امام مهدی در چه روزی ظهور می‌کند؟ (پرسش)

امام مهدی در چه روزی ظهور می‌کند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	ظهور امام مهدی
مدخل اصلی	روز ظهور امام مهدی
تعداد پاسخ	۱۰ پاسخ

امام مهدی (ع) در چه روزی ظهور می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• امام زمان در چه ماه و چه روزی ظهور می‌کند؟
• آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟
• آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟

پاسخ جامع اجمالی

اختلاف در روز ظهور

یکی از موضوعات مورد توجّه در مباحث مهدویت، مسئلۀ زمان ظهور است، به گونه‎‌ای که سال‌‌ها پیش از ولادت حضرت مهدی (ع)، دربارۀ این مسئله از معصومین (ع) سؤال می‌‌شده است. یکی از سوالهایی که از ائمه می‌شده است این بوده که حضرت مهدی (ع) در کدام روز ظهور میکنند. در روایات، روزهای مختلفی به عنوان روز ظهور بیان شده است:

1. روز جمعه: امام صادق (ع) فرمودند: «قائم ما اهل بیت در روز جمعه ظهور خواهد کرد» و در دعای مخصوص روز جمعه آمده است: «این روز جمعه است همان روزی که انتظار می‌‎رود در آن ظهور فرمایی و برای مؤمنین در آن گشایش حاصل گردد و با شمشیر تو کافرها به سزای اعمال خویش برسند» روایات ظهور در روز جمعه که برخی بزرگان از جمله شیخ صدوق در کتبشان ذکر کرده‌اند، از روایاتی هستند که دارای سندی صحیح بوده و از نظر دلالت نیز در کمال اتقان و استحکام هستند.
2. روز عاشورا: امام باقر (ع) ضمن سخنانی دربارۀ روز عاشورا فرمودند: «و روز عاشورا روزی است که در آن قائم قیام خواهد کرد» امام رضا (ع) فرمودند: «در شب بیست و سوم ماه رمضان به اسم حضرت قائم (ع) ندا کنند و در روز عاشورا قیام نماید.»..
3. روز نوروز: راوی می‌‎‎گوید: روز نوروز خدمت امام صادق (ع) رفتم ایشان در علت تعظیم عید نوروز فرمودند: «در این روز قائم آل‌ محمد (ص) ظاهر خواهد شد و در این روز امامان دیگر به دنیا رجعت خواهند کرد و در این روز قائم ما ظفر خواهد یافت بر دجال و در کناسه که محله‌‎ای است از محله‎‌های کوفه، او را بر دار خواهند کشید و در هیچ روز نوروز نیست مگر آنکه ما انتظار فرج می‌‎کشیم؛ زیرا آن روز از روزهای ما و روزهای شیعیان ماست و آن روز را عجمان حفظ کردند و حرمت آن را رعایت کردند و شما عرب‌‎ها آن را ضایع نمودید»
4. شنبۀ مصادف با عاشورا: امام باقر (ع) فرمودند: «گویا قائم (ع) را می‌بینم که در روز عاشورا، روز شنبه بین رکن و مقام ایستاده است، در حالی که جبرئیل در مقابلش قرار گرفته، ندا می‌‌کند: «الْبَیْعَةُ لِلَّهِ»، که با قیام خود، زمین را پر از عدل و داد می‌‌کند، همان‌‌گونه که پر از ظلم و جور شده بود»، و انتخاب چنین روزی از طرف خداوند متعال شاید برای انتقام خونِ به ناحق ریختۀ امام باشد؛ چون امام حسین (ع) همان "وتر موتور" است که باید ذات باری‌‎تعالی از ظلم و ستمی که بر آن بزرگوار و فرزندان و همراهانش روا داشته شده، انتقام بگیرد. پس خدای بزرگ به وسیلۀ مهدی موعود (ع) از او دادخواهی می‌‎کند.

جمع‌بندی روایات

اختلاف بین روزهای ذکر شده در روایات را می‌‌توان به این صورت تعبیر کرد که روز ظهور، جمعه است و از آنجایی که قیام، پس از ظهور است، قیام آن حضرت در روز شنبه اتفاق خواهد افتاد؛ یعنی روز ظهور با روز قیام تفاوت دارد و اگر ملاک روز عاشورا باشد نه روز شنبه، باید دید امام حسین (ع) در چه روزی به شهادت رسید و براساس آن، روز ظهور حضرت مهدی (ع) را مشخص کرد،لازم بذکر است که چه آنانکه روز عاشورا را روز ظهور گفته‎‌اند و چه آنان که روز شنبه را مطرح کرده‌اند، روز خروج امام زمان (ع) را روز شنبه می‎‌دانند. همچنین در هم‎‌زمانی روز ظهور در نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی‎‌رسد زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا براساس سال قمری محاسبه می‎‌شود و یکی شدن این دو روز امکان‌‌‌پذیر است و هم‌‌‌زمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است.

پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین حسینی گرگانی؛

میرتقی حسینی گرگانی حجت الاسلام و المسلمین میرتقی حسینی گرگانی، در کتاب «نزول مسیح و ظهور موعود» در این‌باره گفته است: «در چندین حدیث گفته شده که قیام و خروج قائم آل‌ محمد (ص) در روز شنبه مطابق با عاشورا، روز شهادت سالار شهیدان امام حسین (ع)، خواهد بود. انتخاب چنین روزی از طرف خداوند متعال شاید برای انتقام خونِ به‌ناحق ریخته آن سرور جهانیان باشد؛ چون امام حسین (ع) همان "وتر موتور" است که باید ذات باری‌تعالی از ظلم و ستمی که بر آن بزرگوار و فرزندان و همراهانش روا داشته شده، انتقام بگیرد. پس خدای بزرگ به وسیله مهدی موعود (ع) از او دادخواهی می‌کند. ابو بصیر از امام صادق (ع) نقل کرده: "امام صادق (ع) فرموده است:در شب بیست و سوم به نام قائم آل محمد (ص) ندا داده می‌شود و در روز عاشورا که روز شهادت حسین بن علی (ع) است قیام می‌کند. گویی هم اکنون او را می‌بینم که در روز شنبه‌یی که دهم محرم است میان رکن و مقام ایستاده است و جبریل در حالی که دست او را در دست گرفته است، ندا می‌کند: بیایید برای بیعت با خدا، و شیعیان او از گوشه و کنار زمین به سوی او می‌روند و زمین برای آنان درنوردیده می‌شود و با او بیعت می‌کنند و خداوند به وجود او دنیا را آکنده از عدل می‌کند، همچنان که آکنده از ظلم و ستم شده باشد".امام صادق و امام باقر (ع) فرمودند: "در شب بیست و سوم (ماه مبارک رمضان) منادی به اسم قائم آل‌ محمد (ص) ندا می‌کند و ایشان در روز عاشورا، روز شهادت امام حسین (ع)، قیام می‌کند. گویا این‌که می‌بینم در روز شنبه دهم محرم بین رکن و مقام ایستاده‌اند (آماده برای خروج و قیام). رسول گرامی اسلام (ص) نیز در حدیثی می‌فرماید: "زمانی که صیحه‌ای در ماه رمضان شنیده شود، پس همانا قبیله‌ها در برابر یکدیگر صف‌آرایی می‌کنند، و در ماه ذی‌قعده جنگ و قتال راه می‌اندازند و در ماه ذی‌حجة حجاج بیت‌الله الحرام قتل و غارت می‌شوند و در ماه محرم خون‌ها جاری می‌گردد. تو چه می‌دانی که محرم چه ماهی است؟! هرگز نمی‌توانی آن را درک کنی، نه، هرگز؛ محرمی که شورش‌ها و فتنه‌ها در آن بر می‌خیزد و انسان‌ها گروه گروه در هرج و مرج کشته خواهند شد. آن‌گاه منادی از آسمان ندا می‌دهد فلانی فرزند فلانی مهدی و قائم آل‌ محمد (ص) است، به فرمان او گوش فرا دهید و از ایشان اطاعت کنید. این ندا، صدای جبرائیل است که در بامداد روز رهایی فریاد خواهد کرد"؛ حاجی نوری در النجم الثاقب از فضل بن شاذان از امام رضا (ع) نقل می‌کند که ایشان فرمود: "در شب بیست و سوم ماه رمضان به اسم حضرت قائم (ع) ندا کنند و در روز عاشورا قیام نماید...". بیش‌تر روایت‌هایی که مسأله صیحه و ندای جبرئیل را در شب جمعه مطابق با بیست و سوم ماه مبارک رمضان دانسته‌اند، گفته‌اند که خروج و ظهور بقیةالله (ع) در روز عاشورا است. از مجموع این حدیث‌ها به‌ خوبی استفاده می‌شود که ظهور قائم آل‌ محمد (ص) در ماه محرم الحرام، در روز دهم و عاشورای حسینی خواهد بود. همان‌گونه که اشاره کرده و احتمال دادیم، خدا با این کار می‌خواهد دل فاطمه زهرا و شیعیان آن حضرت را تسلی و تشفی دهد، و انتقام خون ثارالله را در روز عاشورا به دست توانای بقیة الله از اعداءالله بگیرد. هم‌چنین روشن گردید روز عاشورا، روز ظهور و در روز شنبه از ایام هفته است. امام صادق (ع) می‌فرماید: "در شب جمعه ۲۳ ماه مبارک رمضان به اسم مهدی از آسمان ندا می‌شود و در روز عاشورا که روز شهادت امام حسین (ع) است، قیام می‌نماید؛ عاشورای آن سال روز شنبه است. در میان رکن و مقام خواهد ایستاد و شیعیانش از اقطار و اکناف جهان به‌سوی وی خواهند شتافت". آری، خروج سفیانی در ماه رجب و صیحه آسمانی در ماه رمضان و نهضت جهانی و قیام شکوه‌مند حجت بن الحسن (ع) در محرم و روز عاشورا خواهد بود. یعنی هر سه در ظرف یک سال به وقوع می‌پیوندد. در کتاب گرانقدر منتخب الاثر، نوشته آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، باب نهم از فصل ششم، تعداد شش حدیث از مجموع هفت حدیث بر این دلالت دارد که خروج قائم آل‌ محمد (ص) در روز شنبه مصادف با دهم محرم الحرام و عاشورای حسینی است. شیخ حر عاملی در کتاب اثبات الهداة چندین روایت نقل می‌کند که خروج در روز عاشورا و روز شهادت امام حسین (ع) خواهد بود. هرچند روایت‌های فراوانی بیان کرده‌اند که روز قیام و ظهور امام زمان (ع) روز شنبه دهم محرم است، ولی در برابر، روایت‌های زیادی هم می‌گویند روز جمعه، روز ظهور خواهد بود. ما پیش از ذکر روایت‌ها به فرمایشی از محدث قمی اشاره می‌کنیم که می‌فرمایند: "روز جمعه از چند جهت اختصاص و تعلق به امام عصر (ع) دارد: یکی آنکه ولادت با سعادت آن حضرت در آن روز بود، دیگر آنکه ظهور موفور السرور آن جناب در روز جمعه خواهد بود و ترقب و انتظار فرج در آن روز بیش‌تر از روزهای دیگر است" امام صادق (ع) می‌گوید: "قائم ما اهل بیت روز جمعه خروج می‌کند". هم‌چنین این روایت که: "شنبه برای ماست و یکشنبه برای شیعیان ما تا آن‌جا که گفت: و ظهور می‌کند قائم ما اهل بیت در روز جمعه". برخی از حدیث‌های وارد شده بر این دلالت دارد که ظهور مطابق با روز نوروز است. به‌عنوان مثال، به روایت معلی بن خنیس، که از اصحاب خاص امام صادق (ع) بود، توجه فرمایید. وی می‌گوید: "در روز نوروز به خدمت حضرت صادق (ع) رفتم، فرمود: آیا می‌شناسی این روز را؟ گفتم: فدایت شوم این روزی است که عجمان آن را تعظیم می‌کنند و در این روز تحفه‌ها و هدیه‌ها برای یکدیگر می‌فرستند. حضرت فرمود: سوگند یاد می‌کنم به حق خانه کعبه که در مکه معظمه است که این تعظیم کردن نیست مگر برای امر قدیمی که تفسیر می‌کنم از برای تو تا بفهمی آن را. گفتم:‌ ای سید و آقای من! دانستن این به برکت شما محبوب‌تر است نزد من از آنکه مردگان من زنده شوند و دشمنان من بمیرند... امام گفت: و در این روز قائم آل‌ محمد (ص) ظاهر خواهد شد و در این روز امامان دیگر به دنیا رجعت خواهند کرد و در این روز قائم ما ظفر خواهد یافت بر دجال و در کناسه، که محله‌ای است از محله‌های کوفه، او را بر دار خواهند کشید و در هیچ روز نوروز نیست مگر آنکه ما انتظار فرج می‌کشیم، زیرا که آن روز از روزهای ما و روزهای شیعیان ما است. آن روز را عجمان حفظ کردند و حرمت آن را رعایت کردند و شما عرب‌ها آن را ضایع نمودید". گفتنی است، روایت‌های عاشورا و نوروز قابل جمع هستند، یعنی سالی که عید نوروز در شنبه مطابق با عاشورای حسینی باشد، ظهور منجی (ع) رخ خواهد داد. به امید آن روز. از امام صادق (ع) نقل شده است که آن جناب فرمود:"عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ‏ يَوْمُ‏ النَّيْرُوزِ هُوَ الْيَوْمُ‏ الَّذِي‏ يَظْهَرُ فِيهِ‏ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ وَ وُلَاةَ الْأَمْرِ وَ يُظْفِرُهُ اللَّهُ تَعَالَى بِالدَّجَّالِ فَيَصْلِبُهُ عَلَى كُنَاسَةِ الْكُوفَةِ‏‏‏‏". "صاحب بشارة الاسلام" بین روایت‌های جمعه و روز عاشورا جمع فرموده‌اند؛ همان‌گونه که ما ذکر نمودیم و گفتیم بین آنها منافاتی نیست؛ چون می‌توان گفت: ظهور امام زمان (ع) در روز شنبه دهم محرم مطابق با روز نوروز سال (وتر) مثلاً سه، پنج، هفت و یا نه و یک است. و اما حدیث روز جمعه و عاشورا را باید تأویل برد؛ چه آنکه این کار بهتر از دور انداختن روایت‌ها از میدان عمل است؛ علامه سید محسن امین می‌فرماید: میان روایات روز جمعه و شنبه امکان جمع وجود دارد؛ زیرا می‌توان گفت: ابتدای خروج روز جمعه و ظهور بین رکن و مقام و بیعت آن سی‌صد و سیزده نفر روز شنبه باشد؛ چنان‌که قول امام باقر (ع) بدان اشاره دارد: "گویا می‌بینم قائم (ع) را که روز عاشوار با روز شنبه میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل مقابلش ندا می‌کند با خدا بیعت نمائید". خاتم المحدثین حاجی نوری می‌گوید: روز جمعه از چند جهت اختصاص و تعلق به امام عصر (ع) دارد: یکی آنکه ولادت با سعادت آن‌جناب در این روز است، دوم آنکه ظهور آن حضرت در این روز خواهد بود، و انتظار فرج در این روز بیش‌تر از روزهای دیگر است، چنان‌چه در برخی از روایت‌ها به آن تصریح شده است. در زیارت ویژه آن‌جناب در روز جمعه است که" يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ بَيْتِكَ هَذَا يَوْمُ‏ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ‏ الْمُتَوَقَّعُ‏ فِيهِ‏ ظُهُورُكَ‏ وَ الْفَرَجُ‏ فِيهِ‏ لِلْمُؤْمِنِينَ‏ عَلَى يَدِكَ " می‌توان گفت عید بودن روز جمعه و آن را یکی از عیدهای چهارگانه شمردن، در حقیقت به جهت آن روز شریف است. شیخ صدوق در کتاب خصال به سند صحیح از حضرت صادق (ع) روایت می‌کند که: "شنبه از آنِ ما، و یکشنبه از آنِ شیعیان ما و دوشنبه از دشمنان ما و سه‌شنبه از بنی‌امیه و چهارشنبه روز نوشیدن دوا است و پنجشنبه برای برآوردن حاجت‌ها و جمعه برای پاکیزگی و عطر زدن، و این روز، عید مسلمانان است و از عید فطر و قربان بهتر است، و روز عید غدیر بهترین عیدهاست و آن هجدهم ذی‌حجه است. امام قائم ما خانواده روز جمعه ظهور می‌کند، قیامت روز جمعه برپا می‌گردد، در روز جمعه هیچ عملی بهتر از صلوات بر محمد و خاندان پاکش نیست"؛ نتیجه: آیا ظهور بهجت‌افزای حضرت حجت بن الحسن العسکری (ع) در روز جمعه است و یا در روز شنبه دهم محرم الحرام، یعنی روز عاشورا؟ روایت‌های جمعه را که رییس المحدثین شیخ صدوق در خصال، باب السبعة، نقل فرموده‌اند و مرحوم مجلسی در بحارالانوار (ج۵۲، ص۲۷۹) از خصال نقل کرده‌اند، از نظر سند صحیح و بلکه از روایت‌های عالی‌السند هستند؛ از نظر دلالت نیز در کمال اتقان و استحکام است. افزون بر آن، این روایت‌ها با روایت مرحوم صدوق در ثواب الاعمال، باب "ثواب من قرأ سورة بنی‌اسرائیل" تایید می‌شود که در بحث بعدی خواهد آمد؛ لکن این روایت به خاطر محمد بن علی کوفی و حسن بن علی بن ابی‌حمزه بطائنی ضعیف است».

۲. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛

محمد جواد مروجی طبسی حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است: «معروف است که امام زمان (ع) در روز جمعه ظهور می‌کند، ولی بر اساس روایاتی که از امام باقر و امام صادق (ع) نقل گردیده است، آن حضرت در روز شنبه قیام می‌کند. در کتاب خصال آمده است: امام صادق (ع) فرمود: "يَخْرُجُ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ"؛ در کمال الدین آمده است: امام باقر (ع) فرمود: " يَخْرُجُ الْقَائِمُ (ع) يَوْمَ السَّبْتِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ الْيَوْمَ الَّذِي قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ (ع)"؛ قائم (ع) روز شنبه، روزی که امام حسین (ع) به شهادت رسید، قیام می‌کند. شیخ طوسی می‌نویسد: امام باقر (ع) فرمود: "كَأَنِّي بِالْقَائِمِ يَوْمَ عَاشُورَاءَ يَوْمَ السَّبْتِ قَائِماً بَيْنَ الرُّكْنِ وَ الْمَقَامِ بَيْنَ يَدَيْهِ جَبْرَئِيلُ (ع) يُنَادِي الْبَيْعَةَ لِلَّهِ فَيَمْلَأُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً"؛ گویا قائم (ع) را می‌بینم که در روز عاشورا، روز شنبه بین رکن و مقام ایستاده است، در حالی که جبرئیل در مقابلش قرار گرفته، ندا می‌کند: "الْبَيْعَةُ لِلَّهِ". که با قیام خود، زمین را پر از عدل و داد می‌کند، همان‌گونه که پر از ظلم و جور شده بود". برخی از بزرگان گفته‌اند: بر اساس روایات، امام مهدی (ع) در روز شنبه قیام می‌کند. این روایات را شیخ صدوق در کمال الدین، شیخ طوسی در کتاب الغیبه و شیخ مفید در کتاب ارشاد نقل کرده است. در این روایات، همچنین تصریح شده است که امام زمان (ع) در روز شنبه قیام می‌کند. شاید در جمع بین این دو روایت، بتوان گفت: آن حضرت در روز جمعه ظهور می‌کند و در روز شنبه قیام می‌نماید، یعنی روز ظهور با روز قیام تفاوت دارد. اگر ملاک را روز عاشورا قرار دهیم، نه روز شنبه؛ باید دید امام حسین (ع) در چه روزی به شهادت رسید و براساس آن روز ظهور حضرت مهدی (ع) را مشخص کرد. به نظر می‌رسد که روز قیام، همان روز شنبه است؛ زیرا چه آنان که روز شنبه را مطرح کرده‌اند و چه آنان که روز عاشورا را گفته‌اند، روز خروج امام زمان (ع) را روز شنبه می‌دانند».

۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛

خدامراد سلیمیان حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «پرسمان مهدویت» در این‌باره گفته است: «یکی از موضوعات مهمّ و مورد توجّه در مباحث مهدویت، مسئله "هنگام ظهور" است؛ به گونه‌ای که حتی سال‌ها پیش از ولادت حضرت مهدی (ع)، درباره آن از معصومین (ع) پرسش می‌شد. پیشوایان معصوم (ع) نیز همواره مسائل مربوط به حضرت مهدی (ع)- به ویژه زمان ظهور آن حضرت- را از اسرار الهی دانسته و وقت‌گذاران را تکذیب کرده‌اند. از سخنان نورانی ائمه اطهار (ع) درباره هنگام ظهور، به مطالب ذیل بر خواهیم خورد: آگاهی از زمان دقیق ظهور، فقط به خداوند متعال اختصاص دارد. معصومین (ع) همواره مردم را از تعیین هنگام ظهور حضرت مهدی (ع)، برحذر داشته و وقت‌گزاران را تکذیب کرده‌اند. روایات فراوانی رخداد ظهور را ناگهانی دانسته، اصلاح امر فرج را یک شبه ذکر کرده‌اند. در برخی روایات به پاره‌ای از حکمت‌های آن، اشاره شده و تا حدودی محدوده زمانی آن معین شده است. معصومین (ع) به چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی (ع) از هنگام ظهور اشاره کرده‌اند. اما توضیح موارد یادشده: علم دقیق زمان ظهور فقط نزد خداوند است؛ از روایاتی که علم به زمان ظهور را ویژه خداوند دانسته، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: در روایت مشهوری آمده است: "وقتی دعبل، شاعر بلند آوازه شیعی، در محضر امام رضا (ع) در ضمن قصیده‌ای، سخن از ظهور و قیام حضرت مهدی (ع) بر زبان جاری ساخت؛ آن حضرت در حالی که سرشک از دیدگانش جاری بود، رو به دعبل کرد و فرمود: "ای خزاعی! همانا روح القدس بر زبانت این دو بیت را جاری ساخت. آیا میدانی این امام کیست؟ و چه زمانی قیام می‌کند؟ آنگاه خود آن حضرت به معرفی امام مهدی (ع) پرداخت. سپس درباره زمان ظهورش چنین فرمود: اما اینکه چه زمانی ظهور خواهد کرد، این خبر دادن از وقت است. پدرم از پدرش و ایشان از پدرانش از رسول گرامی اسلام (ص) نقل کرده‌اند که وقتی از آن حضرت سؤال شد: ای رسول خدا! چه زمانی قائم از ذریه شما ظهور می‌کند؟ آن حضرت فرمود: مثل او مانند قیامت است که خداوند درباره زمان وقوع آنچنین فرمود: هیچکس جز او به هنگامش آن را آشکار نمی‌سازد. این امر بر اهل آسمان‌ها و زمین دشوار است، جز به صورت ناگهانی به سراغ شما نمی‌آید"؛ . از آنجایی که آن حضرت، پنهان بودن زمان ظهور را همانند زمان قیامت و رستاخیز دانسته است؛ می‌توان نتیجه گرفته که: با پنهان بودن قیامت، یک نوع آزادی عمل برای همگان پیدا می‌شود و از سوی دیگر چون هنگام آن به طور دقیق معلوم نیست و در هر زمان محتمل است، نتیجهاش حالت آماده باش دائم است. درباره قیام حضرت مهدی (ع) نیز اگر تاریخ تعیین می‌شد و زمان ظهور دور بود، همه در غفلت و غرور و بی‌خبری فرو می‌رفتند و اگر زمانش نزدیک بود، ممکن بود آزادی عمل را از دست بدهند و اعمالشان جنبه اضطراری پیدا کند. همانگونه که آگاهی به زمان رستاخیز بزرگ فقط در اختیار خداوند است، علم به زمان ظهور حضرت مهدی (ع) نیز در عهده خداوند است. در احادیث فراوانی از ظهور حضرت مهدی (ع) در کنار قیامت یاد شده است؛ از این رو، برخی از ویژگی‌های آن همانند رستاخیز است. خداوند در ادامه آیه یادشده، آگاهی به قیامت را حتّی از پیامبر خود منتفی ساخته است: "از تو می‌پرسند، چنانکه گویا تو از چون و چند آن آگاهی، بگو همانا علم آن نزد خداوند است". از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که حتی پیامبر اکرم (ص) نیز به زمان دقیق ظهور حضرت مهدی (ع) آگاه نیست و اینکه عده‌ای به خود جرأت می‌دهند و به راحتی هنگام ظهور را تعیین می‌کنند، جای بسی تأمل است!! نه فقط این پرسش از نخستین معصوم (ع) پرسیده شد و ایشان این گونه پاسخ فرمود: که علم به زمان ظهور نزد خداوند است؛ بلکه وقتی از واپسین معصوم (ع) نیز چنین پرسشی شد، آن حضرت در ضمن توقیعی این سان پاسخ فرمود: "و اما ظهور فرج همانا در اختیار خداوند متعال است و وقت گزاران دروغ گفتند". آن حضرت در واپسین توقیع به سفیر چهارم خود، ظهور را فقط در اراده و اختیار خداوند دانسته، می‌فرماید: " و ظهوری نخواهد بود مگر آن گاه که خداوند تبارک و تعالی اجازه فرماید". پس روشن می‌شود که زمان آغاز ظهور، یکی از اسرار الهی است و اندیشه و فکر بشر از رسیدن به آن، سخت کوتاه و ناتوان است. ناگهانی بودن ظهور مهدی (ع)؛ همانگونه که بیان شد در روایات فراوانی از ظهور آن حضرت به عنوان حادثه‌ای ناگهانی یاد شده و واضح است که ناگهانی بودن آن، با تعیین قبلی وقت منافات دارد؛ چرا که وقتی برای امری زمان مشخص شد، دیگر دفعی و ناگهانی بودن آن معنا نخواهد داشت. به طور مسلم کسانی که تعیین وقت می‌کنند، سخنشان خلاف این گروه روایات است. پاره‌ای از این روایات را اینگونه می‌توان دسته بندی کرد: اصلاح امر ظهور در یک شب: امام علی (ع) می‌فرماید: "پیامبر (ص) فرمود: مهدی از ما اهل بیت است که خداوند امر فرج او را در یک شب اصلاح می‌فرماید". امام باقر (ع) نیز این معنا را اینگونه بیان کرده است: "خداوند امر فرج او را در یک شب اصلاح می‌کند" آمدن همانند شهاب فروزان: امام باقر (ع) پس از بیان غیبت حضرت مهدی (ع)، فرمود: "او همانند شهابی شعله‌ور ظاهر خواهد شد". پیامبر اکرم (ص) نیز در این باره می‌فرماید: "در آن هنگام همچون شهابی فروزان خواهد آمد". روشن است که سخن معصومین (ع) گزاف نیست و تشبیهات ایشان بدون حساب نبوده است. از سوی دیگر، "فرا رسیدن همچون شهاب" سخن از ناگهانی بودن، بدون پیشبینی قبلی، غافل گیرانه و سریع بودن آن می‌باشد. بیان اجمالی زمان ظهور؛ در برخی روایات، البته به صورت محدود، زمانهایی برای رخداد این حادثه بزرگ ذکر شده است. اینگونه روایات به چند دسته تقسیم می‌شوند. روایاتی که "جمعه" را به عنوان روز ظهور معرفی کرده است: امام صادق (ع) می‌فرماید: "قائم ما اهل بیت در روز جمعه ظهور خواهد کرد" روایاتی که روز ظهور را مصادف با روز عاشورا ذکر کرده است: امام باقر (ع) ضمن سخنانی درباره روز عاشورا فرمود: "... و روز عاشورا روزی است که در آن قائم قیام خواهد کرد" روایاتی که ظهور حضرت مهدی (ع) را در سال فرد ذکر کرده است: امام صادق (ع) می‌فرماید: "قائم ظهور نمی‌کند مگر در سال فرد" برخی روایات نیز روز ظهور را شنبه ذکر کرده است: امام باقر (ع) فرمود: "قائم روز شنبه- که روز عاشورا است- خروج می‌کند" اگرچه قرائنی چند بر ظهور حضرت مهدی (ع) در روز جمعه وجود دارد؛ ولی این روایت و امثال آن را می‌توان به این صورت توجیه کرد که نخستین روز ظهور جمعه است و از آنجایی که قیام آن حضرت پس از ظهور است، قیام آن حضرت در روز شنبه اتفاق خواهد افتاد. چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی (ع) از هنگام ظهور حال این پرسش پیش می‌آید که اگر خود حضرت مهدی (ع)، از زمان دقیق ظهور آگاهی ندارد، پس چگونه در آستانه ظهور از وقت آن آگاه خواهد شد؟ در این بخش نیز روایات فراوانی ذکر شده که راه‌های حصول علم حضرت به زمان ظهور را بیان کرده است؛ مانند: آگاه شدن از راه الهام؛ بدون شک معصومین (ع) مورد الهام خداوند قرار می‌گیرند و اگرچه وحی به صورت رسمی با رحلت پیامبر اکرم (ص) پایان گرفت؛ ولی در موارد فراوانی به اهل البیت (ع) الهاماتی می‌شده و خواهد شد. برخی روایات چگونگی آگاه شدن حضرت مهدی (ع) از زمان ظهور را از راه الهام ذکر کرده است. امام صادق (ع) ذیل آیه شریفه ﴿فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ ﴾، فرمود: به درستی که از ما امامی پنهان است و چون خدای تعالی بخواهد او را ظاهر سازد، نکتهای در قلبش ایجاد می‌کند، پس او ظاهر شود و به دستور خدای تعالی قیام نماید" آگاه شدن از راه برافراشته شدن پرچم قیام؛ در روایاتی چند اشاره شده که وقتی ظهور آن حضرت نزدیک شد و زمان قیام فرارسید، پرچمی که آن حضرت هنگام ظهور در دست خواهد داشت، به اذن و اراده الهی برافراشته شده، امام (ع) را به فرمان قیام آگاه خواهد کرد آگاه شدن از راه بیرون آمدن شمشیر آن حضرت از غلاف؛ رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: "برای او شمشیری است در غلاف، پس هنگامی که وقت ظهورش فرا رسید، آن شمشیر از غلافش خارج می‌شود. خداوند آن شمشیر را به سخن در می‌آورد و شمشیر به حضرتش می‌گوید: ای ولی خدا! خارج شو که دیگر نشستن در مقابل ستم دشمنان خدا جایز نیست. پس او ظهور می‌کند" پاره‌ای از حکمت‌های، پنهان بودن زمان ظهور: پنهان بودن زمان ظهور حضرت مهدی (ع)، دارای حکمت‌های فراوانی است؛ از جمله: زنده نگه داشتن روح امید و انتظار در جامعه در طول غیبت حضرت مهدی (ع)؛ معنا پیدا کردن امتحان شیعیان در عصر غیبت؛ غافل‌گیر کردن مخالفان و دشمنان. از آنجایی که یکی از دلیل‌های غیبت حضرت مهدی (ع) تلاش دشمنان برای نابودی آن حضرت بود؛ از این‌رو مشخص بودن زمان ظهور، دشمنان را برای از بین بردن و مقابله با آن حضرت آماده می‌سازد؛ در حالی که نامعلوم بودن و ناگهانی بودن زمان ظهور، باعث غافل‌گیری دشمنان خواهد شد. در پایان این پاسخ اشاره می‎کنیم به سخن بنیانگذار نهضت اسلامی ایران حضرت امام خمینی که نه فقط تعیین نزدیک بودن ظهور را نپذیرفته‌اند بلکه به نوعی چنین ذهنیتی را نیز مردود دانسته‌اند، می‌فرماید: "از غیبت صغرا تاکنون که بیش از هزار سال می‌گذرد و ممکن است صد هزار سال نیز دیگر بگذرد و مصلحت، اقتضاء نکند که حضرت تشریف بیاورد، در طول این مدت مدید احکام اسلامی باید زمین بماند و اجراء نشود؟! ..." آیت اللّه شیخ جواد تبریزی - یکی از مراجع معاصر تقلید- نیز در این باره می‌فرماید: "حرف دیگر ما این است که باید زمینه را مساعد کنید که اگر غیبت، صد هزار سال هم طول بکشد عقاید مردم خراب نشود. فردی بود هر روز می‌گفت: حضرت می‌آید، ظهور نزدیک شده، یک بار گفت: سه ماه دیگر حتما آقا می‌آید. سه ماه بعد گفتیم چه شد؟ گفت بداء حاصل شد!! . اما اینکه برخی با مطرح کردن ظهور صغرا، رویکرد عمومی مردم را نشانه‌ای بر نزدیکی ظهور می‌دانند. می‌توان گفت: اگرچه همگان بر این امید هستیم که چنان باشد. امّا هیچ دلیل روایی محکمی بر آن وجود ندارد. و تشبیه آن با غیبت صغرا نیز غیر صحیح است. آیا درباره ویژگی جسمانی آن حضرت در دوران ظهور روایتی نقل شده است؟ از جمله مواردی که شیعه و اهل سنت درباره آن روایاتی ذکر کرده‌اند ویژگی‌های حضرت مهدی (ع) هنگام ظهور است. امام رضا (ع) فرمود: "... قائم (ع) آن است که چون ظهور کند، در سن پیران است و سیمای جوان دارد. نیرومند باشد تا به جایی که اگر دست به بزرگترین درخت زمین اندازد، آن را از جا بکند و اگر میان کوه‌ها نعره کشد، سنگ‌های آنها از هم بپاشد". امیر مؤمنان علی (ع) برخی از ویژگی‌های ظاهری جسمانی ایشان در عصر ظهور را بالای منبر چنین وصف فرموده است: "مردی از فرزندانم در آخر الزمان ظهور می‌کند. رنگش سفید آمیخته به سرخی و شکمش برآمده است. دو رانش ستبر و هردو شانه‌اش قوی است. در پشتش دو خال است، مانند مهر؛ یکی به رنگ پوستش و یکی چون مهر نبوت پیغمبر" . آن حضرت همچنین فرمود: "... او مردی است بلند پیشانی، دارای بینی باریکی که میانش اندک برآمدگی دارد. برآمده شکم، دارای رانهای درشت و پهن است. خالی بر ران راست او است. میان دو دندان پیشین او گشاده است ..." امام باقر (ع) نیز در وصف آن حضرت فرمود: "او شخصی است سرخ و سفید دارای چشمانی گرد و فرو رفته، ابروانی پرپشت و برجسته و شانهای پهن ...". امام علی (ع) فرمود: "مهدی دارای چشمانی سیاه و درشت است. موهایی مجعد و خالی بر گونه دارد" امام باقر (ع) با بیان اینکه ایشان در کمال جوانی ظهور خواهد کرد، فرمود: "مهدی در حالی قیام خواهد کرد که یک تار موی سفید در سر و محاسن او دیده نمی‌شود". و همین معنا در کلام نورانی امام مجتبی (ع) آمده است که حضرت مهدی (ع) در سن و سالی کمتر از چهل ظهور خواهد کرد». «جمعه، روز پایانی هفته، مورد احترام مسلمانان و یکی از اعیاد مهم آنان است. به عقیده برخی، جمعه از آن‏رو جمعه نامیده شده است که در آن جهت نماز اجتماع می‌‏کنند. اهمیت شب و روز جمعه، در احادیث بسیاری بیان شده و اعمال و ادعیه فراوانی برای آن مقرر گشته است. از مهم‏ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (ع)‏ و انتظار فرج آن بزرگوار است. در این رو، زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی از روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت در روز جمعه بیش از سایر روزها است. امام صادق (ع) در این‏ باره فرموده است: "و قائم ما اهل بیت در روز جمعه خروج می‌‏کند" همچنین در روایاتی آمده است: "روزی که پیامبر اکرم (ص) حضرت علی (ع) را در غدیر خم نصب فرمود، جمعه بود و روز قیام قائم (ع) جمعه خواهد بود و روز برپایی رستاخیز جمعه خواهد بود. البته بین این سه رخداد عظیم، وجوه مشترک فراوانی وجود دارد. از ویژگی‌‏های دیگر این روز با عظمت، آن است که حضرت مهدی (ع)‏ در آن روز شریف پای به عرصه گیتی نهاد».

۴. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛

عباس رحیمی حجت الاسلام و المسلمین عباس رحیمی، در کتاب «امید فردا» در این‌باره گفته است: «بنابر برخی روایات، آن حضرت در ماه رجب و روز جمعه ظهور می‌کند و بنابر بعضی احادیث، در روز عاشورا. در بعضی روایات آمده که آن حضرت در عید نوروز ظهور می‌کنند؛ البته این اخبار منافاتی با یکدیگر ندارند، زیرا ممکن است روز جمعه مصادف شده باشد با روز عاشورا یا عید نوروز. پس آنچه مسلم است این است که آن حضرت در روز جمعه ظهور می‌کند. در دعای مخصوص روز جمعه آمده است: "هَذَا يَوْمُ‌ الْجُمُعَةِ وَ هُوَ يَوْمُكَ‌ الْمُتَوَقَّعُ فِيهِ ظُهُورُكَ وَ الْفَرَجُ فِيهِ لِلْمُؤْمِنِينَ عَلَى يَدِكَ وَ قَتْلُ الْكَافِرِينَ بِسَيْفِكَ"؛ این روز جمعه است؛ همان روزی که انتظار می‌رود در آن ظهور فرمایی و برای مؤمنین در آن گشایش حاصل گردد و با شمشیر تو کافرها به سزای اعمال خویش برسند».

۵. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛

سید جعفر موسوی‌نسب حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «روایات متعددی درباره ظهور امام زمان (ع) رسیده است. در برخی از روایات روز ظهور حضرت عاشورا معرفی شده است. در برخی روایات ایام نوروز. و در برخی روایات روز شنبه. و در برخی روایات دیگر جمعه روز نوروز معرفی شده است. در هم‌زمانی روز ظهور در نوروز با عاشورا اشکالی به نظر نمی‌رسد زیرا نوروز طبق سال شمسی و عاشورا براساس سال قمری محاسبه می‌شود و یکی شدن این دو روز امکان‌‌‌پذیر است و هم‌‌‌زمانی این دو روز با جمعه یا شنبه نیز ممکن است. و جمعه و شنبه که در روایات نقل شده است را می‌توان حمل کرد بر اینکه منظور این است که یک روز، ظهور حضرت باشد، و یک روز قیام حضرت و با یک روز ظهور و یک روز به عنوان تثبیت حکومت حضرت و غلبه بر تمام جهان باشد. ولی روایاتی که روز ظهور را جمعه معرفی کرده‌اند از نظر سند قوی‌ترند تا روایات روز شنبه. ذیلا به چند قسم از این روایات می‌پردازیم: امام صادق (ع) می‌فرمایند: قائم ما اهل بیت در روز جمعه ظهور می‌کند. امام باقر (ع) می‌فرمایند: گویا حضرت قائم (ع) را می‌بینم که در روز عاشورا روز شنبه میان رکن و مقام ایستاده و جبرئیل جلوی حضرتش ایستاده و مردم را به بیعت با او فرامی‌‌‌خواند. و در روایتی دیگر امام باقر (ع) می‌فرمایند: حضرت قائم روز شنبه که روز عاشورا است قیام می‌کند روزی که امام حسین شهید شد. و در روایتی حضرت امام صادق (ع) ظهور حضرت را در نوروز معرفی می‌کنند و می‌فرمایند روز نوروز همان روزی است که قائم ما اهل بیت در آن روز ظهور می‌کند».

۶. آقای السادة (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

سید مجتبی السادة آقای سید مجتبی السادة، در کتاب «شش ماه پایانی» در این‌باره گفته است: «شنبه‌ای را که مصادف با عاشورا شده است برخی‌ احادیث روز ظهور حضرت برشمرده‌اند:. ابو بصیر از امام صادق‌ (ع) روایت کرده است که فرمودند: "حضرت مهدی (ع) در روز عاشورا که روز شهادت سید الشهدا‌(ع) است، قیام می‌کنند. گوییا در آن شنبه‌ای که عاشورا در آن واقع شود، همراه او هستم. در حالی‌ که بین رکن و مقام ایستاده جبرئیل در مقابل ایشان، برای بیعت ندا در دهد و شیعیان حضرت، زمین را با طی الارض زیر پا می‌نهند و از اطراف و اکناف عالم (به سرعت) جمع شده و با ایشان بیعت می‌کنند و خداوند هم به وسیله او جهان را مملو از عدالت می‌کند آن‌گونه که آکنده از ظلم‌وجور گشته است". علی بن مهزیار هم از امام پنجم‌(ع) نقل کرده است که: "گوییا با حضرت مهدی (ع) در روز شنبه‌ای که عاشورا است و بین رکن و مقام ایستاده هستم"».

۷. مجتبی تونه‌ای؛

مجتبی تونه‌ای آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «به سکون میم به معنی هفته و به ضمّ‌ میم، نام یکی از روزهای هفته است. روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد. یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده است. دیگر آنکه ظهور آن جناب در روز جمعه خواهد بود. انتظار فرج در آن روز بیشتر از روزهای دیگر است، بلکه عید بودن روز جمعه و شمردن آن را به‌عنوان یکی از اعیاد چهارگانه، به جهت آن است که در این روز زمین را از لوث شرک و کفر و از وجود ملحدین و کافرین پاک می‌فرماید. راوی می‌گوید: خدمت امام علی النّقی (ع) رسیدم و گفتم: ای سید من! حدیثی از رسول خدا (ص) روایت شده که معنای آن را نمی‌فهمم. فرمود: چیست‌؟ گفتم: "لَا تُعَادُوا الْأَيَّامَ فَتُعَادِيَكُمْ" یعنی با روزها دشمنی نکنید که آنها با شما دشمنی خواهند کرد. حضرت فرمود: مراد از ایام، ما هستیم. مادامی که آسمان‌ها و زمین بپاست. شنبه اسم رسول خدا (ص) است و یکشنبه امیر المؤمنین (ع) و دوشنبه امام حسن و امام حسین (ع) و سه‌شنبه علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد (ع) و چهارشنبه موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی (ع) و منم و پنجشنبه فرزندم حسن (ع) و جمعه فرزند فرزندم است و به سوی او اهل حق جمع می‌شوند.... سفیانی نیز در روز جمعه خروج می‌کند. در فضیلت روز جمعه پیامبر (ص) فرمودند: روز جمعه، بهترین روزهاست و نزد خداوند از روز عید قربان و عید فطر ارجمندتر است. همچنین امام باقر (ع) فرمودند: خوبی و بدی در روز جمعه دو چندان می‌شود. امام صادق (ع) نیز در روز جمعه، عملی را برتر از صلوات بر محمد و آل محمد نمی‌داند. پیامبر (ص) فرمود: "خداوند در روز جمعه، ششصد هزار نفر را از آتش آزاد می‌سازد که همه مستحق دوزخ بوده‌اند". اولین کسی که جمعه را جمعه نامید کعب بن لوی بن غالب -یکی از اجداد پیامبر (ص)- بود. پیش از آن، این روز را عروبه می‌گفتند».

٨. عباس حیدرزاده؛

عباس حیدرزاده آقای عباس حیدرزاده، در کتاب «فرهنگنامه آخرالزمان» در این‌باره گفته است: «در روایات آخرالزمان، به گونه‌های مختلفی روز قیام حضرت را تعیین فرموده‌اند. در برخی یکی از روزهای هفته و در برخی یکی از مناسبت‌های سال را تعیین نموده‌اند. اهل بیت (ع) ما را از تعیین مدت و زمانی معین برای ظهور حضرت مهدی (ع) بر حذر داشته‌اند و فرموده‌اند هر کسی که برای ظهور حضرت زمانی را تعیین کند دروغ‌گو خواهد بود. این احادیث منافاتی با تعیین وقت مبهم برای ظهور ندارد. یعنی در روایاتی که اهل بیت (ع) از تعیین زمانی مشخص برای ظهور صحبت نموده‌اند، یک روز یا یک مناسبت را به نحوی مجمل بیان دانسته‌اند مثلاً در روایاتی ظهور حضرت را در عاشورا تعیین نموده‌اند، اما مشخص نیست دقیقاً عاشورای کدام سال هجری ظهور اتفاق خواهد افتاد؛ و تعیین وقتی که از طرف اهل بیت (ع) با آن مخالفت شده است، تعیین وقتی است که دقیقاً مشخص کند که کدام روز و در چه سالی ظهور اتفاق می‌‌افتد، زیرا چنین تعیین وقتی باعث ایجاد یأس و خاموش شدن روح انتظار در دل مشتاقان ظهور حضرت موسی (ع) خواهد شد. امام صادق (ع) به معلی بن خنیس فرمود: قائم آل محمد (ع) در روز نوروز ظاهر خواهد شد و خداوند او را بر دجال ظفر می‌‌بخشد و در کناسه کوفه او را به دار می‌‌آویزد. ما اهل بیت در تمام روزهای نوروز انتظار فرج را می‌‌کشیم، زیرا نوروز از روزهایی است که به ما مرتبط است. فارس‌ها آن را گرامی داشتند ولی اعراب آن را ضایع نمودند. شیخ صدوق در کتاب فقیه روایت می‌‌کند که حضرت قائم (ع) در روز جمعه قیام خواهد نمود. در کتاب شریف مفاتیح الجنان در زیارت روز جمعه، خطاب به حضرت مهدی (ع) می‌‌گوییم: "مولای من این روز جمعه است که توقع ظهور شما در آن روز خواهد بود". امام صادق (ع) فرمود: در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان نام حضرت قائم (ع) در ندایی آسمانی شنیده می‌‌شود و در روز شنبه مصادف با عاشورا، دهم ماه محرم و سالروز به شهادت رسیدن امام حسین (ع)، قیام می‌‌نماید.... از نظر علمی مصادف شدن روز عاشورا و نوروز و یکی از روزهای جمعه یا شنبه امکان‌پذیر است و اینکه در روایات برخی روز جمعه و برخی روز شنبه را برای قیام حضرت تعیین نموده‌اند، می‌‌توان گفت: در روایاتی که حکایت از جمع شدن یاران حضرت دارد می‌‌خوانیم که حضرت در یک شب ظاهر می‌‌شود و با یاران خود ملاقات می‌‌کند و از آنان بیعت می‌‌ستاند و فردای آن روز قیام شروع می‌‌شود. در برخی از روایات حضرت در یک شب آنان را ملاقات می‌‌کند و با آنها وعده می‌‌کند که فردا با شما بیعت خواهم کرد. در بعضی از احادیث از رسول خدا و امام صادق (ع) روز قیام حضرت مهدی (ع) به "یوم الخلاص" روز رهایی و "یوم الفتح" روز پیروزی تعبیر شده است. در روایات زیادی از زمان ظهور حضرت به "ساعة" تعبیر شده است. همچنین آیات بسیاری در قرآن هست که در آن واژه "ساعة" به کار رفته است و این آیات را ائمه (ع) به زمان ظهور حضرت تفسیر و تأویل کرده‌اند. برخی از این آیات و روایات تحت عوان "اسماء و القاب حضرت" آورده شده است»

٩. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

آفتاب مهر ج۱ (کتاب) نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «امامان (ع) همواره در پاسخ به این پرسش، سکوت اختیار می‌کردند و علم آن را نزد پروردگار می‌دانستند؛ ولی کسانی یافت شده‌اند که در جواب احساسات پاک منتظران، به بیاناتی خلاف سیره امامان (ع) روی آورده‌اند. با سیری کوتاه در بوستان معطر کلام امامان (ع) می‌توان مضمون روایات مربوط به وقت ظهور حضرت مهدی را این گونه دسته بندی کرد: علم و آگاهی از زمان ظهور، نزد پروردگار متعال است. تعیین کنندگان وقت ظهور، دروغگویند. امر ظهور، ناگهانی خواهد بود. وقت ظهور، همانند خود ظهور، از اسرار الهی است. برای نمونه، توجه به موارد زیر، سودمند می‌نماید: وقتی شاعر پرآوازه شیعه، دعبل خزاعی، در محضر هشتمین آفتاب آسمان ولایت، شعری نیک خواند و سخن را با اشاره به قیام واپسین پیشوای شیعیان به پایان برد، اشک از دیدگاه آن امام همام جاری شد و فرمود: ای خُزاعی! روح القدس، از لبانت با این دو بیت سخن گفت. آیا می‌دانی این امام کیست و کی قیام خواهد کرد؟ سپس حضرت به معرفی امام منتظر پرداخت و این گونه ادامه داد: اما این که چه زمانی ظهور خواهد کرد؟ پدرم، از پدرش، و ایشان از پدرانش، نقل کرد که وقتی به پیامبر اکرم (ص) گفته شد: "قائم از فرزندانت کی ظهور خواهد کرد؟ آن حضرت در جواب فرمود: مثل ظهور او، همانند ساعت قیامت است که خداوند درباره آن فرمود: هیچ کس جز او نمی‌تواند وقت آن را آشکار سازد. در آسمان‌ها و زمین، سنگین است و این امر اتفاق نمی‌افتد، مگر به صورت ناگهانی" همین مطلب را آن امام غایب نیز این گونه یاد آور شده است: اما ظهور و فرج پس به درستی که کار آن، با خدای تعالی است و تعیین کنندگان وقت، دروغ می‌گویند از این دو روایت و روایات دیگر در این باره، به روشنی می‌توان دریافت که زمان آغاز ظهور، یکی از اسرار الهی است و دست اندیشه بشر از رسیدن به آن، بسی کوتاه است.».

١٠. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «در روایات به بعضی روزها به منزله روز ظهور اشاره شده است؛ مثل روز جمعه، شنبه، یا روز نوروز و روز عاشورا البته چنان‌چه دقت شود این روایات اختلافی باهم ندارند. می‌تواند روز عاشورا در نوروز و جمعه یا شنبه اتفاق افتد. البته روایات جمعه قوی‌تر هستند، اما درباره روز دحو الارض ۲۵ ذی القعده روایتی دراین‌باره یافت نشد. البته مرحوم سیدبن‌طاووس می‌فرماید: شیخ صدوق در کتاب ثواب الاعمال روایتی نقل کرده که روز ۲۵ ذی القعده روز قیام قائم (ع) است اما چنین روایتی در کتاب‌های چاپ‌شده از ثواب الاعمال وجود ندارد. بنابراین، نمی‌توان گفت این روز، روز قیام امام زمان (ع) است». «روز جمعه از چند جهت اختصاص به امام زمان (ع) دارد: یکی آنکه ولادت حضرت در آن روز بوده و دیگر آنکه ظهور آن حضرت در روز جمعه خواهد بود، ولی وقوع ظهور در روز جمعه امری قطعی نیست؛ اگرچه طبق بعضی از روایات ظهور در روز جمعه خواهد بود».

پرسش‌های وابسته

1. امام مهدی چه زمانی ظهور می‌کند؟ (پرسش)
2. امام مهدی در چه روزی ظهور می‌‏کند؟ (پرسش)
3. در زمان ظهور امام مهدی جهانیان چگونه از آمدن ایشان باخبر می‌شوند؟ (پرسش)
4. آیت الله بهجت حتی به پیران نیز بشارت داده که ظهور نزدیک است؟ (پرسش)
5. آیا صحت دارد که روز ذی القعده روز ظهور امام مهدی خواهد بود؟ (پرسش)
6. آیا امام مهدی جمعه ظهور می‌کند؟ (پرسش)
7. چرا امام مهدی در روز جمعه ظهور می‌کنند؟ (پرسش)
8. حکمت معین نبودن وقت ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
9. آیا تعیین وقت ظهور صحیح است؟ (پرسش)
10. آیا می‌‏توان وقت ظهور را پیش‏‌بینی کرد؟ (پرسش)
11. با توجه به کتاب نوسترآداموس آیا می‌توان زمان ظهور حضرت را پیشبینی نموده به گفته آنها اعتماد کرد؟ (پرسش)
12. عدم آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نقصی برای امام و مقام امامت محسوب نمی‏‌شود؟ (پرسش)
13. راز نهان بودن زمان ظهور چیست؟ (پرسش)
14. امام مهدی از چه راهی می‌فهمد که موقع ظهورش فرا رسیده است؟ (پرسش)
15. اینکه گفته می‌شود ظهور نزدیک است به چه معناست؟ (پرسش)