امام حسین در معارف و سیره فاطمی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{سیره معصوم}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام حسین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام حسین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div> | ||
'''[[امام حسین]]{{ع}}''' در سوم [[شعبان]] [[سال چهارم هجری]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. آن حضرت با مادرش حدود شش سال [[زندگی]] کرد و منابع تاریخی و [[روایی]] از برخی رویدادهای [[زندگی حضرت فاطمه]]{{س}} که حسین{{ع}} در آنها حضور داشته است، خبر داده‌اند. ایشان بعد از [[شهادت]] پدر و [[برادر]] خود در سال پنجاه هجری، [[امامت]] [[شیعیان]] را به مدت ده سال بر عهده گرفت و بعد از فوت [[معاویه]] و در [[زمان]] [[یزید]] به دست او و سپاهیانش به شهادت رسید. | |||
==مقدمه== | |||
[[حسین بن علی]]{{ع}} در سوم [[شعبان]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۲۰؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ج۳، ص۳۰۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۰۱.</ref> و به روایتی در پنجم شعبان<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۵۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۲؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰؛ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۵۳.</ref> [[سال چهارم هجری]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. پس از [[تولد]]، [[رسول خدا]]{{صل}} در گوش راست او [[اذان]] و در گوش چپش اقامه گفت<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱، ص۳۱۳؛ ج۳، ص۳۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۹؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ص۳۷۲.</ref>. طبق گزارش‌های بسیاری، [[پیامبر]]{{صل}} او را همنام شَبیر، فرزند دوم [[هارون]]، حسین نامید<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۹۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۹۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۱۸؛ طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۱۲۰.</ref>. | [[حسین بن علی]]{{ع}} در سوم [[شعبان]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۲۰؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ج۳، ص۳۰۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۰۱.</ref> و به روایتی در پنجم شعبان<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۵۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۲؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰؛ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۵۳.</ref> [[سال چهارم هجری]] در [[مدینه]] به [[دنیا]] آمد. پس از [[تولد]]، [[رسول خدا]]{{صل}} در گوش راست او [[اذان]] و در گوش چپش اقامه گفت<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱، ص۳۱۳؛ ج۳، ص۳۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۹؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ص۳۷۲.</ref>. طبق گزارش‌های بسیاری، [[پیامبر]]{{صل}} او را همنام شَبیر، فرزند دوم [[هارون]]، حسین نامید<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۹۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۹۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۱۸؛ طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۱۲۰.</ref>. | ||
کنیه آن حضرت{{ع}} [[ابوعبدالله]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۷.</ref>و القابش، الطیب، الرشید، الوفی، السید و السبط بود<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۸۰-۱۸۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۳۲؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴؛ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۵۵.</ref>. | |||
سخنانی که در خصوص [[امام حسین]]{{ع}} از رسول خدا{{صل}} نقل شده است در بسیاری از موارد، [[امام حسن]]{{ع}} را نیز شامل می‌شود. رسول خدا{{صل}} حسن و حسین{{عم}} را دو گل خوشبوی دنیا<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۴، ص۲۱۷؛ ج۷، ص۷۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۷؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۷۲.</ref> و [[سرور]] [[جوانان بهشت]] خوانده<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۴؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۵۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۳۶-۴۰؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref>، به [[دوست داشتن]] آنان توصیه نموده<ref>ابن ابی‌شیبه کوفی، المصنف فی الاحادیث والآثار، ج۷، ص۵۱۱؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۲۰؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۵۴-۱۵۶.</ref> و در مورد [[امام حسین]]{{ع}} فرموده است: «پروردگارا او را دوست دارم، تو نیز او را [[دوست]] بدار»<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۸۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۵۴.</ref>. همچنین از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل شده که حسین از من است و من از حسینم<ref>ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، ج۵، ص۳۲۴؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۳۳؛ ج۲۲، ص۲۷۴؛ مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۱۱۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۷؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ص۳۷۷.</ref>. در متون [[روایی]] [[اهل سنت]] نقل شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} خبر [[شهادت امام حسین]]{{ع}} را در کنار شط [[فرات]]، از [[جبرئیل]] شنید<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۸۹؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸-۱۸۹؛ مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، ج۱۲، ص۲۳۹؛ ج۱۴، ص۱۴۶.</ref> و به علی{{ع}} نیز اطلاع داد<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۷؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸.</ref>. بنا بر گزارش‌های [[منابع شیعه]]<ref>ر.ک: مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۷۹؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۵۱۳.</ref> و اهل سنت<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۶۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۴.</ref>، [[حسین بن علی]]{{ع}} در [[کودکی]] صدای جبرئیل را می‌شنیده است. او همراه [[پیامبر]]{{صل}} در [[مباهله]] با [[مسیحیان نجران]] حضور داشت<ref>ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۹۸.</ref> | سخنانی که در خصوص [[امام حسین]]{{ع}} از رسول خدا{{صل}} نقل شده است در بسیاری از موارد، [[امام حسن]]{{ع}} را نیز شامل می‌شود. رسول خدا{{صل}} حسن و حسین{{عم}} را دو گل خوشبوی دنیا<ref>بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۴، ص۲۱۷؛ ج۷، ص۷۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۷؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۷۲.</ref> و [[سرور]] [[جوانان بهشت]] خوانده<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۴؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۵۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۳۶-۴۰؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۶-۱۶۷.</ref>، به [[دوست داشتن]] آنان توصیه نموده<ref>ابن ابی‌شیبه کوفی، المصنف فی الاحادیث والآثار، ج۷، ص۵۱۱؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۲۰؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۵۴-۱۵۶.</ref> و در مورد [[امام حسین]]{{ع}} فرموده است: «پروردگارا او را دوست دارم، تو نیز او را [[دوست]] بدار»<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۸۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۵۴.</ref>. همچنین از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل شده که حسین از من است و من از حسینم<ref>ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، ج۵، ص۳۲۴؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۳۳؛ ج۲۲، ص۲۷۴؛ مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۱۱۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۷؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ص۳۷۷.</ref>. در متون [[روایی]] [[اهل سنت]] نقل شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} خبر [[شهادت امام حسین]]{{ع}} را در کنار شط [[فرات]]، از [[جبرئیل]] شنید<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۸۹؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸-۱۸۹؛ مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، ج۱۲، ص۲۳۹؛ ج۱۴، ص۱۴۶.</ref> و به علی{{ع}} نیز اطلاع داد<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۷؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸.</ref>. بنا بر گزارش‌های [[منابع شیعه]]<ref>ر.ک: مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۷۹؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۵۱۳.</ref> و اهل سنت<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۶۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۴.</ref>، [[حسین بن علی]]{{ع}} در [[کودکی]] صدای جبرئیل را می‌شنیده است. او همراه [[پیامبر]]{{صل}} در [[مباهله]] با [[مسیحیان نجران]] حضور داشت<ref>ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۹۸.</ref> | ||
==امام حسین{{ع}} و [[حضرت فاطمه]]{{س}}== | ==امام حسین{{ع}} و [[حضرت فاطمه]]{{س}}== | ||
حسین{{ع}} با مادرش حدود شش سال [[زندگی]] کرد. در بسیاری از گزارش‌هایی که درباره او و مادرش رسیده است، برادرش حسن{{ع}} نیز حضور دارد. بنا بر گزارش‌های متعدد، مدت بارداری [[فاطمه]]{{س}} به حسین{{ع}}، شش ماه بود<ref>طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۶۶۱؛ همو، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۲۸؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۷۷؛ ابن حاتم عاملی، الدر النظیم، ص۵۲۵.</ref>. [[حضرت زهرا]]{{س}} از حالات خود در هنگام بارداری حسین{{ع}} سخنانی گفته که در برخی متون آمده است<ref>قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۸۴۳-۸۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۷۲-۲۷۳.</ref>. بر اساس برخی [[روایات]]، فاطمه{{س}} در [[زمان]] بارداری، از [[شهادت حسین]]{{ع}} [[آگاه]] بود<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۴.</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} شهادت حسین{{ع}} را به فاطمه{{س}} خبر داده بود<ref>ابن بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة، ص۵۰؛ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۰۵.</ref>. [[امام حسین]]{{ع}} و [[حضرت زینب]]{{س}} از | حسین{{ع}} با مادرش حدود شش سال [[زندگی]] کرد. در بسیاری از گزارش‌هایی که درباره او و مادرش رسیده است، برادرش حسن{{ع}} نیز حضور دارد. بنا بر گزارش‌های متعدد، مدت بارداری [[فاطمه]]{{س}} به حسین{{ع}}، شش ماه بود<ref>طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۶۶۱؛ همو، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۲۸؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۷۷؛ ابن حاتم عاملی، الدر النظیم، ص۵۲۵.</ref>. [[حضرت زهرا]]{{س}} از حالات خود در هنگام بارداری حسین{{ع}} سخنانی گفته که در برخی متون آمده است<ref>قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۸۴۳-۸۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۷۲-۲۷۳.</ref>. بر اساس برخی [[روایات]]، فاطمه{{س}} در [[زمان]] بارداری، از [[شهادت حسین]]{{ع}} [[آگاه]] بود<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۴.</ref>. از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است که [[رسول خدا]]{{صل}} شهادت حسین{{ع}} را به فاطمه{{س}} خبر داده بود<ref>ابن بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة، ص۵۰؛ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۰۵.</ref>. [[امام حسین]]{{ع}} و [[حضرت زینب]]{{س}} از مادر خود روایتی نقل کرده‌اند که طبق آن، رسول خدا{{صل}} هنگام ولادت حسین{{ع}} به فاطمه{{س}} فرمود که او [[امام]] و فرزند امام و پدر نُه امام است که آخرینشان [[قائم]]{{ع}} است<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۹۳-۱۹۴، ۱۹۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۱-۳۵۲.</ref>. در [[منابع اهل سنت]] آمده که حسین{{ع}} روایتی را از [[پیامبر]]{{صل}} نقل کرده که در آن پیامبر{{صل}} به فاطمه{{س}} [[بشارت]] داده [[مهدی]]{{ع}} از [[نسل]] اوست<ref>سیوطی، جلال‌الدین، مسند فاطمة الزهراء{{س}}، ص۸۵؛ متقی هندی، کنز العمال، ج۱۴، ص۵۸۴.</ref>. | ||
پس از | پس از تولد حسین{{ع}}، فاطمه{{س}} به فرموده پیامبر{{صل}} برای او [[عقیقه]] کرد و موی سر او را تراشید و هم‌وزن مویش [[صدقه]] داد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۶، ص۳۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۹؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۵۷.</ref>. [[محمد بن حنفیه]] از برادرش، [[حسن بن علی]]{{ع}} روایت کرده است که برادرش حسین{{ع}} شبیه‌ترین [[مردم]] به [[حضرت فاطمه]]{{س}} بود<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۷۰؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۴، ص۳۱۶؛ حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۲۲.</ref>. از محتوای برخی [[روایات]] بر می‌آید که [[فاطمه]]{{س}} در هنگام [[نماز جماعت]]، به حسن و حسین{{عم}} [[لباس]] می‌پوشاند و آنان را همراه [[رسول خدا]]{{صل}} به [[نماز]] می‌فرستاد<ref>طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۲۸۶؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۰۸.</ref>. | ||
[[ | منابع تاریخی و [[روایی]] از برخی رویدادهای [[زندگی حضرت فاطمه]]{{س}} که حسین{{ع}} در آنها حضور داشته است، خبر داده‌اند. [[امام صادق]]{{ع}} از حضور [[حضرت زهرا]]{{س}} و [[امام حسن]] و [[امام حسین]]{{عم}} در کنار بستر [[بیماری]] [[رسول خدا]]{{صل}} خبر داده و گفت‌وگوهای آنان را نقل کرده است<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۵۲۸؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۸.</ref>. بنابر بعضی گزارش‌ها، حسین{{ع}} بر [[صداقت]] مادرش در [[ماجرای فدک]] و اینکه رسول خدا{{صل}} [[فدک]] را به مادرش بخشیده، [[شهادت]] داده است<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۶۹؛ ابن حسین، تثبیت الامامه، ص۳۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۹، ص۱۹۷؛ امین عاملی، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۱۶.</ref>. [[اسماء بنت عمیس]] از چگونگی حضور حسین{{ع}} بر پیکر مادر و سخنان او با [[بدن]] بی‌روح مادر خبر داده است. از [[اسماء]] نقل شده است که حسین{{ع}} و برادرش، خبر شهادت مادر را به پدر دادند<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۸۶؛ محدث قمی، عباس، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ص۶۱.</ref>. از امام حسین{{ع}} [[روایت]] شده است که [[فاطمه]]{{س}} شبانه و مخفیانه [[دفن]] شد و وقتی علی{{ع}} [[قبر]] فاطمه{{س}} را با خاک پوشاند، رو به سوی قبر رسول خدا{{صل}} کرد و جملاتی گفت که امام حسین{{ع}} محتوای آنها را گزارش کرده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۵۸-۴۵۹؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۱۰۹-۱۱۰؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۳۷-۱۳۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۹۳-۱۹۴.</ref>. | ||
[[حضرت زهرا]]{{س}} در [[قیامت]]، از [[خداوند]] تقاضای [[دادگری]] و [[انتقام]] گرفتن از [[قاتلان امام حسین]]{{ع}} را می‌کند و [[خدا]] [[حاجت]] او را برآورده می‌سازد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۳۸.</ref>. | [[حضرت زهرا]]{{س}} در [[قیامت]]، از [[خداوند]] تقاضای [[دادگری]] و [[انتقام]] گرفتن از [[قاتلان امام حسین]]{{ع}} را می‌کند و [[خدا]] [[حاجت]] او را برآورده می‌سازد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۳۸.</ref>. | ||
[[محدثان شیعه]]<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۶۷، ۷۱، ۷۴-۷۵.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۴۱۴- ۴۱۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۱۹.</ref> حسین{{ع}} را جزو [[راویان]] مادرش دانسته و از اهتمام آن | [[محدثان شیعه]]<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۶۷، ۷۱، ۷۴-۷۵.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۴۱۴- ۴۱۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۱۹.</ref> حسین{{ع}} را جزو [[راویان]] مادرش دانسته و از اهتمام آن حضرت{{ع}} به نقل [[روایات حضرت فاطمه]]{{س}} خبر داده‌اند. [[سیره عبادی]] حضرت زهرا{{س}} مورد توجه و اهتمام آن حضرت{{ع}} بوده است. [[امام حسین]]{{ع}} [[روایت]] معروفی را از [[امام حسن]]{{ع}} نقل کرده که در آن از [[عبادت]] مادرش [[فاطمه]]{{س}} سخن گفته و اینکه [[دعا کردن]] برای دیگران را بر [[دعا]] برای خویشتن مقدم می‌داشته است<ref>صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۱۸۲؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۵۲.</ref>. | ||
فاطمه، [[دختر امام حسین]]{{ع}}، از طریق پدرش از [[حضرت فاطمه]]{{س}} نقل کرده است که فرد اگر بخوابد و دستش بوی چربی بدهد، کسی جز خودش را ملامت نکند<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ ابویعلی موصلی، مسند ابویعلی الموصلی، ج۱۲، ص۱۱۶.</ref>. این روایت کنایه از آن است که اگر کسی هنگام [[خواب]]، [[نظافت]] را رعایت نکند، درخور ملامت است. | فاطمه، [[دختر امام حسین]]{{ع}}، از طریق پدرش از [[حضرت فاطمه]]{{س}} نقل کرده است که فرد اگر بخوابد و دستش بوی چربی بدهد، کسی جز خودش را ملامت نکند<ref>ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ ابویعلی موصلی، مسند ابویعلی الموصلی، ج۱۲، ص۱۱۶.</ref>. این روایت کنایه از آن است که اگر کسی هنگام [[خواب]]، [[نظافت]] را رعایت نکند، درخور ملامت است. | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
در [[منابع اهل سنت]]، به نقل از امام حسین{{ع}}، آمده است که حضرت فاطمه{{س}} از [[رسول خدا]]{{صل}} درخواست خدمتکار کرد و [[پیامبر]]{{صل}}، به جای آن، ذکری به ایشان [[تعلیم]] داد که قبل از خواب آن را تکرار کنند و علی{{ع}} فرمود که پس از آن هرگز این ذکر را ترک نکردم، حتی در شب [[صفین]]<ref>سیوطی، جلال‌الدین، مسند فاطمة الزهراء{{س}}، ص۹۱-۹۳.</ref>. | در [[منابع اهل سنت]]، به نقل از امام حسین{{ع}}، آمده است که حضرت فاطمه{{س}} از [[رسول خدا]]{{صل}} درخواست خدمتکار کرد و [[پیامبر]]{{صل}}، به جای آن، ذکری به ایشان [[تعلیم]] داد که قبل از خواب آن را تکرار کنند و علی{{ع}} فرمود که پس از آن هرگز این ذکر را ترک نکردم، حتی در شب [[صفین]]<ref>سیوطی، جلال‌الدین، مسند فاطمة الزهراء{{س}}، ص۹۱-۹۳.</ref>. | ||
در منابع اهل سنت، به واسطه امام حسین{{ع}} از [[امام علی]]{{ع}}، روایت شده است که | در منابع اهل سنت، به واسطه امام حسین{{ع}} از [[امام علی]]{{ع}}، روایت شده است که بنابر فرمایش [[رسول اکرم]]{{صل}}، خداوند با [[غضب فاطمه]]{{س}} [[غضبناک]] و با [[رضایت]] او [[راضی]] می‌شود<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۴۰۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۵۴؛ ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج۵، ص۵۲۲.</ref>. در منابع [[شیعی]]، از [[امام صادق]]{{ع}} به واسطه پدرش، از [[امام حسین]]{{ع}} همین [[روایت]] نقل شده است<ref>مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۵۲۲؛ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۴۶۷؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۴۲۷؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۴۶.</ref>. | ||
بنابر روایتی از امام حسین{{ع}} که به واسطه پدرش از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کرده، وجه تسمیه [[فاطمه]]{{س}} آن است که آن حضرت{{س}} بین [[آتش جهنم]] و [[شیعیان]] و ذریه‌اش جدایی می‌اندازد و درباره چگونگی حضور [[حضرت زهرا]]{{س}} در [[محشر]] نیز از امام حسین{{ع}}، [[حدیثی]] نقل شده است<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۴۸، ۱۵۳.</ref>. | |||
بیان [[ارزش]] رابطه نسبی با [[حضرت فاطمه]]{{س}} مورد توجه امام حسین{{ع}} بوده است. به همین سبب از فاطمه{{س}} نقل کرده است که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: | بیان [[ارزش]] رابطه نسبی با [[حضرت فاطمه]]{{س}} مورد توجه امام حسین{{ع}} بوده است. به همین سبب از فاطمه{{س}} نقل کرده است که [[پیامبر]]{{صل}} فرمود: "هر [[پیامبری]] [[خاندان]] پدری‌ای دارد که نسبش بدو باز می‌گردد، مگر فاطمه که [[نسب]] فرزندانش به من باز می‌گردد"<ref>طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۷۶.</ref>. علاوه بر این، پاس‌داشتن جایگاه و [[فضایل]] فاطمه{{س}} از اموری بود که، طبق شواهد [[تاریخی]]، امام حسین{{ع}} بدان توجه داشت و به شکلی متذکر آن می‌شد، چنان که در یکی از خطبه‌هایش در [[نکوهش]] [[ابن زیاد]]، که امام حسین{{ع}} را به [[ذلت]] [[تسلیم]] و [[بیعت]] فراخوانده بود، با یادآوری ضمنی از مادرش، فاطمه{{س}} گفت: «دامن‌های [[پاکی]] که مرا پرورده‌اند، هرگز اجازه چنین ذلتی را به من نمی‌دهند»<ref>طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۴-۲۵؛ ابن نما حلی، مثیر الاحزان، ص۴۰؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۵، ص۹.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۹۹.</ref> | ||
==امام حسین{{ع}} در [[ | ==امام حسین{{ع}} در دوران [[خلفا]]== | ||
درباره آن حضرت{{ع}}، در دوره دو [[خلیفه اول]]، گزارش‌های اندکی وجود دارد. در برخی از منابع آمده است | درباره آن حضرت{{ع}}، در دوره دو [[خلیفه اول]]، گزارش‌های اندکی وجود دارد. در برخی از منابع آمده است وقتی او [[ابوبکر]] را بر [[منبر رسول خدا]]{{صل}} دید، به [[اعتراض]]، از او خواست از [[منبر]] پدرش پایین بیاید<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۰، ص۳۰۷.</ref>. وقتی [[عمر]] را نیز در حال [[خطابه]] بر [[منبر رسول خدا]]{{صل}} دید، همین [[رفتار]] را کرد<ref>کوفی، محمد بن سلیمان، مناقب الإمام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب{{ع}}، ج۲، ص۲۵۶؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۷۰۳؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۰۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۳۰۷.</ref>. | ||
در دوره [[خلافت عثمان]]، [[منابع تاریخی]] از مشایعت [[ابوذر]] به هنگام [[تبعید]] توسط جمعی شاخص حکایت دارد که [[امام حسین]]{{ع}} از آن جمله بوده و در [[تأیید]] او سخنانی گفته است<ref>ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۵۲-۳۵۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۴۱۲.</ref>. بر اساس برخی گزارش‌ها، آن | در دوره [[خلافت عثمان]]، [[منابع تاریخی]] از مشایعت [[ابوذر]] به هنگام [[تبعید]] توسط جمعی شاخص حکایت دارد که [[امام حسین]]{{ع}} از آن جمله بوده و در [[تأیید]] او سخنانی گفته است<ref>ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۵۲-۳۵۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۴۱۲.</ref>. بر اساس برخی گزارش‌ها، آن حضرت{{ع}} در بعضی از [[جنگ‌ها]] و [[فتوحات]] شرکت کرده<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ج۲، ص۴۱۱؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۳۲۳؛ ابن اثیر جزری، الکامل، ج۳، ص۱۰۹.</ref> و هنگام [[هجوم]] معترضان به [[خانه]] [[عثمان]]، امام حسین{{ع}} از مدافعان عثمان بوده است<ref>ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۶، ص۱۸۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۹، ص۴۱۸.</ref>. در خصوص [[درستی]] این دو گزارش، تردیدهای جدی وجود دارد<ref>ر.ک: سید مرتضی، الشافی فی الامامه، ج۴، ص۲۴۲؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸؛ عاملی، سیدجعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن{{ع}}، ص۱۳۵، ۱۶۳-۱۶۷.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۴.</ref> | ||
==[[همسران]]== | ==[[همسران]]== | ||
در منابع، درباره نام سه تن از [[همسران امام حسین]]{{ع}} [[اتفاق نظر]] وجود دارد: [[رباب]]، دختر [[امرؤالقیس]]، | در منابع، درباره نام سه تن از [[همسران امام حسین]]{{ع}} [[اتفاق نظر]] وجود دارد: [[رباب]]، دختر [[امرؤالقیس]]، مادر عبدالله و [[سکینه]]<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref>؛ [[لیلی بنت ابی مرة ثقفی]]، مادر [[علی بن حسین]]{{ع}}<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۶؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref> و [[ام اسحاق]]، دختر [[طلحة بن عبیدالله تیمی]]، مادر [[فاطمه]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۳۱۹؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref>. درباره نام [[مادر امام سجاد]]{{ع}} [[اختلاف]] نظر هست<ref>یوسفی غروی، محمدهادی، «حول سیدة شهربانو»، رسالة الحسین{{ع}} (ماهنامه)، ش۲، ص۲۸.</ref>. علمای [[شیعی]] او را جهان‌شاه، شاه [[زنان]] یا [[شهر]] بانویه، دختر [[یزدگرد]] ساسانی، معرفی کرده‌اند<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۳۵۵؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref>. برخی علمای [[اهل سنت]] او را کنیزی به نام سلافه دانسته‌اند<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۴.</ref> | ||
==[[فرزندان]]== | ==[[فرزندان]]== | ||
در کتاب‌های [[الارشاد]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref> و [[اعلام الوری]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۷۸.</ref> شش فرزند به نامهای علی‌اکبر، [[علی‌اصغر]]، جعفر، عبدالله، [[سکینه]] و [[فاطمه]]، برای | در کتاب‌های [[الارشاد]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.</ref> و [[اعلام الوری]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۷۸.</ref> شش فرزند به نامهای علی‌اکبر، [[علی‌اصغر]]، جعفر، عبدالله، [[سکینه]] و [[فاطمه]]، برای حضرت{{ع}} ثبت شده است. علی‌اکبر و عبدالله در [[کربلا]] [[شهید]] شدند. جعفر نیز در [[زمان]] [[حیات]] [[امام حسین]]{{ع}}درگذشت<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۷۸.</ref>. [[نسل امام حسین]]{{ع}} از طریق فرزندش، [[امام زین العابدین]]{{ع}} ادامه یافت. برخلاف این دو گزارش، در کتاب‌های [[انساب الاشراف]]<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲.</ref>، [[مقاتل الطالبیین]]<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۶.</ref>؛ مطالب السؤول<ref>ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول{{صل}}، ص۳۹۲.</ref> و الفصول المهمه<ref>ر.ک: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۸۵۱.</ref>، [[امام زین‌العابدین]]{{ع}} فرزند دوم امام حسین{{ع}} است. [[ابن ادریس]] حلی این دو قول را نقل و سخن [[شیخ مفید]] در الارشاد را رد کرده است<ref>ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۶۵۵.</ref>. | ||
در مجموع، نُه تن از [[امامان]]{{عم}} و از آن جمله [[امام زمان]]{{ع}} از [[فرزندان امام حسین]]{{ع}} هستند. در [[روایات]]، به [[امامت]] این بزرگواران تصریح شده است<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۳۰۵، ۴۱۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. [[راوی]] برخی از این روایات، [[حضرت فاطمه]]{{س}} است<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۸۹-۱۹۹؛ بحرانی، سیدهاشم حسینی، غایة المرام، ج۱، ص۳۲۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۳.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۵.</ref> | در مجموع، نُه تن از [[امامان]]{{عم}} و از آن جمله [[امام زمان]]{{ع}} از [[فرزندان امام حسین]]{{ع}} هستند. در [[روایات]]، به [[امامت]] این بزرگواران تصریح شده است<ref>صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۳۰۵، ۴۱۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۵۴.</ref>. [[راوی]] برخی از این روایات، [[حضرت فاطمه]]{{س}} است<ref>خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۸۹-۱۹۹؛ بحرانی، سیدهاشم حسینی، غایة المرام، ج۱، ص۳۲۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۳.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۵.</ref> | ||
==امام حسین{{ع}} و [[خلافت]] | ==امام حسین{{ع}} و [[خلافت]] پدر و برادرش== | ||
آن حضرت{{ع}} در زمان خلافت پدرش، در عرصه‌های سرنوشت‌ساز، نظیر [[جنگ‌های امام علی]]{{ع}} با مخالفانش، حضور داشت. حسین{{ع}} در [[جنگ جمل]] [[فرمانده]] [[جناح چپ]] [[سپاه]]<ref>ابن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۱۳۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۸۵.</ref> و در [[جنگ صفین]]، همراه حسن{{ع}}، [[فرمانده]] سواران بود<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۳، ص۲۴.</ref> در [[جنگ نهروان]] نیز حضور داشت<ref>طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۲۲۷.</ref>. پس از [[شهادت]] | آن حضرت{{ع}} در زمان خلافت پدرش، در عرصه‌های سرنوشت‌ساز، نظیر [[جنگ‌های امام علی]]{{ع}} با مخالفانش، حضور داشت. حسین{{ع}} در [[جنگ جمل]] [[فرمانده]] [[جناح چپ]] [[سپاه]]<ref>ابن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۱۳۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۸۵.</ref> و در [[جنگ صفین]]، همراه حسن{{ع}}، [[فرمانده]] سواران بود<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۳، ص۲۴.</ref> در [[جنگ نهروان]] نیز حضور داشت<ref>طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۲۲۷.</ref>. پس از [[شهادت]] پدر و دوران [[امامت]] برادرش، در کنار او بود و در جریان [[صلح]] برادرش با [[معاویه]]، با برادرش [[هم‌گرایی]] داشت<ref>ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۷؛ ابن ابن داوود دینوری، احمد، الاخبار الطوال، ص۲۲۱.</ref>. | ||
[[امام حسین]]{{ع}} در شیوایی گفتار، [[جود]]، [[کرم]] و [[شجاعت]] سرآمد بود<ref>ر.ک: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۶۳-۷۷۰.</ref>. وی در بین [[صحابه پیامبر]]{{صل}} [[عزت]] و احترامی بی‌بدیل داشت. [[راوی]] می‌گوید در [[تشییع]] جنازه‌ای دیدم که [[ابوهریره]] با لباسش [[خاک]] را از روی پای [[حسین بن علی]]{{ع}} می‌زدود<ref>ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>. به گفته [[مصعب]] [[زبیری]]، امام حسین{{ع}} ۲۵ بار، پیاده به [[حج]] رفت<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۰؛ ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج۲، ص۲۰: ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>. او از جدش [[رسول خدا]]{{صل}} و پدرش علی{{ع}} و مادرش [[فاطمه]]{{س}} [[روایت]] نقل کرده است؛ دسته‌ای از [[صحابه]] و [[تابعین]] نیز از او روایت نقل کرده‌اند، از جمله [[علی بن حسین]]{{ع}}، فاطمه و [[سکینه]]، [[دختران]] امام حسین{{ع}}، [[طلحة بن عبیدالله]]، [[بشر بن غالب]]، [[عبیدالله بن حارث]]، [[ابوسعید تیمی]]، [[سنان بن ابی سنان]] و [[ابوحازم اشجعی]]<ref>ر.ک: طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۲۷-۱۳۶؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۵.</ref> | [[امام حسین]]{{ع}} در شیوایی گفتار، [[جود]]، [[کرم]] و [[شجاعت]] سرآمد بود<ref>ر.ک: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۶۳-۷۷۰.</ref>. وی در بین [[صحابه پیامبر]]{{صل}} [[عزت]] و احترامی بی‌بدیل داشت. [[راوی]] می‌گوید در [[تشییع]] جنازه‌ای دیدم که [[ابوهریره]] با لباسش [[خاک]] را از روی پای [[حسین بن علی]]{{ع}} می‌زدود<ref>ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>. به گفته [[مصعب]] [[زبیری]]، امام حسین{{ع}} ۲۵ بار، پیاده به [[حج]] رفت<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۰؛ ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج۲، ص۲۰: ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.</ref>. او از جدش [[رسول خدا]]{{صل}} و پدرش علی{{ع}} و مادرش [[فاطمه]]{{س}} [[روایت]] نقل کرده است؛ دسته‌ای از [[صحابه]] و [[تابعین]] نیز از او روایت نقل کرده‌اند، از جمله [[علی بن حسین]]{{ع}}، فاطمه و [[سکینه]]، [[دختران]] امام حسین{{ع}}، [[طلحة بن عبیدالله]]، [[بشر بن غالب]]، [[عبیدالله بن حارث]]، [[ابوسعید تیمی]]، [[سنان بن ابی سنان]] و [[ابوحازم اشجعی]]<ref>ر.ک: طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۲۷-۱۳۶؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۵.</ref> | ||
==دوران امامت== | ==دوران امامت== | ||
پس از [[شهادت امام حسن]]{{ع}} در سال پنجاه [[هجری]]، امام حسین{{ع}} امامت [[شیعیان]] را به مدت ده سال بر عهده گرفت. او در این دوره به مُفاد [[صلح‌نامه]] [[امام حسن]]{{ع}} با معاویه پای‌بند بود. آن | پس از [[شهادت امام حسن]]{{ع}} در سال پنجاه [[هجری]]، امام حسین{{ع}} امامت [[شیعیان]] را به مدت ده سال بر عهده گرفت. او در این دوره به مُفاد [[صلح‌نامه]] [[امام حسن]]{{ع}} با معاویه پای‌بند بود. آن حضرت{{ع}} با خواست معاویه مبنی بر [[جانشینی]] [[یزید]] به شدت [[مخالفت]] کرد<ref>ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۴، ص۳۳۶، ۳۳۹.</ref>. پس از [[مرگ معاویه]] در [[رجب]] [[سال شصت هجری]]، [[یزید بن معاویه]] که خود را [[خلیفه]] می‌خواند، در نامهای به [[والی مدینه]]، خواهان [[بیعت]] [[امام حسین]]{{ع}} گردید<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶.</ref>. حضرت{{ع}} برای اجتناب از بیعت، دو [[روز]] مانده به پایان [[رجب]]، [[مدینه]] را به سوی [[مکه]] ترک کرد و [[جمعه]] سوم [[شعبان]] به مکه رسید<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۴-۳۵.</ref>. در مدت حضور امام حسین{{ع}} در مکه، بزرگان [[شیعه کوفه]] (مانند [[سلیمان بن صرد]]، [[مسیب بن نجبه]]، [[رفاعة بن شداد]]، و [[حبیب بن مظاهر]]) و [[اشراف کوفه]] (نظیر [[شبث بن ربعی]]، [[محمد بن عمیر]]، [[حجار بن ابجر]]، و [[عمرو بن حجاج]]) برای حضرت{{ع}} [[نامه]] نوشتند و خواستار حضور او در [[کوفه]] شدند تا با او به عنوان [[خلیفه]] بیعت کنند<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۹- ۳۷۰؛ ر.ک: مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۶-۳۸.</ref>. امام حسین{{ع}} نیز پسرعموی، خود [[مسلم بن عقیل]]، را برای [[بیعت گرفتن]] از [[مردم]] به کوفه فرستاد و خود نیز پس از چهار ماه اقامت در مکه، در روز سه‌شنبه هشتم [[ذی‌حجه]]<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶.</ref> و بنا بر گزارشی در روز چهارشنبه مصادف با [[روز عرفه]]، از این [[شهر]] خارج شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱.</ref> و دوم [[محرم]] [[سال ۶۱ هجری]] به [[کربلا]] رسید<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۸۵.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۶.</ref> | ||
==[[شهادت امام حسین]]{{ع}}== | ==[[شهادت امام حسین]]{{ع}}== | ||
آن حضرت{{ع}} پس از [[رویارویی]] با [[سپاه]] [[عبیدالله بن زیاد]]، [[والی کوفه]]، در دهم محرم سال ۶۱ هجری، در مصافی نابرابر و پس از [[فداکاری]] بسیار، به همراه ۷۲ تن از یارانش<ref>ر.ک: بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۳.</ref> به [[شهادت]] رسید<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۳.</ref>. [[قاتل]] او [[سنان بن انس نخعی]]<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۷۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۳.</ref> و به [[اعتقاد]] برخی شمربن‌ذی‌الجوشن بود<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۲.</ref>. | آن حضرت{{ع}} پس از [[رویارویی]] با [[سپاه]] [[عبیدالله بن زیاد]]، [[والی کوفه]]، در دهم محرم سال ۶۱ هجری، در مصافی نابرابر و پس از [[فداکاری]] بسیار، به همراه ۷۲ تن از یارانش<ref>ر.ک: بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۳.</ref> به [[شهادت]] رسید<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۳.</ref>. [[قاتل]] او [[سنان بن انس نخعی]]<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۷۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۳.</ref> و به [[اعتقاد]] برخی شمربن‌ذی‌الجوشن بود<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۲.</ref>. | ||
به نقل [[ابن حنفیه]]، هفده تن از [[فرزندان فاطمه]]{{س}} با آن | به نقل [[ابن حنفیه]]، هفده تن از [[فرزندان فاطمه]]{{س}} با آن حضرت{{ع}} [[شهید]] شدند<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۴، ۱۹۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۹۸.</ref>. اما بنا بر آنچه [[مورخان]] ثبت کرده‌اند، تعداد فرزندان فاطمه{{س}} در [[کربلا]] کمتر از این تعداد بود و نظر دقیق‌تر آن است که هفده تن از [[اهل بیت امام حسین]]{{ع}} یا [[بنی‌هاشم]]، با آن حضرت{{ع}} به [[شهادت]] رسیدند<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۶.</ref>. از [[حسن بصری]] نیز نقل شده است که با [[حسین بن علی]]{{ع}}، شانزده تن از [[اهل]] بیتش شهید شدند که بر روی [[زمین]] همانندی برای آنان نبود<ref>طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۱۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۹۸.</ref>. برخی از مورخان، اسامی آنان را ثبت کرده<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۶.</ref> و یادآور شده‌اند که حسین بن علی{{ع}} با [[لب تشنه]] به شهادت رسید. سر [[مبارک]] آن حضرت{{ع}}، به همراه [[اهل بیت]]{{عم}} که [[اسیر]] شده بودند، به [[کوفه]] و سپس به [[شام]] انتقال یافت<ref>ابن حبان بستی، تاریخ الصحابة، ص۶۷.</ref>. | ||
درباره [[محل دفن]] سر مبارک [[امام حسین]]{{ع}}، برخی گفته‌اند که در [[دمشق]] به | درباره [[محل دفن]] سر مبارک [[امام حسین]]{{ع}}، برخی گفته‌اند که در [[دمشق]] به خاک سپرده شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۶- ۴۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.</ref> و برخی بر آن‌اند که به [[مدینه]] انتقال یافت و در [[بقیع]] [[دفن]] شد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۳۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.</ref>. در قاهره نیز زیارت‌گاهی به نام [[رأس الحسین]]{{ع}} وجود دارد<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.</ref>. | ||
[[علمای شیعه]] بیشتر گزارش کرده‌اند که سر حضرت{{ع}}را در کربلا، کنار بدنش، به خاک سپردند<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۳۲؛ سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ج۳، ص۱۳۰؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۹۲؛ ابن طاووس، اللهوف، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۷.</ref> | [[علمای شیعه]] بیشتر گزارش کرده‌اند که سر حضرت{{ع}}را در کربلا، کنار بدنش، به خاک سپردند<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۳۲؛ سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ج۳، ص۱۳۰؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۹۲؛ ابن طاووس، اللهوف، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۲۰۷.</ref> | ||
==مقتل نویسی درباره امام حسین {{ع}}== | |||
[[مورخان]] از دیرباز به [[نوشتن]] درباره [[امام حسین]]{{ع}} توجه نشان داده‌اند که در قرون اولیه، بیشتر در قالب مقتل‌نگاری بوده است. [[ابن ندیم]] چهار کتاب [[مقتل]] را ثبت کرده که نوشته [[ابومخنف]]، [[نصر بن مزاحم]]، [[واقدی]] و [[محمد بن زکریای غلابی]] بوده است<ref>ر.ک: ابن ندیم، الفهرست، ص۱۰۵-۱۰۶، ۱۱۱، ۱۲۱.</ref>. [[نجاشی]]، رجالی [[قرن پنجم]]، از [[دوازده]] مقتل نام برده است که برخی از آنها عبارت‌انداز: مقتل [[جابر بن یزید جعفی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۲۸- ۱۲۹.</ref>، [[عبدالعزیز بن یحیی جلودی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۱ -۲۴۲.</ref>، [[ابراهیم بن سعید]] ثقفی [[کوفی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۶-۱۸.</ref>، [[محمد بن زکریا بن دینار]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۴۷.</ref>، [[ابن اسحاق نهاوندی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۹.</ref>، [[محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۴۸-۳۴۹.</ref>، [[ابوجعفر محمد بن یحیی عطار قمی]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۵۳.</ref>، [[نصر بن مزاحم منقری]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۴۲۸.</ref> و [[هشام بن محمد بن سائب]]<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۴۳۴-۴۳۵.</ref>. [[شیخ طوسی]] نیز از دوازده مقتل نام برده است، از جمله از مقتل [[اصبغ بن نباته]]، [[ابومخنف لوط بن یحیی]]، [[شیخ صدوق]]، [[علی بن محمد مدائنی]] و [[ابن ابی دنیا]]<ref>ر.ک: طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، الفهرست، ج۱۶، ص۸۵-۱۵۹، ۱۷۰، ۲۰۴، ۲۳۷.</ref>. جلودی درباره [[امام حسن]] و امام حسین{{عم}} کتابی نوشته است<ref>نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref>. | |||
در منابع کهن و عمومی نظیر [[الطبقات الکبری (کتاب)|الطبقات الکبری]]، [[ابن سعد]]؛ [[الامامة و السیاسیة (کتاب)|الامامة و السیاسیة]]، [[ابن قتیبه دینوری]]؛ [[تاریخ الامم و الملوک (کتاب)|تاریخ الامم و الملوک]]، [[طبری]]؛ [[انساب الاشراف (کتاب)|انساب الاشراف]]، [[بلاذری]] و الفتوح، [[ابن اعثم کوفی]]؛ بخش مهمی از وقایع [[عاشورا]] گزارش شده است. در [[اعلام الوری (کتاب)|اعلام الوری]]، [[طبرسی]]؛ [[مقتل الحسین (کتاب)|مقتل الحسین]]{{ع}}، [[خوارزمی]] [[تاریخ مدینه دمشق (کتاب)|تاریخ مدینه دمشق]]، [[ابن عساکر]]؛ [[کشف الغمه (کتاب)|کشف الغمه]]، [[اربلی]] و [[سیر اعلام النبلاء (کتاب)|سیر اعلام النبلاء]]، [[ذهبی]]؛ نیز گزارش‌های مفصلی درباره [[زندگی امام حسین]]{{ع}} آمده است. در دوره معاصر، تک‌نگاری‌های فراوانی درباره [[زندگی اجتماعی]] و [[سیاسی]] آن حضرت{{ع}} نوشته شده است. از مهم‌ترین تألیف‌های جدید، [[دانشنامه امام حسین]]{{ع}} است در چهارده مجلد، به [[زبان عربی]] و [[فارسی]] که در آن از منظر [[حدیثی]] و [[تاریخی]] به [[زندگی]] آن حضرت{{ع}} پرداخته شده است<ref>ر.ک: ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین{{ع}}.</ref>.<ref>[[سید علی رضا عالمی|عالمی، سید علی رضا]]، [[حسین بن علی (مقاله)| مقاله «حسین بن علی»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی]]، ج۱، ص ۱۹۹.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[نام امام حسین]] | |||
* [[کنیه امام حسین]] | |||
* [[القاب امام حسین]] | |||
* [[تبار امام حسین]] ([[نسب امام حسین]]) | |||
* [[خاندان امام حسین]] | |||
** [[پدر امام حسین]] ([[امام علی]]) | |||
** [[مادر امام حسین]] ([[فاطمه زهرا]]) | |||
** [[برادران امام حسین]] | |||
** [[خواهران امام حسین]] | |||
** [[ازدواج امام حسین]] | |||
** [[همسران امام حسین]] | |||
** [[کنیزان امام حسین]] | |||
** [[فرزندان امام حسین]] | |||
** [[همسران فرزندان امام حسین]] | |||
* [[سرگذشت تاریخی امام حسین]] ([[سرگذشت زندگی امام حسین]]) | |||
* [[عصر امام حسین]] | |||
* [[شرایط سیاسی و اجتماعی عصر امام حسین]] | |||
* [[شرایط دینی و فرهنگی عصر امام حسین]] | |||
* [[شمایل امام حسین]] | |||
* [[صفات ظاهری امام حسین]] ([[سیمای امام حسین]]) | |||
* [[امامت امام حسین]] ([[ولایت امام حسین]]) | |||
** [[امامت امام حسین در قرآن]]: | |||
** [[امامت امام حسین در حدیث]]: | |||
*** [[حدیث ثقلین]] | |||
*** [[حدیث سفینه نوح]] | |||
** [[خلافت امام حسین در حدیث]]: | |||
*** [[حدیث دوازده جانشین]] | |||
** [[ولایت امام حسین در حدیث]] | |||
** [[امارت امام حسین در حدیث]] | |||
** [[وراثت امام حسین در حدیث]] | |||
** [[وصایت امام حسین در حدیث]] | |||
** [[هدایت امام حسین در حدیث]] | |||
* [[نصب الهی امام حسین به امامت]] | |||
* [[صفات امام حسین]] ([[ویژگی‌های امام حسین]]): | |||
** [[محبوبیت امام حسین]] | |||
* [[صفات امامت در امام حسین]] | |||
* [[علم لدنی امام حسین]]: | |||
** [[علم امام حسین در حدیث]] | |||
** [[جایگاه علمی امام حسین]] | |||
** [[انواع دانش‌های امام حسین]] | |||
** [[علم غیب امام حسین]] ([[پیشگویی امام حسین]]) | |||
* [[عصمت امام حسین]]: | |||
** [[عصمت امام حسین در حدیث]] | |||
* [[افضلیت امام حسین]] | |||
* [[فضایل امام حسین]]: | |||
** [[امام حسین از زبان پیامبر]] | |||
** [[دعاهای پیامبر خاتم برای امام حسین]] | |||
** [[پذیرفته شدن دعاهای امام حسین]] | |||
* [[مناقب امام حسین]]: | |||
** [[امام حسین در قرآن]] | |||
** [[امام حسین در حدیث]] | |||
* [[کرامت‌های امام حسین]]: | |||
* [[رخدادهای خارق‌العاده زندگی امام حسین]] | |||
* [[دیدگاه‌هایی درباره شخصیت امام حسین]] ([[امام حسین در نگاه دیگران]]) | |||
* [[سیره امام حسین]]: | |||
** [[ویژگی‌های عملی امام حسین]] | |||
** [[سیره عبادی امام حسین]] | |||
** [[سیره عرفانی امام حسین]] | |||
** [[سیره اخلاقی امام حسین]]: | |||
*** [[ویژگی‌های اخلاقی امام حسین]] | |||
** [[سیره اعتقادی امام حسین]]: | |||
*** [[مکتب فکری امام حسین]] | |||
*** [[ویژگی‌های اعتقادی امام حسین]] | |||
** [[سیره علمی امام حسین]] | |||
** [[سیره تبلیغی امام حسین]] | |||
** [[سیره تربیتی امام حسین]] | |||
** [[سیره خانوادگی امام حسین]] | |||
** [[سیره اجتماعی امام حسین]] | |||
** [[سیره سیاسی امام حسین]]: | |||
*** [[ویژگی‌های سیاسی امام حسین]] | |||
** [[سیره اقتصادی امام حسین]] | |||
** [[سیره قضایی امام حسین]]: | |||
*** [[داوری‌های امام حسین]] | |||
** [[سیره نظامی و جنگی امام حسین]]: | |||
*** [[ویژگی‌های جنگی امام حسین]] | |||
* [[مأموریت امام حسین]] | |||
* [[نقش‌های ویژه امام حسین]] | |||
* [[یاران امام حسین|یاران]] و [[شاگردان امام حسین]] | |||
* [[مخالفان امام حسین|مخالفان]] یا [[دشمنان امام حسین]]: | |||
* [[دشمنی با امام حسین]] | |||
** [[نیرنگ‌های دشمنان امام حسین]] | |||
** [[زیان‌های دشمنی با امام حسین]] | |||
** [[انگیزه‌های دشمنی با امام حسین]] | |||
* [[وظایف امت نسبت به امام حسین]]: | |||
** [[شناخت شخصیت و جایگاه امام حسین]] | |||
** [[شناخت حقوق امام حسین]] | |||
** [[شناخت سیره و معارف امام حسین]] | |||
** [[ایمان به امام حسین]] ([[کفر به دشمنان او|کفر به دشمنان امام حسین]]) | |||
** [[پذیرش ولایت امام حسین]] ([[بیزاری از دشمنان امام حسین|بیزاری از دشمنان او]]) | |||
** [[محبت به امام حسین]] ([[بغض به دشمنان امام حسین|بغض به دشمنان او]]): | |||
*** [[دوست داشتن امام حسین]] | |||
*** [[برکات دوست داشتن امام حسین]] | |||
*** [[ویژگی‌های دوستداران امام حسین]] | |||
*** [[غلو در دوست داشتن امام حسین]] | |||
** [[مودت امام حسین]] ([[عداوت با دشمنان امام حسین|عداوت با دشمنان او]]) | |||
** [[تمسک به امام حسین]] | |||
** [[اعتصام به امام حسین]] | |||
** [[تبعیت از امام حسین]] | |||
** [[اطاعت از امام حسین]] | |||
** [[معیت با امام حسین]] | |||
** [[وفاداری در بیعت با امام حسین]] | |||
** [[اجابت دعوت امام حسین]] | |||
** [[تسلیم امر امام حسین]] ([[جنگ با دشمنان امام حسین|جنگ با دشمنان او]]) | |||
* [[مظلومیت امام حسین]] | |||
* [[شهادت امام حسین]] | |||
** [[پس از شهادت امام حسین]] | |||
* [[پرسش و پاسخ دوران امام حسین]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۳ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۵
این مدخل از زیرشاخه‌های بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. "امام حسین" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
امام حسین در قرآن - امام حسین در حدیث - امام حسین در معارف دعا و زیارات - امام حسین در کلام اسلامی - امام حسین در تاریخ اسلامی - امام حسین در معارف و سیره فاطمی - امام حسین در معارف و سیره حسینی - امام حسین در معارف و سیره رضوی - امام حسین در معارف و سیره نبوی
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام حسین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
امام حسین(ع) در سوم شعبان سال چهارم هجری در مدینه به دنیا آمد. آن حضرت با مادرش حدود شش سال زندگی کرد و منابع تاریخی و روایی از برخی رویدادهای زندگی حضرت فاطمه(س) که حسین(ع) در آنها حضور داشته است، خبر داده‌اند. ایشان بعد از شهادت پدر و برادر خود در سال پنجاه هجری، امامت شیعیان را به مدت ده سال بر عهده گرفت و بعد از فوت معاویه و در زمان یزید به دست او و سپاهیانش به شهادت رسید.
مقدمه
حسین بن علی(ع) در سوم شعبان[۱] و به روایتی در پنجم شعبان[۲] سال چهارم هجری در مدینه به دنیا آمد. پس از تولد، رسول خدا(ص) در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه گفت[۳]. طبق گزارش‌های بسیاری، پیامبر(ص) او را همنام شَبیر، فرزند دوم هارون، حسین نامید[۴].
کنیه آن حضرت(ع) ابوعبدالله[۵]و القابش، الطیب، الرشید، الوفی، السید و السبط بود[۶].
سخنانی که در خصوص امام حسین(ع) از رسول خدا(ص) نقل شده است در بسیاری از موارد، امام حسن(ع) را نیز شامل می‌شود. رسول خدا(ص) حسن و حسین(ع) را دو گل خوشبوی دنیا[۷] و سرور جوانان بهشت خوانده[۸]، به دوست داشتن آنان توصیه نموده[۹] و در مورد امام حسین(ع) فرموده است: «پروردگارا او را دوست دارم، تو نیز او را دوست بدار»[۱۰]. همچنین از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که حسین از من است و من از حسینم[۱۱]. در متون روایی اهل سنت نقل شده است که رسول خدا(ص) خبر شهادت امام حسین(ع) را در کنار شط فرات، از جبرئیل شنید[۱۲] و به علی(ع) نیز اطلاع داد[۱۳]. بنا بر گزارش‌های منابع شیعه[۱۴] و اهل سنت[۱۵]، حسین بن علی(ع) در کودکی صدای جبرئیل را می‌شنیده است. او همراه پیامبر(ص) در مباهله با مسیحیان نجران حضور داشت[۱۶].[۱۷]
امام حسین(ع) و حضرت فاطمه(س)
حسین(ع) با مادرش حدود شش سال زندگی کرد. در بسیاری از گزارش‌هایی که درباره او و مادرش رسیده است، برادرش حسن(ع) نیز حضور دارد. بنا بر گزارش‌های متعدد، مدت بارداری فاطمه(س) به حسین(ع)، شش ماه بود[۱۸]. حضرت زهرا(س) از حالات خود در هنگام بارداری حسین(ع) سخنانی گفته که در برخی متون آمده است[۱۹]. بر اساس برخی روایات، فاطمه(س) در زمان بارداری، از شهادت حسین(ع) آگاه بود[۲۰]. از امام صادق(ع) روایت شده است که رسول خدا(ص) شهادت حسین(ع) را به فاطمه(س) خبر داده بود[۲۱]. امام حسین(ع) و حضرت زینب(س) از مادر خود روایتی نقل کرده‌اند که طبق آن، رسول خدا(ص) هنگام ولادت حسین(ع) به فاطمه(س) فرمود که او امام و فرزند امام و پدر نُه امام است که آخرینشان قائم(ع) است[۲۲]. در منابع اهل سنت آمده که حسین(ع) روایتی را از پیامبر(ص) نقل کرده که در آن پیامبر(ص) به فاطمه(س) بشارت داده مهدی(ع) از نسل اوست[۲۳].
پس از تولد حسین(ع)، فاطمه(س) به فرموده پیامبر(ص) برای او عقیقه کرد و موی سر او را تراشید و هم‌وزن مویش صدقه داد[۲۴]. محمد بن حنفیه از برادرش، حسن بن علی(ع) روایت کرده است که برادرش حسین(ع) شبیه‌ترین مردم به حضرت فاطمه(س) بود[۲۵]. از محتوای برخی روایات بر می‌آید که فاطمه(س) در هنگام نماز جماعت، به حسن و حسین(ع) لباس می‌پوشاند و آنان را همراه رسول خدا(ص) به نماز می‌فرستاد[۲۶].
منابع تاریخی و روایی از برخی رویدادهای زندگی حضرت فاطمه(س) که حسین(ع) در آنها حضور داشته است، خبر داده‌اند. امام صادق(ع) از حضور حضرت زهرا(س) و امام حسن و امام حسین(ع) در کنار بستر بیماری رسول خدا(ص) خبر داده و گفت‌وگوهای آنان را نقل کرده است[۲۷]. بنابر بعضی گزارش‌ها، حسین(ع) بر صداقت مادرش در ماجرای فدک و اینکه رسول خدا(ص) فدک را به مادرش بخشیده، شهادت داده است[۲۸]. اسماء بنت عمیس از چگونگی حضور حسین(ع) بر پیکر مادر و سخنان او با بدن بی‌روح مادر خبر داده است. از اسماء نقل شده است که حسین(ع) و برادرش، خبر شهادت مادر را به پدر دادند[۲۹]. از امام حسین(ع) روایت شده است که فاطمه(س) شبانه و مخفیانه دفن شد و وقتی علی(ع) قبر فاطمه(س) را با خاک پوشاند، رو به سوی قبر رسول خدا(ص) کرد و جملاتی گفت که امام حسین(ع) محتوای آنها را گزارش کرده است[۳۰].
حضرت زهرا(س) در قیامت، از خداوند تقاضای دادگری و انتقام گرفتن از قاتلان امام حسین(ع) را می‌کند و خدا حاجت او را برآورده می‌سازد[۳۱].
محدثان شیعه[۳۲] و اهل سنت[۳۳] حسین(ع) را جزو راویان مادرش دانسته و از اهتمام آن حضرت(ع) به نقل روایات حضرت فاطمه(س) خبر داده‌اند. سیره عبادی حضرت زهرا(س) مورد توجه و اهتمام آن حضرت(ع) بوده است. امام حسین(ع) روایت معروفی را از امام حسن(ع) نقل کرده که در آن از عبادت مادرش فاطمه(س) سخن گفته و اینکه دعا کردن برای دیگران را بر دعا برای خویشتن مقدم می‌داشته است[۳۴].
فاطمه، دختر امام حسین(ع)، از طریق پدرش از حضرت فاطمه(س) نقل کرده است که فرد اگر بخوابد و دستش بوی چربی بدهد، کسی جز خودش را ملامت نکند[۳۵]. این روایت کنایه از آن است که اگر کسی هنگام خواب، نظافت را رعایت نکند، درخور ملامت است.
در منابع اهل سنت، به نقل از امام حسین(ع)، آمده است که حضرت فاطمه(س) از رسول خدا(ص) درخواست خدمتکار کرد و پیامبر(ص)، به جای آن، ذکری به ایشان تعلیم داد که قبل از خواب آن را تکرار کنند و علی(ع) فرمود که پس از آن هرگز این ذکر را ترک نکردم، حتی در شب صفین[۳۶].
در منابع اهل سنت، به واسطه امام حسین(ع) از امام علی(ع)، روایت شده است که بنابر فرمایش رسول اکرم(ص)، خداوند با غضب فاطمه(س) غضبناک و با رضایت او راضی می‌شود[۳۷]. در منابع شیعی، از امام صادق(ع) به واسطه پدرش، از امام حسین(ع) همین روایت نقل شده است[۳۸].
بنابر روایتی از امام حسین(ع) که به واسطه پدرش از رسول خدا(ص) نقل کرده، وجه تسمیه فاطمه(س) آن است که آن حضرت(س) بین آتش جهنم و شیعیان و ذریه‌اش جدایی می‌اندازد و درباره چگونگی حضور حضرت زهرا(س) در محشر نیز از امام حسین(ع)، حدیثی نقل شده است[۳۹].
بیان ارزش رابطه نسبی با حضرت فاطمه(س) مورد توجه امام حسین(ع) بوده است. به همین سبب از فاطمه(س) نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمود: "هر پیامبری خاندان پدری‌ای دارد که نسبش بدو باز می‌گردد، مگر فاطمه که نسب فرزندانش به من باز می‌گردد"[۴۰]. علاوه بر این، پاس‌داشتن جایگاه و فضایل فاطمه(س) از اموری بود که، طبق شواهد تاریخی، امام حسین(ع) بدان توجه داشت و به شکلی متذکر آن می‌شد، چنان که در یکی از خطبه‌هایش در نکوهش ابن زیاد، که امام حسین(ع) را به ذلت تسلیم و بیعت فراخوانده بود، با یادآوری ضمنی از مادرش، فاطمه(س) گفت: «دامن‌های پاکی که مرا پرورده‌اند، هرگز اجازه چنین ذلتی را به من نمی‌دهند»[۴۱].[۴۲]
امام حسین(ع) در دوران خلفا
درباره آن حضرت(ع)، در دوره دو خلیفه اول، گزارش‌های اندکی وجود دارد. در برخی از منابع آمده است وقتی او ابوبکر را بر منبر رسول خدا(ص) دید، به اعتراض، از او خواست از منبر پدرش پایین بیاید[۴۳]. وقتی عمر را نیز در حال خطابه بر منبر رسول خدا(ص) دید، همین رفتار را کرد[۴۴].
در دوره خلافت عثمان، منابع تاریخی از مشایعت ابوذر به هنگام تبعید توسط جمعی شاخص حکایت دارد که امام حسین(ع) از آن جمله بوده و در تأیید او سخنانی گفته است[۴۵]. بر اساس برخی گزارش‌ها، آن حضرت(ع) در بعضی از جنگ‌ها و فتوحات شرکت کرده[۴۶] و هنگام هجوم معترضان به خانه عثمان، امام حسین(ع) از مدافعان عثمان بوده است[۴۷]. در خصوص درستی این دو گزارش، تردیدهای جدی وجود دارد[۴۸].[۴۹]
همسران
در منابع، درباره نام سه تن از همسران امام حسین(ع) اتفاق نظر وجود دارد: رباب، دختر امرؤالقیس، مادر عبدالله و سکینه[۵۰]؛ لیلی بنت ابی مرة ثقفی، مادر علی بن حسین(ع)[۵۱] و ام اسحاق، دختر طلحة بن عبیدالله تیمی، مادر فاطمه[۵۲]. درباره نام مادر امام سجاد(ع) اختلاف نظر هست[۵۳]. علمای شیعی او را جهان‌شاه، شاه زنان یا شهر بانویه، دختر یزدگرد ساسانی، معرفی کرده‌اند[۵۴]. برخی علمای اهل سنت او را کنیزی به نام سلافه دانسته‌اند[۵۵].[۵۶]
فرزندان
در کتاب‌های الارشاد[۵۷] و اعلام الوری[۵۸] شش فرزند به نامهای علی‌اکبر، علی‌اصغر، جعفر، عبدالله، سکینه و فاطمه، برای حضرت(ع) ثبت شده است. علی‌اکبر و عبدالله در کربلا شهید شدند. جعفر نیز در زمان حیات امام حسین(ع)درگذشت[۵۹]. نسل امام حسین(ع) از طریق فرزندش، امام زین العابدین(ع) ادامه یافت. برخلاف این دو گزارش، در کتاب‌های انساب الاشراف[۶۰]، مقاتل الطالبیین[۶۱]؛ مطالب السؤول[۶۲] و الفصول المهمه[۶۳]، امام زین‌العابدین(ع) فرزند دوم امام حسین(ع) است. ابن ادریس حلی این دو قول را نقل و سخن شیخ مفید در الارشاد را رد کرده است[۶۴].
در مجموع، نُه تن از امامان(ع) و از آن جمله امام زمان(ع) از فرزندان امام حسین(ع) هستند. در روایات، به امامت این بزرگواران تصریح شده است[۶۵]. راوی برخی از این روایات، حضرت فاطمه(س) است[۶۶].[۶۷]
امام حسین(ع) و خلافت پدر و برادرش
آن حضرت(ع) در زمان خلافت پدرش، در عرصه‌های سرنوشت‌ساز، نظیر جنگ‌های امام علی(ع) با مخالفانش، حضور داشت. حسین(ع) در جنگ جمل فرمانده جناح چپ سپاه[۶۸] و در جنگ صفین، همراه حسن(ع)، فرمانده سواران بود[۶۹] در جنگ نهروان نیز حضور داشت[۷۰]. پس از شهادت پدر و دوران امامت برادرش، در کنار او بود و در جریان صلح برادرش با معاویه، با برادرش هم‌گرایی داشت[۷۱].
امام حسین(ع) در شیوایی گفتار، جود، کرم و شجاعت سرآمد بود[۷۲]. وی در بین صحابه پیامبر(ص) عزت و احترامی بی‌بدیل داشت. راوی می‌گوید در تشییع جنازه‌ای دیدم که ابوهریره با لباسش خاک را از روی پای حسین بن علی(ع) می‌زدود[۷۳]. به گفته مصعب زبیری، امام حسین(ع) ۲۵ بار، پیاده به حج رفت[۷۴]. او از جدش رسول خدا(ص) و پدرش علی(ع) و مادرش فاطمه(س) روایت نقل کرده است؛ دسته‌ای از صحابه و تابعین نیز از او روایت نقل کرده‌اند، از جمله علی بن حسین(ع)، فاطمه و سکینه، دختران امام حسین(ع)، طلحة بن عبیدالله، بشر بن غالب، عبیدالله بن حارث، ابوسعید تیمی، سنان بن ابی سنان و ابوحازم اشجعی[۷۵].[۷۶]
دوران امامت
پس از شهادت امام حسن(ع) در سال پنجاه هجری، امام حسین(ع) امامت شیعیان را به مدت ده سال بر عهده گرفت. او در این دوره به مُفاد صلح‌نامه امام حسن(ع) با معاویه پای‌بند بود. آن حضرت(ع) با خواست معاویه مبنی بر جانشینی یزید به شدت مخالفت کرد[۷۷]. پس از مرگ معاویه در رجب سال شصت هجری، یزید بن معاویه که خود را خلیفه می‌خواند، در نامهای به والی مدینه، خواهان بیعت امام حسین(ع) گردید[۷۸]. حضرت(ع) برای اجتناب از بیعت، دو روز مانده به پایان رجب، مدینه را به سوی مکه ترک کرد و جمعه سوم شعبان به مکه رسید[۷۹]. در مدت حضور امام حسین(ع) در مکه، بزرگان شیعه کوفه (مانند سلیمان بن صرد، مسیب بن نجبه، رفاعة بن شداد، و حبیب بن مظاهر) و اشراف کوفه (نظیر شبث بن ربعی، محمد بن عمیر، حجار بن ابجر، و عمرو بن حجاج) برای حضرت(ع) نامه نوشتند و خواستار حضور او در کوفه شدند تا با او به عنوان خلیفه بیعت کنند[۸۰]. امام حسین(ع) نیز پسرعموی، خود مسلم بن عقیل، را برای بیعت گرفتن از مردم به کوفه فرستاد و خود نیز پس از چهار ماه اقامت در مکه، در روز سه‌شنبه هشتم ذی‌حجه[۸۱] و بنا بر گزارشی در روز چهارشنبه مصادف با روز عرفه، از این شهر خارج شد[۸۲] و دوم محرم سال ۶۱ هجری به کربلا رسید[۸۳].[۸۴]
شهادت امام حسین(ع)
آن حضرت(ع) پس از رویارویی با سپاه عبیدالله بن زیاد، والی کوفه، در دهم محرم سال ۶۱ هجری، در مصافی نابرابر و پس از فداکاری بسیار، به همراه ۷۲ تن از یارانش[۸۵] به شهادت رسید[۸۶]. قاتل او سنان بن انس نخعی[۸۷] و به اعتقاد برخی شمربن‌ذی‌الجوشن بود[۸۸].
به نقل ابن حنفیه، هفده تن از فرزندان فاطمه(س) با آن حضرت(ع) شهید شدند[۸۹]. اما بنا بر آنچه مورخان ثبت کرده‌اند، تعداد فرزندان فاطمه(س) در کربلا کمتر از این تعداد بود و نظر دقیق‌تر آن است که هفده تن از اهل بیت امام حسین(ع) یا بنی‌هاشم، با آن حضرت(ع) به شهادت رسیدند[۹۰]. از حسن بصری نیز نقل شده است که با حسین بن علی(ع)، شانزده تن از اهل بیتش شهید شدند که بر روی زمین همانندی برای آنان نبود[۹۱]. برخی از مورخان، اسامی آنان را ثبت کرده[۹۲] و یادآور شده‌اند که حسین بن علی(ع) با لب تشنه به شهادت رسید. سر مبارک آن حضرت(ع)، به همراه اهل بیت(ع) که اسیر شده بودند، به کوفه و سپس به شام انتقال یافت[۹۳].
درباره محل دفن سر مبارک امام حسین(ع)، برخی گفته‌اند که در دمشق به خاک سپرده شد[۹۴] و برخی بر آن‌اند که به مدینه انتقال یافت و در بقیع دفن شد[۹۵]. در قاهره نیز زیارت‌گاهی به نام رأس الحسین(ع) وجود دارد[۹۶].
علمای شیعه بیشتر گزارش کرده‌اند که سر حضرت(ع)را در کربلا، کنار بدنش، به خاک سپردند[۹۷].[۹۸]
مقتل نویسی درباره امام حسین (ع)
مورخان از دیرباز به نوشتن درباره امام حسین(ع) توجه نشان داده‌اند که در قرون اولیه، بیشتر در قالب مقتل‌نگاری بوده است. ابن ندیم چهار کتاب مقتل را ثبت کرده که نوشته ابومخنف، نصر بن مزاحم، واقدی و محمد بن زکریای غلابی بوده است[۹۹]. نجاشی، رجالی قرن پنجم، از دوازده مقتل نام برده است که برخی از آنها عبارت‌انداز: مقتل جابر بن یزید جعفی[۱۰۰]، عبدالعزیز بن یحیی جلودی[۱۰۱]، ابراهیم بن سعید ثقفی کوفی[۱۰۲]، محمد بن زکریا بن دینار[۱۰۳]، ابن اسحاق نهاوندی[۱۰۴]، محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی[۱۰۵]، ابوجعفر محمد بن یحیی عطار قمی[۱۰۶]، نصر بن مزاحم منقری[۱۰۷] و هشام بن محمد بن سائب[۱۰۸]. شیخ طوسی نیز از دوازده مقتل نام برده است، از جمله از مقتل اصبغ بن نباته، ابومخنف لوط بن یحیی، شیخ صدوق، علی بن محمد مدائنی و ابن ابی دنیا[۱۰۹]. جلودی درباره امام حسن و امام حسین(ع) کتابی نوشته است[۱۱۰].
در منابع کهن و عمومی نظیر الطبقات الکبری، ابن سعد؛ الامامة و السیاسیة، ابن قتیبه دینوری؛ تاریخ الامم و الملوک، طبری؛ انساب الاشراف، بلاذری و الفتوح، ابن اعثم کوفی؛ بخش مهمی از وقایع عاشورا گزارش شده است. در اعلام الوری، طبرسی؛ مقتل الحسین(ع)، خوارزمی تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر؛ کشف الغمه، اربلی و سیر اعلام النبلاء، ذهبی؛ نیز گزارش‌های مفصلی درباره زندگی امام حسین(ع) آمده است. در دوره معاصر، تک‌نگاری‌های فراوانی درباره زندگی اجتماعی و سیاسی آن حضرت(ع) نوشته شده است. از مهم‌ترین تألیف‌های جدید، دانشنامه امام حسین(ع) است در چهارده مجلد، به زبان عربی و فارسی که در آن از منظر حدیثی و تاریخی به زندگی آن حضرت(ع) پرداخته شده است[۱۱۱].[۱۱۲]
جستارهای وابسته
- نام امام حسین
- کنیه امام حسین
- القاب امام حسین
- تبار امام حسین (نسب امام حسین)
- خاندان امام حسین
- سرگذشت تاریخی امام حسین (سرگذشت زندگی امام حسین)
- عصر امام حسین
- شرایط سیاسی و اجتماعی عصر امام حسین
- شرایط دینی و فرهنگی عصر امام حسین
- شمایل امام حسین
- صفات ظاهری امام حسین (سیمای امام حسین)
- امامت امام حسین (ولایت امام حسین)
- نصب الهی امام حسین به امامت
- صفات امام حسین (ویژگی‌های امام حسین):
- صفات امامت در امام حسین
- علم لدنی امام حسین:
- عصمت امام حسین:
- افضلیت امام حسین
- فضایل امام حسین:
- مناقب امام حسین:
- کرامت‌های امام حسین:
- رخدادهای خارق‌العاده زندگی امام حسین
- دیدگاه‌هایی درباره شخصیت امام حسین (امام حسین در نگاه دیگران)
- سیره امام حسین:
- ویژگی‌های عملی امام حسین
- سیره عبادی امام حسین
- سیره عرفانی امام حسین
- سیره اخلاقی امام حسین:
- سیره اعتقادی امام حسین:
- سیره علمی امام حسین
- سیره تبلیغی امام حسین
- سیره تربیتی امام حسین
- سیره خانوادگی امام حسین
- سیره اجتماعی امام حسین
- سیره سیاسی امام حسین:
- سیره اقتصادی امام حسین
- سیره قضایی امام حسین:
- سیره نظامی و جنگی امام حسین:
- مأموریت امام حسین
- نقش‌های ویژه امام حسین
- یاران و شاگردان امام حسین
- مخالفان یا دشمنان امام حسین:
- دشمنی با امام حسین
- وظایف امت نسبت به امام حسین:
- شناخت شخصیت و جایگاه امام حسین
- شناخت حقوق امام حسین
- شناخت سیره و معارف امام حسین
- ایمان به امام حسین (کفر به دشمنان امام حسین)
- پذیرش ولایت امام حسین (بیزاری از دشمنان او)
- محبت به امام حسین (بغض به دشمنان او):
- مودت امام حسین (عداوت با دشمنان او)
- تمسک به امام حسین
- اعتصام به امام حسین
- تبعیت از امام حسین
- اطاعت از امام حسین
- معیت با امام حسین
- وفاداری در بیعت با امام حسین
- اجابت دعوت امام حسین
- تسلیم امر امام حسین (جنگ با دشمنان او)
- مظلومیت امام حسین
- شهادت امام حسین
- پرسش و پاسخ دوران امام حسین
منابع
پانویس
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۲۰؛ ابن طاووس، اقبال الاعمال، ج۳، ص۳۰۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۴، ص۲۰۱.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۵۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۲؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰؛ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۵۳.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۱، ص۳۱۳؛ ج۳، ص۳۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۹؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول(ص)، ص۳۷۲.
- ↑ احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۹۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۹۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۱۸؛ طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۱۲۰.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۷.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۸۰-۱۸۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۳۲؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴؛ ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۵۵.
- ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۴، ص۲۱۷؛ ج۷، ص۷۴؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۷؛ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة، ج۲، ص۲۷۲.
- ↑ ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۱، ص۴۴؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۵۸؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۳۶-۴۰؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۶۶-۱۶۷.
- ↑ ابن ابی‌شیبه کوفی، المصنف فی الاحادیث والآثار، ج۷، ص۵۱۱؛ نسائی، احمد بن شعیب، فضائل الصحابه، ص۲۰؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۵۴-۱۵۶.
- ↑ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۸۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۵۴.
- ↑ ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، ج۵، ص۳۲۴؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۳۳؛ ج۲۲، ص۲۷۴؛ مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۱۱۲؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۷؛ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول(ص)، ص۳۷۷.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۲۸۹؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸-۱۸۹؛ مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع، ج۱۲، ص۲۳۹؛ ج۱۴، ص۱۴۶.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۷؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۸۸.
- ↑ ر.ک: مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۷۹؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۵۱۳.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۶۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۴.
- ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۹۸.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۶۶۱؛ همو، تهذیب الاحکام، ج۱، ص۳۲۸؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۷۷؛ ابن حاتم عاملی، الدر النظیم، ص۵۲۵.
- ↑ قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۸۴۳-۸۴۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۷۲-۲۷۳.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۴.
- ↑ ابن بابویه، علی بن حسین، الامامة و التبصرة، ص۵۰؛ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۹۳-۱۹۴، ۱۹۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۱-۳۵۲.
- ↑ سیوطی، جلال‌الدین، مسند فاطمة الزهراء(س)، ص۸۵؛ متقی هندی، کنز العمال، ج۱۴، ص۵۸۴.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۶، ص۳۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۹؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۱۵۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۵۷.
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۷۰؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۴، ص۳۱۶؛ حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۲۲.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۲۸۶؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۰۸.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۵۲۸؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۵۸.
- ↑ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۶۹؛ ابن حسین، تثبیت الامامه، ص۳۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۹، ص۱۹۷؛ امین عاملی، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۱۶.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۸۶؛ محدث قمی، عباس، الانوار البهیة فی تواریخ الحجج الالهیه، ص۶۱.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۵۸-۴۵۹؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۱۰۹-۱۱۰؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۳۷-۱۳۸؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۹۳-۱۹۴.
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۳۸.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۶۷، ۷۱، ۷۴-۷۵.
- ↑ ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۴۱۴- ۴۱۵؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۱۱۹.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۱۸۲؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۵۲.
- ↑ ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۹۶؛ ابویعلی موصلی، مسند ابویعلی الموصلی، ج۱۲، ص۱۱۶.
- ↑ سیوطی، جلال‌الدین، مسند فاطمة الزهراء(س)، ص۹۱-۹۳.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۲۲، ص۴۰۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۵۴؛ ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج۵، ص۵۲۲.
- ↑ مغربی، قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۳، ص۵۲۲؛ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۴۶۷؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۴۲۷؛ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۴۶.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۱۴۸، ۱۵۳.
- ↑ طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ص۷۶.
- ↑ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۴-۲۵؛ ابن نما حلی، مثیر الاحزان، ص۴۰؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۵، ص۹.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۹۹.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۰، ص۳۰۷.
- ↑ کوفی، محمد بن سلیمان، مناقب الإمام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، ج۲، ص۲۵۶؛ طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ص۷۰۳؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۲۰۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳، ص۳۰۷.
- ↑ ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲۵۲-۳۵۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۴۱۲.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، ج۲، ص۴۱۱؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۳۲۳؛ ابن اثیر جزری، الکامل، ج۳، ص۱۰۹.
- ↑ ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۵۹؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۶، ص۱۸۴؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۹، ص۴۱۸.
- ↑ ر.ک: سید مرتضی، الشافی فی الامامه، ج۴، ص۲۴۲؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸؛ عاملی، سیدجعفر مرتضی، الحیاة السیاسیة للامام الحسن(ع)، ص۱۳۵، ۱۶۳-۱۶۷.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۴.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۶؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۳۱۹؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ یوسفی غروی، محمدهادی، «حول سیدة شهربانو»، رسالة الحسین(ع) (ماهنامه)، ش۲، ص۲۸.
- ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۳۵۵؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۴.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۵.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۲.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۸۶.
- ↑ ابن طلحه شافعی، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول(ص)، ص۳۹۲.
- ↑ ر.ک: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۸۵۱.
- ↑ ابن ادریس حلی، السرائر، ج۱، ص۶۵۵.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۳۰۵، ۴۱۹؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۵۴.
- ↑ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۱۸۹-۱۹۹؛ بحرانی، سیدهاشم حسینی، غایة المرام، ج۱، ص۳۲۶؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۵۳.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۵.
- ↑ ابن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۱۳۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۷؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۸۵.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۳، ص۲۴.
- ↑ طبری، احمد بن عبدالله، ذخائر العقبی، ص۲۲۷.
- ↑ ابن قتیبه دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۷؛ ابن ابن داوود دینوری، احمد، الاخبار الطوال، ص۲۲۱.
- ↑ ر.ک: ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة، ج۲، ص۷۶۳-۷۷۰.
- ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۴، ص۱۸۰؛ ابن اثیر جزری، اسدالغابه، ج۲، ص۲۰: ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۷.
- ↑ ر.ک: طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۲۷-۱۳۶؛ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۲۸۰.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۵.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ج۴، ص۳۳۶، ۳۳۹.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۴-۳۵.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۹- ۳۷۰؛ ر.ک: مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۳۶-۳۸.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۷۱.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۸۵.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۶.
- ↑ ر.ک: بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۱؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۳.
- ↑ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۳۳.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۷۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۳.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۸؛ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۱۲.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۴، ۱۹۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۹۸.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۶.
- ↑ طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۱۸؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۹۶؛ هیثمی، علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۹۸.
- ↑ مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۶.
- ↑ ابن حبان بستی، تاریخ الصحابة، ص۶۷.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۴۱۶- ۴۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۳۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.
- ↑ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۸، ص۲۲۲.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۲۳۲؛ سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ج۳، ص۱۳۰؛ فتال نیشابوری، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ص۱۹۲؛ ابن طاووس، اللهوف، ص۱۱۴.
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۲۰۷.
- ↑ ر.ک: ابن ندیم، الفهرست، ص۱۰۵-۱۰۶، ۱۱۱، ۱۲۱.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۲۸- ۱۲۹.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۱ -۲۴۲.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۶-۱۸.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۴۷.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۱۹.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۴۸-۳۴۹.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۵۳.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۴۲۸.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۴۳۴-۴۳۵.
- ↑ ر.ک: طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، الفهرست، ج۱۶، ص۸۵-۱۵۹، ۱۷۰، ۲۰۴، ۲۳۷.
- ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۴۱-۲۴۲.
- ↑ ر.ک: ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع).
- ↑ عالمی، سید علی رضا، مقاله «حسین بن علی»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۹۹.