المصلح الاعظم، ۲۳۹–۲۴۹؛ امینی، دادگستر جهان، ۱۱۸–۱۲۰؛ طالقانی، آینده بشریت، ۲۴.
  5. صدوق، کمال الدین، ۱/۳۳؛ طوسی، ۱۶۵.
  6. ابن‌حجر، لسان المیزان، ۶/۵۱–۵۲؛ سیوطی، العرف الوردی، ۲۲؛ سفارینی، لوامع الانوار البهیه، ۲/۱۲۷.
  7. ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۴۶-۴۸.
  8. کتاب مقدس، انجیل، یوحنا، ب۵، ۲۷–۳۰؛ متی، ب۵، ۳–۱۱؛ کتاب مقدس، تورات، مزامیر، ب۳۷، ۹–۱۸؛ اشعیا، ب۱۱.
  9. آصف‌آگاه، سوشیانت منجی ایرانویج، ۱۳؛ شاکری، منجی در ادیان، ۲۳۲.
  10. متی، ب۲۴، ۲۹–۳۱.
  11. «و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.
  12. قمی، تفسیر القمی، ۲/۷۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ۱۳/۲۸۸ و ۱۴/۱۷۰.
  13. احمد بن‌حنبل، مسند، ۱/۹۹ و ۲/۴۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۲/۵۵ و ۷۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۶/۴۷ و ۵۷–۵۸؛ أبی‌داوود، سنن ابی‌داوود، ۲/۳۰۹–۳۱۱.
  14. نهج البلاغه، خ۱۰۲، ۱۳۹؛ کلینی، الکافی، ۲/۸.
  15. کلینی، الکافی، ۲/۸.
  16. ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
  17. کلینی، الکافی، ۱/۳۷۱.
  18. نعمانی، الغیبه، ۳۲۰.
  19. خزاز، کفایة الأثر فی النص علی الائمة الاثنی‌عشر، ۲۶۹–۲۷۰.
  20. نعمانی، الغیبه، ۲۰۰.
  21. (طبری، محمد، بشارة المصطفی، ۱۱۳.
  22. صدوق، کمال الدین، ۱/۳۱۷.
  23. صدوق، کمال الدین، ۲/۴۸۵.
  24. ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
  25. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.
  26. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۷/۵/۱۳۸۷.
  27. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.
  28. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۱۷/۱۰/۱۳۷۴.
  29. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۳۰/۷/۱۳۸۱.
  30. محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱، ص۱۹۹ ـ ۲۰۰.
  31. ابن‌حماد، الفتن، ۱۳۱؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۲۴.
  32. نعمانی، الغیبه، ۱۴۷؛ سیوطی، العرف الوردی، ۱۴۱.
  33. صدوق، کمال الدین، ۱/۲۵۱ و ۲/۵۲۵.
  34. صدوق، کمال الدین، ۲/۶۵۰؛ سیوطی، الحاوی للفتاوی، ۲/۷۸.
  35. ضیائی ارزگانی، رحمت‌الله، مقاله «مهدویت»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۶۴۰–۶۵۱.
  36. محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱، ص۲۰۱.