زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'باطل ستیزی' به 'باطل‌ستیزی')
خط ۱۶: خط ۱۶:
* در بحث "زیارت" پیش از آنکه [[استدلال]] شود که چرا باید رفت و رفتن به زیارت را چه سود؟ اگر شناختی محبت‌آور، نسبت به صاحبان "[[مزار]]" باشد، جایی برای این سؤال و [[استدلال]] باقی نمی‌گذارد. در زیارت، بیش از [[فلسفه]] و [[برهان]]، [[عشق]] و شور و [[محبت]] نهفته است. بیش از آنکه [[عقل]]، [[محاسبه]] کرده و دریابد که چرا؟ [[دل]]، [[فرمان]] داده و [[زائر]] را به [[مزار]] رسانده است. وادی زیارت، بیش و پیش از آنکه وادی معقولات و محاسبات [[عقلی]] باشد، وادیِ [[دل]] و جذبه درون است. [[زائر]]، اگر بداند و بشناسد که مورد زیارت "کیست؟".. دیگر نمی‌پرسد: "کجاست؟". به راه می‌افتد و همچون [[خضر]]، به دنبالِ آب [[حیات]]، و همچون [[موسی]] {{ع}} در پیِ [[عبد]] [[صالح]] روان می‌گردد تا برسد و بیابد و بهره برگیرد و کامیاب شود زیارت، از این مقوله است، [[پیوند قلبی]] است، [[محبت]] و علاقه است. آنچه [[زائر]] را به پیمودن راه‌ها و طی مسافت‌ها و [[رنج]] [[سفر]] و [[بیم]] [[بادیه]] و استقبال از [[خوف]] و خطر وا می‌‌دارد، کشش درونی و علاقه [[قلبی]] اوست. و اگر [[عشق]] آمد، خستگی رخت بر می‌‌بندد اگر [[محبت]] در کار بود، ملال، متواری می‌شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲،۲۱.</ref>
* در بحث "زیارت" پیش از آنکه [[استدلال]] شود که چرا باید رفت و رفتن به زیارت را چه سود؟ اگر شناختی محبت‌آور، نسبت به صاحبان "[[مزار]]" باشد، جایی برای این سؤال و [[استدلال]] باقی نمی‌گذارد. در زیارت، بیش از [[فلسفه]] و [[برهان]]، [[عشق]] و شور و [[محبت]] نهفته است. بیش از آنکه [[عقل]]، [[محاسبه]] کرده و دریابد که چرا؟ [[دل]]، [[فرمان]] داده و [[زائر]] را به [[مزار]] رسانده است. وادی زیارت، بیش و پیش از آنکه وادی معقولات و محاسبات [[عقلی]] باشد، وادیِ [[دل]] و جذبه درون است. [[زائر]]، اگر بداند و بشناسد که مورد زیارت "کیست؟".. دیگر نمی‌پرسد: "کجاست؟". به راه می‌افتد و همچون [[خضر]]، به دنبالِ آب [[حیات]]، و همچون [[موسی]] {{ع}} در پیِ [[عبد]] [[صالح]] روان می‌گردد تا برسد و بیابد و بهره برگیرد و کامیاب شود زیارت، از این مقوله است، [[پیوند قلبی]] است، [[محبت]] و علاقه است. آنچه [[زائر]] را به پیمودن راه‌ها و طی مسافت‌ها و [[رنج]] [[سفر]] و [[بیم]] [[بادیه]] و استقبال از [[خوف]] و خطر وا می‌‌دارد، کشش درونی و علاقه [[قلبی]] اوست. و اگر [[عشق]] آمد، خستگی رخت بر می‌‌بندد اگر [[محبت]] در کار بود، ملال، متواری می‌شود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۲،۲۱.</ref>
* گفتیم که [[معرفت]] و [[عشق]]، پای را به رفتن می‌گشاید و "[[دوستی]]" به "[[دیدار]]" می‌انجامد. گاهی جریان، بر عکس این است. یعنی "دیدن"، "[[دوست داشتن]]" را به دنبال دارد و [[دیدار]]، [[عشق]] می‌آفریند و "زیارت" سببِ حصول ### [[313]]### می‌گردد. وقتی که [[دیدار]]، بذر [[عشق]] بپاشد، "[[ملاقات]]"، [[محبت]] می‌آورد و نزدیک شدن [[جسم]]، نزدیک شدن [[روح]] را به دنبال دارد و از [[قرب]] [[مادّی]] می‌توان به [[قرب]] [[معنوی]] رسید و از رفتن به [[خانه]] ای [[محبت]] صاحبخانه را می‌توان به [[دل]] گرفت. چه بسیار پیوندها و عشق‌ها که مولود یک برخورد بوده است. چه بسیار محبّت‌ها و انس‌ها و الفت‌ها، که در سایه حضور و ### [[313]]### فراهم شده است. یعنی گاهی [[موتور]] محرّک [[انسان]] در [[دیدار]] و زیارت، [[شناخت]] و علاقه و [[انس]] [[قلبی]] است - که در فصل پیش، مفصل از آن یاد کردیم- گاهی اگر از این بُعد، ضعیف باشد، زیارت و [[دیدار]]، باعث روشن شدن [[موتور]] می‌شود و [[ملاقات]] حضوری، "استارت" [[محبت]] [[باطنی]] می‌گردد. چرا که از نزدیک، [[جمال]] معنی را می‌بیند و به [[مشاهده]] [[ارزش]]‌های متعالی می‌رسد و علاقمند می‌شود. همچنان که [[موتور]] اتومبیل، ماشین و چرخ‌ها را به حرکت وا می‌دارد، ولی هنگامی که به خاطر [[نقص]] فنی و یا یخ زدگی و [[ضعف]] باطری و خفگی [[موتور]]، ماشین روشن نشود. هُل دادن به ماشین و حرکتِ چرخ‌ها، [[موتور]] را هم روشن می‌کند. زیارت، گاهی از این مقوله است. یعنی اگر [[انسان]] برود و ببیند و خود را در فضاهای خاطره آمیز قرار دهد و در شعاع یک پرتو قرار بگیرد، چه بسا که حرارت معنی، وجود یخ کرده [[زائر]] را گرم کند و فروغ [[دیدار]]، [[خانه]] [[دل]] را روشن سازد و دیده [[اهل]] نظر، مسِ وجودش را کیمیا کند. منتها، صرفِ رفتن کافی نیست، "دیدن" هم لازم است تا به [[شهود]] [[جمال]] [[حق]] نائل نشود، آتش‌گیره [[عشق]]، وجودش را مشتعل نمی‌سازد. اگر رفت و دید و به [[شهود]] رسید و [[زیبایی]] [[حقیقت]] و [[جمال]] [[فضیلت]] را دریافت، به طور طبیعی، "[[معرفت]]" هم می‌یابد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۸،۲۷.</ref>.
* گفتیم که [[معرفت]] و [[عشق]]، پای را به رفتن می‌گشاید و "[[دوستی]]" به "[[دیدار]]" می‌انجامد. گاهی جریان، بر عکس این است. یعنی "دیدن"، "[[دوست داشتن]]" را به دنبال دارد و [[دیدار]]، [[عشق]] می‌آفریند و "زیارت" سببِ حصول ### [[313]]### می‌گردد. وقتی که [[دیدار]]، بذر [[عشق]] بپاشد، "[[ملاقات]]"، [[محبت]] می‌آورد و نزدیک شدن [[جسم]]، نزدیک شدن [[روح]] را به دنبال دارد و از [[قرب]] [[مادّی]] می‌توان به [[قرب]] [[معنوی]] رسید و از رفتن به [[خانه]] ای [[محبت]] صاحبخانه را می‌توان به [[دل]] گرفت. چه بسیار پیوندها و عشق‌ها که مولود یک برخورد بوده است. چه بسیار محبّت‌ها و انس‌ها و الفت‌ها، که در سایه حضور و ### [[313]]### فراهم شده است. یعنی گاهی [[موتور]] محرّک [[انسان]] در [[دیدار]] و زیارت، [[شناخت]] و علاقه و [[انس]] [[قلبی]] است - که در فصل پیش، مفصل از آن یاد کردیم- گاهی اگر از این بُعد، ضعیف باشد، زیارت و [[دیدار]]، باعث روشن شدن [[موتور]] می‌شود و [[ملاقات]] حضوری، "استارت" [[محبت]] [[باطنی]] می‌گردد. چرا که از نزدیک، [[جمال]] معنی را می‌بیند و به [[مشاهده]] [[ارزش]]‌های متعالی می‌رسد و علاقمند می‌شود. همچنان که [[موتور]] اتومبیل، ماشین و چرخ‌ها را به حرکت وا می‌دارد، ولی هنگامی که به خاطر [[نقص]] فنی و یا یخ زدگی و [[ضعف]] باطری و خفگی [[موتور]]، ماشین روشن نشود. هُل دادن به ماشین و حرکتِ چرخ‌ها، [[موتور]] را هم روشن می‌کند. زیارت، گاهی از این مقوله است. یعنی اگر [[انسان]] برود و ببیند و خود را در فضاهای خاطره آمیز قرار دهد و در شعاع یک پرتو قرار بگیرد، چه بسا که حرارت معنی، وجود یخ کرده [[زائر]] را گرم کند و فروغ [[دیدار]]، [[خانه]] [[دل]] را روشن سازد و دیده [[اهل]] نظر، مسِ وجودش را کیمیا کند. منتها، صرفِ رفتن کافی نیست، "دیدن" هم لازم است تا به [[شهود]] [[جمال]] [[حق]] نائل نشود، آتش‌گیره [[عشق]]، وجودش را مشتعل نمی‌سازد. اگر رفت و دید و به [[شهود]] رسید و [[زیبایی]] [[حقیقت]] و [[جمال]] [[فضیلت]] را دریافت، به طور طبیعی، "[[معرفت]]" هم می‌یابد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۲۸،۲۷.</ref>.
* [[حق]]، در قامت [[حق]] پرستان جلوه می‌کند. [[حقّ]]، با [[ایثار]] و [[فداکاری]] [[حق‌جویان]]، ماندگار می‌شود. [[حق]]، با تلاش و [[باطل]] ستیزیِ حق‌طلبان، بر [[کرسی]] می‌نشیند. و... زیارت، گامی است در این راه. زیارت، با [[امامان]] [[شیعه]] و [[اهل بیت]] [[پیامبر]] پیوند دارد و ماجراهای [[ائمه]] {{عم}} و حیاتِ [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] شان و برخوردهای [[فکری]] و [[فقهی]] شان، همه و همه تقابلِ [[حق و باطل]] بود. جریانِ "[[اسلام]]" و "ضد [[اسلام]]"، در "خطّ [[ائمه]] {{عم}}" و "خطّ [[امویان]] و [[عباسیان]]" با هم در [[تعارض]] دائمی بود و این [[تقابل]]، به شکل‌های مختلف و در زمینه‌های گوناگون وجود داشت<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  
* [[حق]]، در قامت [[حق]] پرستان جلوه می‌کند. [[حقّ]]، با [[ایثار]] و [[فداکاری]] [[حق‌جویان]]، ماندگار می‌شود. [[حق]]، با تلاش و [[باطل‌ستیزی]]ِ حق‌طلبان، بر [[کرسی]] می‌نشیند. و... زیارت، گامی است در این راه. زیارت، با [[امامان]] [[شیعه]] و [[اهل بیت]] [[پیامبر]] پیوند دارد و ماجراهای [[ائمه]] {{عم}} و حیاتِ [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] شان و برخوردهای [[فکری]] و [[فقهی]] شان، همه و همه تقابلِ [[حق و باطل]] بود. جریانِ "[[اسلام]]" و "ضد [[اسلام]]"، در "خطّ [[ائمه]] {{عم}}" و "خطّ [[امویان]] و [[عباسیان]]" با هم در [[تعارض]] دائمی بود و این [[تقابل]]، به شکل‌های مختلف و در زمینه‌های گوناگون وجود داشت<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  
* [[ائمه]] {{عم}}، تجسم خط [[راستین]] [[اسلام]] بودند و قدرت‌های [[حاکم]] زمانشان، [[مدعیان دروغین]] [[اسلام]]. در این راه و در [[دفاع]] از [[حق]] و [[قرآن]] و [[تبیین]] [[مکتب]] و تحقّق بخشیدن به [[احکام]] متعالی [[اسلام]]، به همان شدّت وحدّت و نستوهی و [[استواری]]، که از سوی [[امامان]]، [[حماسه]] [[آفریده]] می‌شد و فداکاری‌هایی کم نظیر به عمل می‌آمد و [[خون]] داده می‌شد و [[رنج‌ها]] و مشقت‌های جسمی و [[روحی]] و محدودیت‌ها و ابتلاءات [[تحمّل]] می‌شد، از سوی قدرتمندانِ [[حاکم]] هم، برای توجیه خودکامگی و ادامه [[سلطه]] و [[مشروعیت]] بخشیدن به [[کارها]] و سیاست‌های شان، دستاویزهایی به کار گرفته می‌‌شد، و با استفاده از شیوه‌های گوناگون، در قالب [[مذهب]]، [[سعی]] می‌کردند که جناح [[حق]] و خطّ [[ائمه]] {{عم}} را لوث کنند و چهره‌های تابناک [[اسلام]] را پنهان سازند و فروغ همیشه تابان [[حق]] را، که از پس صدها [[ابر]] و غبار و [[شبهه]] و ابهام‌های [[دشمن]] [[آفریده]]، [[نور]] می‌افشاند، خاموش کنند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  
* [[ائمه]] {{عم}}، تجسم خط [[راستین]] [[اسلام]] بودند و قدرت‌های [[حاکم]] زمانشان، [[مدعیان دروغین]] [[اسلام]]. در این راه و در [[دفاع]] از [[حق]] و [[قرآن]] و [[تبیین]] [[مکتب]] و تحقّق بخشیدن به [[احکام]] متعالی [[اسلام]]، به همان شدّت وحدّت و نستوهی و [[استواری]]، که از سوی [[امامان]]، [[حماسه]] [[آفریده]] می‌شد و فداکاری‌هایی کم نظیر به عمل می‌آمد و [[خون]] داده می‌شد و [[رنج‌ها]] و مشقت‌های جسمی و [[روحی]] و محدودیت‌ها و ابتلاءات [[تحمّل]] می‌شد، از سوی قدرتمندانِ [[حاکم]] هم، برای توجیه خودکامگی و ادامه [[سلطه]] و [[مشروعیت]] بخشیدن به [[کارها]] و سیاست‌های شان، دستاویزهایی به کار گرفته می‌‌شد، و با استفاده از شیوه‌های گوناگون، در قالب [[مذهب]]، [[سعی]] می‌کردند که جناح [[حق]] و خطّ [[ائمه]] {{عم}} را لوث کنند و چهره‌های تابناک [[اسلام]] را پنهان سازند و فروغ همیشه تابان [[حق]] را، که از پس صدها [[ابر]] و غبار و [[شبهه]] و ابهام‌های [[دشمن]] [[آفریده]]، [[نور]] می‌افشاند، خاموش کنند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  
* این تلاش، از هر دو سوی، به شکل‌های خاص ادامه داشت. از یک سو [[کتمان]]، از سوی دیگر [[تبیین]]. یکی از محورهای اساسی [[تعالیم]] و تلاش‌های [[ائمه]] [[شیعه]] {{عم}}، احیای [[حق]] و زنده نگهداشتن آن [[حماسه‌ها]] و فروزان داشتن آن مشعل‌ها و [[یادآوری]] آن یادهای [[عزیز]] و خاطره‌های ارجمندِ صحنه‌های [[حق‌طلبی]] و ایثارگری و [[فداکاری]] خالصانه در راه [[قرآن]] و [[دین خدا]] بود. [[تبیین]] [[حق]] و بیان [[معارف]] [[دین]]، و نیز [[مبارزه]] با سیاستِ [[کتمان]] [[فضایل]] و [[تحریف]] و [[مسخ]] حقایق و وارونه نشان دادن چهره‌ها و تعلیمات [[مکتب]] که از سوی [[حاکمان]] [[مستبد]] و [[والیان]] [[فاسد]] و [[فاسق]] [[اموی]] و [[عباسی]] رایج بود، [[استراتژی]] و برنامه اصولی [[ائمه]] {{عم}} بود. و در این راستا، از شیوه‌ها و [[شعارها]] و تاکتیک‌های متناسب با هر زمان و محیطو شرایط [[اجتماعی]]، بهره می‌گرفتند. از طریق بیان [[حدیث]]، [[حمایت]] از شاعرانِ موضع دار و [[متعهد]]، توصیه به [[مدح]] [[اهل بیت]] {{عم}} و [[مرثیه]] [[شهیدان]] [[مظلوم]] [[خاندان]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}، [[گریه]] و [[عزاداری]]، زیارت، [[نقل روایت]] و [[ثبت]] و درج گفتار [[ائمه]] {{عم}} و رابطه داشتن با [[اهل بیت]] {{عم}} و تجدید [[دیدارها]] و تحکیم میثاق‌ها و... استفاده می‌شد تا آن خط زنده بماند و آن مشعل، فروزان‌تر گردد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  
* این تلاش، از هر دو سوی، به شکل‌های خاص ادامه داشت. از یک سو [[کتمان]]، از سوی دیگر [[تبیین]]. یکی از محورهای اساسی [[تعالیم]] و تلاش‌های [[ائمه]] [[شیعه]] {{عم}}، احیای [[حق]] و زنده نگهداشتن آن [[حماسه‌ها]] و فروزان داشتن آن مشعل‌ها و [[یادآوری]] آن یادهای [[عزیز]] و خاطره‌های ارجمندِ صحنه‌های [[حق‌طلبی]] و ایثارگری و [[فداکاری]] خالصانه در راه [[قرآن]] و [[دین خدا]] بود. [[تبیین]] [[حق]] و بیان [[معارف]] [[دین]]، و نیز [[مبارزه]] با سیاستِ [[کتمان]] [[فضایل]] و [[تحریف]] و [[مسخ]] حقایق و وارونه نشان دادن چهره‌ها و تعلیمات [[مکتب]] که از سوی [[حاکمان]] [[مستبد]] و [[والیان]] [[فاسد]] و [[فاسق]] [[اموی]] و [[عباسی]] رایج بود، [[استراتژی]] و برنامه اصولی [[ائمه]] {{عم}} بود. و در این راستا، از شیوه‌ها و [[شعارها]] و تاکتیک‌های متناسب با هر زمان و محیطو شرایط [[اجتماعی]]، بهره می‌گرفتند. از طریق بیان [[حدیث]]، [[حمایت]] از شاعرانِ موضع دار و [[متعهد]]، توصیه به [[مدح]] [[اهل بیت]] {{عم}} و [[مرثیه]] [[شهیدان]] [[مظلوم]] [[خاندان]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}}، [[گریه]] و [[عزاداری]]، زیارت، [[نقل روایت]] و [[ثبت]] و درج گفتار [[ائمه]] {{عم}} و رابطه داشتن با [[اهل بیت]] {{عم}} و تجدید [[دیدارها]] و تحکیم میثاق‌ها و... استفاده می‌شد تا آن خط زنده بماند و آن مشعل، فروزان‌تر گردد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ زیارت (کتاب)|فرهنگ زیارت]]، ص۸۲-۸۸.</ref>.  

نسخهٔ ‏۲۷ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۰

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حقوق متقابل امامت است. زیارت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زیارت در لغت - زیارت در قرآن - زیارت در کلام اسلامی - زیارت در معارف دعا و زیارات - زیارت در معارف و سیره حسینی - زیارت در معارف و سیره سجادی - زیارت در معارف و سیره رضوی - زیارت در معارف و سیره امام جواد - زیارت در معارف و سیره امام هادی - زیارت در معارف مهدویت - زیارت در حقوق اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

زیارت: دیدار و ملاقات کردن، به دیدن اشخاص محترم و مکان‌های مقدّس و حرم‌های امامان و امامزادگان رفتن. یکی از دستورالعمل‌های اکید اسلام، رفتن به زیارت قبر پیشوایان دین، انبیا و اولیا، از جمله زیارت قبور مؤمنین است. زیارت خانه خدا که "حج" نام دارد، برای آنان که توانایی جسمی و مالی داشته باشند واجب است. زائرانی که به زیارت حرم‌های مطهّر می‌روند، بهره معنوی می‌برند و از مدفونین در آن مزارها، الهام می‌گیرند. بیشترین تشویق، نسبت به زیارت قبر امام حسین (ع) در کربلا انجام گرفته است. رفتن به دیدار مرقد امامان، احیای خاطره آنان و زنده نگه داشتن نام و فرهنگ و تعالیم آنان است. به متنی که در حرم امامان و هنگام دیدار قبورشان خوانده می‌شود، زیارت و زیارتنامه می‌گویند، مثل زیارت عاشورا، زیارت وارث، زیارت جامعه. زیارت اختصاص به شهدا و مردگان ندارد. به دیدار زنده‌ها رفتن، بخصوص انسان‌های والا و با ایمان و صالح هم "زیارت" نام دارد[۱].

مقدمه

  1. مبارزه فرهنگی- تبلیغی؛
  2. مبارزه فیزیکی و کشتار و حبس و حصر.

زیارت اهل بیت

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۱۱۰.
  2. ↑ «مَنْ زَارَنِي حَيّاً أَوْ مَيِّتاً، أَوْ زَارَ أَبَاكَ، أَوْ زَارَ أَخَاكَ، أَوْ زَارَكَ، كَانَ حَقّاً عَلَيَّ أَنْ أَزُورَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَ أُخَلِّصَهُ مِنْ ذُنُوبِهِ»؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲ ص ۵۷۷
  3. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج ۲ ص ۵۷۷
  4. ↑ من لا یحضره الفقیه، ج ۲ ص ۵۶۵
  5. ↑ بحث زیارت و روایات آن از جمله در این منابع است: «من لا یحضره الفقیه»، ج ۲، «تهذیب»، ج ۶، «وسائل الشیعه»، ج۹، «بحار الأنوار»، ج ۹۷،۹۸ و ۹۹، «میزان الحکمه»، واژۀ زیارت، «کامل الزیارات» ابن قولویه، «جواهر»، ج ۱۹ و چندین «کتاب المزار» از علمای شیعه مثل شیخ طوسی و شهید اول و شیخ مفید و دیگران
  6. ↑ از جمله ر. ک: «زیارت»، سیّد محمّد حسینی، «زیارت» جواد محدثی، «شوق دیدار» محمّد مهدی رکنی، «فلسفۀ زیارت و آیین آن» مرتضی جوادی آملی، «دائرة المعارف تشیّع» ج ۸ ص ۵۶۴ مدخل زیارت
  7. ↑ در بخش الحاقی کتاب «زیارت» سیّد محمّد حسینی (دفتر نشر فرهنگ اسلامی) فهرست مفصّلی است که صدها کتاب در محورهای یاد شده را معرّفی کرده است.
  8. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۲۹۳.
  9. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۲،۲۱.
  10. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۲۸،۲۷.
  11. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  12. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  13. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  14. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  15. ↑ عبدالله بن عباس، صحابی معروف پیامبر (ص) و شاگرد برجسته علی (ع) و قرآن‌شناس و مفسر بزرگ اسلام.
  16. ↑ توبه، ۳۲
  17. ↑ حیاۀ الامام الحسن، باقر شریف القرشی، ج۲، ص۳۴۹؛ بحارالانوار، ج۴۴، ص۱۲۴.
  18. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  19. ↑ شرح ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۲۳.
  20. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  21. ↑ شیعه و زمامداران خودسر، ص۱۶۳.
  22. ↑ حیاۀ الامام الحسن، باقر شریف القرشی، ج۲، ص۸۱
  23. ↑ حیاۀ الامام الحسن، باقر شریف القرشی، ج۲، ص۳۹۳.
  24. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۸۲-۸۸.
  25. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۹۱-۹۴.
  26. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۹۱-۹۴.
  27. ↑ به نمونه‌هایی از اینگونه تلاش‌ها از سوی شاعران متعهد شیعه، می‌توانید رجوع کنید به: "الغدیر" ج ۲، و «ادبیات انقلاب در شیعه» از آیینه وند.
  28. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۹۱-۹۴.
  29. ↑ به بحث‌های پربار و مبسوط و مستوفای مرحوم علامه امینی در این مورد، به کتابِ «الغدیر»، جلدهای ۵، ۹ و ۱۰ مراجعه کنید.
  30. ↑ محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص۹۱-۹۴.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=زیارت&oldid=1255661»