چگونه میتوان برای ظهور امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ +مجتبی تونه‌ای؛)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-}} {{پاسخ پرسش +}} {{پاسخ پرسش )) |
||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
::::::[[پنهان]] نباشد آنچه درباره زمینه‌سازان بیان شد، توصیفی از یک مفهوم خاص بود؛ ولی از [[روایات]] استفاده می‌شود افزون بر موارد یاد شده، تمام [[منتظران]] به نوعی زمینهساز [[ظهور]] به شمار میآیند»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۴۹.</ref>. | ::::::[[پنهان]] نباشد آنچه درباره زمینه‌سازان بیان شد، توصیفی از یک مفهوم خاص بود؛ ولی از [[روایات]] استفاده می‌شود افزون بر موارد یاد شده، تمام [[منتظران]] به نوعی زمینهساز [[ظهور]] به شمار میآیند»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۴۹.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۷: | ||
:::::#[[استمداد]] و استعانت و استغاثه به آن جناب، در هنگام سختی‌ها و گرفتاری‌ها و بیماری‌ها و [[شبهات]] و فتنه‌ها<ref>منتهی الامال ، ج ۲، ص ۴۸۳.</ref>»<ref>[[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۶۰-۶۵.</ref>. | :::::#[[استمداد]] و استعانت و استغاثه به آن جناب، در هنگام سختی‌ها و گرفتاری‌ها و بیماری‌ها و [[شبهات]] و فتنه‌ها<ref>منتهی الامال ، ج ۲، ص ۴۸۳.</ref>»<ref>[[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۶۰-۶۵.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۳۸: | ||
::::::پیداست، که این امور مهم و سنگین، بدون داشتن [[قدرت]] و مکنت، تحت لوای یک [[دولت]] قدرتمند، امکان‌‌‌پذیر نیست. بنابراین می‌بایست، در [[حفظ نظام]] [[مقدس]] [[جمهوری اسلامی]] و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینهساز [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[تلاش]] همه جانبه کرد»<ref>[[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۸۶-۹۱.</ref>. | ::::::پیداست، که این امور مهم و سنگین، بدون داشتن [[قدرت]] و مکنت، تحت لوای یک [[دولت]] قدرتمند، امکان‌‌‌پذیر نیست. بنابراین می‌بایست، در [[حفظ نظام]] [[مقدس]] [[جمهوری اسلامی]] و به ثمر رسیدن اهداف آن، به عنوان زمینهساز [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، [[تلاش]] همه جانبه کرد»<ref>[[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۸۶-۹۱.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین اشتهاردی؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین اشتهاردی؛ | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۵۶: | ||
::::::با بررسی [[آیات]] و [[روایات]] مربوط به [[نهضت]] و [[ظهور]] [[امام]]{{ع}} به دست می‌آید که مسأله وصول به [[آیات]] [[ظهور]] مسأله راحت‌طلبی نیست و با یک یا چند [[قیام]] و [[قعود]] به دست نمی‌آید، باید در راه آن عرق‌ها و خون‌ها ریخته شود<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۸ (مضمون روایتی از امام باقر {{ع}}).</ref>. از طرفی این مسأله دارای ابعاد گوناگون است، مانند ابعاد [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]]، [[سیاسی]]، مکتبی، نظامی و خلاصه آمیخته با مسأله [[دین]] است، همانگونه که [[دین]] حقیقی یک مجموعه عمیق و اهرم قوی و همه‌جانبه برای رشد در همه ابعاد است، مسأله [[مصلح جهانی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} که در هرزمانی مطرح بوده و در هر دینی از آن به نوعی سخن به میان آمده و در [[اسلام]] از آن به عنوان یک اصل مهم انقلابی یاد می‌شود، دارای ابعاد گوناگون است»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۰۷-۱۱۷.</ref>. | ::::::با بررسی [[آیات]] و [[روایات]] مربوط به [[نهضت]] و [[ظهور]] [[امام]]{{ع}} به دست می‌آید که مسأله وصول به [[آیات]] [[ظهور]] مسأله راحت‌طلبی نیست و با یک یا چند [[قیام]] و [[قعود]] به دست نمی‌آید، باید در راه آن عرق‌ها و خون‌ها ریخته شود<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۸ (مضمون روایتی از امام باقر {{ع}}).</ref>. از طرفی این مسأله دارای ابعاد گوناگون است، مانند ابعاد [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]]، [[سیاسی]]، مکتبی، نظامی و خلاصه آمیخته با مسأله [[دین]] است، همانگونه که [[دین]] حقیقی یک مجموعه عمیق و اهرم قوی و همه‌جانبه برای رشد در همه ابعاد است، مسأله [[مصلح جهانی]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} که در هرزمانی مطرح بوده و در هر دینی از آن به نوعی سخن به میان آمده و در [[اسلام]] از آن به عنوان یک اصل مهم انقلابی یاد می‌شود، دارای ابعاد گوناگون است»<ref>[[ محمد محمدی اشتهاردی|محمدی اشتهاردی، محمد]]، [[حضرت مهدی فروغ تابان ولایت (کتاب)|حضرت مهدی فروغ تابان ولایت]]، ص ۱۰۷-۱۱۷.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین ملکی راد؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین ملکی راد؛ | ||
| خط ۱۸۰: | خط ۱۷۶: | ||
::::::در اجرای [[راهبرد]] [[آماده‌سازی]]، همه [[مردم]] باید خود را به اهداف [[نظام]] ارزشی [[دینی]] [[متعهد]] بدانند. اگر [[مردم]] [[راهبرد]] [[آماده‌سازی]] را [[درک]] نکنند و به آن [[اطمینان]] نداشته باشند و خود را [[متعهد]] ندانند، تلاش‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود و با موفقیت [[اجرا]] نخواهد شد؛ در نتیجه لازم است [[مردم]] [[معتقد]] به [[امام زمان]]{{ع}}، زمینه را برای [[ظهور]] آن [[حضرت]] فراهم کنند. در این زمینه [[خانواده]] نقش مهم‌تری از سایر نهادهای [[تعلیم و تربیت]] دارد؛ بدین جهت در این نوشتار به نقش [[خانواده]] در [[تربیت مهدوی]] به منظور فراهم کردن بستر و زمینه برای [[ظهور]] بحث و [[گفتگو]] می‌شود»<ref>[[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۸۱</ref>. | ::::::در اجرای [[راهبرد]] [[آماده‌سازی]]، همه [[مردم]] باید خود را به اهداف [[نظام]] ارزشی [[دینی]] [[متعهد]] بدانند. اگر [[مردم]] [[راهبرد]] [[آماده‌سازی]] را [[درک]] نکنند و به آن [[اطمینان]] نداشته باشند و خود را [[متعهد]] ندانند، تلاش‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود و با موفقیت [[اجرا]] نخواهد شد؛ در نتیجه لازم است [[مردم]] [[معتقد]] به [[امام زمان]]{{ع}}، زمینه را برای [[ظهور]] آن [[حضرت]] فراهم کنند. در این زمینه [[خانواده]] نقش مهم‌تری از سایر نهادهای [[تعلیم و تربیت]] دارد؛ بدین جهت در این نوشتار به نقش [[خانواده]] در [[تربیت مهدوی]] به منظور فراهم کردن بستر و زمینه برای [[ظهور]] بحث و [[گفتگو]] می‌شود»<ref>[[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۸۱</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ | ||
| خط ۱۹۱: | خط ۱۸۶: | ||
:::::*'''ثالثاً''': هرگز [[دعا]] و استغاثه به درگاه الهی را فراموش نکنیم که در [[ظهور]] [[حضرت]] -مطابق روایات- تأثیر به سزایی دارد»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۴۱۸.</ref>. | :::::*'''ثالثاً''': هرگز [[دعا]] و استغاثه به درگاه الهی را فراموش نکنیم که در [[ظهور]] [[حضرت]] -مطابق روایات- تأثیر به سزایی دارد»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۴۱۸.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. مجتبی تونه‌ای؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. مجتبی تونه‌ای؛ | ||
| خط ۲۰۰: | خط ۱۹۴: | ||
::::::در این [[روایات]]، به روشنی از برپایی [[قیام‌ها]] و انقلاب‌هایی [[در آستانه ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} خبر داده شده است. همه [[روایات]] بر این نکته اتفاق دارند که پیش از [[ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} حکومتی به [[رهبری]] یکی از [[صالحان]]، که گمان می‌رود از [[فرزندان]] [[پیامبر]] {{صل}} هم باشد، در [[ناحیه]] [[مشرق]] تشکیل می‌گردد و [[زمینه ظهور]] را مهیا می‌سازد و این [[حکومت]]، تا ظاهر شدن [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[تسلیم]] آن به [[حضرت]] ایشان ادامه می‌یابد. بر همین اساس، برخی تشکیل [[دولت]] شیعی‌مذهب [[صفویه]] را که پس از قرن‌ها استیلای [[حاکمان]] [[مستبد]] و متعصب عامی [[مذهب]]، روی کار آمد، همان دولتی دانسته‌اند که در [[روایات]]، از جمله زمینه‌سازان [[حکومت]] [[مهدی]]{{ع}} به شمار آمده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۳.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۷۹.</ref>. | ::::::در این [[روایات]]، به روشنی از برپایی [[قیام‌ها]] و انقلاب‌هایی [[در آستانه ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} خبر داده شده است. همه [[روایات]] بر این نکته اتفاق دارند که پیش از [[ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} حکومتی به [[رهبری]] یکی از [[صالحان]]، که گمان می‌رود از [[فرزندان]] [[پیامبر]] {{صل}} هم باشد، در [[ناحیه]] [[مشرق]] تشکیل می‌گردد و [[زمینه ظهور]] را مهیا می‌سازد و این [[حکومت]]، تا ظاهر شدن [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} و [[تسلیم]] آن به [[حضرت]] ایشان ادامه می‌یابد. بر همین اساس، برخی تشکیل [[دولت]] شیعی‌مذهب [[صفویه]] را که پس از قرن‌ها استیلای [[حاکمان]] [[مستبد]] و متعصب عامی [[مذهب]]، روی کار آمد، همان دولتی دانسته‌اند که در [[روایات]]، از جمله زمینه‌سازان [[حکومت]] [[مهدی]]{{ع}} به شمار آمده است<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۳.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۷۹.</ref>. | ||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ | | عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ | ||
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۰:۰۷
| چگونه میتوان برای ظهور امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور |
| مدخل اصلی | زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی |
چگونه میتوان برای ظهور امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- وظیفه ما برای نزدیک شدن ظهور چیست؟
- گفته‌اند شیعه کسی است که زمینه‌های ظهور را آماده کند و این انتظار او مؤثر و مثبت باشد منظور از این موارد چیست؟
- چگونه میتوان زمینه ظهور را فراهم آورد؟
- از وظایف مهم در عصر غیبت زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی است. چگونه میتوان برای ظهور زمینه‌سازی کرد؟
- چگونه میتوان برای انقلاب امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟
- عوامل مهم زمینه‌سازی حکومت امام مهدی چیستند؟
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| حسینی خامنه‌ای | سلیمیان | مروجی طبسی | موسوی‌نسب | محمدی اشتهاردی | رضوانی | ملکی راد | تونه‌ای | پژوهشگران مؤسسه آینده روشن |
چیستی انتظار
- انتظار یعنی چشم به راه بودن. ظهور حضرت مهدی(ع) و انتظار فرج به معنای انتظار گشایش کارها و حل آنها از جانب خداوند است. انتظار مثبت، انتظاری است که در آن هر فرد، نسبت به خود و جامعه مسئول است[۱].
زمینه‌های ظهور
- باید توجه داشت انقلاب بزرگ حضرت مهدی(ع) همچون دیگر انقلاب‌ها، بدون مقدمه و زمینه‌سازی پدید نمی‌آید[۲]. برای آماده‌سازی زمینه‌های ظهور به برنامه‌ای منظم نیاز است که در آن اهداف، مسیر حرکت و راهبردها، سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مشخص شده باشد[۳]، به همین خاطر برای فراهم آوردن زمینه‌های ظهور حضرت میتوان موارد متعددی را ذکر کرد:[۴]
تحول جامعه بشری
- تحول جامعۀ بشری: ایجاد آگاهی و آمادگی جامعۀ بشری برای حق و حقیقت و مخالفت جدی با ظلم و جور یکی از زمینه‌های مهم برای ظهور آن حضرت است. زیرا یکی از علل غیبت امام عصر(ع)، عدم آمادگی مردم برای پذیرش حق و حقیقت بوده است، چرا که بر اثر جهل مردم و ظلم حکام زمان، همۀ ائمۀ قبلی یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند و این مهم بر عهدۀ همۀ مسلمانان و شیعیان است[۵]. و باید با استفاده از علم و اندیشه و به کار انداختن آن، در برخوردها و روشهای منطقی با یکدیگر، حقانیت اسلام و جاذبۀ قرآن[۶] را به گوش جهانیان برسانند و آنها را با زیبایی‌های مکتب اهل بیت پیامبر(ع) که هماهنگ با فطرت انسانی است، آشنا سازند[۷].
انقلاب و تحول روحی افراد
- انقلاب و تحول روحی افراد: تغییر و تحول روحی و خودسازی و تهذیب، نقش مهمی در ایجاد انقلاب بزرگ و به پیروزی رساندن آن دارد و با تحولات بیشتر در روحیۀ انسان‌ها و ساخته شدن نیروهای با صلابت میتوان اذعان داشت یکی دیگر از زمینه‌ها فراهم آمده است[۸]. در اجرای راهبرد آماده‌سازی، همه مردم باید خود را به اهداف نظام ارزشی دینی متعهد بدانند. اگر مردم راهبرد آماده‌سازی را درک نکنند و به آن اطمینان نداشته باشند و خود را متعهد ندانند، تلاش‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود و با موفقیت اجرا نخواهد شد؛ در نتیجه لازم است مردم معتقد به امام زمان (ع)، زمینه را برای ظهور آن حضرت فراهم کنند[۹].
شناساندن حضرت ولی عصر(ع) به عنوان مصلح و رهبر
- شناساندن حضرت ولی عصر(ع) به عنوان مصلح و رهبر: مسئلۀ شناخت امام زمان(ع) از مسائل ارزشمند است که به تعبیر روایات، «اگر کسی امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است[۱۰]». و شناخت بقیة الله بدین جهت است که اگر او را نشناسیم، نه تنها عمل ما باطل است، بلکه منحرف و گمراه خواهیم شد. امام کاظم(ع) می‌فرماید:[۱۱] «امام، حجت بندگان است، هرکس او را رها کند، گمراه می‌شود و هرکس با او باشد، نجات می‌یابد و رستگار می‌شود».[۱۲] مسئلۀ دیگری که پس از شناخت و معرفت به امام عصر(ع)، به آن نیازمندیم، اهداف آن حضرت از قیام جهانی است، چرا که حکومت ایشان، حکومت جهانی و الهی است، امام می‌آید تا اهداف پیاده نشدۀ تمام انبیای الهی را به انجام برساند.امام می‌آید تا عالی‌ترین مظاهر یک حکومت مترقی را به نمایش بگذارد. امام می‌آید تا بشر را به کمال واقعی خود برساند[۱۳].
برپایی قیام‌ها و انقلاب‌های ظلمستیز و عدالت‌‌‌خواهانه با رهبری شایسته
- برپایی قیام‌ها و انقلاب‌های ظلمستیز و عدالت‌‌‌خواهانه با رهبری شایسته: از اموری که باعث تسریع در انقلاب جهانی حضرت مهدی(ع) شده و موجب بیداری و آگاهی جامعۀ جهانی و در نتیجه فراهم آمدن زمینۀ ظهور می‌گردد، قیام‌ها و انقلاب‌های اسلامی و بیدارگرایانه‌ای است[۱۴] که در آستانۀ ظهور رخ میدهد. بر اساس آنچه در بعضی از روایات آمده، زمینه را برای حرکت جهانی حضرت مهدی(ع) آماده می‌کند. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید:[۱۵] «گروهی از ناحیه مشرق، قد برمیافرازند و زمینۀ حکومت مهدی(ع) را فراهم می‌سازند». از طرفی دیگر ولایت یعنی حکومت و سرپرستی دین و دنیای مردم که مسؤولیت بزرگی است و تنها افراد شایسته و کامل می‌توانند عهده‌دار آن گردند. همانگونه که در صدر اسلام رهنمودهای رهبر شایسته نقش اساسی در پیشبرد داشت، امروز نیز در راه انتظار حضرت مهدی(ع) و زمینه‌سازی برای حکومت جهانی آن حضرت حتما باید این خط، حفظ گردد، تا مسلمانان در نظم و انسجام خاص تحت رهنمودهای رهبر شایسته که امروز از آن به ولایت فقیه تعبیر می‌شود، راه زمینه‌سازی صحیح را دریابند و با پشت‌گرمی معنوی خاصی آن را دنبال کنند و به عبارت روشن‌تر، نائب و معاون به حق حضرت مهدی(ع) مسلما به راه مهدی(ع) نزدیک‌تر و آگاه‌تر است، و رهنمودها و سرپرستی او می‌تواند نزدیک‌ترین و حساب‌شده‌ترین شیوه برای رسیدن به حکومت مولی امام زمان(ع) باشد[۱۶]. در زمان ما نیز، با استناد به ویژگی‌هایی که در روایات آمده، انقلاب اسلامی ایران را میتوان همان دولتی دانست که زمینه را برای ظهور و قیام مهدی(ع) آماده می‌کند و ـ ان شاء اللّه ـ تا ظهور آن حضرت ادامه می‌یابد[۱۷].
مبارزه با انحرافات و کجروی‌ها
- مبارزه با انحرافات و کجروی‌ها: یکی از حکمت‌های غیبت امام(ع) وجود گناهانی است که در جامعه دامن زده می‌شود و مبارزه با گناهان، زمینه سازی برای ظهور امام عصر(ع) است؛ چرا که یکی از اهداف بسیار مهم امام، مبارزه با انحرافات و کجروی‌ها و نابودی مفاسد است. امام می‌آید تا به ظلم و ستم پایان داده و عدل و داد را روی زمین بگستراند. پیامبر اکرم(ص) فرمودند:[۱۸] ««یَمْلَأُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا»» بنابراین، اگر بخواهیم زمینه ظهور را فراهم کرده باشیم، باید به کمک امام شتافته و در این کار، با او همگام شویم[۱۹].
توجه به طبقه مستضعف
- توجه به طبقه مستضعف: معمولا انقلاب‌ها بر دوش مستضعفین به پیش می‌رود، چرا که مستکبران و سرمایه‌داران از وضع موجود خود راضی‌اند و مخالف انقلاب بر مبنای تعالیم الهی و یا طرفداری از مستضعفان خواهند بود لذا توجه به مستضعفان و تأمین نیازهای آنها، و برقراری عدالت اجتماعی و جلوگیری شدید از استعمار و استثمار و استحمار، یکی از عوامل زمینه‌سازی برای حکومت امید مستضعفان جهان حضرت مهدی(ع) خواهد بود[۲۰].
اتحاد و انسجام مسلمانان و تعاون و همکاری آنان
- اتحاد و انسجام مسلمانان و تعاون و همکاری آنان: بدون شک اتحاد، نقش اعجازآمیزی در پیشبرد اهداف دارد، جمعیت و اتحاد، قدرت را چندین برابر می‌کند و از سویی، برادری اسلامی و رسیدگی به دردهای اجتماعی و تأسیس واحدهای وسیع و پردامنه در این زمینه نیز در نوع خود برای انسجام و پیوند و به‌هم‌پیوستگی هرچه بیشتر، زمینهساز آیندۀ درخشان است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «افراد با ایمان نسبت به یکدیگر، همانند اجزای یک ساختمان هستند که هر جزئی از آن، جزء دیگر را محکم نگه می‌دارد».[۲۱] به همین خاطر باید مسلمانان از هرگونه اختلاف فرعی و موسمی پرهیز کنند و در برابر دشمنان مشترک، با اتحاد و وحدت و هماهنگی خود بایستند، تا بتوانند راه را برای ظهور مصلح کل جهانی هموار سازند[۲۲].
انتظار فرج سازنده
- انتظار فرج[۲۳] سازنده[۲۴]: یکی از مهمترین موارد زمینه سازی ظهور امام زمان)(ع)) انتظار فرج است، انتظاری که پیامبر(ص) و معصومین(ع) ما را به آن دعوت کرده‌اند، انتظاری که در روایات، از آن، به عنوان برترین اعمال و بهترین عبادت مؤمنان شمرده شده است، انتظاری که به قول امام صادق(ع): «اگر شخصی درحال انتظار بمیرد، شهید خواهد بود، اگرچه در رختخواب هم مرده باشد»[۲۵].[۲۶] انتظار ریشه و اساس خودسازی افراد و ساختن جامعه است. تا امید و انتظار و در نتیجه صبر و تحمل مشکلات نباشد، انسان قادر به خودسازی و دیگرسازی نیست[۲۷].
دستورالعمل بزرگان برای زمان غیبت
- بزرگان ما بر اساس روایات و احادیث و سفارش پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) وظایفی را برای مردم در حال غیبت کبری بیان کرده‌اند، که هر یک از آنها، خود زمینه ساز ظهور مهدی موعود(ع) خواهد بود که عبارتند از:
- تلاش برای حاکمیت قرآن و اسلام: امتحان شیعیان در زمان غیبت تلاش برای حاکمیت اسلام است[۲۸].
- نفس خود را اصلاح و خود را آماده پذیرش حکومت جهانی امام نمایند.
- برای ظهور حضرت، زمینه‌سازی و سعی کنیم مردم را اصلاح نماییم با امر به معروف و نهی از منکر تا شرایط فراهم شود و به دست توانای آن حضرت، موانع برطرف و شرایط اساسی، برای حکومت عدل جهانی ایجاد شود[۲۹].
- مهموم بودن برای آن جناب در ایام غیبت.
- دعا کردن برای حفظ وجود مبارک امام عصر(ع) از شر شیاطین انس و جن و طلب تعجیل فرج و نصرت و ظفر و غلبه او بر کفار و ملحدین و منافقین.
- صدقه دادن در حد توان، برای حفظ وجود مبارک امام زمان(ع).
- به جا آوردن حج به نیابت از امام عصر(ع) چنانکه در گذشته میان شیعه مرسوم بوده است.
- برخاستن از برای تعظیم شنیدن نام مبارک آن حضرت، به ویژه نام مبارک قائم(ع).
- تضرع و درخواست از خداوند، برای حفظ دین و ایمان از دستبرد شیاطین و رهایی از شبهات[۳۰].
- استمداد و استعانت و استغاثه به آن جناب، در هنگام سختی‌ها و گرفتاری‌ها و بیماری‌ها و شبهات و فتنه ها[۳۱].
سایر موارد زمینه ساز
- و موارد دیگر ازجمله: ایمان و توکل به خدا، زهد و رعایت اخلاق و حقوق، استقامت و پایداری و شجاعت و لزوم برنامه‌ریزی و امتحان ایجاد حاکمیت اسلام و... ، در وصول به ظهور و زمینه سازی آن موثر هستند[۳۲].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آیت‌الله حسینی خامنه‌ای؛ |
|---|
|
آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای، در کتاب «انتظار فرج امام زمان» در این‌باره گفته است:
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است:
|
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
|
| ۵. حجت الاسلام و المسلمین اشتهاردی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدی اشتهاردی، در کتاب «حضرت مهدی فروغ تابان ولایت» در این‌باره گفته است:
|
| ۶. حجت الاسلام و المسلمین ملکی راد؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محمود ملکی راد، در کتاب «خانواده و زمینه‌سازی ظهور» در این‌باره گفته است:
|
| ۷. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ |
|---|
|
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:
|
| ۸. مجتبی تونه‌ای؛ |
|---|
|
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:
|
| ۹. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ |
|---|
|
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:
|
پرسش‌های وابسته
- زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- دنیا و مردم چه شرایطی باید داشته باشند تا امام مهدی ظهور کنند؟ (پرسش)
- مردم چه نقشی در زمینه‌سازی ظهور دارند؟ (پرسش)
- چرا باید برای ظهور امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
- چگونه میتوان برای ظهور امام مهدی زمینه‌سازی کرد؟ (پرسش)
- چه نوع آمادگی برای رسیدن به حکومت عدل جهانی لازم است؟ (پرسش)
- زمینه‌سازان ظهور چه ویژگی‌هایی دارند؟ (پرسش)
- آیا جهانی شدن اقتصاد و ارتباطات زمینه‌های ظهور امام مهدی را فراهم نمی‌کند؟ (پرسش)
- آیا انقلاب اسلامی ایران زمینهساز ظهور امام مهدی است؟ (پرسش)
- انقلاب اسلامی ایران چه نقشی در امر قیام و ظهور امام مهدی دارد؟ (پرسش)
- کشور عزیز ما ایران در زمینه‌سازی ظهور حضرت ولی عصر چه نقشی داشته است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
- ↑ ر.ک. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۰۵.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۲۴۹.
- ↑ ر.ک. ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶ ـ ۹۱.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶ ـ ۹۱.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷ ـ ۱۱۷.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶-۹۱.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶-۹۱.
- ↑ ر.ک. ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه سازی ظهور، ص ۸۱.
- ↑ برقی، احمد، المحاسن، ص ۱۵۵.شیخ صدوق، محمد، کمال الدین ج ۲، ص ۴۱۲: «"مَنْ مَاتَ وَ هُوَ لَا يَعْرِفُ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة"»
- ↑ ر.ک. کورانی، علی، معجم احادیث الامام المهدی ، ج ۴، ص ۱۴۸: «"وَ هُوَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ مَنْ تَرَكَهُ هَلَكَ وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا"»
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶-۹۱.
- ↑ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۸۷: «"يَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَيُوطِئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَه"»
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص ۲۴۹. ر.ک. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۷۹.
- ↑ نعمانی، محمد، غیبت نعمانی، ص ۸۱.
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.ی
- ↑ ««الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ کَالْبُنْیَانِ یَشُدُّ بَعْضُهَا بَعْضا»». ابوالفتوح، حسین، تفسیر ابوالفتوح، ج ۲، ص ۴۵۰.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶-۹۱.
- ↑ «إِنَّ الْمَيِّتَ مِنْكُمْ عَلَى هَذَا الْأَمْرِ شَهِيدٌ قُلْتُ وَ إِنْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ قَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ إِنْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ»؛ المحاسن، ج۱، ص۱۶۴
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص ۸۶-۹۱.
- ↑ ر.ک. حسینی خامنه ای، سید علی، انتظار فرج امام زمان، ص ۱۵.
- ↑ ر.ک. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۱۸.
- ↑ قمی ،عباس، منتهی الامال ، ج ۲، ص ۴۸۳.
- ↑ ر.ک. مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ ر.ک. محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷؛ ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه سازی ظهور، ص ۸۱.
- ↑ بیانات در دیدار مردم قم ۳۰/۱۱/۱۳۷۰
- ↑ حسینی خامنه‌ای، سید علی؛ انتظار فرج امام زمان، ص15.
- ↑ متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۳؛ طبرانی، المعجم الاوسط، ج ۱، ص ۹۴؛ ر. ک: سنن ابن ماجه، ح ۴۰۸۸
- ↑ " كَأَنِّي بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالْمَشْرِقِ يَطْلُبُونَ الْحَقَّ فَلَا يُعْطَوْنَهُ ثُمَّ يَطْلُبُونَهُ فَلَا يُعْطَوْنَهُ فَإِذَا رَأَوْا ذَلِكَ وَضَعُوا سُيُوفَهُمْ عَلَى عَوَاتِقِهِمْ فَيُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلَا يَقْبَلُونَهُ حَتَّى يَقُومُوا وَ لَا يَدْفَعُونَهَا إِلَّا إِلَى صَاحِبِكُمْ قَتْلَاهُمْ شُهَدَاءُ أَمَا إِنِّي لَوْ أَدْرَكْتُ ذَلِكَ لَاسْتَبْقَيْتُ نَفْسِي لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ "، نعمانی، الغیبة، ص ۲۷۳؛ ح ۵۰
- ↑ جمعی از نویسندگان، مجموعه مقالات و گفتارها پیرامون حضرت مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۲۰۷
- ↑ جمعی از نویسندگان، چشم به راه مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۳۰۳- ۳۰۶،( با تصرف)
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۴۹.
- ↑ محاسن برقی ص ۱۵۵، کمال الدین ج ۲، ص ۴۱۲.
- ↑ معجم احادیث الامام المهدی ، ج ۴، ص ۱۴۸.
- ↑ غیبت نعمانی، ص ۸۱.
- ↑ الشیعه و الرجعه، ج ۱، ص ۴۳۲، ضمناً در کتاب‌های اهل سنت به انتظار فرج نیز اشاره شده که میتوان به المعجم الکبیر طبرانی، ج ۱۰، ص ۱۲۴، مسند شهاب ج ۱، ص ۶۲، تاریخ بغداد ج ۲، ص ۱۵۴ مراجعه کرد.
- ↑ منتهی الامال ، ج ۲، ص ۴۸۳.
- ↑ مروجی طبسی، محمد جواد، بامداد بشریت، ص ۶۰-۶۵.
- ↑ آیت اللّه صافى گلپایگانى، منتخب الاثر، ص ۶۲۹؛ ر.ک: کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۳۵۷- ۳۶۱، انتشارات اسلامیه.
- ↑ سخنرانى شهید چمران، سال ۵۸،(به نقل از مجله موعود، شماره ۱۲ و ۱۳، اسفند ۷۷ و فروردین ۷۸).
- ↑ این احادیث زیادند، از جمله: حدیث "حَتَّى يَأْتِيَ قَوْمٌ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ..." ملاحم و فتن، ابن طاوس، ص ۳۰ و ۱۱۷؛ حدیث "رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ..."، بحار، ج ۶۰، ص ۲۱۶ و ۴۴۶؛ حدیث "تَكُونُ بَلْدَةُ قُمَّ وَ أَهْلُهَا حُجَّةً عَلَى الْخَلَائِقِ..." بحار، ج ۶، ص ۲۱۳؛ حدیث "يخرج رجل قبل المهدي..." کنز العمال، ج ۷، ص ۲۶۱ و...؛ حدیث "ليضربنكم على الدّين عودا..." شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج ۲۰، ص ۱۲۸۴؛ حدیث "كنوز الطالقان..."، کنز العمال، ج ۷، ص ۲۶۳ و...؛ حدیث "الهاشمي الخراساني و شعيب..."، ابن طاووس فى الملاحم الفتن، ص ۳۱؛ فى تفسیر قوله تعالى: ﴿بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَّنَا﴾ بحار، ج ۶۰، ص ۲۱۴؛ فى تفسیر قوله تعالى: ﴿وَإِن تَتَوَلَّوْا يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ﴾ کشّاف، ج ۴، ص ۳۳۱ و المیزان، ج ۱۸، ص ۲۵؛ فى تفسیر قوله تعالى: ﴿وَآخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ﴾ الجامع الصحیح، ج ۲، ص ۳۸۳ و مسند احمد، ج ۲، ص ۴۱۷ و...؛ و... همگى به نقل از کتاب الممهّدون للمهدى (ع)، على الکورانى، مکتب الاعلام الاسلامى، الفصل الثالث، ص ۹۵، الطبعة الاولى، محرم ۱۴۰۵.
- ↑ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۸۶-۹۱.
- ↑ نور الثقلین، ج ۳، ص ۷۸.
- ↑ " إِنَّ لِكُلِّ شَيْءٍ دِعَامَةً وَ دِعَامَةُ هَذَا الدِّينَ الْفِقْهِ وَ لَفَقِيهُ وَاحِدٍ أَشَدُّ عَلَى الشَّيْطَانِ مِنْ أَلْفِ عَابِدٍ "؛ نهج الفصاحه، حدیث ۹۰.
- ↑ نهج البلاغه، کلمات قصار، شماره ۳۶۴.
- ↑ بحار الانوار، ج ۲۱، ص ۵۳.
- ↑ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، استقامت کنید و در برابر دشمنان نیز پایداری به خرج دهید و از مرزهای خود مراقبت به عمل آورید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید.
- ↑ نهج البلاغه، فرازهایی از خطبه ۱۵۹.
- ↑ جابر جعفی گوید: به امام باقر (ع) عرض کردم: فرج شما چه وقت است؟ سه بار فرمود: فرج ما تحقق نمی‌پذیرد تا غربال شوید و آزمایش گردید، تا وقتی که قلب‌ها صاف شود؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۰۱.
- ↑ بحار الانوار، ج ۶۱، ص ۱۵۰.
- ↑ مردم را به راه پروردگارت با حکمت و پندهای نیکو و جدال و بحث و انتقاد دعوت کن؛ سوره نحل، آیه ۱۲۵.
- ↑ " مَا رَأَيْنَا مِثْلَ حُجَّتِكَ يَا مُحَمَّدُ نَشْهَدُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ "؛ مشروح این مناظره در کتاب احتجاج طبرسی، ج ۱، از ص ۱۶ تا ۲۴ آمده است.
- ↑ " الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهَا بَعْضا"؛ تفسیر ابوالفتوح، ج ۲، ص ۴۵۰.
- ↑ باید توجه داشت که امور از روی طبیعی و خودجوش به پیش رود وگرنه صحبت اعجاز باشد، امام حسین(ع) فرمود: "سوگند به خداوند، خدا چیزی را نیافریده مگر اینکه به او فرمان داده از ما پیروی کند"؛ بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۲۸۷. البته اگر مردم وظیفه خود را انجام دهند، دست خدا بالای سر آنهاست و امدادهای غیبی به کمک آنها خواهد شتافت، چنانکه قرآن می‌فرماید: ﴿إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾؛ سوره محمد، آیه ۷.
- ↑ آیا خدای شما کسی است که دعای مضطر را اجابت می‌کند و گرفتاری‌ها را برطرف می‌سازد و شما را خلفای زمین قرار میدهد؟؛ اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۲۶ (سوره نمل، آیه ۶۲).
- ↑ تفسیر نور الثقلین، ج ۴، ص ۹۴، ذیل آیه ۶۲ نمل.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۸ (مضمون روایتی از امام باقر (ع)).
- ↑ محمدی اشتهاردی، محمد، حضرت مهدی فروغ تابان ولایت، ص ۱۰۷-۱۱۷.
- ↑ شمشیربند، رقیه، «نقش فرهنگ مهدویت در جامعه معاصر».
- ↑ ملکی راد، محمود، خانواده و زمینه‌سازی ظهور، ص ۸۱
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۱۸.
- ↑ چشم‌اندازی به حکومت مهدی (ع)، نجم الدین طبسی، ص ۵۸.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۷؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۹۹؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۲۶۸.
- ↑ عقد الدرر، ص ۱۲۹؛ ینابیع المودة، ص ۴۹۱؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۴.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۳؛ غیبة نعمانی، ص ۳۷۳.
- ↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۴۳.
- ↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۳۷۹.
- ↑ علی اصغر رضوانی، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۴۱۸
- ↑ مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۱۰۵.