ویژگی‌های حکومت امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۴: خط ۷۴:
::::#[[عدل]] جهانی [[حضرت مهدی]] است، که تنها در جامعه‌ای که او تشکیل می‌دهد و خود در رأس آن قرار دارد و تنها به قانون الهی عمل می‌شود، [[عدل]] با تمام ابعادش پیاده و عمل می‌شود، لذا چنانکه [[حکومت]] او جهانی است، [[عدل]] او نیز گسترده و جهانی است و در [[روایات]] وارده به این شاخصه بیشتر توجه شده و مکرر فرموده‌اند که: ({{عربی|"يَمْلَأُ اللَّهُ‏ الْأَرْضَ‏ قِسْطاً وَ عَدْلًا"}}). اینک به برخی [[روایات]] در این مورد اشاره می‌کنیم: [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "مژده می‌دهم شما را به [[مهدی]] که او در [[امت]] من، به هنگام [[اختلاف]] و سختی‌ها برانگیخته می‌شود، پس [[زمین]] را پر از [[قسط]] و [[عدل]] می‌‌سازد همانطوری که از [[جور]] و [[ستم]] پر شده باشد. ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[راضی]] می‌شوند، و [[مال]] را در بین [[مردم]] به طور مساوی تقسیم می‌نماید و [[خدا]] دل‌های [[امت]] [[محمد]]{{صل}} را از [[بی‌نیازی]] پر می‌کند و همه را [[عدل]] را [[عدل]] او فرا می‌گیرد"<ref> {{عربی|"أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يَمْلَأُ الأَرْضَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً و ظُلْماً يَرْضَى عَنْهُ سُكَّانُ السَّمَاءِ وَ الأْرْضِ يُقْسِّمُ الْمَالَ صَحاحاً فَقَالَ رَجُلٌ مَا مَعْنَى صَحَاحاً؟ قالَ: بِالسَّوِيَّةِ بَيْنَ النَّاسِ وَ يَمْلَأُ قُلُوبَ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ {{صل}} غِنًى وَ يَسَعُهُمْ عَدْلُهُ..."}}؛ منتخب الاثر، ص ۱۴۷.</ref>؛ در [[روایت]] دیگر فرموده است: "بیرون میأید مردی از [[اهل بیت]] من که اسمش اسم من و خلقش خلق من است پس [[زمین]] را از [[عدل و قسط]] پر می‌کند، چنانکه از [[جور]] و [[ظلم]] پر شده باشد"<ref>{{عربی|"يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ يُوَاطِئُ‏ اسْمُهُ اسْمِي وَ خَلْقُهُ خَلْقِي يَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا"}}؛ منتخب الاثر، ص ۱۷۹.</ref>؛ در [[حدیث]] دیگر فرموده است: "اگر از [[دنیا]] باقی نماند، مگر یک روز، [[خداوند]] آن روز را طولانی گرداند، تا مردی از [[فرزندان]] من بیرون آید و ظاهر شود، پس [[دنیا]] را پر [[عدل و قسط]] نماید، چنانکه از [[جور]] و [[ستم]] پر شده باشد"<ref>{{عربی|"لَوْ لَمْ‏ يَبْقَ‏ مِنَ‏ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}</ref> به هر حال، [[روایات]] در گسترش [[عدل]] در [[حکومت]] [[حضرت مهدی]] چنان زیاد است که همه جا را فراگیرد و احدی بر دیگری [[ستم]] نکند. ما را همین چند [[حدیث]] در این مختصر کافی است. اهل تحقیق می‌توانند به کتاب‌هایی از قبیل بحارالأنوار مجلسی و منتخب الأثر صافی و اثبات الهدی و... مراجعه نمایند»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۳۳ - ۳۳۴.</ref>.
::::#[[عدل]] جهانی [[حضرت مهدی]] است، که تنها در جامعه‌ای که او تشکیل می‌دهد و خود در رأس آن قرار دارد و تنها به قانون الهی عمل می‌شود، [[عدل]] با تمام ابعادش پیاده و عمل می‌شود، لذا چنانکه [[حکومت]] او جهانی است، [[عدل]] او نیز گسترده و جهانی است و در [[روایات]] وارده به این شاخصه بیشتر توجه شده و مکرر فرموده‌اند که: ({{عربی|"يَمْلَأُ اللَّهُ‏ الْأَرْضَ‏ قِسْطاً وَ عَدْلًا"}}). اینک به برخی [[روایات]] در این مورد اشاره می‌کنیم: [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "مژده می‌دهم شما را به [[مهدی]] که او در [[امت]] من، به هنگام [[اختلاف]] و سختی‌ها برانگیخته می‌شود، پس [[زمین]] را پر از [[قسط]] و [[عدل]] می‌‌سازد همانطوری که از [[جور]] و [[ستم]] پر شده باشد. ساکنان [[آسمان]] و [[زمین]] از او [[راضی]] می‌شوند، و [[مال]] را در بین [[مردم]] به طور مساوی تقسیم می‌نماید و [[خدا]] دل‌های [[امت]] [[محمد]]{{صل}} را از [[بی‌نیازی]] پر می‌کند و همه را [[عدل]] را [[عدل]] او فرا می‌گیرد"<ref> {{عربی|"أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يَمْلَأُ الأَرْضَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً و ظُلْماً يَرْضَى عَنْهُ سُكَّانُ السَّمَاءِ وَ الأْرْضِ يُقْسِّمُ الْمَالَ صَحاحاً فَقَالَ رَجُلٌ مَا مَعْنَى صَحَاحاً؟ قالَ: بِالسَّوِيَّةِ بَيْنَ النَّاسِ وَ يَمْلَأُ قُلُوبَ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ {{صل}} غِنًى وَ يَسَعُهُمْ عَدْلُهُ..."}}؛ منتخب الاثر، ص ۱۴۷.</ref>؛ در [[روایت]] دیگر فرموده است: "بیرون میأید مردی از [[اهل بیت]] من که اسمش اسم من و خلقش خلق من است پس [[زمین]] را از [[عدل و قسط]] پر می‌کند، چنانکه از [[جور]] و [[ظلم]] پر شده باشد"<ref>{{عربی|"يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ يُوَاطِئُ‏ اسْمُهُ اسْمِي وَ خَلْقُهُ خَلْقِي يَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا"}}؛ منتخب الاثر، ص ۱۷۹.</ref>؛ در [[حدیث]] دیگر فرموده است: "اگر از [[دنیا]] باقی نماند، مگر یک روز، [[خداوند]] آن روز را طولانی گرداند، تا مردی از [[فرزندان]] من بیرون آید و ظاهر شود، پس [[دنیا]] را پر [[عدل و قسط]] نماید، چنانکه از [[جور]] و [[ستم]] پر شده باشد"<ref>{{عربی|"لَوْ لَمْ‏ يَبْقَ‏ مِنَ‏ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"}}</ref> به هر حال، [[روایات]] در گسترش [[عدل]] در [[حکومت]] [[حضرت مهدی]] چنان زیاد است که همه جا را فراگیرد و احدی بر دیگری [[ستم]] نکند. ما را همین چند [[حدیث]] در این مختصر کافی است. اهل تحقیق می‌توانند به کتاب‌هایی از قبیل بحارالأنوار مجلسی و منتخب الأثر صافی و اثبات الهدی و... مراجعه نمایند»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۳۳ - ۳۳۴.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛}}
{{جمع شدن|۴. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛}}
[[پرونده:151864.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[عباس رحیمی]]]]
[[پرونده:151864.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[عباس رحیمی]]]]
خط ۸۴: خط ۸۵:
:::::#[[اجرای عدالت]] از ویژگی‌های بارز [[حکومت مهدی]] {{ع}} است؛ به گونه‌ای که در عالم نظیرش یافت نمی‌شود: {{عربی|"يَمْلَأُ الْأَرْضَ‌ قِسْطاً وَ عَدْلاً"}}<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۸۳.</ref>؛ [[زمین]] را از [[عدالت]] پر می‌گرداند»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۶۰.</ref>.
:::::#[[اجرای عدالت]] از ویژگی‌های بارز [[حکومت مهدی]] {{ع}} است؛ به گونه‌ای که در عالم نظیرش یافت نمی‌شود: {{عربی|"يَمْلَأُ الْأَرْضَ‌ قِسْطاً وَ عَدْلاً"}}<ref>مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۸۳.</ref>؛ [[زمین]] را از [[عدالت]] پر می‌گرداند»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۶۰.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین امامی میبدی؛}}
{{جمع شدن|۵. حجت الاسلام و المسلمین امامی میبدی؛}}
[[پرونده:13681144.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی رضا امامی میبدی]]]]
[[پرونده:13681144.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[علی رضا امامی میبدی]]]]
خط ۱۰۵: خط ۱۰۷:
::::::این بود بعضی از ویژگی‌‌های [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[عصر ظهور]] که از بیانات [[علامه]] استفاده می‌‌شود، البته خصوصیات دیگری نیز در کتاب‌های مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است که در [[کلام]] ایشان نیامده و ما نیز از ذکر آنها پرهیز می‌‌کنیم<ref>ر.ک به: کتاب امام مهدی {{ع}} موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.</ref>»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۶۶-۲۷۲.</ref>.
::::::این بود بعضی از ویژگی‌‌های [[حکومت]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[عصر ظهور]] که از بیانات [[علامه]] استفاده می‌‌شود، البته خصوصیات دیگری نیز در کتاب‌های مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است که در [[کلام]] ایشان نیامده و ما نیز از ذکر آنها پرهیز می‌‌کنیم<ref>ر.ک به: کتاب امام مهدی {{ع}} موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.</ref>»<ref>[[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۲۶۶-۲۷۲.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
 
{{جمع شدن|۶. حجت الاسلام و المسلمین سبحانی‌نیا؛}}
[[پرونده:11386.jpg|بندانگشتی|right|100px|[[محمد سبحانی‌نیا]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[محمد سبحانی‌نیا]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«بارزترین و مهم‌ترین پیامد و نتیجه [[دولت مهدوی]]{{ع}} گسترش جهانی [[قسط]] و [[عدل]] و رفع [[بی‌عدالتی]] و [[ستم]] است. آن‌چه در اولین لحظه از نام [[مبارک]] او به ذهن خطور می‌‌کند، [[عدل]] اوست. در ۱۴۸ [[حدیث]] از [[پیشوایان معصوم]]{{عم}}، این مضمون آمده است که: {{متن حدیث|يَمْلَأَهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً}}<ref>ر.ک: منتخب الاثر، ج۲، ص۲۲۲-۲۳۵.</ref> [[رسول خدا]] {{صل}} در [[حدیثی]] فرموده است: شما را به [[مهدی]]{{ع}} مژده می‌دهم. او آنگاه که [[مردمان]] با هم [[اختلاف]] یابند و [[ناامنی‌ها]] و دل‌نگرانی‌ها آنان را دربرگیرد، بپاخیزد و [[عدل و داد]] را در [[دنیایی]] که آکنده از [[ظلم و ستم]] شده، می‌‌گستراند و [[اموال]] ([[دارایی‌ها]] و امکانات [[اقتصادی]]) را بین همه به درستی تقسیم می‌‌کند و این چنین است که اهل [[آسمان]] و ساکنان [[زمین]] از او [[خشنود]] می‌‌شوند<ref>{{متن حدیث|أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يُبْعَثُ‏ فِي‏ أُمَّتِي‏ عَلَى‏ اخْتِلَافٍ‏ مِنَ‏ النَّاسِ‏ وَ زَلَازِلَ‏ فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ السَّمَاءِ وَ سَاكِنُ الْأَرْضِ}}؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۴.</ref>. دامنه [[عدالت]] او تا اقصی نقاط منازل و زوایای ناپیدای [[جامعه]]، گسترش می‌‌یابد. با [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} و استقرار [[حکومت]] آن [[حضرت]]، [[عدالت]] بر تمام روابط موجود در [[جوامع انسانی]] [[حاکم]] شده و ساحت‌های مختلف حیات [[بشر]]، رنگ [[عدل و قسط]] به خود می‌‌گیرد. به بیان دیگر، [[عدالت مهدوی]] همه حوزه‌های [[فرهنگی]]، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]] و [[حقوقی]] را شامل می‌‌شود»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۹-۱۲۰.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
 
{{جمع شدن|۷. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛}}
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
[[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۱۱۵: خط ۱۲۴:
::::::این نظام‏ها و جریان‌‏های ضد بشری، هنگامی پایان می‌‏یابند که [[حکومت]] و [[قدرت سیاسی]] و نظامی [[جامعه]]، به دست طبقات محروم و [[مستضعف]] سپرده شود. [[دفاع]] از [[حقوق]] پایمال شده فرودستان و [[مستضعفان]]، آن‏گاه امکان دارد که [[حاکمیت]] به دست آنان سپرده شود. هر حکومتی- هرچه [[صالح]] باشد- نمی‌‏تواند [[حقوق]] محرومان را به آنان بازگرداند؛ مگر این‏که خود از این طبقه باشد و دردهای این طبقه را با تمام وجود خویش لمس کرده باشد. از این‌‏رو، باید [[مستضعفان]] [[حاکمیت]] یابند و این از شاخه‏‌های اصلی [[اجرای عدالت]] مطلق است<ref>  محمد حکیمی، عصر زندگی، ص ۱۷۴- ۱۶۵) با تصرف</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۸۸ - ۱۹۱.</ref>.
::::::این نظام‏ها و جریان‌‏های ضد بشری، هنگامی پایان می‌‏یابند که [[حکومت]] و [[قدرت سیاسی]] و نظامی [[جامعه]]، به دست طبقات محروم و [[مستضعف]] سپرده شود. [[دفاع]] از [[حقوق]] پایمال شده فرودستان و [[مستضعفان]]، آن‏گاه امکان دارد که [[حاکمیت]] به دست آنان سپرده شود. هر حکومتی- هرچه [[صالح]] باشد- نمی‌‏تواند [[حقوق]] محرومان را به آنان بازگرداند؛ مگر این‏که خود از این طبقه باشد و دردهای این طبقه را با تمام وجود خویش لمس کرده باشد. از این‌‏رو، باید [[مستضعفان]] [[حاکمیت]] یابند و این از شاخه‏‌های اصلی [[اجرای عدالت]] مطلق است<ref>  محمد حکیمی، عصر زندگی، ص ۱۷۴- ۱۶۵) با تصرف</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۱۸۸ - ۱۹۱.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۷. حجت الاسلام و المسلمین اسکندری؛}}
 
{{جمع شدن|۸. حجت الاسلام و المسلمین اسکندری؛}}
[[پرونده:13681243.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[رضا اسکندری]]]]
[[پرونده:13681243.jpg|بندانگشتی|100px|right|[[رضا اسکندری]]]]
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[رضا اسکندری]]'''، در کتاب ''«[[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[رضا اسکندری]]'''، در کتاب ''«[[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۱۲۴: خط ۱۳۴:
:::::*'''ویژگی پنجم''': ویژگی پنجم [[حکومت امام زمان]]{{ع}} این است که [[اسلام]] را در ابعاد مختلف [[زندگی]] [[مردم]] وارد می‌کند؛ یعنی [[اجرای احکام]] [[اسلام]] در ابعاد مختلف [[زندگی]] و آن هم در تمام [[جهان]]؛ یعنی [[اداره]] [[جهان]] به وسیله [[احکام اسلام]]»<ref>[[رضا اسکندری|اسکندری، رضا]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۹۴.</ref>.
:::::*'''ویژگی پنجم''': ویژگی پنجم [[حکومت امام زمان]]{{ع}} این است که [[اسلام]] را در ابعاد مختلف [[زندگی]] [[مردم]] وارد می‌کند؛ یعنی [[اجرای احکام]] [[اسلام]] در ابعاد مختلف [[زندگی]] و آن هم در تمام [[جهان]]؛ یعنی [[اداره]] [[جهان]] به وسیله [[احکام اسلام]]»<ref>[[رضا اسکندری|اسکندری، رضا]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص ۱۹۴.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۸. آقای دکتر شفیعی سروستانی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}}
 
{{جمع شدن|۹. آقای دکتر شفیعی سروستانی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛}}
[[پرونده:13681061.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]]]
[[پرونده:13681061.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]]]
::::::آقای دکتر '''[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]'''، در کتاب ''«[[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::آقای دکتر '''[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]'''، در کتاب ''«[[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]»'' در این‌باره گفته است:
خط ۱۳۸: خط ۱۴۹:
::::::[[امام خمینی]] در بیان مفهوم واقعی عدالتی که به دست توانای [[امام مهدی]] {{ع}} تحقق می‌یابد و سراسر [[زمین]] را فرا می‌گیرد، می‌فرماید: قضیه [[غیبت حضرت صاحب]]، قضیه مهمی است که به ما مسائلی می‌فهماند، من جمله اینکه برای یک همچو کار بزرگی که در تمام [[دنیا]] [[عدالت]] به معنای واقعی [[اجرا]] بشود، در تمام [[بشر]] نبوده کسی الا [[مهدی موعود]] {{ع}} که [[خدای تبارک و تعالی]] او را [[ذخیره]] کرده است برای [[بشر]]. هر یک از [[انبیا]] که آمدند، برای [[اجرای عدالت]] آمدند و مقصدشان هم این بود که [[اجرای عدالت]] را در همه عالم بکنند، لکن موفق نشدند. حتی [[رسول]] ختمی [[مرتبت]] {{صل}} که برای [[اصلاح]] [[بشر]] آمده بود و برای [[اجرای عدالت]] آمده بود و برای [[تربیت بشر]] آمده بود، باز در زمان خودشان موفق نشدند به این معنا... وقتی که ایشان [[ظهور]] کنند - ان شاءالله [[خداوند]] تعجیل کند در [[ظهور]] او - تمام [[بشر]] را از [[انحطاط]] بیرون می‌آورد، تمام کجی‌ها را راست می‌کند. {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}. همچو نیست که این [[عدالت]] همان که ماها از آن می‌فهمیم، که به یک [[حکومت]] عادلی باشد که دیگر [[جور]] نکند آن، این هست اما خیر، بالاتر از این معناست معنی {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}. الان [[زمین]] - و بعد از این، از این هم بدتر شاید بشود - پر از [[جور]] است. تمام نفوسی که هستند [[انحرافات]] در آنها هست، حتی [[نفوس]] اشخاص کامل هم در آن انحرافاتی هست ولو خودش نداند. در اخلاق‌ها، [[انحراف]] هست؛ در [[عقاید]]، [[انحراف]] هست؛ در [[اعمال]]، [[انحراف]] هست و در کارهایی هم که [[بشر]] می‌کند، انحرافاتی معلوم است و ایشان مأمورند برای اینکه تمام این کجی‌ها را مستقیم کنند و تمام این [[انحرافات]] را برگردانند به [[اعتدال]] که واقعا [[صدق]] بکند: {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}<ref>صحیفه نور، ج ۱۲، صص ۲۰۷ - ۲۰۹.</ref>»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۱۵۴.</ref>.
::::::[[امام خمینی]] در بیان مفهوم واقعی عدالتی که به دست توانای [[امام مهدی]] {{ع}} تحقق می‌یابد و سراسر [[زمین]] را فرا می‌گیرد، می‌فرماید: قضیه [[غیبت حضرت صاحب]]، قضیه مهمی است که به ما مسائلی می‌فهماند، من جمله اینکه برای یک همچو کار بزرگی که در تمام [[دنیا]] [[عدالت]] به معنای واقعی [[اجرا]] بشود، در تمام [[بشر]] نبوده کسی الا [[مهدی موعود]] {{ع}} که [[خدای تبارک و تعالی]] او را [[ذخیره]] کرده است برای [[بشر]]. هر یک از [[انبیا]] که آمدند، برای [[اجرای عدالت]] آمدند و مقصدشان هم این بود که [[اجرای عدالت]] را در همه عالم بکنند، لکن موفق نشدند. حتی [[رسول]] ختمی [[مرتبت]] {{صل}} که برای [[اصلاح]] [[بشر]] آمده بود و برای [[اجرای عدالت]] آمده بود و برای [[تربیت بشر]] آمده بود، باز در زمان خودشان موفق نشدند به این معنا... وقتی که ایشان [[ظهور]] کنند - ان شاءالله [[خداوند]] تعجیل کند در [[ظهور]] او - تمام [[بشر]] را از [[انحطاط]] بیرون می‌آورد، تمام کجی‌ها را راست می‌کند. {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}. همچو نیست که این [[عدالت]] همان که ماها از آن می‌فهمیم، که به یک [[حکومت]] عادلی باشد که دیگر [[جور]] نکند آن، این هست اما خیر، بالاتر از این معناست معنی {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}. الان [[زمین]] - و بعد از این، از این هم بدتر شاید بشود - پر از [[جور]] است. تمام نفوسی که هستند [[انحرافات]] در آنها هست، حتی [[نفوس]] اشخاص کامل هم در آن انحرافاتی هست ولو خودش نداند. در اخلاق‌ها، [[انحراف]] هست؛ در [[عقاید]]، [[انحراف]] هست؛ در [[اعمال]]، [[انحراف]] هست و در کارهایی هم که [[بشر]] می‌کند، انحرافاتی معلوم است و ایشان مأمورند برای اینکه تمام این کجی‌ها را مستقیم کنند و تمام این [[انحرافات]] را برگردانند به [[اعتدال]] که واقعا [[صدق]] بکند: {{متن حدیث|يَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ جَوْراً}}<ref>صحیفه نور، ج ۱۲، صص ۲۰۷ - ۲۰۹.</ref>»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۱۵۴.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}
{{جمع شدن|۹. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}
 
{{جمع شدن|۱۰. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛}}
[[پرونده:1368303.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]]
[[پرونده:1368303.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]]]
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:

نسخهٔ ‏۱۴ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۴۵

الگو:پرسش غیرنهایی

ویژگی‌های حکومت امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / ویژگی‌های حکومت امام مهدی
مدخل اصلیحکومت مستضعفان

ویژگی‌های حکومت امام مهدی(ع) چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

  • برخی از ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی را بیان کنید؟

پاسخ نخست

سید منذر حکیم
آیت الله سید منذر حکیم در کتاب «پیشوایان هدایت، ج۱۴» در اين باره گفته است:
  1. ﴿يُرِيدُونَ أَن يُطْفِؤُواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَن يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ آن‌ها می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند؛ ولی خدا جز این نمی‌خواهد که نور خود را کامل کند، هر چند کافران ناخشنود باشند!* او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته‌باشند[۱].
  2. ﴿يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ * هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛ آنان می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولی خدا نور خود را کامل می‌کند هر چند کافران خوش نداشته باشند!* او کسی است که رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند[۲].
  3. ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا؛ او کسی است که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاده تا آن را بر همه ادیان پیروز کند؛ و کافی است که خدا گواه این موضوع باشد[۳].
مفسران مذاهب مختلف اسلامی تصریح کرده‌اند که این وعده محقق‌الوقوع فقط در زمان مهدی موعود به تحقق می‌رسد؛ آنجا که اسلام بر همه ادیان برتری پیدا کرده شرق و غرب را فرا خواهد گرفت‌[۴]. و دولت جهانی اسلام برپا می‌شود؛ زیرا مراد از واژه اظهار در آیات قرآن، پیروزی و استیلا است نه این‌که صرفاً با دلایل و براهین تنها در عرصه نظری پیروز می‌گردد، چرا که چنین پیروزی همیشه برای اسلام فراهم بوده است و بشارت خداوند بر امری تعلق می‌گیرد که در آینده واقع خواهد شد. فخر رازی هم در تفسیر خود به همین مطلب استدلال کرده است‌[۵].
  1. ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛ و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد[۶].
  2. ﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ؛ خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین جانشین قرار دهد؛ همان گونه که کسانی را که پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد، و آن دینی را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنی‌ مبدل گرداند، [تا] مرا عبادت کنند و چیزی را با من شریک نگردانند، و هر کس پس از آن به کفر گراید؛ آنانند که نافرمانند[۷].
  3. ﴿الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاة وَآتَوُا الزَّكَاة وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَة الأُمُورِ؛ همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به کارهای پسندیده وامی‌دارند، و از کارهای ناپسند باز می‌دارند، و فرجام همه کارها از آنِ خداست"[۸]. اولین آیه مبارک خبر می‌دهد که قضای حتمی الهی، پاداش التزام به خط ایمان و نیکی - گذشته از پاداش اخروی - پاداشی دنیوی است که همان وراثت زمین و حکومت بر آن باشد؛ آنجا که همواره در دنیا و آخرت پایان کار را از آن پرهیزگاران دانسته است‌[۹]، آیه دوم بر این نکته تصریح می‌نماید که آنان که خداوند متعال حتماً آنان را در زمین جانشین قرار خواهد داد، از میان مسلمانان، کسانی هستند که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند؛ کسانی که در زمین مورد استضعاف واقع شده اجازه عبادت آزادانه به آن‌ها داده نمی‌شد. آیه مزبور بر این نکته تأیید می‌نماید که این افراد، به دینی که خداوند متعال برای آنان خواسته است گردن می‌نهند. چنان‌که از تدبر در این دو آیه بر می‌آید هر دو آیه در باره عصر ظهور مهدوی بحث می‌کنند[۱۰].
در چنین زمانی هیچ حجت و بهانه‌ای برای کسانی که راه کفر را برگزینند باقی نمی‌ماند و به تعبیر آیه: ﴿فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ آنانند که نافرمانند. زیرا با وجود فراهم بودن همه شرایط لازم برای رفتن به راه مستقیم، از آن رویگردان شده‌اند و این یکی دیگر از ویژگی‌های عصر مهدی منتظر (ع) و توجیه کننده اخباری است که از شدت عمل آن حضرت با منحرفان سخن گفته‌اند.
  • تحقق هدف مورد نظر از خلقت نوع بشر: خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإِنسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ؛ و جن و انس را نیافریدم جز برای آن‌که مرا بپرستند[۱۱].
این آیه شریف بر انحصار هدف از خلقت انسان در عبادت خداوند متعال‌ دارد[۱۲]، این همان چیزی است که از نظر فردی و اجتماعی در سایه دولت مهدی موعود (ع) به کاملترین شکل محقق خواهد شد و در بخش گذشته نیز به آن اشاره کردیم.
شهید سید محمد صدر بحثی تفسیری عقیدتی را عنوان کرده است که در آن برای اثبات حتمی بودن ظهور دولت مهدی موعود (ع) به همین آیه استناد کرده است‌[۱۳]. و از آنجا که تخلف مخلوق از هدف خلقتش محال است، تحقق این هدف امری حتمی است. آیه مزبور نیز در رابطه با این هدف، از نوع بشر صحبت کرده است که عبادت حقیقی در عرصه فرد و اجتماع در کل این نوع محقق خواهد گردید و این امری است که در طول تاریخ حیات انسان بر کره زمین یعنی از زمانی که اولین انسان بر این کره نازل گردید تا کنون محقق نشده است. پس باید معتقد باشیم که این امر حتماً در آینده محقق خواهد شد؛ در دولتی الهی که جامعه توحیدی صالحی را ایجاد کند که عبادت کننده خدا باشد؛ خدایی که تنها است و هیچ شریکی ندارد. این همان دولت مهدوی است که آیات کریم و به آن اشاره داشته و روایات شریف منقول از فریقین که پیشتر گذشت بر آن تصریح دارند.
  • از میان رفتن ارتداد از دین حق‌: خداوند متعال می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّة عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلاَ يَخَافُونَ لَوْمَة لائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاء وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر کس از شما از دین خود برگردد، به زودی خدا گروهی [دیگر] را می‌آورد که آنان را دوست می‌دارد و آنان [نیز] او را دوست دارند. [اینان‌] با مؤمنان، فروتن، [و] بر کافران سرفرازند. در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی‌ترسند. این فضل خداست. آن را به هر که بخواهد می‌دهد، و خدا گشایشگر دانا است‌[۱۴].
مرحوم علامه طباطبایی برای اثبات این‌که این آیه از عصر ظهور مهدوی سخن می‌گوید و منظور از ارتداد از دین حق در این آیه باقی بودن بر ظواهر اسلام و در عین حال علاقه‌مندی به یهود و نصاری و پیروی از آنان در نحوه زندگی در شئون مختلف آن است که امروزه شاهد آن هستیم، بحثی تفسیری قرآنی روایی عنوان کرده است با این مضمون که این همان ارتدادی است که آیات قبل از این آیه، از آن نهی کرده‌اند؛ آیاتی که از انحرافی سخن به میان می‌آورند که قبل از پیروزی مهدوی دامنگیر جهان اسلام می‌شود[۱۵].
بنا بر این از ویژگی‌های عصر دولت مهدوی از میان رفتن ارتداد از دین حق یا پیروی از یهود و نصاری در نحوه زندگی و بازگرداندن مسلمانان به طریقه اسلامی در شئون مختلف زندگی است، و این دقیقاً با سایر خصوصیات عصر مهدوی که آیات سابقه بر آن دلالت دارند، تطبیق می‌کند»[۱۶].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. توبه، ۳۲ و ۳۳.
  2. صف، ۸ و ۹.
  3. فتح، ۲۸.
  4. تفسیر قرطبی ۸، ۱۲، تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰، روایات از طرق اهل بیت (ع) نیز در رابطه با اختصاص تحقق این وعده به عصر مهدی موعود بسیار زیاد است.
  5. تفسیر کبیر ۱۶، ۴۰.
  6. انبیا، ۱۰۵.
  7. نور، ۵۵.
  8. حج، ۴۱.
  9. تفسیر المیزان ۱۴، ۳۲۹- ۳۳۱.
  10. مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر المیزان سایر اقوال را که مفسران در این باب آورده‌اند مورد موشکافی قرار داده و ثابت کرده است که این نظریات با دلالات آیه‌ای که نمی‌توان جز بر دولت مهدوی تفسیرش کرد هماهنگی ندارد. ر.ک: المیزان ۱۵، ۱۵۱- ۱۵۷.
  11. ذاریات، ۵۶.
  12. تفسیر المیزان ۱۸، ۳۸۶- ۳۸۹.
  13. تاریخ الغیبة الکبری، ۲۳۳ به بعد.
  14. مائدة، ۵۴.
  15. تفسیر المیزان ۵، ۳۶۶- ۴۰۰، و ر.ک: تفسیر شیخ اسعد بیوض التمیمی در باره همین آیات در کتاب «زوال اسرائیل حتمیة قرآنیة»، ۱۲۰- ۱۲۴.
  16. حکیم، سید منذر، پیشوایان هدایت، ج۱۴، ص ۲۷۹-۲۸۳.
  17. احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۲.
  18. " إِذَا قَامَ الْقَائِمُ(ع) حَكَمَ‏ بِالْعَدْلِ‏ وَ ارْتَفَعَ‏ فِي‏ أَيَّامِهِ‏ الْجَوْرُ وَ آمَنَتْ‏ بِهِ‏ السُّبُلُ‏ وَ أَخْرَجَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بَرَكَاتِهَا‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۸۴.
  19. احتجاج، ج ۲، ص ۲۹۰.
  20. کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۳۳۰.
  21. همان کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا می‌دارند و زکات می‌پردازند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناپسند باز می‌دارند و پایان کارها با خداوند است؛ سوره حج، آیه: ۴۱.
  22. بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۴۷.
  23. کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۶۷۱.
  24. " الْعِلْمُ‏ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ‏ حَرْفاً فَجَمِيعُ‏ مَا جَاءَتْ‏ بِهِ‏ الرُّسُلُ‏ حَرْفَانِ‏ فَلَمْ‏ يَعْرِفِ‏ النَّاسُ‏ حَتَّى‏ الْيَوْمِ‏ غَيْرَ الْحَرْفَيْنِ‏ فَإِذَا قَامَ‏ قَائِمُنَا أَخْرَجَ‏ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِينَ‏ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِي‏ النَّاسِ‏ وَ ضَمَّ إِلَيْهَا الْحَرْفَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِينَ حَرْفاً‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  25. " كَأَنَّنِي‏ بِدِينِكُمْ‏ هَذَا لَا يَزَالُ‏ مُتَخَضْخِضاً يَفْحَصُ‏ بِدَمِهِ‏ ثُمَّ لَا يَرُدُّهُ عَلَيْكُمْ إِلَّا رَجُلٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ فَيُعْطِيكُمْ فِي السَّنَةِ عَطَاءَيْنِ وَ يَرْزُقُكُمْ فِي الشَّهْرِ رِزْقَيْنِ وَ تُؤْتَوْنَ الْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ حَتَّى إِنَّ الْمَرْأَةَ لَتَقْضِي فِي بَيْتِهَا بِكِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ الگو:ص‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، ص ۲۳۸.
  26. " وَ الَّذِي‏ نَفْسِي‏ بِيَدِهِ‏ حَتَّى‏ نَمْسَحَ‏ نَحْنُ‏ وَ أَنْتُمُ‏ الْعَرَقَ‏ وَ الْعَلَقَ‏ ثُمَ‏ مَسَحَ‏ جَبْهَتَهُ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، ص ۲۸۴.
  27. قرائتی، محسن، جهت‌نما، ص ۱۱۲ - ۱۱۶.
  28. خداوند زمین را پس از مرگش زنده می‌کند؛ سوره حدید، آیه ۱۷.
  29. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۳؛ ۱۳۰.
  30. ویژگی‌های این زمان در کتاب بحار الانوار، ج ۵۳، از ص ۱؛ ۳۸ آمده است.
  31. و العصر (سوره عصر، آیه ۱) که یکی از تفاسیر آن سوگند به عصر درخشان حکومت حضرت مهدی (ع) است.
  32. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  33. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۱، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۰.
  34. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۶۱، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۱۰.
  35. منتخب الأثر، ص ۴۷۱ الی ۴۷۳؛ البته در آغاز، امام (ع) براساس دلیل و منطق با مردم برخورد می‌کند و حجت را بر آنها تمام می‌نماید. امام باقر(ع) در این‌باره فرمود: امام قائم (ع) به یارانش می‌فرماید: «مردم مکه به سوی من نمی‌آیند، ولی من می‌فرستم سراغ آنها و به آنچه که شایسته من است، بر آنها استدلال می‌کنم»؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۰۷.
  36. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۹۶.
  37. " إِذَا قَامَ قَائِمُنَا، وَضَعَ‏ اللَّهُ‏ يَدَهُ‏ عَلى‏ رُؤُوسِ‏ الْعِبَادِ، فَجَمَعَ‏ بِهَا عُقُولَهُمْ‏ وَكَمَلَتْ بِهِ أَحْلامُهُم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵.
  38. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  39. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  40. " إِنَ‏ الْمُؤْمِنَ‏ فِي‏ زَمَانِ‏ الْقَائِمِ‏ وَ هُوَ بِالْمَشْرِقِ لَيَرَى أَخَاهُ الَّذِي فِي الْمَغْرِبِ وَ كَذَا الَّذِي فِي الْمَغْرِبِ يَرَى أَخَاهُ الَّذِي فِي الْمَشْرِق‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ منتخب الاثر، ص ۴۸۳، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
  41. " سَلُونِي‏ قَبْلَ‏ أَنْ‏ تَفْقِدُونِي‏ فَإِنَ‏ بَيْنَ‏ جَوَانِحِي عِلْماً جَمّاً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۷۲.
  42. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۴.
  43. " فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا قَدْ عُمِر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اسعاف الراغبین، ص ۱۴۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶.
  44. منتخب الاثر، ص ۱۶۸.
  45. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۷.
  46. " إِذْ قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ يَأْتِي الرَّجُلُ إِلَى كِيسِ أَخِيهِ فَيَأْخُذُ حَاجَتَهُ‏ لَا يَمْنَعُه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۳؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۳.
  47. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۴۵.
  48. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۰۶.
  49. المجالس السنیه، ج ۵، ص ۱۱۰؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.
  50. " يَتَنَعَّمُ فِيهِ أُمَّتِي نِعْمَةً لَمْ يَتَنَعَّمُوا مِثْلَهَا قَطُّ تُؤْتِي الْأَرْضُ أُكُلَهَا وَ لَا تَدَّخِرُ مِنْهُمْ شَيْئاً وَ الْمَالُ يَوْمَئِذٍ كُدُوسٌ‏ يَقُومُ‏ الرَّجُلُ‏ فَيَقُولُ‏ يَا مَهْدِيُّ أَعْطِنِي فَيَقُولُ خُذ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ المجالس السنیه، ج ۵، ص ۷۲۲؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۸۲.
  51. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۷۶؛ ۳۹۰.
  52. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶ و ۴۴۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۹.
  53. کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۶۵.
  54. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۱۱؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.
  55. اثبات الهداة، ج ۷ ص ۱۰۹؛ بحار الانوار، ج ۵۲ ص ۳۳۰؛ کشف الغمه، ج ۳ ص ۳۶۱.
  56. منظور، سید حسنی است که شرح قیام او را قبلا ذکر کردیم.
  57. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۰.
  58. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۷.
  59. گویا منظور چهار مسجدی است که دشمنان اهل بیت(ع) هریک از آن را برای تشویق به نام یکی از دشمنان یا شرکت کنندگان در خون امام حسین(ع) ساختند که عبارتند از: مسجد ثقیف (به نام مغیرة بن شعبه ثقفی) و مسجد اشعث (به نام اشعث بن قیس، سرکرده منافقین) و مسجد جریر (به نام جریر بن عبد الله، مخالف امام علی (ع)) و مسجد سماک (به نام سماک بن مخزمه اسدی، که از فرمانروایان جنگ صفین است)؛ تهذیب، ج ۲، ص ۲۵۰.
  60. اعلام الوری، ص ۴۳۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۹.
  61. اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۴۶.
  62. این روایات در معانی الاخبار، ص ۲۰۰ به بعد آمده است.
  63. " الَّذِينَ‏ لَا يَجِدُونَ‏ حِيلَةً وَ لا يَهْتَدُونَ‏ سَبِيلًا لا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً فَيَدْخُلُوا فِي الْكُفْرِ وَ لا يَهْتَدُونَ‏ فَيَدْخُلُوا فِي الْإِيمَانِ فَلَيْسَ هُمْ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْإِيمَانِ فِي شَيْ‏ءٍ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ معانی الاخبار، ص ۲۰۳.
  64. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۷۹-۱۸۷.
  65. "أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يَمْلَأُ الأَرْضَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً و ظُلْماً يَرْضَى عَنْهُ سُكَّانُ السَّمَاءِ وَ الأْرْضِ يُقْسِّمُ الْمَالَ صَحاحاً فَقَالَ رَجُلٌ مَا مَعْنَى صَحَاحاً؟ قالَ: بِالسَّوِيَّةِ بَيْنَ النَّاسِ وَ يَمْلَأُ قُلُوبَ اُمَّةِ مُحَمَّدٍ (ص) غِنًى وَ يَسَعُهُمْ عَدْلُهُ..."؛ منتخب الاثر، ص ۱۴۷.
  66. "يَخْرُجُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ بَيْتِي‏ يُوَاطِئُ‏ اسْمُهُ اسْمِي وَ خَلْقُهُ خَلْقِي يَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا"؛ منتخب الاثر، ص ۱۷۹.
  67. "لَوْ لَمْ‏ يَبْقَ‏ مِنَ‏ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ‏ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً"
  68. طاهری، حبیب‌الله، سیمای آفتاب، ص ۳۳۳ - ۳۳۴.
  69. بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۷۱.
  70. دعای افتتاح؛ کافی، ج ۳، ص ۴۲۴.
  71. مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۸۳.
  72. رحیمی، عباس، امید فردا، ص۶۰.
  73. «خداوند به مومنان و کسانی از شما که اعمال شایسته به جا می‌آورند وعده داده که آنها را در زمین جانشین کند». نور: ۵۵.
  74. «همانا زمین از آن خداوند است و آن را میراث هر کس از بندگانش که بخواهد قرار می‌دهد و پایان‌‌کار، از آن پرهیزکاران است». اعراف: ۱۲۸.
  75. «زمین را بندگان شایسته من به ارث می‌‌برند». انبیا: ۱۰۵.
  76. «پس پروردگار‌‌شان به ایشان وحی فرستاد که به طور قطع ستمکاران را هلاک خواهیم کرد و بعد از ایشان شما را در زمین سکونت خواهیم داد». ابراهیم: ۱۳-۱۴.
  77. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۱.
  78. «و نیز دینشان را که برای آنها پسندیده است استقرار دهد». نور: ۵۵.
  79. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲.
  80. طریق عرفان (ترجمه و شرح رساله الولایه)، صفحه ۲۳ و ۱۵۵؛انسان و عقیده، صفحه ۲۱۱.
  81. از جمله حضرت علی (ع) می‌فرماید: فَيُرِيكُمْ كَيْفَ عَدْلُ اَلسِّيرَةِ وَ يُحْيِي مَيِّتَ اَلْكِتَابِ وَ اَلسُّنَّةِ؛ او روش عادلانه در حکومت را به شما نشان می‌‌دهد و کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) را که تا آن روز متروک مانده است، زنده می‌‌کند. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.
  82. مقصود آیه اول تا ششم این سوره می‌‌باشد.
  83. المیزان، جلد ۱۹، صفحه ۱۴۷؛ به نقل از: اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۹۱.
  84. برای اطلاع بیشتر مراجعه شود به الاحتجاج، جلد ۱، صفحه ۶۸ و ۲۵۲؛ ارشاد القلوب، جلد ۲، صفحه ۲۸۵ و ۳۱۴؛تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۱۴ و ۶۶؛بحارالانوار، جلد ۳۶، صفحه ۵۱ و ۵۲ و غیره.
  85. بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۲۳۰.
  86. نور: ۵۵.
  87. المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۸؛ به نقل از: مجمع البیان، جلد ۷، صفحه ۱۵۲. این حدیث را امام باقر (ع) و امام صادق (ع) نیز فرموده‌‌اند.
  88. شیعه در اسلام (طبع قدیم)، صفحه ۲۳۲.
  89. «و پس از ترسشان، امنیت روزیشان فرماید». نور: ۵۵.
  90. «مرا می‌‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌‌کنند». همان.
  91. ر.ک به: المیزان، جلد ۱۵، صفحه ۱۵۲؛جلد ۲ صفحه ۳۰۱ و ج ۹، صفحه ۳۹۶؛بررسی‌های اسلامی، جلد ۱، صفحه ۱۱۵؛فرازهایی از اسلام، صفحه ۳۷، بند ۱۹۵.
  92. ر.ک به: کتاب امام مهدی (ع) موجود موعود، نوشته آیت الله جوادی آملی؛ و موعود شناسی نوشته علی اصغر رضوانی.
  93. امامی میبدی، علی رضا، آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی، ص ۲۶۶-۲۷۲.
  94. ر.ک: منتخب الاثر، ج۲، ص۲۲۲-۲۳۵.
  95. «أُبَشِّرُكُمْ بِالْمَهْدِيِّ يُبْعَثُ‏ فِي‏ أُمَّتِي‏ عَلَى‏ اخْتِلَافٍ‏ مِنَ‏ النَّاسِ‏ وَ زَلَازِلَ‏ فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً يَرْضَى عَنْهُ سَاكِنُ السَّمَاءِ وَ سَاكِنُ الْأَرْضِ»؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۷۴.
  96. سبحانی‌نیا، محمد، مهدویت و آرامش روان، ص۱۱۹-۱۲۰.
  97. و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرودست شده بودند، منّت نهیم و آنان را پیشوایان مردم‏ گردانیم و ایشان را وارث زمین کنیم؛ سوره قصص ، آیه: ۵.
  98. " لَتَعْطِفَنَ‏ الدُّنْيَا عَلَيْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ‏ الضَّرُوسِ‏ عَلَى‏ وَلَدِهَا وَ تَلَا عَقِيبَ‏ ذَلِكَ‏ ﴿وَ نُرِيدُ أَنْ‏ نَمُنَ‏ عَلَى‏ الَّذِينَ‏ اسْتُضْعِفُوا فِي‏ الْأَرْضِ‏ وَ نَجْعَلَهُمْ‏ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ‏ الْوارِثِين ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ سیّد رضی، نهج البلاغه، ص ۵۰۶
  99. " هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ يَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِيَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَيُعِزُّهُمْ‏ وَ يُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏"، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۸۴
  100. محمد حکیمی، عصر زندگی، ص ۱۷۴- ۱۶۵) با تصرف
  101. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۸۸ - ۱۹۱.
  102. بحار الأنوار، ج ۳۶، ص ۲۴۶.
  103. اسکندری، رضا، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص ۱۹۴.
  104. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۵۴، ح ۱۱۵.
  105. همان، ص ۳۵۹، ح ۱۲۷.
  106. ر.ک: امین، سید محسن، سیره معصومان (ع)، ترجمه: علی حجتی کرمانی، ۶ ج، چاپ اول: تهران، سروش، ۱۳۷۴، ج ۶، ص ۵۱.
  107. نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، کلام ۲۰۹، صص ۲۴۱ و ۲۴۲؛ نهج البلاغه، ترجمه و شرح: سید علی‌نقی فیض‌الاسلام، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا، کلام ۲۰۰، صص ۲۰۰ و ۲۰۱.
  108. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۲۰، ح ۲۳.
  109. علی بن موسی بن طاووس، التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، چاپ اول: قم، مؤسسة صاحب الأمر (ع)، ۱۴۱۶ ه- ق، ص ۳۲۵؛ نجم‌الدین جعفربن محمد عسکری، المهدی الموعود المنتظر عند علماء السنة والإمامیه، چاپ اول: تهران، مؤسسة الامام المهدی (ع) ۱۳۶۰، ج ۱، ص ۲۷۷.
  110. بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۱۹۲.
  111. نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، ص ۳۲۰ , نامه ۴۶.
  112. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۲۳، ح ۲۴.
  113. الکافی، ج ۸، ص ۳۲.
  114. ر.ک: کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۷، ح ۱.
  115. بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۶۲، ح ۱۳۱.
  116. همان، ج ۵۱، ص ۲۹، ح ۲.
  117. صحیفه نور، ج ۱۲، صص ۲۰۷ - ۲۰۹.
  118. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۱۵۴.
  119. کمال الدین، ج ۱، باب ۳۲، ح ۱۶، ص ۶۰۳
  120. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۱
  121. ابن طاووس، ملاحم، ص ۸۳
  122. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۶
  123. همان، ص ۳۹۰، ح ۲۱۲
  124. خصال، ج ۲، ص ۴۱۸
  125. کمال الدین، ج ۱، باب ۳۰، ح ۴، ص ۵۸۴
  126. عیون اخبار الرضا (ع)، ص ۶۵
  127. مفاتیح الجنان، دعای ندبه
  128. مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۴۵۴.