ویژگی‌های روحی و روانی خانواده منتظر چیست؟ (پرسش)

ویژگی‌های روحی و روانی خانواده منتظر چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

ویژگی‌های روحی و روانی خانواده منتظر چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ‌ نخست

رضا علی کرمی

حجت الاسلام و المسلمین رضا علی کرمی، در کتاب «خانواده منتظر امام زمان» در این‌باره گفته است:

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در برابر مشکلات و هوس‌ها استقامت کنید و در برابر دشمنان نیز باید پایدار باشید و دیگران را به صبر دعوت کنید و از مرزها مراقبت کنید و از خداوند پروا داشته باشید، باشد که رستگار شوید.

از امام باقر (ع) رسیده است در معنای آیه شریفه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا﴾ که فرمودند: صبر کنید بر ادای فرایض و پایداری کنید در برابر دشمن و ارتباط داشته باشید با امام منتظران و همین گروه‌اند که امیرالمؤمنین درباره آنان فرموده است که در راه هدایت از کمی رهروان وحشت نکنید.

بزنطی از امام رضا (ع) روایت کند که فرمود: صبر و انتظار فرج چه نیکوست، آیا سخن خدای تعالی را نشنیدی که فرمود: چشم به راه باشید که من نیز با شما چشم به راهم و فرمود: منتظر باشید که من نیز با شما از منتظرانم. پس بر شما باد که صبر کنید که فرج پس از یأس می‌‌آید و پیشینیان شما از شما صابرتر بودند. «طُوبَى لِلصَّابِرِينَ فِي غَيْبَتِهِ طُوبَى لِلْمُقِيمِينَ عَلَى مَحَبَّتِهِ»؛ .

امام علی (ع) فرمود: "چشم به راه فرج (رسیدن گشایش الهی) داشتن، با صبر و بردباری، عبادت است". ::::::تردیدی نیست که مبارزه و مقاومت بر علیه ظلم و ستم جهانی و برقراری حکومت عدل جهانی با رنج و مشقت‌های فراوان و بسیاری همراه است و یاوران امام زمان (ع) در راه تحقق آرمان‌های جهانی امام زمان (ع)، مشکلات و ناگواری‌ها را به جان و دل می‌‌خرند؛ ولی از سر اخلاص و تواضع و فروتنی، عمل خود را ناچیز می‌‌دانند.

امام علی (ع) درباره صبر و مقاومت یاران حضرت مهدی (ع) فرمود:"آنها گروهی هستند که به خاطر صبر و بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمی‌گذارند. و از این که جان خویش را تقدیم آستان حضرت حق می‌‌کنند، به خود نمی‌بالند و آن را بزرگ نمی‌شمارند".

نشاط و شادابی از ویژگی‌ها و خصوصیات بارز یاران حضرت مهدی (ع) است. طبق آنچه از روایات به دست می‌‌آید، دوستان و عاشقان امام زمان از کار و فعالیت و از کمک به دیگران و شرکت جستن در امورات خیر و امداد رسانی به مظلومان و ستم دیدگان احساس شادی و نشاط می‌‌کنند. آنان کسانی هستند که تلاش می‌‌کنند در تمام عرصه‌های زندگی نشاط و شادابی خود را حفظ کرده و بر نعمت‌های بیکران خداوند شکرگذار و سپاس گذار باشند. حتی دیدار از یک برادر مؤمن و ملاقات با او چنان احساس شعف و شادی می‌‌کنند که توصیف آن در هیچ قلمی نگنجد.

از جابر ابن عبدالله انصاری روایت شده است که گفت: روزی صبح علی (ع) را دیدم و گفتم چگونه صبح کردی ای امیرمؤمنان؟ فرمود: به نعمت و فضل خداوند چون کسی که از برادری دیدن نکرده و مؤمنی را شاد نکرده است. گفتم چه شادی؟ فرمود: گرهی از کارش بگشاید، وامش را بپردازد، یا نداری او را برطرف کند.

امام صادق (ع) نیز فرمودند: "چیست به یکی از شماها که به همه خیری برسد به واسطه کار کمی! راوی گفت: به چه کاری قربانت؟ فرمود: ما را شاد کند به شاد کردن مؤمنان شیعه ما". امام علی (ع) نیز فرمودند: هر کس به برادر مؤمنش شادی برساند، بر آل پیامبر سرور و شادی رسانده است.

خوش‌بینی به زندگی و آینده، تضمین بقا و تداوم حیات انسان است و می‌‌تواند افق‌های جدیدی فراروی انسان بگشاید و انسان را از ناامیدی و یأس و انفعال نجات بخشد. مفهوم خوش بینی در یک کلام کوتاه و مختصر این است که عمر انسان طولانی شده و در نیمه راه به پایان نمی‌رسد. او سعی خواهد کرد از تمام موانع عبور کرده و به مراحل بالاتر زندگی قدم بگذارد. مطالعات علمی نشان داده است که افراد خوش بین بیشتر از افراد بدبین و نگران نسبت به آینده زندگی، عمر می‌‌کنند. همانگونه که خوش بینی در ساحت زندگی فردی وجود دارد، در ساحت زندگی اجتماعی نیز حضور دارد. جوامعی که آینده درخشان و روشن و سرشار از امید را فراروی خود ترسیم می‌‌کنند. جامعه امیدوار به حرکت و تلاش ادامه می‌‌دهد و از نیمه راه باز نمی‌گردد و بر خلاف آن جامعه ناامید و مأیوس حتی توان حرکت و جنبش و تحرک را از دست داده و منتظر افول و زوال خویش می‌‌نشیند. جامعه درست همانند یک فرد سه دوره مختلف را در خود تجربه و از آن عبور می‌‌کند. دوره کودکی و تخیل و اسطوره‌ای، دوره جوانی و خشم و شهوت، دوره عقل و کمال و تجربه و صلح و آرامش و عدل و انصاف و عواطف انسانی.

یاران امام زمان (ع) منتظر و چشم به راه روزی هستند که آفتاب درخشان عدالت بر تمام جهان پرتو افشانی کند و مردم طعم شیرین عدالت و عدل و دادگستری را بچشند. آنان کسانی هستند که هم در زندگی فردی خویش امیدوار و با نشاط هستند و هم در اجتماع و جامعه به آینده خوب و سرشار از امیدواری چشم دوخته‌اند. آنها آینده جهان را آینده امیدبخش می‌‌دانند و هرگز دست از تلاش و حرکت برنمی‌دارند. امیدواری نسبت به آینده انرژی پایان ناپذیری است که آنان را در ادامه راه و رسیدن به این آینده روشن و درخشان همراهی کرده، باعث استواری و استحکام ایمان و اعتقادات آنان می‌‌گردد.

براین اساس اگر انسان از نگاه مثبت به ارزیابی محیط و شرایط زندگی خود بپردازد، به یقین زندگی او از ثبات و آرامش برخوردار خواهد بود و اگر از نگاه و منظر منفی به زندگی نگاه کند، زندگی او شبیه جهنمی خواهد بود که هر دقیقه و ثانیه آن تحمل ناپذیر خواهد گشت. گمان نیک داشتن در امورات زندگی و در کلیه شئونات می‌‌تواند زمینه ساز حیات و زندگی برای انسان باشد. امام رضا (ع) می‌‌فرماید: نسبت به خداوند حسن ظن داشته باش، چرا که خداوند عزوجل می‌‌فرماید: من مطابق گمان بندگانم با آنها رفتار می‌‌کنم... .

مقصود از خوش بینی آن نیست که آدمی آزاد باشد و دست به گناه و معصیتی بزند و پس از ارتکاب گناه، در پی توبه و استغفار و اصلاح خود نیز نباشد و در عین حال منتظر و چشم به راه پاداش الهی و آمرزش گناهان خویش نیز باشد. چنین باوری جز جهل و نادانی و فریب خویشتن نیست. خوش بینی آن است که بندگان گمان و پندارشان نسبت به خداوند چنین باشد که او عبادت‌ها، و دعاها و نیایش‌ها را که بدون تردید با کاستی‌ها و نقص‌های فراوان همراه است، از کرم و بزرگی خود بپذیرد. امام صادق (ع) می‌‌فرماید: "حتی خوش گمانی به خدا این است که جز به خدا امید نداشته باشی و جز از گناهانت نترسی".

خوش گمانی و حس ظن به زندگی و اطرافیان و تمام آن چه در ارتباط با انسان قرار دارد، از موضوعاتی است که در احادیث و روایات نیز مطرح شده است. خوش بینی و مثبت‌اندیشی آثار و پیامدهای خوب و فراوانی دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1. امنیت فکری: یکی از عواملی که منجر به ایجاد اضطراب و ناآرامی در زندگی انسان می‌‌گردد، بدبینی و منفی نگری است؛ اما این موضوع با خوش بینی و اعتمادورزی و ترس‌زدایی از بین می‌‌رود و آرامش جایگزین آن می‌‌گردد. از پیامدهای نیک مثبت‌اندیشی این است که امنیت و آرامش فکری ایجاد می‌‌کند. امام علی (ع) فرماید: "خوش‌بینی، مایه آرامش قلب و سلامت دین است"؛ .
2. اندوه‌زدایی: یکی دیگر از آثار و برکات خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی، از بین رفتن غبار غم و اندوه از صفحه قلب انسان است. امام علی (ع) می‌‌فرماید: "خوش‌بینی، اندوه را سبک می‌‌کند".
3. افزایش محبت: خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی و مثبت‌نگری، در ایجاد و گسترش و تولید محبت میان مردم نقش انکارناپذیر دارد. امام علی (ع) می‌‌فرماید: "کسی که به مردم خوش گمان باشد، محبت آنها را به سوی خود جلب خواهد کرد".
4. پیش‌گیری از معصیت: منفی نگری و بدبینی، افزون بر این که خود، گناهی بزرگ است، عامل ایجاد بسیاری از گناهان دیگر مانند: غیبت، تهمت، تجسس و... نیز می‌‌شود، اما برخلاف آن، مثبت‌اندیشی و خوش بینی مصونیت از گناه را به دنبال دارد. امام علی (ع) می‌‌فرماید: "خوش‌گمانی، پیرو گناه را نجات می‌‌بخشد"؛ .
5. سلامت روح و روان: انسان در محیط زندگی خود با افراد مختلف درگیر روابط است که بدون آن زندگی ناممکن خواهد بود. حال اگر انسان در برخورد با دیگران، مثبت‌اندیش و خوش‌بین باشد و گفتار و رفتار دیگران را از نگاه مثبت تفسیر کند، کم‌تر دچار سوءتفاهم می‌‌گردد. در فضای بدگمانی و بدبینی، رفتارها و گفتارها به گونه‌ای خاص تفسیر می‌‌شوند. برای نمونه، احترام به دیگران به چاپلوسی و تملق، سکوت کردن، به مخفی‌کاری، حرف زدن ملایم، به بی‌اعتنایی و سردی، قاطعیت به استبداد، صراحت کلام به پررُویی، صداقت به ساده لوحی و صمیمیت به خودشیرینی تفسیر و تحلیل می‌‌گردد. این نمونه‌ها موجب اختلال در سلامت روانی می‌‌شود که سوء ظن را نشان می‌‌دهد که در قرآن نیز گناه کبیره شمرده می‌‌شود: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ﴾.

امام عصر (ع) در مقوله تکوین واسطه فیض الهی و رابط خلق و مخلوق است؛ به این معنی که مخلوقات به وسیله ایشان از خوان برکت الهی روزی می‌‌خورند و زمین به سبب وجود پرفیض ایشان از بلاهای آسمانی در امان می‌‌ماند. از این رو خانواده‌های منتظر خود را در قرابت بیشتری با منشأ فیض می‌‌یابند و از این رو احساس امنیت می‌‌کنند. امام رضا (ع) فرمودند: ما حجت‌های خدا بر روی زمین و جانشینان او در میان بندگان خدا و امانت دار رازهای او هستیم، ما کلمه تقوا و عروة الوثقی هستیم؛ یعنی ولایت و متابعت ما، حلقه وصل به اوست که هرکس به آن چنگ بزند، گسست ندارد و او را به بهشت می‌‌رساند". امام رضا (ع) در ادامه می‌‌فرمایند: ما گواهان خدا در روی زمین هستیم و به سبب وجود ماست که خداوند آسمان‌ها و زمین را نگه می‌‌دارد و به برکت ما باران را می‌‌فرستد و رحمت خود را بر جهانیان می‌‌گستراند و زمین هرگز از امام قائمی خالی نباشد که ظاهر شود یا پنهان و اگر یک روز زمین از حجت خدا خالی شود، هرآینه با اهلش به موج درآید، چنان که دریا در طوفان با اهلش به موج درآید.

هانری کُربَن، فیلسوف فرانسوی، پیرامون این موضوع که امام رابطِ خالق و مخلوق و واسطه فیض الهی هستند، می‌‌نویسد:مذهب تشیّع [به علت وجود مهدی موعود (ع)] تنها مذهبی است که رابطه ی میان خدا و خلق را برای همیشه نگاه داشته و پیوسته ولایت را زنده و پابرجا می‌‌دارد، به دلیل آن که دین یهود مسأله نبوت را که حلقه رابط میان خدا و عالم انسانی است در حضرت موسی کلیم الله خاتمه داده و به پیامبری حضرت مسیح (ع) و حضرت محمد (ص) را اذعان ننموده و رابطه فوق را قطع کرده است. نصرانی‌ها و مسیحی‌ها در حضرت مسیح و نیز اهل سنّت از میان مسلمانان در حضرت محمد (ص) توقف کرده و با ختم نبوت ایشان، دیگر قائل به وجود رابطه‌ای میان خالق و خلق نیستند و این تنها مذهب تشیع است که با وجود اعتقاد به ختم نبوت با حضرت محمد (ص)، موضوع ولایت را که عبارت از همان رابطه هدایت و کمال است، همچنان زنده می‌‌داند. وجود منجی حقیقتی است که نمی‌توان در مورد آن تردید کرد و آن را خرافی قلمداد نمود. به عقیده من تمام ادیان حقیقت زنده‌ای را دنبال می‌‌کنند و در تلاش برای اثبات اصل وجود آن مشترک‌اند؛ ولی مذهب تشیع به زندگی این حقیقت لباس دوام و استمرار پوشانده است.

جایگاه و مقام امام زمان (ع) در مرحله تشریع، سرپرستی و ولایت جامعه اسلامی است و حفظ کیان شریعت و جلوگیری از تحریف حقایق دینی، از وظایف و مسئولیت‌های او به شمار می‌‌رود.پیامبر اسلام (ص) در این زمینه فرموده‌اند: "در هر دوره و نسلی از امت من، عادلی از اهل بیتم وجود دارد که دین را از تحریف و غلوکنندگان و ادعاهای دروغ اهل باطل و تأویل جاهلان مراقبت می‌‌کند".

وجود مبارک حضرت صاحب الامر مایه امیدواری و امنیت خانواده‌های منتظر است و باعث می‌‌شود تحرک و نشاط و جنبش و حرکت در منتظران آن حضرت ایجاد و حفظ شود. وجود امام عامل وحدت بخش است و باعث پیدایش وحدت و انسجام می‌‌شود. هنگامی که منتظران به این باور برسند که امامشان زنده است و ناظر گفتار و اعمال و کردار آنان است، شجاعت و جسارت و قوت قلب پیدا می‌‌کنند و سختی‌ها و مشکلات و دشواری‌ها را با اتحاد و همدلی در کنار امام تحمل می‌‌کنند».

1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
   1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
   2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش) ‏
27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش) ‏
59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)