امام هادی در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

دیدگاه [[انحرافی]] دیگری که [[امام]] شدیداً با آن [[مخالفت]] کرد، قول به [[تجسیم]] [[حق‌تعالی]] بود. قائلان این دیدگاه، این قول را به [[هشام بن حکم]] نسبت می‌دادند و امام صراحتاً آن را نادرست می‌دانست و می‌فرمود: کسی که چنین باوری داشته باشد، از شیعیان ما نیست. [[جسم]]، محدود و مخلوق است، در حالی‌که [[خداوند]] را هیچ حدی نیست<ref>الأمالی، صدوق، ص۲۷۷؛ التوحید، ص۱۰۴.</ref>. در [[زمان]] [[امام]]، مسأله [[حدوث و قدم]] [[قرآن]] از مسائل [[فتنه‌انگیز]] به شمار می‌آمد و بسیاری بر سر این بحث [[جان]] خود را از دست دادند. [[امام هادی]] {{ع}} [[شیعیان]] را از ورود در این بحث منع کردند و آن را بی‌فایده دانست<ref>التوحید، ص۲۲۴؛ روضة الواعظین، ج۱، ص۳۸.</ref>. امام در بحث [[جبر و اختیار]] نیز اتخاذ موضع کرد و در نامه‌ای به تشریح موضع [[معصومان]] {{عم}} پرداخت<ref>تحف العقول، ص۴۵۸.</ref>. امام هادی {{ع}}، تنها محل [[رجوع]] مسائل شیعیان نبود. در زمان [[متوکل]]، امام بارها محل [[پرسش]] قرار گرفت و توانست [[آگاهی]] و [[تسلط]] خود به [[کتاب و سنت]] را به [[خلیفه]] و علمای پیرامون وی نشان دهد<ref>تحف العقول، ص۴۸۱؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۴۰۳.</ref>. یکی از مشهورترین این موارد، مجموعه پرسش‌هایی است که [[یحیی بن اکثم]] از امام در ابواب مختلف می‌پرسد و پاسخ‌های ایشان موجب اعجاب همگان می‌گردد<ref>تحف العقول، ص۴۷۶-۴۸۱؛ الاختصاص، ص۹۱-۹۶.</ref><ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام علی بن محمد (مقاله)| امام علی بن محمد]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص۵۰۷-۵۱۹.</ref>

امام هادی {{ع}} با وجود [[اختناق]] شدید [[خلافت عباسی]] در دوران امامتش توانست [[شاگردان]] بسیاری را [[تربیت]] کند. [[شیخ طوسی]] در [[رجال طوسی|رجال]] خود نام ۱۸۵ نفر از [[اصحاب]] ایشان را نقل می‌کند که اشخاصی چون [[فضل بن شاذان]]، [[عثمان بن سعید عمری]]، [[علی بن مهزیار]]، [[حسین بن سعید اهوازی]] و [[عبد العظیم بن عبدالله حسنی]] از شمار ایشان است<ref>رجال الطوسی، ص۳۸۳-۳۹۷.</ref>. با اینکه امام بیش از ۳۳ سال [[منصب امامت]] را در [[اختیار]] داشت، اما روایت‌های زیادی از ایشان در دست نیست. مجموع روایت‌های منقول از [[امام دهم]] حدود پانصد [[روایت]] است که در مقایسه با برخی از امامانی که دورانی نزدیک به این مدت، [[مقام امامت]] را عهده‌دار بوده‌اند، از حیث کمّی اندک است. بی‌شک اصلی‌ترین عامل این امر را می‌توان در شرایط سخت [[سیاسی]] عصر ایشان جست‌وجو کرد. علاوه بر [[روایت‌ها]]، مجموعه‌ای از [[ادعیه]] و [[زیارات]] نیز از ایشان باقی مانده است. دعاهای ایشان علاوه بر [[تسبیح]] و [[تحمید]] [[الهی]] مشتمل بر [[آموزه‌های اسلامی]] و شیعی‌ای است که در [[عصر خلفا]] [[سخن گفتن]] از آن در قالب [[حدیث]] امکان نداشته است. این مطلب به ویژه در زیارات منقول از [[امام]] تجلی افزون‌تری دارد. ایشان در قالب چندین [[زیارت]] برای [[امام علی]] {{ع}} مخصوصاً زیارت ایشان در [[روز]] عیدغدیر به [[حق]] [[غصب]] شده امام و فرزندانش اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که هیچ‌کس در [[اسلام]] و نزد [[پیامبر]] {{صل}} واجد [[فضائل]] [[امیرمؤمنان]] {{ع}} نبوده است. امام در این زیارت مروری کوتاه بر وقایع [[زندگی]] امام علی {{ع}} می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه [[دشمنان]] ایشان در حق آن بزرگوار [[ستم]] روا داشتند<ref>المزار الکبیر، ص۲۶۳-۲۸۲.</ref>. در زیارت [[امام هادی]] {{ع}} از [[قبر امام حسین]]، [[امام کاظم]] و امام جواد‌{{عم}} نیز توجه به جایگاه رفیع [[امامت]] و [[لزوم]] توجه به [[قول و فعل]] [[ائمه معصوم]] {{عم}} دیده می‌شود<ref>الکافی، ج۴، ص۵۷۷-۵۷۸.</ref>. در میان ادعیه و زیارات منقول از امام هادی {{ع}} بدون [[شک]] مهمترین آنها، [[زیارت جامعه کبیره]] است. این زیارت که از حیث [[سند]] و محتوا شاخص است و بزرگان [[علمای شیعه]] در آثار خود آن را نقل کرده‌اند<ref>عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۲۷۲؛ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۹۵.</ref>، مکرر از ناحیه [[شیعیان]] مورد توجه قرار گرفته و شروح متعددی بر آن نگاشته شده است<ref>الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج۱۳، ص۳۰۵-۳۰۶.</ref><ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام علی بن محمد (مقاله)| امام علی بن محمد]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص۵۰۷-۵۱۹.</ref>