ویژگی‌های فرهنگی جامعه در عصر ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)

ویژگی‌های فرهنگی جامعه در عصر ظهور امام مهدی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری / وضعیت جهان در عصر غیبت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

ویژگی‌های فرهنگی جامعه در عصر ظهور امام مهدی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

بهرام اخوان کاظمی

آقای دکتر بهرام اخوان کاظمی، در کتاب «نگرش‌هایی نو به آموزه مهدویت» در این‌باره گفته است:

1. «تفوق فرهنگ توحیدی: حکومت جهانی مهدوی حکومتی است الهی که نخستین شالوده فکری، عقیدتی و فرهنگی آن خداپرستی است همچنان که پیامبر (ص) می‌‌فرماید: فرمانروایی او شرق و غرب عالم را در بر می‌‌گیرد، خداوند به واسطه او دین خود را بر همه ادیان غالب می‌‌گرداند و در زمین خرابه‌ای باقی نمی‌ماند، و همگی آباد می‌‌شود. از امام صادق (ع) فرمود: "وقتی قائم آل محمد قیام کند مکانی در روی زمین باقی نمی‌ماند مگر اینکه کلمه طیبه « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ » در آنجا به آواز بلند گفته می‌شود". نتیجه استقرار فرهنگ توحیدی خدامحور در حکومت مهدوی؛ ظهور دولتی جهانی و مبتنی بر آموزه‌های وحیانی و دینی خواهد بود و با پذیرش اسلام از سوی همه مردم جهان و عالم‌گیر شدن آن، دیگر هیچ مرز و امتیازات و اعتبارات بیهوده میان مردم نخواهد بود. محور این جامعه، خدا و احکام خدا است و تعالیم اسلامی برای اداره جامعه ی جهانی کافی است،
2. تعالی معنوی و اخلاقی در حیات طیبه مهدوی: تعالی معنوی و حیات طیبه، مهمترین ویژگی فرهنگی و تربیتی نظام مهدوی است امام علی (ع) در زمینه تبیین این نظام هدایتگر ومتعالی و عاری از گناه، خبائث و رذائل اخلاقی فرموده است: او حضرت مهدی (ع) خواسته‌ها را تابع هدایت وحی می‌‌کند، هنگامی که مردم هدایت را تابع هوس‌های خویش قرار می‌‌دهند. در حالی که به نام تفسیر، نظریه‌های گوناگون خود را بر قرآن تحمیل می‌‌کنند، او نظریه‌ها و اندیشه‌ها را تابع قرآن می‌‌سازد...: بدی می‌رود و خوبی باقی میماند. رونق کشاورزی بی‌اندازه می‌‌شود. زنا، شرب خمر و ربا رخت برمی‌بندد، مردم به عبادت، شریعت و دیانت روی می‌‌آورند، نماز جماعت رونق میگیرد. عمرها طولانی می‌‌شود، امانات اداء می‌شود، درختان پرمیوه می‌شوند، برکات فراوان می‌گردد، اشرار نابود می‌شوند، اخیار باقی می‌مانند، دشمنان اهل بیت باقی نمی‌مانند.
3. تشخص فرهنگی امام عصر (ع): امام مهدی (ع)، به عنوان انسان اکمل، مظهر عالی‌ترین مؤلفه‌های فرهنگ متعال و معنوی است. بر مبنای روایات، وی متواضع‌ترین فرد جهان بشری در برابر خداوند بوده و در شتاب به سوی نیکی‌ها و بزرگواری‌ها، مجاهد و مجتهدی سخت‌کوش است. او کمال موسی، شکوه عیسی و شکیبایی ایوب را دارد و می‌‌توان وی را سرآمد تهجدپیشگان و شب زنده داران و ساجدان به درگاه الهی به شمار آورد. بدین خاطر هر گونه تعالی و پیشرفت در عصر ظهور، معلول عواملی است که یکی از مهم‌ترین آنها وجود رهبری معصوم، پاک و منزه از هر نوع عیب و نقص و برخوردار از غایت مکارم اخلاقی است. او فقط وابسته به خدا است و بر خلاف نظام‌های سیاسی ملیت و سلطه طلب موجود؛ به همه ملت‌ها، جمعیت‌ها و نژادها، با چشم مهربانی و برابری نگاه می‌‌کند و فرقی بین اقوام-نژادها، ملیت‌ها نمی‌گذارد و به همه با دید یکسان می‌‌نگرد. به تعبیر امام علی بن موسی الرضا (ع): او عالم‌ترین، حکیم‌ترین، باتقواترین، صبورترین، بخشنده‌ترین و عابدترین مردمان است... و اگر چشمان او به خواب رود، قلبش بیدار است....
4. اصلاح کلیه انحرافات با تحقق عدالت: اگرچه توحید و خداباوری، هسته اصلی فرهنگ،چه در دولت زمینه ساز و چه در دولت مهدوی است ولی تحقق عدالت نیز در اصلاح انحرافات اعتقادی و رفتاری این دو دولت، نقش به سزایی دارد و می‌‌توان برپایی عدالت را از مهمترین مؤلفه‌های فرهنگی دولت مهدوی به شمار آورد. در حقیقت کارکرد عدالت در اندیشه اسلامی و مهدوی، بیش از آن که اقتصادی باشد فرهنگی، اعتقادی و عقلانی است یعنی اجرای عدالت، کلیه اعوجاجات، انحرافات، ناموزونی‌ها و نبود اعتدال‌ها را اصلاح می‌‌کند بنابر این در خط مقدم این فرایند عدالت‌ورزی و معتدل‌سازی، اصلاح انحرافات عقیدتی و سپس اخلاقی قرار دارد و بواسطه این اصلاح و از برآیند آن، اصلاحات اقتصادی و نظام توزیعی عادلانه و ایفای سایر استحقاق‌ها صورت می‌‌پذیرد. البته معناکاوی واژه عدالت نیز مؤید این ادعا است.
5. اعتلای فرهنگ در گرو تحقق کامل امر به معروف و نهی از منکر: در عصر ظهور ابعاد معنوی فرهنگ در بستر احیای امر به معروف و نهی از منکر تحقق می‌‌یابد و "مهدی و یاران او امر به معروف و نهی از منکر می‌‌کنند" و خداوند به وسیله حضرت مهدی (ع) این امت را پس از آن که تباه شده‌اند، اصلاح می‌‌کند
6. نظام‌نامه و میثاق فرهنگی دولت مهدوی: در مجموعه دعاهای حضرت مهدی (ع) که "صحیفه مهدیه" یا "صحیفه المهدی" نامیده می‌‌شود نیز می‌‌توان نظام فرهنگی دولت مهدوی را مشاهده کرد در یکی از معروف‌ترین این ادعیه امام عصر (ع) ضمن درخواست هدایت الهی برای خود و امتش از خداوند متعال توفیق فرمان برداری، شناخت و معرفت، جدیت و شوق و رغبت به علم آموزی، زهد و بی‌رغبتی به دنیا، نصیحت و خیرخواهی، نیت پاک و بی‌آلایش، رأفت و رحمت، وقار و متانت توبه، حیا و عفت، تواضع و سعه صدر، صبر و قناعت، پایداری، دادگری و مهربانی، انصاف و سرشت نیکو مسئلت می‌‌نماید و از خداوند برای اصناف مختلف امت اسلامی، پرهیز و دوری از: گناه و نافرمانی، غذای حرام و شبه ناک، ظلم و تعدی، خیانت، سخنان بیهوده و غیبت، را طلب می‌‌فرماید.
7. تعالی فرهنگی بر مبنای تربیت و آموزش: در نظام مهدوی، آدمیان به نهایت تزکیه و بلوغ و تکامل اخلاقی و فرهنگی می‌‌رسند، فساد و انحراف‌ها اصلاح گشته و کینه‌های بندگان از دل‌هایشان زدوده می‌‌گردد و غنا و بی‌نیازی جای حرص و طمع را خواهد گرفت. الگوی توسعه فرهنگی در سیره معصومان (ع)، به ویژه معصومانی که فرصت تشکیل حکومت یافته‌اند، تلاش برای نیروسازی و تربیت و آماده‌سازی آنها بوده است؛ نگاه به سیره امام علی (ع) در این زمینه راهگشا است از جمله ایشان در نامه ۴۵ نهج البلاغه به عثمان بن حنیف - فرماندار بصره - درباره ضرورت بینش دهی و تعلیم امت توسط امام فرموده است: "بدان هر پیروی، پیشوائی دارد و به او اقتدا می‌‌کند و از نور علم وی منور و آگاه می‌شود" و نیز فرمود: "بر امام است که به افراد تحت ولایت خویش اسلام و ایمان را بیاموزد ".
8. محو جهالت و تکامل عقلانیت در فرهنگ مهدوی: در نگرش توحیدی عقل جایگاهی بس بالا و والا دارد همچنان که پیامبران الهی در پرتو عقل توانستند بشر را در جهت سعادت دنیوی و اخروی هدایت کنند، در دولت مهدوی نیز در پرتو هدایت حضرت مهدی (ع) عقل‌ها نیز به رشد و کمال وافی رسیده و شکوفا می‌‌گردند. و با افزایش بصیرت عمومی؛ کوته بینیها، تنگ نظری‌ها و افکار دون و ناپسند از جامعه رخت می‌‌بندد است. عقول مردم در دوره ظهور به بالاترین مرحله کمال خویش می‌‌رسد؛ امام باقر (ع) در همین باره می‌‌فرماید وقتی قائم ما قیام کند، خداوند دست عنایتش را بر سر بندگان می‌‌کشد و عقل آنها زیاد می‌‌شود و به واسطه این رشد عقلی، اخلاق آنها نیز کامل می‌‌گردد . بسیار بدیهی است که اولین لازمه این تکامل عقلانی، محو کامل جهالت است.
9. تأمین رفاه ضامن اعتلای فرهنگ: اعتلای فرهنگ بدون توجه به رفاه و وضعیت معیشتی مردم در واقع فاقد معنای لازم است و در اسلام توجه به "معاد" و "معاش" با هم دیده شده و همین دو لازم و ملزوم هم دانسته شده‌اند. این تلازم در عصر ظهور در نهایت کمال محقق می‌‌گردد و همه انسان‌ها و به ویژه مؤمنان از حیث معیشت و رفاه به عالی‌ترین سطوح ممکن خواهند رسید. توصیف پیامبر (ص) از این وضعیت بدین صورت است: در آن زمان، امت من چنان از نعمت برخوردار شوند که هرگز امتی آن چنان از نعمت برخوردار نشده باشد؛ سرتاسر زمین محصول دهد و هیچ چیز را از آنان دریغ ندارد، اموال انبوه شود. هرکس نزد مهدی آید و بگوید به من مالی ده او بی‌درنگ می‌‌گوید: بگیر».

پرسش‌های وابسته

1. وضعیت حاکم بر جامعه در عصر نزدیک به ظهور چگونه است؟‌ (پرسش)
2. وضعیت دینی مردم در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
3. اخلاق در دوران پیش از ظهور چه وضعیتی دارد؟ (پرسش)
4. وضعیت اقتصادی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)
5. وضعیت جهان پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
   1. _{وضعیت فکری جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)}
   2. _{وضعیت فرهنگی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)}
   3. _{وضعیت اجتماعی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)}
   4. _{وضعیت سیاسی جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)}
      1. _{وضعیت سیاسی شام در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)}
      2. _{وضعیت سیاسی ایران در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)}
      3. _{وضعیت سیاسی عراق در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)}
      4. _{وضعیت سیاسی حجاز در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)}
      5. _{وضعیت سیاسی فلسطین در دوران پیش از ظهور امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)}
   5. _{وضعیت طبیعت جهان در دوران پیش از ظهور چگونه است؟ (پرسش)}