منظور از دین و قرآن جدیدی که امام مهدی می‌آورد چیست؟ (پرسش)

منظور از دین و قرآن جدیدی که امام مهدی می‌آورد چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر ظهور امام مهدی / کلیات عصر ظهور / دین جدید در عصر ظهور
مدخل اصلی	دین در عصر ظهور / احکام جدید / احیای سنت محمدی

منظور از دین و قرآن جدیدی که امام مهدی(ع) می‌آورد چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• آیا امام مهدی(ع) احکام جدیدی می‌آورد؟
• آیا امام مهدی(ع) هنگام ظهور خود احکام جدید می‌آورد؟ (پرسش)
• قرآن و سنت جدیدی که امام مهدی(ع) می‌آورد چیست؟ (پرسش)

پاسخ نخست

سید محمد صدر

آیت‌ الله شهید سید محمد صدر در کتاب «تاریخ پس از ظهور» در این‌باره گفته‌ است:

«به رغم شهرت عمومی، حدیثی را نیافتیم که امام مهدی (ع) را آورنده "دین جدید" معرفی کند. شاید این شهرت به دلیل برداشت عوامانه‌ای است که برخی افراد از یک مورد از عناوین شش‌گانه‌ای که گذشت، داشته‌اند و انجام آن بر فردی عادی بسیار سخت است. حتی اگر روایتی هم رسیده باشد، مراد از آن این نیست که حضرت شریعت جدیدی را خواهد آورد که در تقابل با اسلام و سایر ادیان باشد؛ زیرا روشن است که مهدی (ع) پیامبر نیست و از طرفی دیگر بعد از پیامبر اکرم (ص)، پیامبر دیگری نیز نخواهد آمد و همان طور که قبلا دانستیم و روایات متواتر هم آن را تأیید می‌نماید، امام مهدی (ع) فقط قانون اسلام را پیاده می‌کند. بنابراین اگر مراد از آن روایت فرضی (که امام مهدی (ع) را آورنده دین جدید معرفی می‌نماید) همین مطلب باشد، لازم است آن را به سبب وجود دلایل قطعی در رد محتوای آن، به کناری نهاد. سرانجام مناسب‌تر آن است که به فرض وجود چنین روایتی، آن را قانون جدیدی بدانیم که امام (ع) به اعتبار اطاعتش از خدای متعال، برای مردم به ارمغان می‌آورد.

در برخی روایات آمده امام عصر (ع) چونان پیامبر (ص)، امری نو و دعوتی جدید را می‌آغازد. این مطلب درباره پیامبر (ص) روشن است زیرا آن حضرت مردم را به مدد نبوت جدید، از عصر تیرگی و جاهلیت بیرون آورد و به دوران نور و عدالت رهنمون گردید. دعوت اسلامی در غربت آغاز شد. مؤمنان در سال‌های نخست بعثت در گمنامی و انزوا شاهد ستم و آزارهای مشرکان بودند و این وضع ادامه داشت تا آن که دعوت اسلامی فراگیر شد و غربت مسلمانان بر طرف گردید. اما در پی آزمایش‌های الهی و گرایش مردم به ستم و عصیان، اسلام دوباره غریب گشت و این وضع تا طلوع آفتاب هدایت و عدالت مهدوی، ادامه خواهد داشت. امام مهدی (ع) به گاه ظهور، امری جدید و دعوتی جدید را آغاز می‌نماید که جامعه اسلامی از زمان‌های بسیار دور، در نتیجه انحراف و کژپویی خویش از آن محروم بوده است.

البته این تازگی صد در صد نخواهد بود بلکه پایه آن از قبل گذاشته شده، همان طور که اصول و پایه‌های کلی دعوت پیامبر (ص) نیز با دعوت‌های پیامبران پیشین هم ریشه است. با این تفاوت که پیوستگی دعوت مهدی موعود (ع) به آموزه‌های اسلامی به مراتب بیشتر از ارتباط دعوت نبی اکرم (ص) با تعالیم پیامبران گذشته می‌باشد».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت الله امینی؛ | تصویر = 173589.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|ابراهیم امینی]]

آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است:

«منشأ این سخن احادیثی است که در این باب وارد شده، لذا برای روشن شدن مطلب لازم است چند حدیث از آنان قرائت شود: عبد الله بن عطا می‌گوید: خدمت حضرت صادق (ع) عرض کردم: سیره و رفتار مهدی چیست؟ فرمود: همان کاری را که رسول خدا (ص) انجام داد مهدی هم انجام می‌دهد. بدعت‌های موجود را خراب می‌کند چنانکه رسول خدا (ص) اساس جاهلیت را منهدم نمود، آنگاه اسلام را از نو بنا می‌کند.

ابو خدیجه از حضرت صادق (ع) روایت نموده که فرمود: هنگامی که قائم ظهور کرد با امر جدیدی خواهد آمد، چنانکه رسول خدا (ص)، در آغاز اسلام مردم را به امر جدید دعوت می‌کرد.

حضرت صادق (ع) فرمود: هنگامی که قائم ظهور کند با امر جدید و کتاب و رفتار و قضاوت تازه ظهور می‌نماید که بر عرب سخت است. کارش کشتار است، احدی - از کفار و ستمگران - را باقی نمی‌گذارد. در مورد انجام وظیفه، از سرزنش و ملامت باک ندارد».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی؛ | تصویر = 11130.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|محمد جواد مروجی طبسی]]

حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد مروجی طبسی، در کتاب «بامداد بشریت» در این‌باره گفته است:

«در برخی از روایات آمده است که امام زمان (ع) هنگام ظهور، امر جدیدی خواهد آورد، همان‌گونه که پیامبر (ص) در آغاز اسلام، امر جدید آورد.

مراد از امر جدید احکامی نیست که خارج از دستورهای قرآن و اسلام باشد؛ چون احکام اسلام از زمان پیامبر (ص) بوده است، گرچه برخی از آنها بنا به علت و مصلحت‌هایی، هنوز گفته نشده یا به مرحله اجرا گذارده نشده است. شاید مراد از امر جدید طرح‌های جدیدی در ارائه احکام الهی باشد که ممکن است برای مردم تازگی داشته باشد؛ زیرا در روایت آمده است: "إِنَّ الْإِسْلَامَ بَدَأَ غَرِیباً وَ سَیَعُودُ غَرِیباً". فاصله گرفتن مردم از اسلام و قرآن آن دو را به غربت می‌کشاند. بنابراین، مردم در زمان ظهور آن حضرت با قرآن و اسلام کاملاً بیگانه خواهند بود و با آمدن حجت خدا، فکر می‌کنند آن حضرت احکام جدیدی را آورده است.

امام صادق (ع) در این باره فرمود: "وَ هَدَاهُمْ إِلَی أَمْرٍ قَدْ دَثَرَ"؛ آنها را به چیزی که پنهان شده بود، هدایت خواهد کرد».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. آیت‌الله فاضل لنکرانی؛ | تصویر = 11736.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|محمد جواد فاضل لنکرانی]]

آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی، در کتاب «گفتارهای مهدوی» در این‌باره گفته است:

«به عبارت دقیق‌تر، آیا می‌توان گفت که به حسب واقع، یا به حسب مقام جعل و انشاء، اکنون احکامی وجود دارد که مورد نظر و عنایت خداوند منان است و برای رشد و سعادت فرد و جامعه به آن‌ها نیاز است، ولی به جهت وجود موانع فراوان، تا زمان ظهور، به مرحله فعلیت نمی‌رسد، اما با ظهور آن حضرت، چنین احکامی از مقام جعل و انشاء خارج شده و لباس مقام فعلیت و تنجز می‌پوشد، یا این‌که چنین چیزی مطرح نیست، بلکه آن‌چه که در زمان ظهور واقع می‌شود، تنها، تحولی عظیم در مرحله اجرای احکام مقدس اسلام و احیاناً توسعه‌ای است محدود، که در برخی از احکام اسلام واقع می‌شود؟

تبیین دو نتیجه مترتب بر پاسخ مطروحه؛

واقعیت این است که پاسخ به پرسش فوق، نه تنها آگاهی انسان را نسبت به "حقیقت دین در زمان ظهور"، روشن می‌سازد، بلکه نتایج مهم و چشم‌گیری نسبت به برخورد عالمان و متفکران با دین، در زمان قبل از ظهور، در پی دارد. اینک لازم است به دو مورد از نتایج مذکور اشاره شود که عبارتند از:

• نتیجه اول. "دین"، محور حکومت حضرت حجت (ع)؛ از مجموع مطالبی که در این بحث، به میان خواهد آمد، روشن می‌شود که در زمان ظهور حضرت حجت (ع)، آن‌چه محور حکومت آن حضرت است، "دین" است. بر این اساس، "دین"، نه تنها صلاحیت برای حکومت دارد، بلکه تنها حکومتی که جامعه بشری را می‌تواند از هرگونه ظلم، بی‌عدالتی، فساد، تباهی، یأس و ناامیدی نجات بخشد، "حکومت دینی" است. از این رو، هرگز نباید تصور نمود که اجرای حکومت، در زمان ظهور، به دست نیرویی خارج از دین، خواهد بود، بلکه به یقین به دست توانمند نیروای از درون آن، محقق خواهد شد؛ از این رو، دین، با تمام احکام و قوانینِ تضمین کننده سعادت بشریت، تا پایان عالم مادی، همراه انسان خواهد بود.

مطابق این دیدگاه، نمی‌توان منکر این واقعیت گردید که با حضورِ مستقیم امام معصوم (ع) "ضمانتِ اجرایی دین" افزایش خواهد یافت و چه بسا، حضور مستقیم معصوم (ع)، تفاوت فراوانی با دوران حضور غیر مستقیم او دارد؛ اما این بدان معنا نیست که قابلیت اجرا را معصوم (ع) به دین و قوانین آن، اعطا می‌کند.

بنابراین نتیجه واضح و روشن مطلب حاضر، این است که کسانی که در زمان معاصر، منکر عنصری به نام "حکومت برای دین" هستند و دین را "محدود به امور شخصی و فردی" می‌دانند، باید یکی از دو تالی فاسد زیر را بپذیرند؛ چرا که این عده، یا باید حکومت جهانی حضرت ولی عصر (ع)، را منکر شوند و یا این‌که باید معتقد شوند ‌که در آن زمان، غیر از دین، "امر دیگری" در حکومت دخالت خواهد داشت! در حالی‌که طبیعی است که روشنفکر متدین، نمی‌تواند به هیچ یک از این‌ دو قول فاسد، ملتزم شود.

به عبارت دیگر، طبق تقریب مذکور، اگر دین، صلاحیت برای حکومت نداشته باشد، پس در هیچ زمانی، حتی در زمان ظهور نیز نباید صلاحیت حکومت داشته باشد و به عکس، اگر دین، با قابلیت ذاتی موجود در گوهر خود و ویژگی‌های خاص خود، بتواند حکومت کند، پس در هر زمانی، حتی در غیر زمان ظهور نیز، هر چند به صورت محدود، می‌تواند حکومت کند.

• نتیجه دوم: ظهور حضرت مهدی (ع)، کاشف از یک حقیقت واحد؛ ظهور حضرت بقیة الله الاعظم (ع)، کاشف از "ظهور یک واقعیت" و یا حکایت‌گر از "یک حقیقت واحد" است. زیرا آن‌چه مقصود اصلی خداوند تبارک و تعالی برای بشریت بوده، هست و خواهد بود، حتماً "یکی" است؛ از این رو، نمی‌توان به "کثرتِ حق" و "تکثر واقع" ملتزم شد؛ چه این‌که خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: ﴿إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللَّهِ الإِسْلامُ﴾ هر آینه دین در نزد خدا دین اسلام است

مطابق این تحلیل، کسانی که معتقد به "تکثرگرایی در دین" هستند، از نظر اعتقادی نمی‌توانند حکومت واحد آخر الزمانی را پذیرا باشند؛ چرا که آن حکومت، بر یک پایه و یک اساس، استوار خواهد بود و آن، "اسلام واقعی و حقیقی" است و بقیه ادیان و مذاهب، در آن حکومت صحیح، نقشی نخواهند داشت.

بررسی چهار مطلب مقدماتی در پاسخ به پرسش مطروحه:

اینک برای پاسخ به پرسش‌هایی که در آغاز این نوشتار آمده است، ابتداء چهار مطلب مقدماتی را باید یادآور شد. این مطالب عبارتند از:

• مطلب اول. نیاز بشر به دین، تابعی از تکامل عقل و رشد علم و صنعت؛ اولین مطلب مقدماتی این است که با مرور زمان و تکامل علم و پیشرفت صنعت و فن‌آوری، نیاز بشر به دین، نه تنها کم نمی‌شود، بلکه این نیاز، به موازات تکامل علم و دانش، هر روز افزون‌تر از گذشته نیز، می‌گردد. پس این پندار که عقل بشری، به تنهایی می‌تواند، تمام احتیاجات بشر، حتی نیازهای معنوی او را برطرف کند، از اساس مردود است. برای اثبات این مطلب، می‌توان دلایل متعددی اقامه نمود؛ از جمله این دلائل، "رشد عقلی بشر" است. چرا که انسان، هنگامی که دارای رشد عقلانی شد، ناخواسته، توجه‌اش به امور جدیدی معطوف می‌گردد که برای حل آن‌ها، هیچ راهی جز دین و پاسخگویی از طریق دین وجود ندارد؛ یعنی هر مقدار که دامنه فکر و تعقل انسانی توسعه پیدا می‌کند، دامنه شبهات و پرسش‌های او نیز، بیشتر می‌گردد و پر واضح است که در این موارد، نه "عقل" قادر به پاسخگویی است و نه "علم" توان پردازش آن‌ها را دارد.

بررسی تاریخ، منصفین را به این امر رهنمون می‌‌سازد که در روزگار قدیم، پرسش‌های کلامی، به مراتب از شبهات امروزه، کم‌تر و ضعیف‌تر بوده است. بر این اساس، هر چه بشر، روزگار جدید را تجربه کرده و به پیشرفت‌های نو پدید دست می‌یابد، به جای این‌که از خیل شبهاتش کاسته شود، بر سؤالات کلامی و شبهات اعتقادی او افزوده می‌شود.

به دیگر سخن، یکی از اموری که در توسعه علوم، خصوصاً در علوم انسانی دخالت دارد، "توسعه حیطه تفکر و ساحت تعقل انسان" است، که با گسترش آن، نیازمندی‌های معنوی او نیز گسترش می‌یابد. از این رو، بین "رشد عقلانی انسان" و "به وجود آمدن ابهامات و اشکالات وسیع و اساسی"، یک ملازمه عادی و روشن وجود دارد.

بنابراین، از یک سو، هر مقدار که تعقل بشری، بسیط باشد، احتیاجات و نیازهای او نیز، بسیط خواهد بود و از سوی دیگر، هر مقدار که تعقل و تفکر بشری، توسعه یافته و دامنه پیدا کند، احتیاجات او نیز بیشتر و بیشتر خواهد شد و از طرفی دیگر روشن است که خود عقل، به تنهایی قدرت رفع احتیاجات معنوی و حل مشکلات فکری انسان را ندارد؛ لذا آن‌چه که می‌تواند مشکلات و احتیاجات او را بر طرف سازد، علی القاعده باید نیرویی برتر از عقل و وسیع‌تر از آن باشد. و پر واضح است که آن نیرو، جز "نیروی دین" چیز دیگری نمی‌تواند باشد.

در تایید این مطلب باید اذعان نمود که بررسی اجمالی تاریخ ادیان گذشته، نشانگر این واقعیت است که دین، در هر زمانی متناسب با رشد و آگاهی مردم همان زمان، بر قرار بوده است و از طرفی در هیچ دوره متاخری، دین، به صورت ضعیف‌تر و یا ناقص‌تر از دوره قبلی نبوده و همواره تکامل بشری در هر دوره تاریخی، همراه با تکامل ادیان بوده است، به طوری که به اعتقاد امامیه، آخرین و کامل‌ترین دین، یعنی اسلام، برای مرحله‌ای از تاریخ بشری آمده است که رشد بشر به مرحله عالی خود رسیده است.

مطابق این تحلیل، از آن‌جا که دین، "ترسیم کننده سیر تکاملی بشر" است و هدف زندگی را در همه ادوار، به بشریت نشان داده است و در هر زمانی، بشرِ دارای افکار متناسب با آن دوره را به غایت اصلی رهنمون ساخته است؛ و نیز از آن‌جا که دین، "تنظیم کننده جمیع رفتارهای فردی و اجتماعی و حکومتی بشر" است، روشن می‌شود که بشر، بدون دین، هرگز نمی‌تواند برنامه‌ای را بدون کمک دین، حتی در زندگی فردی، سامان دهد. چه این‌که فرد و جامعه، نمی‌توانند با نیروی عقلی که از درک بسیاری از حقایق عالم، عاجز است و توانایی درک بسیاری از ملاکات را ندارد، برنامه‌ای را برای خود ترسیم و تنظیم کرده و به ارتباطات خویش سامان بخشد.

بنابراین همان دلیلی که اصل احتیاج بشر به دین را اثبات می‌کند، همان دلیل می‌تواند این مطلب را نیز روشن کند که با افزونی احتیاجات بشر و با رشد تکاملی او، نیاز بشر به دین نیز، بیشتر می‌گردد.

• مطلب دوم. تبیین صحیح مفهوم دین؛ دومین مطلب مقدماتی این است که دین و مفاهیم اساسی آن، متأسفانه از سوی برخی از روشنفکران، دستخوش "تعابیر انسانی" گردیده است. زیرا کسانی که مفاهیم عالی در ادبیاتِ دین، همانند مفهوم "بعثت" و "خاتمیت"، را به معنای "سر آمدن دوران کودکی بشر"! و یا "فوران قوای شیمیایی و دماغی یک نابغه"! و یا "شکوفایی خودآگاهی انسانی یک مصلحِ مسؤول"! قرار داده‌اند و بشر را قافله سالار خود در همه ابعاد هدایت و سعادت می‌دانند، نمی‌توانند از حضور دین در هیچ عصری بعد از بعثت، سخن به میان آورند.

بنابراین، مقصود این مقال از مفهوم دین، آن گوهر اصلی و قدسی است که: اولاً: از یک منبع غیبی و الهی در اختیار بشر قرار داده شده باشد و ثانیاً: در هر زمانی باید حافظی امین و معصوم داشته باشد و ثالثاً: بدون هر گونه زنگ و زنگار باشد.

• مطلب سوم. تبیین قدرت محدود و درک ناقص عقل؛ سومین مطلب مقدماتی این است که در جای خود ثابت و روشن است که عقل، قدرت و احاطه درک ملاکات جمیع افعال و احکام را ندارد، تا از قِبَل آن، انسان بتواند بر او تکیه نماید؛ چرا که تشخیص عقل، در حد بسیار محدودی است.

برای روشن‌تر شدن نظریه فوق، باید گفت که اساساً، شناختِ هیچ حقیقت و واقعیتی، به آن نحو که شایسته و بایسته است، برای عقل میسور نیست، تا جایی که فیلسوفان و منطق‌دانان نسبت به "فصلِ اشیاء" که حقیقت هر نوعی را تشکیل می‌دهد، فصل مشهوری را ذکر کرده‌اند که از "آثار و لوازمِ فصل حقیقی" است و لذا در برخی از موارد، برای یک نوع، "دو فصل"، به جای یک فصل مطرح می‌کنند، در حالی که اشیاء، بیش از یک فصل حقیقی ندارند.

از رهگذر تقریب بالا، به خوبی می‌توان گفت که عقل، تنها به صورت محدود و ضعیف، قدرت درک برخی از خواص و آثارِ افعال و اشیاء را دارد؛ از این رو، بشر نمی‌تواند تنها به عقل خود تکیه کند، بلکه او باید به سمت گوهری برود که تمام ملاک‌ها را درک کرده و مطابق آن‌ها، انسان‌ را هدایت کند.

• مطلب چهارم. مرحله اجرای کامل دین، صرفاً در زمان ظهور؛ چهارمین مطلب مقدماتی این است که دین، دو مرحله اساسی دارد این دو مرحله عبارتند از: یک: "مرحله بیان و تبلیغ" و دو: "مرحله اجراء و پیاده‌سازی".

مطابق این تحلیل، امامیه معتقد است که اکمال و اِتمام دین، در مرحله بیان و تبلیغ، با بعثت مقدس پیامبر اکرم (ص) شکل گرفت و با ظهور حضرت حجت (ع) مرحله اجرای کامل دین، انجام خواهد گرفت.

به عبارت دیگر، اگر دین کامل، اجرای کاملی در پیش نداشته باشد، چه بسا بیان برخی از قوانین و احکامی که در هیچ زمانی به مرحله اجراء نمی‌رسد، لغو باشد؛ از این رو، لازم است تا دین کامل، مرحله اجرای کاملی نیز داشته باشد.

البته این نکته را باید متذکر شد که در زمان بعثت پیامبر بزرگوار اسلام (ص) شرایط برای اجرای کامل دین، آن‌هم به نحو جهانی و برای جمیع بشریت، مهیا نبوده است، لذا طبق آیات قرآن، باید زمانی برسد که دین، در سطح جهانی، اجرا شود و این امر مقدس، جز با ظهور حضرت حجت (ع) میسر نمی‌شود و نخواهد شد. در پرتو این مطلب، فهم مقصود پیامبر اکرم (ص) از برخی روایاتی که بر حضور احیاگر دین در هر عصر و زمانی تأکید می‌کند، آسان می‌شود؛ از جمله این روایات، مطابق نقل اهل سنت این است که پیامبر (ص) فرمودند: "إِنَ ‌اللهَ یبْعَثُ لِهَذِهِ الْأُمَةِ فی رَأْسِ کلِ مِائَةِ سَنَةٍ مَنْ یجَدِدُ لَهَا دِینَهَا" همانا خداوند متعال برای این امت در آغاز هر قرنی، کسی را مبعوث خواهد کرد تا دین آنان را تجدید نماید.

در نتیجه روشن است که معنای این روایت و روایات مشابه، آن است که بشر، در اثر نیاز به دین و به خاطر ارتباط وثیق و محکمی که با آن دارد، ممکن است دینداری او به زیادی یا نقصانی آمیخته شود و چون بشر، نه صاحب دین است و نه آشنایی کاملی با دین دارد، لذا لازم است مجدد و احیاگری برای دین قیام کند و آن را از افکار بشری غیر صحیح، غبارروبی نماید. از این رو، امام علی (ع) در تبیین اوصاف احیاگری دین توسط امام مهدی (ع) می‌فرماید: [چون امام مُنْتَظَر از پس پرده غیب بیرون آید] هوای نَفْس را به هدایت و رستگاری برمی‌گرداند، زمانی‌که مردم هِدایت را به هَوای نَفْس تبدیل کرده باشند و رَأْی را به قرآن برمی‌گرداند زمانی که مردم قرآن را به رَأی و اندیشه [خود] مُبَدل کرده باشند؛ تا اینکه جنگ و خونریزی سخت به شما رو آورد، به طوری که دندان‌هایش را آشکار گرداند، دارای پستان‌های پُر از شیر که نوشیدن شیر آن شیرین است و در آخر کار تلخ و بد مزه است. آگاه باشید در فردا واقع خواهد شد و به زودی فردا با چیزی که نمی‌شناسید، حاکمی از غَیر طائفه پادشاهان، کارگردانان آن‌ها را به بدی اَعمال و کردارشان بازخواست می‌نماید و زمین پاره‌های جگرش را برای او بیرون خواهد آورد و کلیدهایش را تسلیم آن بزرگوار می‌نماید، پس عدالت و دادگستری در روش مملکت داری را به شما می‌نماید و [[[قوانین]]] متروک شده از کتاب و سنت را [دگر بار] زنده و احیاء می‌کند».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین قرائتی؛ | تصویر = 639225282.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|محسن قرائتی]]

حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی، در کتاب «زندگی مهدوی در سایه دعای عهد» در این‌باره گفته است:

«یکی ازویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(ع) احیای دین و احکام قرآن است؛ زیرا می‌‌دانیم آن حضرت هنگامی ظهور خواهد کرد که از قرآن، جز اثری و از اسلام، جز اسمی در میان مسلمانان باقی نمانده است. وقتی که به دستورات دین در جامعه عمل نشود و قوانین آن پیاده نگردد، می‌‌توان گفت که دین در آن جامعه مرده است؛ لذا امیرالمؤمنین(ع) درباره امام زمان(ع) با این تعبیر فرموده است که: "قرآن و سنّت مرده را زنده می‌‌کند".

اینکه امام زمان(ع) آن را زنده می‌‌کند، به این معنا است که تعالیم اسلام و قوانین فراموش شده قرآن را به جریان می‌‌اندازد و آن را در جامعه پیاده می‌‌کند. به عبارت دیگر، آن‌قدر وصله‌ها و پیرایه‌ها و بدعت‌ها به دین بسته می‌‌شود که حقیقت آن، زیر پرده‌های ضخیم اوهام پنهان می‌‌گردد و غبار کهنگی بر چهره‌اش می‌‌نشیند و آن را فرسوده می‌‌سازد.

پس عمل آن حضرت در بیان و تبلیغ دین، دو صورت پیدا می‌‌کند:

1. از بین بردن بدعت‌ها و احیای سنّت‌های متروک و دعوت جدید به اسلام و قرآن.
2. اظهار حقایق و تأویلات و تنزیلات قرآن که تا آن زمان بیان نشده است.

در هر دو صورت، مردم چون تعالیم وی را خلاف عقاید و عادات خود می‌‌بینند، آن را "سنت جدید" می‌‌نامند؛ در صورتی که کتاب ایشان همان قرآن است و دعوت ایشان نیز به اسلام و قرآن خواهد بود.

امام صادق(ع) فرمود: "هنگامی که قائم خروج کند، امر تازه و کتاب تازه، روش تازه و داوری تازه‌ای می‌‌آورد"؛

فضل بن یسار از امام صادق(ع) روایت کرده است که فرمود: "هنگامی که قائم ما قیام می‌‌کند، با مردم نادانی روبه رو می‌‌شود که در نفهمی از جهّال جاهلیّت که پیغمبر با آنها مواجه بود، بدترند". عرض کردم: "چطور؟" فرمود: "وقتی پیغمبر مبعوث شد، مردم بت‌هایی از سنگ و صخره و چوب‌های تراشیده را می‌‌پرستیدند و زمانی که قائم قیام می‌‌کند، مردم کتاب خدا [[[قرآن]]] را به میل خود تأویل نموده، به آن استدلال می‌‌کنند". آن گاه فرمود: "آگاه باشید! به خدا قسم! عدل قائم [چنان گسترش می‌‌یابد که] مانند سرما و گرما به داخل خانه‌های مردم نفوذ می‌‌کند".

پیامبر اکرم(ص) درباره سیره و روش کلّی او فرمود: قائم از فرزندان من، هم نام و هم کنیه من است، خوی او خوی من و سیره او، سیره من می‌‌باشد. مردم را بر ملّت و دین من وادار می‌‌نماید و آنان را به سوی کتاب خدا فرا می‌‌خواند.

احادیث فراوانی وجود دارند مبنی بر اینکه آن حضرت، اسلام را از نو تجدید خواهد کرد و سنّت‌های مرده و فراموش شده را از نو بازسازی خواهد نمود. از این روایات، استفاده می‌‌شود که مهدی(ع) دست به یک انقلاب وسیع دینی و فرهنگی خواهد زد و تمام بدعت‌ها و انحرافات را از بین خواهد برد و اسلام را از نو زنده خواهد کرد. تخریب بعضی از بناها و مساجد هم طبق همین اصل انجام خواهد گرفت.

چنانکه امام باقر(ع) فرمود: دنیا به آخر نخواهد رسید، تا اینکه خداوند از ما اهل بیت، مردی را برانگیزاند که به کتاب خدا عمل کند ».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛ | تصویر = 13681056.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|سید جعفر موسوی‌نسب]]

حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:

«آنچه مسلّم است قرآن آخرین کتاب خداست و دین اسلام پایان‌بخش همه ادیان آسمانی است و حضرت محمّد نبی مکرّم اسلام (ص) آخرین فرستاده خداوند است و با رحلت پیامبر اسلام (ص) ختم نبوت شد و شروع امامت که ائمه معصومین (ع) در حال حضورشان مبین و مفسّر دین اسلام و احکام اسلامی بودند و می‌دانیم که در زمان خلفا و حکام جور خیلی از مسائل عمل نشد و بعضی مسائل را هم تغییر دادند و ائمه هم بر اساس تقیه سکوت کردند و یا موفق نشدند که از اصل اسلام دفاع کنند و بعد از غیبت کبری هم که مردم از فیض حضور امام معصوم محروم شدند و خیلی از مسائل اسلامی مبهم ماند و هرکس به طریقی از علمای تشیع از برداشت از روایات یا آیات در بعضی از مسائل نظر می‌دادند تا زمان حاضر و می‌بینیم که مثلاً در رساله‌های مراجع در بعضی احکام نظرات متفاوت است یا در بعضی از آیات تفسیرهای مختلفی صورت گرفته است.

در حالی که واقعیت یکی است و در عصر حکومت امام زمان با وجود آن حضرت همه اختلافات برطرف خواهد شد. و منظور از "آیین جدید" در روایات همین است که حضرت تحریفات و نظرهای باطل را کنار خواهند گذاشت و آیات و احکام بر اساسی صحیح بیان خواهد شد، و این برداشت هم مطابق روایاتی است که در این باب وارد شده است که به چند نمونه اشاره می‌کنیم.

1. عبد اللّه ابن عطا می‌گوید خدمت حضرت صادق (ع) عرض کردم: سیره و رفتار مهدی چیست؟ فرمودند همان کاری را که رسول خدا (ص) انجام داد، مهدی هم انجام می‌دهد، بدعت‌های موجود را خراب می‌کند چنانچه رسول خدا (ص) اساس جاهلیت را منهدم نمود، آنگاه اسلام را از نو بنا می‌کند.
2. در روایتی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده است که حضرت فرمودند: وقتی قائم قیام کرد به سیره رسول خدا رفتار می‌کند و آثار رسول خدا را تفسیر و بیان می‌کند.

پس به این نتیجه می‌رسیم که حضرت مهدی (ع) در موقع ظهورش بدعت‌ها را ابطال می‌کند و احکام اصلی اسلام را ظاهر می‌نماید و حدود الهی را بدون سهل‌انگاری اجرا می‌نماید و معلوم است که برای مردم که از اصل اسلام فاصله گرفته‌اند تازگی دارد ولی این دین و آیین، جدید نیست، همان دین اصیل اسلامی است و همان اسلام ناب محمدی (ص) است.

«ظهور منجی عالم بشریت با خود یک سری ارمغان‌های انسانی و حیاتی و اسلامی را می‌آورد که از جمله آنها امر جدید، سنت جدید، سلطان جدید و کتاب جدید است و روایات زیادی به همین مضمون و معنی از ائمه و اهل بیت (ع) صادر شده است به عنوان نمونه امام جعفر صادق (ع) در حدیثی - که از اوصاف و خصوصیات عصر ظهور سخن می‌گویند - می‌فرمایند: "فَوَ اللَّهِ لَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِ بَیْنَ الرُّکْنِ وَ الْمَقَامِ یُبَایِعُ النَّاسَ بِأَمْرٍ جَدِیدٍ وَ کِتَابٍ جَدِیدٍ مِنَ السَّمَاءِ" به خدا سوگند هر آینه من او را (امام زمان) بین رکن و مقام می‌بینم که با مردم از امر جدید و کتاب جدید و سلطان جدید از آسمان بیعت می‌گیرد.

همان‌‌‌طوری که ملاحظه می‌فرمایید نه در این حدیث و نه در احادیث دیگر در این مورد سخنی از دین جدید نیامده است و به قول شهید صدر موضوع دین جدید - سر زبان‌های مردم مشهور شده‌‌‌ (حقیقت علمی و روایی ندارد).

بنابراین حضرت دین جدید نمی‌آورد موضوع آوردن دین جدید اولا سند ندارد، ثانیا به مسلمات قطعی دین اسلام منافات دارد که اسلام دین خاتم و آخرین دین الهی است ثالثا روایات متواتری که ویژگی‌های حکومت حضرت و مواهب و سوغات‌هایی که آن حضرت برای انسان‌ها می‌آورد را معرفی می‌کنند بهترین گواه است که برنامه، هدف و روش حضرت جز اسلام چیزی نیست به عنوان نمونه در منابع اهل سنت و شیعه احادیثی زیادی به این مضمون از پیامبر اکرم (ص) آمده است "یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ یَقُولُ بِسُنَّتِی".

"المهدی رجل من عترتی یقاتل علی سنتی کما قاتلت انا علی الوحی" از امام باقر (ع) روایت شده: "وَ یَقْتُلُ النَّاسَ حَتَّی لَا یَبْقَی إِلَّا دِینُ مُحَمَّدٍ (ص)" و از امام صادق (ع) نقل شده: "...وَ أَنْ یَسِیرَ فِیهِمْ بِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ یَعْمَلَ فِیهِمْ بِعَمَلِهِ..." اگر شعار اصلی و یکی از اهداف مهم قیام حضرت اقامه عدل و احسان است‌‌‌، آیا عدالتی کامل‌تر و عالی‌تر از عدالت مطرح در اسلام و در سیره پیامبر اکرم (ص) است؟ هرگز چنین نیست و همین‌‌‌طور سایر اهداف حضرت.

پس تا اینجا معلوم شد که صحبت و هدف آوردن دین جدید نیست بلکه سخن از امر، سنت و سلطان جدید است و معنی آن این است که: احکام مسائل و موضوعات جدید را حضرت بیان می‌کنند، و یا برخی احکامی که در طول زمان به دست فراموشی سپرده شده و نیز احکامی را که فقهاء مذاهب از روی قواعد به دست آورده‌اند حضرت اصلاح می‌کنند و نیز احکامی را که جوامع غیر دینی یا نیمه دینی اجرا نکرده‌اند حضرت اجرا می‌کند؛ حکومت و سیره حضرت کاملا بی‌سابقه و جدید است چون تا حالا هیچ حاکم اسلامی موفق به تشکیل حکومت جهانی نشده است و چنین مهمی سنت و قوانین مطابق با وسعت خود را می‌خواهد که تا حالا نبوده است. توضیح بیشتر مطلب این‌‌‌گونه است که:

یکی از رسالت‌های مهم حضرت زنده کردن قرآن و سنت مرده است "وَ یُحْیِی مَیِّتَ الْکِتَابِ وَ السُّنَّة" آنچه می‌میرد حقیقت و ارزش ذاتی دین و قرآن نیست "إِنَّ الْقُرْآنَ حَیٌّ لَمْ یَمُتْ وَ إِنَّهُ یَجْرِی کَمَا یَجْرِی اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ" بلکه عمل به دستورات قرآن را محور کار قرار می‌دهند و به آنها زندگی مجدد می‌بخشد.

به نص قرآن و اتّفاق مسلمانان قرآن هرگز دچار دست‌‌‌خوردگی و تحریف نشده است، ‌اما‌ به خاطر جدایی میان قرآن و اهل بیت (ع) تأویل و تفسیرهای ناوایی وارد حوزه دین شده است، حضرت مهدی (ع) که معصوم و از میان اهل بیت (ع) است تأویلات و تفسیرهای خلاف را اصلاح می‌کنند و حیات مجدد به اصالت دین می‌دهند. امام صادق (ع) فرمودند: حضرت قائم (ع) مردم را به امری که پوشیده شده رهنمود می‌شوند او را قائم می‌گویند چون مردم را راهنمایی می‌کنند به چیزی که گم کرده‌اند».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ | تصویر = 136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|خدامراد سلیمیان]]

حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «پرسمان مهدویت» در این‌باره گفته است:

«یکی از عوامل اختلافات و نزاع‌های بشری، پراکندگی ادیان و دوری از باطن و عمق مذهب "یکتا پرستی" است.

• بی‌گمان حضرت مهدی (ع)، می‌آید؛ تا با بیدار کردن فطرت‌های خفته، زمینه را برای یکتاپرستی همگان، که همانا هدف آفرینش بوده است، فراهم کند. او نه تنها هرگز برای پذیرش باور یکتاپرستی کسی را تحت فشار و اجبار قرار نخواهد داد، بلکه با فراهم کردن بسترهای لازم برای پذیرش این امانت الهی، شهد شیرین خداپرستی را بین همه انسان‌ها عادلانه تقسیم خواهد نمود. وی با ایجاد شرایط مناسب و از بین بردن موانع، همگان را به اندیشیدن در نشانه‌های الهی وا خواهد داشت. و حاصل این اندیشیدن به مبدأ و معاد، ارمغانی جز پرستش حقیقی خداوند نخواهد داشت.
• روشن است که با فراهم آمدن تمام شرایط و رفع تمام موانع، آن کسی که سر تسلیم در برابر حقیقت فرود نیاورد، کسی نیست مگر انسانی گستاخ و طغیانگر که تمام قد در برابر حق به مقابله ایستاده است و بدون شک در چنان شرایطی، آن امام همام گستاخی او را برنخواهد تابید. از این رو است که روایات فراوانی، یگانه دین مورد پذیرش در عصر ظهور را، همانا "دین اسلام" دانسته، می‌گویند در عصر ظهور، ندای توحید در سراسر گیتی حکم فرما خواهد شد.
• امام حسین(ع) در وصف حضرت مهدی (ع) می‌فرماید: "خداوند به وسیله او دین حق را بر تمام ادیان ظهور می‌بخشد، اگرچه مشرکان آن را نپسندند"
• امام صادق(ع) فرموده است: "در آن هنگام که قائم قیام کند، هیچ سرزمینی باقی نخواهد ماند؛ مگر اینکه شهادت به توحید و نبوت در آن ندا خواهد شد". . البته از ظاهر برخی روایت‌ها این انگاره حاصل می‌شود که آن حضرت آیین و روش جدیدی خواهد آورد! و این پرسش پیش می‌آید که با توجه به اینکه قرآن کریم کتاب جاودان الهی است و اسلام آیین ابدی، چگونه امام مهدی(ع) آیین جدید و کتاب تازه برای بشریت به ارمغان می‌آورد؟!در پاسخ گفتنی است که: او تحکیم بخش دین اسلام و گسترنده قانون قرآن در سراسر گیتی است؛ پس ناگزیر باید اسلام و آموزه‌های قرآن را به اجتماعات بشری عرضه کند و مردمان را به پذیرش و باور اصول و فروع آن فراخواند. آیین نو و کتاب جدید "دستور العمل" و برنامه و راه و روش تازه و دیگر تعبیرهایی از این دست که در احادیث رسیده ، برای تبیین مسائلی است، از جمله اینکه:

1. احکام و معارف فراوانی از مجموعه فرهنگ اسلام در گذشته، بنا به عللی تبیین نگشته یا متناسب با سطح فرهنگ و فکر اجتماع گذشته نبوده است و یا زمینه عملی آنها وجود نداشته است. بازگویی چنین معارف و مسائلی، بی‌گمان برای جامعه اسلامی، ناشناخته خواهد بود و چون امام مهدی(ع) این آموزه‌ها را از ظاهر و باطن قرآن کریم استنباط می‌کند و به مردم می‌آموزد، برای آنان تازگی دارد و آیین نو و کتاب جدید انگاشته می‌شود.
2. معارف و احکامی از قرآن کریم و اسلام، فراموش شده و از یادها رفته است؛ به گونه‌ای که در جامعه اسلامی ناآشنا و برای مسلمانان ناشناخته است. طرح این مسائل نیز کتاب و آیین نو پنداشته می‌شود.
3. اصول و احکام فراوانی دچار تحریف و دگرگونی معنوی یا موضوعی گشته است و امام(ع) آنها را - چنانکه در اسلام اصیل بوده است - دیگر باره مطرح می‌سازد و تحریف و انحراف‌های روی داده را روشن می‌کند و مفهوم حکم یا جایگاه آن را مشخص می‌سازد. این با طرز تلقی و برداشت عمومی مردم و برخی از عالمان سازگاری ندارد؛ از این‌رو برنامه جدید و راه و روش تازه حساب می‌شود.

• بنابراین بیشترین مسائلی را که امام مورد توجه قرار می‌دهد و برای جامعه اسلامی تازه و جدید جلوه می‌کند و ناشناخته و ناآشنا می‌نماید؛ مسائل مربوط به عدالت اجتماعی و امور مالی و معیشتی است؛ یعنی، موضوعی که انسان سخت نیازمند به آن بوده و بدان نرسیده است، همین امر نیز مشکل نابسامانی اصلی زندگی بشر امروز را تشکیل می‌دهد و اجرای آن "برقراری عدل وداد در سراسر گیتی" از اقدام‌های اصلی امام مهدی(ع) خواهد بود. به عنوان مثال: امام موعود(ع) به موضوع مساوات اسلامی شکل قانونی و الزامی می‌دهد؛ چنانکه اسحاق بن عمّار می‌گوید: "نزد امام صادق(ع) بودم، آن حضرت از تساوی مردم با یکدیگر و حقی که هرکس بر دیگران دارد، سخن گفت؛ من سخت در شگفت شدم! فرمود: این، به هنگام رستاخیز قائم ما است، که در آن روزگار، واجب همگانی است که به یکدیگر وسایل رسانند و نیرو بخشند". . این موضوع در بسیاری دیگر از آموزه‌های اسلامی آمده است؛ لکن به نام احادیث اخلاقی کنار گذاشته شده و در فقه مطرح نگشته و در برنامه‌های الزامی حکومت‌ها و اجتماعات اسلامی به صورت اصل و قانون تثبیت نشده است! روشن است که چون این آموزه‌ها عملی شود، به صورت احکامی جدید جلوه می‌کند و...
• امام مهدی(ع) از طواف مستحب، با وجود کثرت طواف واجب، منع می‌کند. مساجد و معابد مجلل و تزیین یافته شهرها و آبادی‌ها را خراب می‌کند و همه آنها را از زواید و تشریفات و کاشی‌کاری‌ها و گنبدها و گلدسته‌ها و زیورها می‌پیراید و بودجه آنها را برای رفاه حال انسان‌ها صرف می‌کند. مساجد و معابد را ساده و بی‌آرایش و بی‌آلایش می‌سازد و... .
• امام مهدی(ع) سود در مبادلات بازرگانی و داد وستدها را برمی‌دارد و مردمان را مأمور می‌سازد تا هرکس به صورت خدمتگزاری نسبت به جامعه کار کند و در برابر کالای عرضه شده سودی نگیرد. و خود نیازهای خود را همینسان از دیگران تأمین می‌کند. . امام مهدی(ع) بر بیشتر تفسیر و تأویل‌هایی که در قرآن کریم و احادیث پیامبر اکرم (ص) و امامان(ع) صورت گرفته است، خط بطلان می‌کشد و آرا و اندیشه‌ها را پیرو قرآن می‌سازد و در چارچوبهای قرآنی می‌آورد. و بدین سان مسائل و معارف و احکام جدیدی را امام مطرح می‌کند که برای مردم ناشناخته است و آنها را آیین جدید و کتاب تازه می‌انگارند و گه‌گاه با امام بر سر این مسائل درگیر نیز می‌شوند، و در این صورت جنگ با خودی و جامعه اسلامی رخ می‌دهد.
• فرازهایی از دعای ندبه از این چگونگی پرده برداشته می‌گوید: "کجا است آنکسی که برای تجدید و زنده کردن فرایض و سنن "آیین اسلام که محو و فراموش شده" ذخیره شده است؟ کجا است آنکسی که برای برگرداندن "حقایق" ملّت و شریعت "دین مقدّس اسلام" برگزیده شده است؟ کجاست آنکه برای احیا و زنده کردن کتاب آسمانی قرآن و حدودش مورد امید و آرزوست؟ کجا است زنده کننده نشانه‌های دین و اهل آن؟..»..
• پاسخ را با این فرمایش امام صادق(ع) به پایان می‌بریم که تأمّل در آن بسیار مهمّ و ضروری است. ایشان فرمود: "همانا هنگامی که قائم ما قیام فرماید، از نادانی مردم افزون بر آنچه به پیامبر از نادانی مردم رسیده بود، به وی می‌رسد. سؤال شد چگونه؟ فرمود: زمانی که رسول خدا مبعوث شد، مردم سنگ و تخته سنگهای بزرگ و چوب و مجسمه‌های چوبی می‌پرستیدند، اما هنگامی که قائم ما قیام نماید، مردم کتاب خدا "قرآن" را تأویل نموده و با حضرت بحث وجدل می‌نمایند". ».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. حجت الاسلام و المسلمین اشتهاردی؛ | تصویر = 152012.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|محمد محمدی اشتهاردی]]

حجت الاسلام و المسلمین محمد محمدی اشتهاردی، در کتاب «حضرت مهدی فروغ تابان ولایت» در این‌باره گفته است:

«طبق بعضی از روایات، مانند روایت امام صادق (ع) که فرمود: "هنگامی که قائم (ع) نهضت یاد می‌کند، فرمان نو و کتاب نو و روش نو و دادگاه نو می‌آورد" آیا با توجه به این روایت، آیین و دینی که امام قائم (ع) برقرار می‌کند، دین دیگر (جدید) غیر از اسلام نیست؟!

پاسخ: تعبیر به نو و جدید، اشاره به این است که انقلاب مهدی(ع) یک دگرگونی اساسی است، نه روبنایی. از این رو جامعه خیال می‌کند چیز جدیدی غیر از اسلام است. به عبارت دیگر: پیرایه‌هایی که در طول تاریخ اسلام توسط زمامداران نالایق و دیگران به اسلام بسته‌اند، اسلام را طوری کرده که اگر امام(ع) آنها را از اسلام دور کند و حقیقت اسلام را آشکار سازد، مردم عوام خواهند گفت: این یک چیز جدیدی است نه اسلام، در صورتی که اسلام واقعی همین است. آری در طول تاریخ اسلام، نفوذ اندیشه‌های بیگانه در اسلام و تجددگرایی افراطی مسلمین و رخنه فرصت‌طلبان و داخل کردن طرح‌های مبهم به عنوان طرح اسلامی در میان اسلام و تحریفات گوناگون و... اسلام را مسخ خواهد کرد، در این صورت اگر امام قائم (ع) حقیقت اسلام را آشکار می‌سازد، مردم خیال می‌کنند مکتب و روش جدید و دادگاه جدیدی غیر از اسلام به میان آمده است. در اینجا برای تکمیل این موضوع به روایت زیر توجه فرمایید: یکی از یاران امام صادق (ع) گوید: از آن حضرت پرسیدم: روش حضرت مهدی (ع) چگونه است؟ امام صادق (ع) فرمود: "همان روش پیامبر (ص) را انجام می‌دهد، روش‌های باطل گذشته را ویران می‌کند، چنان‌که پیامبر (ص) چنین کرد، و اسلام را نوسازی و تکمیل می‌نماید". بنابراین، انقلاب حضرت مهدی (ع) همان انقلاب اسلامی است، منتهی در سطح وسیع‌تر و عمیق‌تر. ابوبصیر یکی از یاران امام صادق (ع) گوید: از آن حضرت پرسیدم: مرا از سخن امیر مؤمنان(ع) خبر بده که فرمود: "اسلام در آغاز غریب بود و به زودی همچون آغاز غریب خواهد شد، خوشا به سعادت غریبان" امام صادق (ع) در پاسخ فرمود: "وقتی که امام قائم (ع) قیام کند، دعوت به اسلام را از نو شروع می‌کند، چنان‌که پیامبر (ص) دعوت را شروع کرده". مطلب دیگر اینکه: حضرت قائم (ع) خودش نور و منطق گویا برای جهانیان است. امام صادق (ع) فرمود: "وقتی که قائم(ع) ما قیام کند، سراسر زمین به نور پروردگارش روشن می‌گردد، و مردم از نور خورشید و ماه بی‌نیاز می‌شوند و تاریکی به طور کلی از بین می‌رود". مرحوم ملامحسن فیض در حاشیه تفسیر خود گوید: گویا منظور از بی‌نیازی سراسر زمین به نور خورشید و ماه، بی‌نیاز شدن از برهان و دلیل ساطع است، چراکه خود وجود امام کافی است و دل‌ها و مغزهای همه را نورانی و قبضه می‌کند، با توجه به اینکه تمام علوم در زمان غیبت در محور برهان و دلیل است. و مطابق روایات، امام قائم (ع) با معتقدان به ادیان مختلف، مناظره و احتجاج می‌کند، با توراتیان به تورات، با انجیلیان به انجیل، با صحفیان به صحف و با قرآنیان به قرآن و... همه آنها به حقانیت امام(ع) پی می‌برند و سوگند می‌خورند که تورات و انجیل و صحف و قرآن حقیقی همان است که امام(ع) به آنها نشان می‌دهد، سرانجام آنها به اسلام حقیقی می‌گروند. و برای برقراری حکومت جهانی، قیام به شمشیر (نهضت نظامی) می‌کند، تا جایی که به فرموده امام صادق (ع): "وقتی که امام زمان (ع) قیام به شمشیر می‌کند (از منحرفان و طاغوتیان و توطئه‌گران) از هر هزار نفر، ۹۹۹ نفر آنها را به هلاکت می‌رساند"».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ | تصویر = 1368119.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|رحیم کارگر]]

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر، در کتاب «مهدویت دوران ظهور» در این‌باره گفته است:

«از آنچه که ما در بعضی روایات می‏‌بینیم آمده است: امام صادق(ع) می‏‌فرماید: "هنگامی که قائم ظهور می‏‌کند، فرمان نو، کتاب نو، روش نو و دادگاه نو می‏‌آورد"‏‌. در حدیث دیگری نیز آمده است: "هنگامی که قائم قیام می‏‌کند، امری جدید می‏‌آورد، همان‏‌گونه که رسول خدا(ص) در آغاز اسلام به امری جدید دعوت کرد". حال ممکن است این پرسش ‏‌به میان آید که منظور از امر، کتاب، روش و قضای جدید و نو چیست؟ آیا چیزی غیر از؛ کتاب و قضای فعلی می‏‌آورد؟! در پاسخ گفتنی است: تعبیر به نو و جدید، اشاره به این است که انقلاب مهدی یک دگرگونی اساسی است، نه روبنایی. از این‏‌رو جامعه خیال می‏‌کند، چیز جدیدی غیر از آیین فعلی است؛ در حالی ‏‌که اسلام واقعی را بیان می‏‌کند.

• مشکلات کاستی‏‌هایی که در عصر حاضر و قبل از ظهور دیده می‏‌شود، عبارت است از:

1. احکام و معارف و فراوانی از مجموعه فرهنگ اسلام، در گذشته به عللی "مانند پایین بودن سطح فرهنگ مردم و یا نبود زمینه آن" بیان نشده است.
2. تعالیم و احکامی از قرآن و اسلام فراموش شده و از یادها رفته است و برای مسلمانان ناآشنا است.
3. اصول و احکام فراوانی دچار تحریف و دگرگونی معنوی یا موضوعی گشته است. این تحریفات، توجیه‏‌ها، تاویل‏‌ها، انحراف‏‌ها و پیرایه‏‌ها بسیاری از باورهای اسلام ناب را تهدید می‏‌کند و ساخته‏‌های ذهنی مدعیان دین به عنوان باورهای دینی ترویج می‏‌شود!!
4. بدعت‏‌هایی در دین گذاشته می‏‌شود و احکامی از قرآن و اسلام بر طبق میل مردم بیان می‏‌شود که روح اسلام ناب از آنها بی‏‌خبر است!!

• این پیرایه‏‌ها و بدعت‏‌ها، اسلام را طوری کرده که اگر امام آنها را از اسلام بزداید و حقیقت دین محمدی را آشکار سازد، مردم عوام خواهند گفت: این یک چیز جدیدی است، نه اسلام! در صورتی که اسلام واقعی همین است و امام آموزه‏‌های دین را مطابق اسلام اصیل مطرح می‏‌کند. او بدعت‏‌ها را باطل می‏‌کند و احکام خدا را همانگونه که صادر شده، ظاهر می‏‌نماید و حدود اسلامی را بدون سهل‏‌انگاری اجرا می‏‌کند، از این‏‌رو است که چنین برنامه‏‌ای برای مردم تازگی دارد. البته آنچه که او می‏‌آورد، همان است که حضرت رسول اللّه(ص) و اهل بیت پیامبر بیان کرده‏‌اند و شیعه نیز آنها را از طریق عترت معصومین دریافت کرده است.
• امام صادق(ع)در این‏‌باره می‏‌فرماید: "مهدی بر طبق شیوه رسول خدا(ص) رفتار می‏‌کند و آنچه از نشانه‏‌های گذشته باشد، از میان می‏‌برد، همان‏‌گونه که پیامبر نشانه‏‌های جاهلیت را از بین برد. پس از ریشه‏‌کن ساختن بدعت‏‌ها، اسلام را از نو پیاده می‏‌کند"‏‌؛ هم‏‌چنین آمده است: "هیچ بدعتی نیست، مگر آن‏‌که مهدی(ع) آن را از پیکر اسلام می‏‌زداید و هیچ سنتی نیست، جز این‏‌که آن را بر پا می‏‌دارد"‏‌.
• درباره کتاب تازه نیز باید دانست که این مسئله، به معنای آوردن قرآن دیگر نیست، بلکه آن حضرت اهداف و برنامه‏‌های اصیل قرآن را بیان کرده و تفسیر واقعی آیات را بیان خواهد نمود: "وقتی قائم ما به پا خیزد... و سخنگوی ما سخن بگوید، قرآن و احکام دین را همان‏‌گونه که بر پیامبر نازل شده است از نو به شما می‏‌آموزد" ‏‌.
• پس این درست نیست آن حضرت دین جدیدی می‏‌آورد، بلکه او همه را به دین واقعی و سیره و سنت پیامبر(ص) و اهل بیت پاک او دعوت می‏‌کند و حتی در قضاوت و حکم‏‌رانی نیز چنین عمل می‏‌کند؛ هرچند برای دیگران تازه باشد.
• البته شکل حکومت آن حضرت "حکومت جهانی"، نحوه اداره جهان، تحقق برنامه‏‌ها و اهداف والای پیامبران و اولیا، بهبود کامل وضعیت مردم، گسترش توحید و یکتاپرستی در جهان، حاکمیت عدالت و قسط و انتخاب افراد بسیار شایسته و کاردان برای حکومت و... بی‏‌نظیر و بی‏‌مانند است.
• امام صادق(ع) می‏‌فرماید: "زمین با نور پروردگار روشن می‏‌شود و در زمین مکانی باقی نمی‏‌ماند که در آن غیر خدا عبادت شود... و کنه دین برای خدا است، هرچند کافران را بد آید"‏‌. در حدیثی آمده است: "زندگان آرزو می‏‌کنند که مرده‏‌ها می‏‌دیدند عدل و اطمینان و خیر بسیاری را که خداوند به ساکنان زمین رساند"‏‌. و "خداوند به دست قائم زمین را زنده می‏‌کند... زمین زنده می‏‌شود و مردم آن حیاتی نوین می‏‌یابند، بعد از مرگشان"‏‌».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛ | تصویر = 1368299.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|علی رضا رجالی تهرانی]]

حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:

«ادیان آسمانی در حقیقت مانند آب زلال و شفّافی هستند که از آسمان نازل می‏‌گردند که در آغاز، مانند صفا و پاکی باران و روشنایی آفتاب هستند، ولی با تماس افکار منحطّ جاهلان و دستهای آلوده مغرضان و آمیختگی با عادات و خرافات، گاهی چنان تحریف می‏‌شوند که جاذبه خود را از دست می‏‌‏دهند. یکی از رسالت‌های امام زمان (ع) پیراستن اسلام از این آلودگی‌‏ها و خرافات و پیرایه‌‏ها، و به تعبیر دیگر، نوسازی بنای کاخ شکوهمند اسلام است. از این‏رو، در پاره‌‏ای از روایات از این نوسازی تعبیر به دین جدید شده است.

امام صادق (ع) می‏‌‏فرماید: هنگامی که قائم خروج کند، امر جدید و کتاب جدید و روش جدید و داوری جدیدی با خود می‏‌‏آورد یعنی در آن زمان، اسلام را آنچنان از لابلای انبوه خرافات و تحریف‌‏ها و تفاسیر نادرست بیرون می‏‌آورد، که گویی بنایی کاملا نو و جدید ساخته است.

امّا راجع به قرآن جدید، دو گونه می‏‌‏توان توضیح داد: یکی اینکه، قرآن جدید، همان قرآنی است که امیر المؤمنین (ع) به همان صورت و ترتیب، که در ۲۳ سال بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده، جمع‏‌آوری کرده است. چنانکه امام باقر (ع) فرموده است: هنگامی که قائم آل محمد (ص) قیام کند، خیمه‌‏هایی نصب می‏‌کند برای کسانی که قرآن را همانطور که نازل شده به مردم تعلیم دهند، این مشکلترین کارهاست. زیرا آن قرآن به ‏عکس قرآن فعلی جمع‌‏آوری شده است توضیح دوّم این است که، قرآن اصیل فراموش شده را چنان از زوایای تحریفات معنوی و تفسیرهای نادرست بیرون می‏‌‏کشد که می‏‌‏توان نام کتاب جدید بر آن گذاشت.

زیرا در غیر این صورت، لازم می‏‌‏آید که یک کتاب آسمانی جدید بر او نازل شود، که این امر شدنی نیست، برای اینکه در روایات آن حضرت به‏ عنوان یک داعی و حافظ قرآن کریم معرّفی شده است، پیامبر اکرم (ص) می‏‌فرماید: قائم از فرزندان من است...، مردم را به پیروی من و آیین من وامی‏‌دارد، و آنها را به کتاب پروردگارم دعوت می‏‌نماید».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۰. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛ | تصویر = 11562.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|حبیب‌الله طاهری]]

حجت الاسلام و المسلمین دکتر حبیب‌الله طاهری در کتاب «سیمای آفتاب» در این‌باره گفته‌است:

• «در مورد دستورات و آیین حضرت مهدی (ع) دو دسته روایات وارد شده است: یک دسته منشأ پیدایش این فکر شده که حضرت دارای آیین جدیدی است، لذا مناسب این است که نخست به این دسته از روایات اشاره کنیم، سپس به دیگر از روایات می‌پردازیم. ابتدا به این پرسش پاسخ می‌گوییم:

دسته اول، روایاتی است که منشأ توهم دین جدید شده است و آنها عبارتند از:

1. از امام صادق(ع) از سیره حضرت مهدی (ع) سؤال شد، حضرت فرمود: "همان کاری را که رسول خدا(ص) انجام داد، مهدی انجام می‌دهد. بدعت‌های موجود را خراب می‌کند، چنانکه رسول خدا(ص) اساس جاهلیت را منهدم نمود، آنگاه اسلام را از نو بنا می‌کند"؛
2. شخصی به نام ابو خدیجه از حضرت صادق(ع) نقل می‌کند که حضرت فرمود: "هنگامی که قائم ظهور کرد با امر جدید خواهد آمد، چنانکه رسول خدا در آغاز اسلام مردم را به امر جدید دعوت می‌کرد" ؛
3. در حدیثی دیگر امام صادق(ع) فرمود: "هنگامی که قائم ظهور کند با امر جدید و کتاب و رفتار و قضاوت جدید ظهور می‌نماید"؛

روایات دیگری که با این نوع روایات هماهنگ هستند از آنها استفاده می‌شود که حضرت مهدی (ع) با دین جدید می‌آید، در حالی این چنین نیست و حضرت مروج دین جدش پیامبر اسلام است. که روایات دسته دوم دال بر آن است که ذیلاً به آنها اشاره می‌شود:

1. ابوسعید خدری از پیامبر اسلام(ص) روایت می‌کند که حضرت فرمود: "یکی از اهل بیت من قیام می‌کند و به سنت و روش من عمل می‌کند"؛
2. پیامبر(ص) فرمود: قائم از فرزندان من، همنام و کینه من است، شمایل و رفتارش، شمایل و رفتار من است و مردم را به اطاعت من و دین من وادار می‌نماید و به قرآن دعوتشان می‌کند؛
3. رسول خدا در ضمن حدیثی دیگر فرمود: "دوازدهمی از فرزندانم به طور غایب می‌شود که اصلاً دیده نمی‌شود. زمانی خواهد آمد که از اسلام جز اسمی و از قرآن جز رسم و اثری باقی نمی‌ماند، در آن هنگام خدا به وی اجازه نهضت می‌دهد و به وسیله او اسلام را تقویت کرده، تجدیدش می‌کند"؛ چنانکه ملاحظه می‌فرمایید این احادیث بالصراحه دلالت دارند بر اینکه برنامه امام زمان و رفتارش ترویج و بسط اسلام و تحدید عظمت قرآن است و به منظور اجرای سنتهای پیامبر مقاتله می‌کند.

بنابراین، اگر اجمالی در احادیث دسته اول وجود داشت با توضیحاتی که در این احادیث آمده است برطرف می‌شود. در مجموع باید احادیث را به گونه‌ای تفسیر کرد که رفع شبهه شود بدین بیان که در زمان غیبت، بدعت‌هایی در دین گذاشته می‌شود و احکامی از اسلام و قرآن بر طبق میل مردم تأویل و تفسیر می‌شود و بسیاری از حدود و احکام چنان فراموش می‌شوند که گویا اصلاً از اسلام نبودند. وقتی که مهدی (ع) ظهور کرد، بدعت‌ها را ابطال می‌کند و احکام خدا را به همان گونه‌ای که صادر شده بود، ظاهر می‌سازد. حدود اسلامی را بدون سهل‌انگاری اجرا می‌کند و معلوم است که برای مردم چنین برنامه‌ای تازگی دارد، امام صادق(ع) می‌فرماید: "وقتی قیام کرد به سیره رسول خدا(ص) رفتار می‌کند، لکن آثار محمد را تفسیر و بیان می‌کند"؛ به هر حال، مردمی که ارکان و اصول مسلمه اسلام را رها کرده و تنها به برخی ظواهر آن اکتفا کرده‌اند، از اسلام جز نماز و روزه و اجتناب از نجاسات چیزی نمی‌دانند، آن هم بعضی‌ها دین را در مسجد محصور کرده و حقیقت آن در اعمال و حرکاتشان نفوذ ندارد. در کوچه و بازار و خانه اثری از اسلام نیست، اخلاقیات و دستورات اجتماعی را ابداً از اسلام محسوب نمی‌دانند، صفات زشت در نظرشان اهمیت ندارد و به بهانه واجبات و محرمات اخلاقی هستند از زیربار آنها شانه خالی می‌کنند، محرمات الهی را با حلیه‌های گوناگون و تأویلات صوری جایز می‌شمارند، از ادای حقوق واجبه خودداری می‌نمایند، به دلخواه خود احکام دین را تأویل می‌کنند، از قرآن فقط به قرائت، تجوید و احترامات صوری اکتفا می‌نمایند. اگر امام زمان (ع) ظاهر شود و به آنان بگوید: شما از حقیقت و گوهر دین به دور افتادید و آیات قرآن و احادیث پیامبر را بر خلاف واقع تفسیر و تأویل کرده‌اید، چرا حقیقت نورانی قرآن و اسلام را رها کرده‌اید و به بعضی از ظواهرش قناعت کرده‌اید؟ شما اعمال و رفتارتان را با دین تطبیق نکرده‌اید، بلکه احکام دین را با دنیای خودتان توجیه نموده، سازش داده‌اید و امام حسین(ع) تنها برای گریه کشته نشد و چرا هدف جدم را پایمال کرده‌اید؟ دستورات اخلاقی و اجتماعی را باید از ارکان اسلام بدانید و جزء برنامه عملی خویش قرار دهید و اسلام را در مساجد محصور نکنید و با حلیه‌ها از زیر بار احکام خدا شانه خالی نکنید، وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را انجام دهید و فلان بدعت و فلان و فلان... را از اسلام بیرون کنید. قطعاً چنین دین و برنامه‌ای برایشان تازگی داشته و از آن وحشت می‌کنند و اساساً اسلامش نمی‌دانند، زیرا تاکنون اسلام را جور دیگر تصور کرده بودند. آنان می‌پنداشتند ترقی و عظمت اسلام در تزئین مساجد و مناره‌ها بلند است، اگر امام بفرماید عظمت اسلام به عمل صالح و راستی و درستی و امانت و وفای به عهد و اجتناب از حرام است، برای‌شان تازگی دارد، آنها گمان می‌کردند وقتی امام زمان (ع) آمد تماتم اعمال مسلمین را تصحیح می‌کند و به اتفاق آنان در کوشه مسجد مشغول عبادت می‌شود، اما اگر مشاهده کنند که شمشیر امام زمان خون می‌چکد و مردم را به سوی جهاد و امر به معروف و نهی از منکر دعوت می‌کند و نمازگزاران ستم پیشه را به قتل می‌رساند و مانع الزکوة را گردن می‌زند... برایشان تازگی دارد و جدید است، این است معنای آیین جدید نه آنکه او دین جدید بیاورد، بلکه دین محمد(ص) را به گونه‌ای که تاکنون نبود تفسیر و تبیین می‌کند».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۱. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛ | تصویر = 15207.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|علی اصغر رضوانی]]

آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:

«ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل می‌کند که فرمود: ...و اَللَّهِ لَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ یُبَایِعُ اَلنَّاسَ.

در این تعبیر احتمالاتی وجود دارد:

1. مقصود، آوردن قرآن جدید باشد، که قطعاً این احتمال باطل است، زیرا امت اسلامی اتفاق دارند بر اینکه در قرآن نقصان و زیادتی ایجاد نشده و نخواهد شد.
2. مقصود این باشد که حضرت (ع) قرآن را آن گونه که در عصر رسول خدا(ص) بوده می‌آورد. یعنی آن را با تقدیم و تأخیر در آیات می‌آورد، این احتمال با قول به اینکه قرآن به امر رسول خدا(ص) تدوین شده سازگاری ندارد.
3. ممکن است که مراد همان قرآنی باشد که علی بن ابی طالب (ع) تدوین کرده است، قرآنی که متنش همین قرآن موجود است ولی با بیان شأن نزول، تفسیر برخی آیات، ذکر ناسخ و منسوخ، عام و خاص، مطلق و مقیّد و برخی خصوصیات دیگر. این احتمال به واقع نزدیک تر است. امام باقر(ع) فرمود: هنگامی که قائم آل محمد قیام کند خیمه‌هایی برپا می‌شود و مردم قرآن را آن گونه که خداوند عزّوجلّ نازل کرده فرا می‌گیرند، و این امر برای کسانی که قرآن را امروز حفظ کرده‌اند بسیار دشوار خواهد بود؛ زیرا با آنچه که الفت داشته و از قرآن مأنوس بوده‌اند مخالفت و مغایرت دارد.
4. ممکن است که مقصود از کتاب جدید معارف و مفاهیم بلند و والایی است که امام از آیات برداشت کرده و به مردم عرضه می‌کند، معانی‌ای که برای آنان تازگی دارد و گویا کتابی با مفاهیمی جدید آورده است».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۲. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ | تصویر = 13681078.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|مجتبی تونه‌ای]]

آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:

• «از روایت‌هایی که حرکت‌های فکری و فرهنگی حضرت را در عصر ظهور بیان می‌کند، دانسته می‌شود که در این روزگار، توجیه‌ها، تأویل‌ها، تحریف‌ها، انحراف‌ها و پیرایه‌ها، بسیاری از باورهای اسلام ناب را تهدید می‌کند و ساخته‌های ذهنی مدّعیان دین، به‌عنوان باورهای دینی ترویج می‌شود. امام صادق (ع) درباره راه و روش حضرت مهدی (ع) می‌فرماید: "راه و روش او، چون پیامبر (ص) است؛ یعنی هرچه را پیش از او باشد ویران می‌کند - چنان‌که پیامبر (ص) جاهلیت را ویران ساخت - و اسلام را از نو می‌نمایاند". در بسیاری از روایت‌های اسلامی، از تجدید دین و آمدن آیین جدید، توسط‍‌ امام مهدی (ع) سخن رفته است.

حضرت علی (ع) می‌فرماید: "او هواپرستی را به خداپرستی باز می‌گرداند، پس از آن‌که خداپرستی را به هواپرستی باز گردانده باشند. رأی‌ها را به قرآن باز می‌گرداند، پس از آن‌که قرآن را به رأی‌های خود باز گردانده باشند". این کلام حضرت علی (ع) روشن می‌کند که اندیشه دینی پیش از ظهور، در سطح وسیعی براساس هواها و هوس‌ها و منافع شخصی و گروهی شکل می‌گیرد. عالمان دنیامدار و نفس‌پرست، اصول و فروع دینی و آیات وحی را به دلخواه تفسیر و تأویل می‌کنند؛ ان‌گونه که با آرزوهای دنیاخواهانه آنان هیچ تضادّی پیدا نکند و چنان‌که احادیث بسیار دیگر نیز، به این تصریح دارد، این کار امری رایج خواهد بود. حضرت علی (ع) می‌فرماید: "مهدی (ع)، کتاب و سنّت مرده و از میان رفته را زنده می‌کند". به‌هرحال در زمان غیبت، بدعت‌هایی در دین گذاشته می‌شود و احکامی از قرآن و اسلام بر طبق میل مردم تأویل و تفسیر می‌شود و بسیاری از حدود و احکام چنان فراموش می‌شود که گویا اصلا از اسلام نبوده است. وقتی حضرت ظهور کرد، بدعت‌ها را ابطال می‌کند و احکام خدا را به همان جور که صادر شده ظاهر می‌نماید و حدود اسلامی را بدون سهل‌انگاری اجرا می‌کند. از این‌روست که چنین برنامه‌ای برای مردم تازگی دارد. مردم گمان می‌کنند وقتی حضرت ظاهر شود، تمام اعمال مسلمین را تصحیح می‌کند و به اتفاق آنان در گوشه مسجد مشغول عبادت می‌شود، اما اگر مشاهده کنند که از شمشیر امام زمان (ع) خون می‌چکد و مردم را به سوی جهاد و امر به معروف و نهی از منکر دعوت می‌کند و نمازگزاران ستم‌پیشه را به قتل می‌رساند و اموالی را که از راه تعدّی و رشوه‌خواری و ربا به دست آورده‌اند به صاحبانش برمی‌گرداند و مانع زکوة را گردن می‌زند، این برنامه برای آنان تازه و جدید است.

نکته قابل توجه این است که اختلاف آراء و افکار در حوزه اندیشه دینی، به مقتضای اجتهادی بودن آن است و این نزد دین‌پژوهان، اصلی پذیرفته و برخاسته از تعالیم دینی امامان (ع) است. احادیث یادشده، اندیشه‌هایی که بر پایه فهم و استنباط‍‌ درست پدید آید و معیارهای مسلّم اجتهاد دینی را متناسب با نیازمندی‌های فرهنگ دینی زمان خود دارا باشد، دربرنمی‌گیرند».

• «از روایات فهمیده می‌شود که امام، دین جدیدی را به جهان عرضه نمی‌کند، بلکه چون مردم از اسلام واقعی منحرف شده‌اند، حضرت دوباره به آن دین دعوت می‌کند؛ چنان‌که پیامبر (ص) به آن دعوت کرد و در حقیقت حضرت مهدی (ع) سنّت محمدی را احیا می‌کند. از این روایات چند نکته استفاده می‌شود:

1. برخی از احکام الهی، هرچند از سوی خداوند پایه‌ریزی شده است، ولی شرایط‍‌ اعلام و اجرای آن در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) فراهم می‌شود و اوست که آن احکام را اعلام و اجرا می‌کند.
2. با گذشت زمان، به وسیله زورمندان و تحریف‌گران، دگرگونی‌ها و تحریفاتی در احکام الهی پدید آمده است و حضرت قائم (ع) پس از ظهور، آن‌ها را تصحیح و تعدیل می‌کند.
3. چون فقها در استنباط‍‌ حکم شرعی، از یک سلسله قواعد و اصول بهره می‌جویند، گاهی حکمی را که استنباط‍‌ کرده‌اند با حکم واقع مطابقت ندارد؛ هرچند نتیجه آن استنباط‍‌، برای مجتهد و مقلّدینش حجّت شرعی است؛ ولی در حکومت امام زمان (ع) حضرت، احکام واقعی را بیان می‌فرماید.
4. برخی از احکام شرعی در شرایطی خاص و اضطراری و برای تقیه به صورت غیر واقعی اعلام شده است که در روزگار حضرت، تقیه برداشته می‌شود و حکم واقعی بیان می‌گردد».

• «در بسیاری از روایات، از تجدید دین و آمدن آیین جدید توسط‍‌ امام مهدی (ع) سخن رفته است. تجدید دین به هریک از این معانی تصور شده: تصحیح انحراف‌ها و تحریف‌ها، آشکار کردن فراموش‌شده‌های دینی، شرح احکام واقعی و فهم درست دین، متناسب با فرهنگ زمان و... همه این‌ها در تجدید حیات دین، از این حکایت می‌کند که پیش از ظهور، اندیشه دینی به‌گونه‌ای به کاستی‌ها و پیرایه‌ها آمیخته خواهد شد که از حرکت‌های مهم امام(ع)، پاکسازی و پیراستن ذهن‌ها از رسوبات فکری گذشته و بازسازی فکر دینی و در نهایت، احیای دوباره تعالیم اسلام راستین خواهد بود. حضرت علی (ع) می‌فرماید: "مهدی(ع) کتاب و سنت مرده و از میان رفته را زنده می‌کند". راوی می‌گوید: خدمت امام صادق (ع) عرض کردم: سیره و رفتار مهدی(ع) چیست‌؟ فرمود: "همان کاری را که رسول خدا(ص) انجام داد، مهدی(ع) هم انجام می‌دهد. بدعت‌های موجود را خراب می‌کند چنان‌چه رسول خدا هم اساس جاهلیت را منهدم نمود، ان‌گاه اسلام را از نو بنا می‌کند".

• پس تجدید دین در زمان ظهور حضرت، یعنی احیای سنت پیامبر اکرم(ص)».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۳. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛ | تصویر = 1402.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|]]

نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:

• «با مراجعه به مصادر حدیثی، روشن می‌شود تعبیر دین جدید و قرآن جدید در روایات وجود ندارد؛ بلکه تعبیراتی مشاهده می‌شود که ممکن است از مجموعه آن‌ها چنین استنباط شود که حضرت، دین جدید می‌آورد، تعبیراتی مانند: سلطان جدید، امر جدید، قضای جدید، سنت جدید. البته در برخی احادیث تعبیر کتاب جدید مطرح شده است. در این باره علما و اندیشوران بزرگوار ما مباحثی مطرح کرده‌اند که به پاره‌ای از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. مطابق برخی روایات، بخشی از احکام به سبب نبودن شرایط آن‌ها توسط معصومان(ع) بیان نشده است و فقط علم آن‌ها نزد اهل بیت(ع) باقی مانده است که در عصر ظهور بیان می‌شود.
2. بخشی از احکام به سبب دور شدن مردم از حقایق دین، مهجور و فراموش می‌شود که در عصر ظهور، زنده و احیا می‌شود.
3. به علت برخی موانع، برخی احکام به درستی اجرا نمی‌شود. عصر ظهور، دوران اجرای کامل و صحیح احکام است.
4. در عصر ظهور،به علت بالا رفتن سطح فکر و آمادگی و قابلیت بیشتر مردم برای پذیرش معارف دینی، حقایق و معرفت‌های دینی به صورت گسترده در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
5. اسلوب و روشی که امام مهدی(ع) در حکومت داری از آن استفاده می‌کند، با روش‌های رایج و شناخته شده نزد مردم متفاوت است.
6. در طول تاریخ، به علت آن که امامت و مدیریت معصوم پذیرفته نشد و نااهلان اختیار حکومت و برطرف کردن نیاز‌های فکری و دینی را به عهده گرفتند که نتیجه آن نیز غیبت امام(ع) را رقم زد، بدعت‌ها و انحرافاتی در دین به وجود آمد که در پاره‌ای موارد، از مسلمات و ضروریات دین شمرده شد. تلاش فقهای شیعه به علت مظلومیت و اقلیت آنان، راه به جایی نبرد؛ ولی در عصر ظهور بدعت‌ها از بین می‌رود.

• مجموعه عوامل یاد شده باعث می‌شود دین در عصر ظهور برای مردم به صورت جدید به تصویر در آید، نه این که دین جدید و قرآن جدید بیاید. امام مهدی(ع) جانشین خاتم الانبیا(ص) است. خاتمیت پیامبر و دین اسلام، از ضروریات تفکر اسلامی‌ است که در جای خود اثبات شده است.
• در پایان ذکر این نکته هم ضروری است که از آنجا که اکثریت مسلمانان را اهل سنت تشکیل می‌دهند و آنان نیز از علوم اهل بیت(ع) فاصله دارند و تحریفات زیادی در اعتقادات و احکام آنها وارد شده است به همین خاطر وقتی امام زمان(ع) اسلام را که بر مبنای مذهب تشیع و اهل بیت (ع) است، رواج می‌دهد در نگاه اهل سنت به عنوان دین جدید جلوه می‌دهد.

دین کامل و جامع اسلام به صورت تمام و کمال بر وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) نازل شد و آنچه مردم بدان نیاز داشتند، در اختیار پیامبر(ص) قرار گرفت. آیه ﴿حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَی النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلامِ ذَلِکُمْ فِسْقٌ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلامَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ﴾ بر این مطلب دلالت دارد. البته باید توجه داشت که این "اکمال دین" و "اتمام نعمت" و "رضایت الهی از دین اسلام، برای مردم" هنگامی‌ است که ولایت و امامت امامان(ع) را در جایگاه مفسر و معلم قرآن در متن دین بپذیرند. آیه ﴿قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَی شَیْءٍ حَتَّیَ تُقِیمُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ وَلَیَزِیدَنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ طُغْیَانًا وَکُفْرًا فَلاَ تَأْسَ عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ ﴾ که روز هجدهم ذی الحجه "در جریان غدیر خم" نازل شد این مطلب را ثابت می‌کند؛ بنابراین هر حکمی‌ توسط امامان بیان یا اجرا می‌شود، بر گرفته از دین اسلام می‌باشد.

• در روایات، به پاره‌ای از احکام اشاره شده است که در زمان ظهور به اجرا گذاشته می‌شود. درباره این احکام در صورت پذیرش صدور آن از معصومان(ع) توجه به چند مطلب ضروری است:

1. برخی احکام الهی، بر پیامبر نازل شد؛ ولی شرایط و اجرای آن در زمان ظهور فراهم شده و به مرحله اجرا گذاشته می‌شود.
2. با گذشت زمان، به علت سیطره زور مداران و وجود تحریف‌گران، ممکن است تغییراتی در برخی احکام پدید آمده باشد. چنین مواردی در زمان ظهور، تصحیح می‌شود.
3. چون فقها در استنباط و فهم حکم شرعی، از یک سلسله قواعد و اصول بهره می‌برند، در تعدادی از احکام ممکن است برداشت مجتهدی مطابق با واقع نباشد "هر چند او معذور بوده و فتوای او لازم الاجرا است و ما مکلف به انجام آن هستیم. به این نوع از احکام، حکم ظاهری گفته می‌شود". در زمان ظهور، حکم واقعی گفته می‌شود.
4. برخی احکام، در شرایطی خاص و اضطراری و به علت تقیه اعلام شده است. در زمان ظهور به علت عدم تقیه، حکم واقعی بیان می‌شود.

• از امام باقر(ع) نیز نقل شده است: "مهدی(ع) هیچ بدعتی را وانگذارد، مگر این که آن را از ریشه برکند و از هیچ سنتی نمی‌گذرد، مگر این که آن را برپا کند. ».

• «خداوند متعال، آخرین سفیر خود را، با رویکرد ظهور و نمود کتاب و سنت در جامعه به حکومت می‌رساند. حرکت حضرت مهدی (ع) در جهت استمرار حرکت انبیا و اولیای الهی (ع) و مبیّن و مفسّر قرآن است. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که رسول خدا(ص) فرمود: "قائم، از اولاد من است. اسمش، اسم من و کنیه‌اش، کنیه من و شمائلش، شمائل من و سنتش، سنت من است. مردم را به فرمانبرداری من و شریعت من وامی‌دارد و به کتاب پروردگارم فرا می‌خواند. هر کس او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده و هر کس از او نافرمانی کند، مرا نافرمانی کرده است. هر کس غیبت او را انکار کند، مرا انکار کرده و هر کس او را تکذیب کند، مرا تکذیب کرده است. هر کس او را تصدیق کند، مرا تصدیق کرده است. شکایت کسانی را که درباره او مرا تکذیب کنند و گفتار مرا در شأن او منکر شوند و امت مرا گمراه کنند، به خدا می‌برم و زود باشد که ستمکاران بدانند به کجا بازگشت می‌کنند.. به تصریح این روایت، کتاب امام زمان (ع) همان قرآن است که به آن عمل می‌کند و سنت او نیز همان سنت حضرت محمد(ص) است. در این باره، روایت دیگری هم هست که به همین مطالب می‌پردازد و بیانگر آن است که امام زمان (ع) هر چه بگوید، از قرآن است.

• ولی بر اساس یک دسته از روایات، امام زمان (ع) امر جدید می‌آورد و به کتاب جدید عمل می‌کند؛ از جمله نعمانی در کتاب الغیبه خود آورده است: "قائم، با امر جدید و کتاب جدید و قضای جدید قیام می‌کند". سید محمد صدر در توجیه عبارت "کتاب جدید" می‌نویسد: "مراد از کتاب جدید، آن است که امام زمان (ع) برای مردم، تفسیر جدیدی از کلام و کتاب خدا، قرآن ارائه می‌کند؛ تفسیری که بسیار عمیق است. یا اینکه حضرت مهدی (ع) قواعد عام جدیدی را، در تفسیر قرآن کریم بیان می‌کند که روش تازه‌ای در تفسیر و فهم قرآن به حساب می‌آید.
• فهم قرآن و تفسیر آن و پی‌بردن به بطن‌های قرآن، کار هر کسی نیست. با اینکه در عصر غیبت، علمای اسلام در تفسیر و تبیین قرآن کریم بسیار زحمت کشیده‌اند؛ اما چون در عصر غیبت بوده و دسترسی به امام غایب(ع) تقریبا غیر ممکن بوده است؛ بنابراین در تفسیر و تبیین حقایق قرآن نتوانسته‌اند بسیاری از حقایق، بطون و اشارات قرآن را بیان کنند؛ اما چون حضرت مهدی (ع) به همه اسرار کتاب الهی آگاه است و یک حکومت جهانی تشکیل می‌دهد، ناگزیر باید همه احکام فردی و اجتماعی مورد نیاز آن جامعه را از قرآن، استخراج و در جامعه، اجرا کند. به باور ما در قرآن هر چیزی که مورد نیاز هدایت بشر باشد، وجود دارد و امام زمان (ع) همه آن‌ها را بیان کرده، به مرحله عمل در می‌آورد. ممکن است قوانین و قواعد تفسیر قرآن تغییر یابد و حقایقی مطرح شود که در عصر ظهور تازگی داشته، تصویر جدیدی از کتاب و سنت تصور شود. بر این اساس کتاب جدید؛ یعنی تفسیر نو و بیان اموری که تا آن زمان کسی آن‌ها را بیان نکرده است، یا تأسیس قواعد و اصولی در تفسیر که تا آن زمان، بی سابقه بوده است. در زمان غیبت، بدعت‌هایی در دین پدید می‌آید و احکامی از قرآن و اسلام طبق میل مردم، تأویل و تفسیر می‌شود. بعضی از حدود و احکام چنان فراموش می‌شود که گویی، اصلاً از اسلام نبوده است. وقتی حضرت مهدی (ع) ظهور کرد، بدعت‌ها را باطل و احکام خدا را همان گونه که صادر شده است، آشکار می‌سازد و تجدید آن‌ها به مثابه دین جدید تلقی می‌شود؛ بنابراین حضرت مهدی (ع) برای بیان و اجرای احکام اسلام و دستورات کتاب الهی و تفسیر و تبیین و تأویل قرآن قیام می‌کند و احکام قرآن را به معنای واقعی کلمه، در سر تاسر جهان، حاکم می‌سازد. آن حضرت، دستورات زندگی را در زمان ظهور و تشکیل حکومت جهانی اسلام، از قرآن کریم استفاده می‌کند و قانون اساسی حکومت او برای اداره جامعه جهانی اسلامی، همان قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) است و کتاب جدیدی ندارد».

|}

{{پاسخ پرسش | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱۴. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛ | تصویر = 1368303.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند:

«از روایت‌هایی که حرکت‌های فکری و فرهنگی حضرت را در عصر ظهور بیان می‌کند، دانسته می‌شود که در این روزگار توجیه‌ها، تأویل‌ها، تحریف‌ها، انحراف‌ها و پیرایه‌ها، بسیاری از باورهای اسلام ناب را تهدید می‌کند و ساخته‌های ذهنی مدعیان دین، به عنوان باورهای دینی ترویج می‌شود. امام صادق (ع) درباره راه و روش حضرت مهدی (ع) می‌فرماید: راه و روش او، چون پیامبر است، یعنی هرچه پیش او باشد ویران می‌کند، چنانکه پیامبر جاهلیت را ویران ساخت و اسلام را از نو می‌نمایاند. در روایات اسلامی، از تجدید اسلام توسط امام مهدی (ع) سخن به میان است

خلاصه، در زمان غیبت، بدعت‌هایی در دین گذاشته می‌شود و احکامی از قرآن و اسلام بر طبق میل مردم تأویل و تفسیر می‌شود و بسیاری از حدود و احکام چنان فراموش می‌شود که گویا اصلاً از اسلام نبوده است. وقتی حضرت ظهور می‌کند، بدعت‌ها را باطل می‌کند و احکام خدا را به همان‌گونه که صادر شده ظاهر می‌نماید و حدود اسلامی را بدون سهل‌انگاری اجرا می‌کند. ازاین‌روست که چنین برنامه‌ای برای مردم تازگی دارد».

|}

1. منظور از دین و قرآن جدیدی که امام مهدی می‏‌آورد چیست؟ (پرسش)
   1. امام مهدی یأتی بدین جدید یعنی چه؟ (پرسش)
   2. امام مهدی‏ یأتی بسلطان جدید یعنی چه؟ (پرسش)
   3. امام مهدی‏ به امر جدید قیام می‏‌کند یعنی چه؟ (پرسش)
   4. امام مهدی‏ یأتی بقضاء جدید یعنی چه؟ (پرسش)
   5. امام مهدی یأتی بسنة جدیدة یعنی چه؟ (پرسش)
   6. منظور از دعوت جدید امام مهدی یعنی چه؟ (پرسش)
   7. منظور از آوردن کتاب جدید توسط امام مهدی یعنی چه؟ (پرسش)
2. آیا روایات دین جدید در عصر ظهور را تأیید می‌کنند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.