امنیت در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| موضوع مرتبط = امنیت | | موضوع مرتبط = امنیت | ||
| عنوان مدخل = امنیت | | عنوان مدخل = امنیت | ||
| مداخل مرتبط = [[امنیت در لغت]] - [[امنیت در قرآن]] - [[امنیت در معارف | | مداخل مرتبط = [[امنیت در لغت]] - [[امنیت در قرآن]] - [[امنیت در معارف دعا و زیارات]] - [[امنیت در فقه اسلامی]] - [[امنیت در فقه سیاسی]] - [[امنیت در جامعه‌شناسی اسلامی]] - [[امنیت در معارف و سیره نبوی]] - [[امنیت در معارف و سیره علوی]] - [[امنیت در معارف و سیره حسینی]] - [[امنیت در معارف و سیره سجادی]] - [[امنیت در معارف مهدویت]] - [[امنیت در حقوق اسلامی]] - [[امنیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: دو [[نعمت]] ناشناخته‌اند، تا زمانی که آنها را از دست بدهید؛ یکی امنیت و دیگری [[سلامتی]]<ref>روضة الواعظین: ج ۲، ص ۴۷۲.</ref>. امنیت موهبتی است [[الهی]] که [[بشر]] برای ادامه [[زندگی]] همواره به آن نیاز دارد. شریعت‌های [[الهی]] که به دست [[انبیا]] {{ع}} برای [[انسان‌ها]] قرار داده شده است، حاوی قوانینی است که این ویژگی‌ها را بر یک [[جامعه]] | [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: دو [[نعمت]] ناشناخته‌اند، تا زمانی که آنها را از دست بدهید؛ یکی امنیت و دیگری [[سلامتی]]<ref>روضة الواعظین: ج ۲، ص ۴۷۲.</ref>. امنیت موهبتی است [[الهی]] که [[بشر]] برای ادامه [[زندگی]] همواره به آن نیاز دارد. شریعت‌های [[الهی]] که به دست [[انبیا]] {{ع}} برای [[انسان‌ها]] قرار داده شده است، حاوی قوانینی است که این ویژگی‌ها را بر یک [[جامعه]] مدنی [[حاکم]] کند. از این روست که با اجرای تمام [[احکام دین]]، همان [[مدینه]] فاضله‌ای که آرمان [[بشر]] [[صالح]] است، ایجاد خواهد شد. این امر از زمان پیدایش [[بشر]] به طور کامل در هیچ برهه‌ای به وقوع نپیوسته است. | ||
یکی از آثار پُر [[برکت]] [[ظهور]] [[منجی آخرالزمان]]، | یکی از آثار پُر [[برکت]] [[ظهور]] [[منجی آخرالزمان]]، برقراری امنیت در تمام عالم است، به طوری که گوشه‌ای از [[زمین]] را نمی‌توان یافت که در آن ناامنی و [[ترس]] بوده باشد و این امر زمانی روی خواهد داد که [[بشر]] با اِعمال [[جهل]] و [[نادانی]] خویش چنان عرصه [[دنیا]] را بر خود تنگ کرده است که سرتاسر [[دنیا]] از [[ظلم و ستم]] پر شده است. [[بشر]] با اتکا به [[اندیشه]] ناقص خویش قوانینی را اتخاذ می‌کند که پس از چندی به ناکارآمدی آن پی می‌برد، و سپس قانونی دیگر را به بوته تجربه می‌برد، و این [[آزمون]] و خطاها پیوسته تکرار میشود. اینجاست که به اهمیت [[دستورات اسلام]] می‌توان پی برد، دستوراتی که [[خالق]] [[انسان]] با توجه به نیاز [[حقیقی]] [[بشر]] معین نموده است و [[حضرت حجت]] {{ع}} پس از ظهور آنها را مو به مو اجرا می‌کند و امنیت و عدلی جهان‌گستر را در پهنه [[گیتی]] می‌گستراند. | ||
با توجه با این امر روایاتی که در موضوع امنیت وارد شده است، می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی روایاتی که عدم امنیت و [[ترس]] و [[ستم]] را | با توجه با این امر روایاتی که در موضوع امنیت وارد شده است، می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی روایاتی که عدم امنیت و [[ترس]] و [[ستم]] را قبل از ظهور بیان می‌کند و دیگر روایاتی که ایجاد امنیت به دست [[امام زمان]] {{ع}} را پس از ظهور و پس از مستقر شدن [[حکومت]] آن جناب توصیف می‌کند<ref>برای مطالعه شرایط ناامنی در دوران پیش از ظهور به موضوع «آخرالزمان پیش از ظهور» مراجعه کنید.</ref>. | ||
در اینجا ما احادیثی را مبنی بر وجود امنیت و [[آرامش]] به طور کامل، در دنیای آن روز ذکر می‌کنیم: | در اینجا ما احادیثی را مبنی بر وجود امنیت و [[آرامش]] به طور کامل، در دنیای آن روز ذکر می‌کنیم: | ||
# در روایتی قتاده [[نقل]] می‌کند: [[خداوند]] به واسطه [[حضرت صاحب]] {{ع}} فتنه‌های کور کننده را از بین می‌برد و چنان در روی [[زمین]] [[احساس امنیت]] میشود که پنج نفر [[زن]] بدون اینکه مردی مراقب آنان باشد به سفر [[حج]] می‌روند و جز [[خدا]] از هیچ گزندی [[هراس]] ندارند، و [[زمین]] و [[آسمان]] [[برکات]] خود را به [[مردم]] ارزانی می‌دارد<ref>ملاحم: ص ۶۸.</ref>. | # در روایتی قتاده [[نقل]] می‌کند: [[خداوند]] به واسطه [[حضرت صاحب]] {{ع}} فتنه‌های کور کننده را از بین می‌برد و چنان در روی [[زمین]] [[احساس امنیت]] میشود که پنج نفر [[زن]] بدون اینکه مردی مراقب آنان باشد به سفر [[حج]] می‌روند و جز [[خدا]] از هیچ گزندی [[هراس]] ندارند، و [[زمین]] و [[آسمان]] [[برکات]] خود را به [[مردم]] ارزانی می‌دارد<ref>ملاحم: ص ۶۸.</ref>. | ||
# [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: در زمان [[حکومت]] [[حضرت حجت]] {{ع}} چنان | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: در زمان [[حکومت]] [[حضرت حجت]] {{ع}} چنان امنیت فراگیر میشود که حتی در میان حیوانات نیز هیچ ناامنی وجود ندارد، گزند هر حیوان گزنده‌ای برداشته میشود، تا جایی که اگر طفلی دستش را در دهان افعی کند، هیچ صدمه‌ای نمی‌بیند؛ بچه‌ها با شیر برخورد می‌کنند اما از او آسیبی نمی‌بینند؛ شیرها مانند سگ گله در میان گوسفندان تردد می‌کنند، و گرگ و میش در کنار هم رفت و آمد دارند، گویا گله و سگ پاسبان است؛ [[مردم]] از [[جنگ]] و [[جهاد]] آسوده باشند و به [[عبادت]] و مناجات مشغول هستند. [[فقر]] برچیده شده، به گونه‌ای که [[صدقه]] برداشته میشود و دیگر نیازی به [[صدقه]] نیست<ref>ملاحم: ص ۱۵۲.</ref>. | ||
# [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: [[مردم]] در [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} مانند زنبورهای عسل که به دور ملکه خویش می‌گردند، گرداگرد وجود [[مقدس]] آن جناب می‌گردند، و او [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، در حالی که پُر از [[ظلم و ستم]] شده است (و چنان [[عدل]] و | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: [[مردم]] در [[زمان ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} مانند زنبورهای عسل که به دور ملکه خویش می‌گردند، گرداگرد وجود [[مقدس]] آن جناب می‌گردند، و او [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند، در حالی که پُر از [[ظلم و ستم]] شده است (و چنان [[عدل]] و امنیت فراگیر شود که) [[مردم]] مانند روز اول [[آفرینش]] در امنیت کامل‌اند و هیچ خوابیده‌ای (بر اثر [[ناراحتی]]) بیدار نمی‌شود و هیچ خونی ریخته نمی‌شود. در [[حدیث]] دیگری آمده است: [[جهان]] به گونه‌ای شود که مردگان تمنا کنند که زنده شوند (یعنی [[زندگی]] در این [[دنیا]] [[رشک]] [[بهشتیان]] شود و [[حیات]] این [[دنیا]] را بر [[بهشت]] [[برزخ]] ترجیح دهند)<ref>ملاحم: ص ۷۰.</ref>. | ||
# [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: [[حضرت عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] نازل میشود و [[دجال]] را به [[قتل]] می‌رساند... پس از | # [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: [[حضرت عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] نازل میشود و [[دجال]] را به [[قتل]] می‌رساند... پس از قتل دجال [[چهل]] سال هیچ کسی نخواهد مرد و هیچ فردی به [[بیماری]] دچار نمی‌شود. [[مردم]] به گوسفندان و احشام خود می‌گویند: "به فلان جا بروید و بچرید و در [[ساعت]] فلان برگردید"، آن رمه نیز دقیقاً همان گونه [[رفتار]] می‌کنند. گوسفندان بین دو مزرعه راه می‌روند و حتی یک خوشه نیز از مزرعه نمی‌خورند و ساقه‌ای را هم نمی‌شکنند. مارها و عقرب‌ها آشکارا تردد می‌کنند و هیچ کسی را نمی‌آزارند<ref>[[عباس حیدرزاده|حیدرزاده، عباس]]، [[فرهنگنامه آخرالزمان (کتاب)|فرهنگنامه آخرالزمان]]، ص۱۰۵.</ref>. | ||
== اهمیت احساس [[امنیت]] == | == اهمیت احساس [[امنیت]] == | ||
[[امنیت]]، | [[امنیت]]، موهبت الهی و نیاز [[فطری]] [[انسان]] است. همۀ [[انسان‌ها]] [[نیازمند]] امنیتِ درون و [[آرامش]] خاطرند. امنیت روانی، از برجسته ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد خلاق و تواناست. امنیت روانی به معنای واقعی آن زمانی میتواند به صورت مطلوب در میان [[مردم]] (جامعهای که از نظر [[امنیت اجتماعی]] کمترین مشکل را دارند)، وجود داشته باشد که افراد بدون دغدغۀ خاطر و به دور از اندیشۀ پیدا کردن فردی [[صاحب]] نفوذ، در کوتاه ترین زمان ممکن و در تمام اوقات شبانه روز، به امکانات مادی و معنوی دسترسی داشته باشند<ref>ر.ک: [[غلام علی افروز|افروز، غلام علی]]، [[امنیت (مقاله)|احساس امنیت]]، مجله پیوند.</ref>. [[مکتب]] [[انتظار]] میتواند چنین احساسی را در فرد [[منتظر]] ایجاد نماید<ref>ر.ک: [[محسن موحدی|موحدی، محسن]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>. | ||
== [[اسلام]] و | == [[اسلام]] و امنیت روانی == | ||
[[اسلام]] نگاه ویژه‌ای به [[روح]] و روان انسان دارد. [[خداوند متعال]] به هنگام [[خلقت انسان]] ابعاد وجودی متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی [[انسان]]، ابعاد [[عقلانی]]، روانی و [[روحانی]] او را نیز مورد توجه قرار داده است. عدم [[تعادل]] در ابعاد روحی ـ روانی میتواند در دیگر ابعاد [[انسان]] مانند بعد [[عقلانی]] و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد<ref>ر. ک: [[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سید مهدی]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح]]، ص۲۷۴.</ref>. رابطۀ | [[اسلام]] نگاه ویژه‌ای به [[روح]] و روان انسان دارد. [[خداوند متعال]] به هنگام [[خلقت انسان]] ابعاد وجودی متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی [[انسان]]، ابعاد [[عقلانی]]، روانی و [[روحانی]] او را نیز مورد توجه قرار داده است. عدم [[تعادل]] در ابعاد روحی ـ روانی میتواند در دیگر ابعاد [[انسان]] مانند بعد [[عقلانی]] و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد<ref>ر.ک: [[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سید مهدی]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح]]، ص۲۷۴.</ref>. رابطۀ انتظار و بهداشت روان، مبتنی بر رابطۀ [[باورهای دینی]] با بهداشت روان است. [[باورهای دینی]] از طریق تغذیۀ روحی، [[معنابخشی به زندگی]]، اتصال به منابع [[قدرت]]، تخلیۀ هیجانی و... زمینه‌های [[آرامش]] و بهداشت روانی را فراهم می‌کند<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۳۱.</ref>. | ||
== تعریف احساس [[امنیت]] در سایۀ [[انتظار]] == | == تعریف احساس [[امنیت]] در سایۀ [[انتظار]] == | ||
تعدد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در [[دین]]، نشان از اهمیت مسئله و توسعه‌بخشی در راه این نیازِ محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل [[اجتماعی]] است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در | تعدد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در [[دین]]، نشان از اهمیت مسئله و توسعه‌بخشی در راه این نیازِ محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل [[اجتماعی]] است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در درون انسان و مربوط به حوزۀ [[تفکر]] و [[اندیشه]] است. تنها بودن [[انسان]] و یا حتّی [[حس]] تنهایی که به جهت عدم همراهیِ روحی اطرافیان رخ می‌دهد، [[امنیت]] و [[آسایش]] [[فکری]] را سلب می‌نماید. انواع جدایی‌های [[عاطفی]] و تنها بودن‌های ذهنی، با [[اطمینان]] به همراهیِ، تکیه‌گاهی امن و مطمئن، از انسان دور میشود. این در حالی است که فرد [[منتظر]] با [[تأسی]] به مؤلفه‌های [[انتظار]]، تکیه‌گاه و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و بخش قابل توجهی از انتظارات مربوط به حوزه ایمنی و [[همراهی]] خود را مییابد. [[روایت]] گهربار [[امام صادق]] {{ع}} که فرد [[منتظر]] را همراه [[حضرت مهدی]] {{ع}} و همگام [[رسول خدا]] {{صل}} دانسته، شاهدی بر این مدعاست<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ کَانَ کَمَنْ کَانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ کَانَ بِمَنْزِلَةِ الضَّارِبِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۴۶.</ref>. | ||
از نظرگاه [[اسلام]] فرد [[منتظر]]، از جهت تفوق یافتن بر شدائد روزگار ایمن بوده و طریق راه یابی به [[گشایش]] و سهولت مسائل خویش بر وی هموار است؛ این [[امنیت]] در برابر همۀ ناامنی‌های فردی و [[اجتماعی]] و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی [[زندگی]]، بی‌بدیل بوده و تفاوت [[رفتاری]] | از نظرگاه [[اسلام]] فرد [[منتظر]]، از جهت تفوق یافتن بر شدائد روزگار ایمن بوده و طریق راه یابی به [[گشایش]] و سهولت مسائل خویش بر وی هموار است؛ این [[امنیت]] در برابر همۀ ناامنی‌های فردی و [[اجتماعی]] و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی [[زندگی]]، بی‌بدیل بوده و تفاوت [[رفتاری]] انسان [[منتظر]] در حوزۀ [[سلامت]] و بهداشت روان با آن پیوند یافته است<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)|بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]].</ref>. | ||
== گونه‌های رابطه [[انتظار]] با | == گونه‌های رابطه [[انتظار]] با امنیت روانی == | ||
با توجه به شواهد [[علمی]]، تأثیرات و کیفیت تأثیرگذاری [[انتظار]] بر | با توجه به شواهد [[علمی]]، تأثیرات و کیفیت تأثیرگذاری [[انتظار]] بر بهداشت روان، به شرح ذیل تحلیل و ارزیابی میشود: | ||
# '''پیشگیری از | # '''پیشگیری از بیماری‌های روانی''': [[انتظار]] به ویژه مؤلفۀ [[امیدواری]] آن یک شیوه پیش‌گیرانه برای بیماری‌های روانی حاد، مانند افسردگی است<ref>ر.ک: [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۵؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۳۱.</ref>. علاوه بر این ابعاد شناختی [[انتظار]] میتواند زمینه ساز بهداشت روانی باشد زیرا اغلب اختلالات روانی ریشۀ شناختی دارند که [[خوش‌بینی]] و [[امید به آینده]] سرشار از [[عدالت]]، [[امنیت]]، [[رفاه]] و رشد و [[تکامل]]، میتواند یک راهکار اساسی در پیشگیری از [[اضطراب]] و افسردگی و مقابله با استرس و فشار روانی تلقی شود<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۲۳-۱۲۷.</ref>. [[امام حسن]] {{ع}} در روایتی می‌فرمایند: «در [[دولت مهدی]] درندگان [[سازش]] می‌کنند، [[زمین]] نباتات خود را خارج می‌کند، [[آسمان]] برکاتش را فرو می‌فرستد، [[گنج‌های نهفته]] در [[دل]] [[زمین]] برای او آشکار میشود و بین [[مشرق]] و [[مغرب]] را مالک میشود و خوشا به حال کسی که آن روز را [[درک]] کند و دستوراتش را با گوش [[جان]] بشنود»<ref>{{متن حدیث|تَصْطَلِحُ فِی مُلْکِهِ السِّبَاعُ وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ نَبْتَهَا وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ بَرَکَتَهَا وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَمْلِکُ مَا بَیْنَ الْخَافِقَیْنِ أَرْبَعِینَ عَاماً فَطُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَ أَیَّامَهُ وَ سَمِعَ کَلَامَه}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۰.</ref>. این قبیل [[روایات]] که [[حکومت مهدوی]] را به‌عنوان [[بهترین]] [[حکومت]] روی [[زمین]] معرفی می‌کنند و به ذکر خصوصیات آن [[حکومت]] می‌پردازند؛ به نوعی [[امیدواری]] می‌دهند که تحقق وعدۀ [[الهی]] در راه است<ref>ر.ک: [[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سید مهدی]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح]]، ص۲۷۴.</ref>. | ||
# '''ارتقای | # '''ارتقای بهداشت روانی بر اثر انسجام روانی''': [[ایمان]] به [[انتظار]] که حاوی ارزش‌های جهان‌شمول و اهداف والای جهانی و معطوف به همۀ [[بشریت]] است، اهداف فرد را ارتقا بخشیده و موجب تعالی انگیزش او می‌گردد و در نتیجه به شخصیت فرد انسجام و یک‌پارچگی می‌بخشد که نسبت مستقیم با سلامت روانی فرد دارد، به این معنا که هرچه انسجام شخصیت بیشتر باشد، سلامت روانی فرد بالاتر خواهد بود<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۲۳-۱۲۷.</ref>. از مهمترین ارکان روان‌شناسی موفقیت، داشتن [[بینش]] مثبت، اهداف بلند و متعالی و برنامه‌ای برای رسیدن به آن است که موجب تصحیح و تنظیم [[فکر]] و [[باورها]] برای رسیدن به اهداف میشود. همچنین [[انتظار]] در ابعاد [[عاطفی]] آن؛ یعنی [[اشتیاق]]، [[محبت]]، شور طلب و [[چشم به راه]] بودن که همگی مستلزم نوعی [[توسل]] و رابطۀ قلبی با حضرت است و علاوه بر پیشگیری اولیه از بیمار‌یها موجب ارتقای [[توانمندی]] مقابله با اضطراب‌هاست<ref>ر.ک: [[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۵.</ref>. | ||
# '''[[اصلاح]] [[سبک زندگی]]''': [[مکتب]] [[انتظار]] به عنوان یک [[فرهنگ]] اصلاح‌گر میتواند با تأکید بر [[ارزش‌ها]] و | # '''[[اصلاح]] [[سبک زندگی]]''': [[مکتب]] [[انتظار]] به عنوان یک [[فرهنگ]] اصلاح‌گر میتواند با تأکید بر [[ارزش‌ها]] و ترویج آن، به [[اصلاح]] سبْک [[زندگی]] [[انسان]] بپردازد، زیرا [[سبک زندگی]] عامل اساسی در بهداشت روانی است، به گونه‌ای که امروزه [[سلامت]] و [[بیماری]] افراد، برآیند [[سبک زندگی]] آنان قلمداد میشود<ref>ر.ک: [[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، ص ۱۲۳-۱۲۷.</ref>. انگیزه‌ای که بتواند [[زندگی]] و شخصیت انسان را به دست گیرد و در مسیر [[اصلاح]] و [[تکامل]] روحی و معنوی خود قرار دهد؛ امید به آینده‌ای روشن، صلحی فراگیر و [[حکومت عدل جهانی]] است. بنابراین امید به ظهور حضرت میتواند فرد را در تعیین هدف زندگی، [[برنامه‌ریزی]] و [[تفکر]] در رسیدن به آن کمک کند. [[انسان]] [[منتظر]] [[هدف]] خود را برپایی [[حکومت عدل جهانی]] تعیین می‌کند و با [[بینش]] و [[تفکر]] در جهت رسیدن به آن تمام سعی و تلاش خود را می‌کند<ref>ر.ک: [[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سید مهدی]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح]]، ص۲۷۴.</ref>. | ||
== [[وظایف]] [[انسان]] [[منتظر]] و رابطۀ آن با احساس [[امنیت]] == | == [[وظایف]] [[انسان]] [[منتظر]] و رابطۀ آن با احساس [[امنیت]] == | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
# [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]]. | # [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]]. | ||
بنابراین، [[منتظر]] بودن دو گروه [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظر]] می‌نماید، او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ [[جامعه]] را با | بنابراین، [[منتظر]] بودن دو گروه [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظر]] می‌نماید، او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ [[جامعه]] را با زمینه‌سازی، محقق سازد. بر پایۀ این [[اعتقاد]] با مراجعه به [[آیات]] و روایاتی که بیانگر شرح [[وظایف]] و اوصاف انسان‌های [[منتظر]] است و [[وظایف]] آنها را بیان می‌کند و یا با مشاهدۀ افرادی که وی آنها را [[منتظران واقعی]] می‌شمارد، الگوی عینی و تجسمی واقعی از شخص [[منتظر]] را در ذهن و [[دل]] خود درون فکنی می‌نماید و لحظه‌لحظۀ [[عمر]] و [[زندگی]] خود را در آرزوی [[منتظر واقعی]] بودن سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقق این اوصاف و ویژگی‌ها در [[رفتار]] و [[اعمال]] و ذهنیات و... خود است. آنگاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقق می‌بیند احساس [[خرسندی]] و [[امنیت]] می‌کند. خرسند است از این‌روی که به آرزوی خویش رسیده است و آنگونه که آن الگوی [[الهی]] و [[امام]] و مقتدای او خواسته، [[زندگی]] می‌کند. از سوی دیگر، شخص [[منتظر]] به ندای [[دل]] و درون خود نیز جواب داده است. این خواسته اگر بی‌بها هم باشد، تأمین و تحقق آن برای صاحبش مایۀ [[خرسندی]] و موجب احساس [[امنیت]] می‌گردد تا چه رسد به آن زمان که خواسته و آرزویی پربها و بی‌بدیل باشد. از جانب دیگر انجام مسئولیتِ [[زمینه‌سازی ظهور]] که خود، [[انتظار]] درونی شدۀ دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل [[رضایت]] محبوب و رسیدن به [[امنیت]] خاطر میشود. بنابراین [[اعتقاد به امام مهدی]] و [[ظهور]] حضرتش {{ع}} به عنوان [[انتظار]] و عقیدۀ درونی شده نه تنها موجب [[اضطراب]] نمی‌شود، بلکه [[امنیت]] خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این [[عقیده]] گام بردارند به ارمغان می‌آورد<ref>ر.ک: [[علی زینتی|زینتی، علی]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲ (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص۳۲۴.</ref>. | ||
== امنیت یکی از دستاوردهای دولت مهدوی == | |||
[[امام مهدی]] {{ع}}، به عنوان آخرین [[حجت خداوند]]، در توقیعی به [[اصحاب]]، خود را عامل امنیت [[اهل]] [[زمین]] معرفی فرموده است: {{متن حدیث|وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۸۵.</ref>؛ "همانا من مایه امنیت برای [[اهل]] [[زمین]] هستم، همان‌طور که [[ستارگان]] عامل امنیت برای [[اهل]] آسمانند". البته باید توجه داشت که [[زمان ظهور]] همه ترس‌ها تبدیل به امنیت میشود. این امنیت علاوه بر ساختار‌هایی که نیازهای [[انسان]] را برآورده می‌کند، شامل نبود هر گونه [[ظلم]] و [[فساد]] نیز می‌گردد. یعنی در دوران ظهور و حضور [[حجت خدا در زمین]]، [[انسان]]، علاوه بر اینکه [[آرامش]] کامل و همه‌جانبه در [[زندگی]] دارد؛ هیچ گونه تهدیدی اعم از نظامی، [[سیاسی]] [[اجتماعی]]، [[فرهنگی]]، زیست‌محیطی، [[اقتصادی]] و حتی [[تهدید]] [[روحی]] و روانی و [[اخروی]] هم او را دنبال نمی‌کند<ref>[[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>. | |||
باید توجه داشت، [[انسان منتظر]] در برابر [[اعتقاد به مهدی]] [[موعود]] و [[امام]] [[منتظَر]] {{ع}} برای خود دو گونه [[مسئولیت]] را تعریف می‌کند و خود را در برابر هر دو نوع [[تکلیف]]، مکلّف می‌داند: | |||
# انجام [[وظایف]] و مسئولیت‌های متوجه فرد و [[جامعه]] [[منتظِر]]؛ | |||
# [[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظَر]]. | |||
بنابراین، [[منتظِر]] بودن، دو نوع [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظِر]] می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ [[جامعه]] را با زمینه‌سازی، محقق سازد. بر پایه این [[اعتقاد]]، با مراجعه به [[آیات]] و روایاتی که بیانگر شرح [[وظایف]] و اوصاف انسان‌های [[منتظِر]] است و [[وظایف]] آنها را بیان می‌کند یا با مشاهده افرادی که وی آنها را منتظِران واقعی می‌شمارد، الگوی عینی و تجسّم واقعی از شخص [[منتظِر]] را در ذهن و [[دل]] خود الهام‌گیری می‌نماید و لحظه لحظه [[عمر]] و [[زندگی]] خود را در جهت کسب [[رضایت]] [[امام زمان]] خود سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقّق اوصاف و ویژگی‌های مورد [[انتظار امام زمان]] {{ع}}، در [[رفتار]] و [[اعمال]] و [[زندگی]] خود است. آنگاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقّق می‌بیند، [[احساس]] [[خرسندی]] و امنیت می‌کند. خرسند است که به آرزوی خویش رسیده است و آنگونه که آن الگوی [[الهی]] و [[امام]] و مقتدای او خواسته، [[زندگی]] می‌کند<ref>[[علی زینتی|زنتی، علی]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲ (کتاب)| گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص۳۲۴.</ref>. از سوی دیگر، شخص [[منتظِر]] به ندای [[دل]] و خواسته درونی خود نیز جواب داده است و تأمین و تحقّق این خواسته برای صاحبش مایه [[خرسندی]] و موجب [[احساس]] [[رضایت]] و امنیت می‌گردد. از جانب دیگر انجام مسئولیت‌های [[زمینه‌ساز ظهور]] که خود، [[انتظار]] درونی شده دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل [[رضایت]] محبوب و رسیدن به امنیت خاطر میشود. بنابراین، [[اعتقاد به امام مهدی]] و [[ظهور]] حضرتش {{ع}} به عنوان [[انتظار]] و [[عقیده]] درونی شده امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این [[عقیده]] گام بردارند به ارمغان می‌آورد<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>. | |||
== نتیجه == | == نتیجه == | ||
در نتیجه، [[امنیت]] که یکی از نیازهای اساسی [[انسان]] است و موجب [[رفاه]] و [[سلامت]] معیشت میشود، به معنای آن است که فرد [[منتظر]] با [[تأسی]] به مؤلفه‌های [[انتظار]]، تکیه‌گاه مطمئن و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و از این طریق، بخش قابل توجهی از انتظاراتِ مربوط به حوزه ایمنی را در خود مییابد. | در نتیجه، [[امنیت]] که یکی از نیازهای اساسی [[انسان]] است و موجب [[رفاه]] و [[سلامت]] معیشت میشود، به معنای آن است که فرد [[منتظر]] با [[تأسی]] به مؤلفه‌های [[انتظار]]، تکیه‌گاه مطمئن و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و از این طریق، بخش قابل توجهی از انتظاراتِ مربوط به حوزه ایمنی را در خود مییابد. امید به ظهور میتواند فرد را در تعیین هدف زندگی، [[برنامه‌ریزی]] و [[تفکر]] در رسیدن به آن کمک کند. [[انسان]] [[منتظر]] [[هدف]] خود را برپایی [[حکومت عدل جهانی]] تعیین می‌کند و با [[بینش]] و [[تفکر]] در جهت رسیدن به آن تمام سعی و تلاش خود را می‌کند و اگر هم عمرش بدان حد نرسید طبق فرموده [[اهل بیت]] {{ع}} [[ثواب]] [[یاران]] حضرت به وی عطا خواهد شد<ref>ر.ک: [[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سید مهدی]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح]]، ص۲۷۴.</ref>. | ||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
* [[وضعیت امنیت اجتماعی در عصر ظهور چگونه است؟ (پرسش)]] | |||
* [[احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)]] | * [[احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||
{{پایان پرسش‌های وابسته}} | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۱۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امنیت است. امنیت از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: امنیت در لغت - امنیت در قرآن - امنیت در معارف دعا و زیارات - امنیت در فقه اسلامی - امنیت در فقه سیاسی - امنیت در جامعه‌شناسی اسلامی - امنیت در معارف و سیره نبوی - امنیت در معارف و سیره علوی - امنیت در معارف و سیره حسینی - امنیت در معارف و سیره سجادی - امنیت در معارف مهدویت - امنیت در حقوق اسلامی - امنیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
رسول خدا (ص) فرمود: دو نعمت ناشناخته‌اند، تا زمانی که آنها را از دست بدهید؛ یکی امنیت و دیگری سلامتی[۱]. امنیت موهبتی است الهی که بشر برای ادامه زندگی همواره به آن نیاز دارد. شریعت‌های الهی که به دست انبیا (ع) برای انسان‌ها قرار داده شده است، حاوی قوانینی است که این ویژگی‌ها را بر یک جامعه مدنی حاکم کند. از این روست که با اجرای تمام احکام دین، همان مدینه فاضله‌ای که آرمان بشر صالح است، ایجاد خواهد شد. این امر از زمان پیدایش بشر به طور کامل در هیچ برهه‌ای به وقوع نپیوسته است.
یکی از آثار پُر برکت ظهور منجی آخرالزمان، برقراری امنیت در تمام عالم است، به طوری که گوشه‌ای از زمین را نمی‌توان یافت که در آن ناامنی و ترس بوده باشد و این امر زمانی روی خواهد داد که بشر با اِعمال جهل و نادانی خویش چنان عرصه دنیا را بر خود تنگ کرده است که سرتاسر دنیا از ظلم و ستم پر شده است. بشر با اتکا به اندیشه ناقص خویش قوانینی را اتخاذ می‌کند که پس از چندی به ناکارآمدی آن پی می‌برد، و سپس قانونی دیگر را به بوته تجربه می‌برد، و این آزمون و خطاها پیوسته تکرار میشود. اینجاست که به اهمیت دستورات اسلام می‌توان پی برد، دستوراتی که خالق انسان با توجه به نیاز حقیقی بشر معین نموده است و حضرت حجت (ع) پس از ظهور آنها را مو به مو اجرا می‌کند و امنیت و عدلی جهان‌گستر را در پهنه گیتی می‌گستراند.
با توجه با این امر روایاتی که در موضوع امنیت وارد شده است، می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی روایاتی که عدم امنیت و ترس و ستم را قبل از ظهور بیان می‌کند و دیگر روایاتی که ایجاد امنیت به دست امام زمان (ع) را پس از ظهور و پس از مستقر شدن حکومت آن جناب توصیف می‌کند[۲].
در اینجا ما احادیثی را مبنی بر وجود امنیت و آرامش به طور کامل، در دنیای آن روز ذکر می‌کنیم:
- در روایتی قتاده نقل می‌کند: خداوند به واسطه حضرت صاحب (ع) فتنه‌های کور کننده را از بین می‌برد و چنان در روی زمین احساس امنیت میشود که پنج نفر زن بدون اینکه مردی مراقب آنان باشد به سفر حج می‌روند و جز خدا از هیچ گزندی هراس ندارند، و زمین و آسمان برکات خود را به مردم ارزانی می‌دارد[۳].
- رسول خدا (ص) فرمود: در زمان حکومت حضرت حجت (ع) چنان امنیت فراگیر میشود که حتی در میان حیوانات نیز هیچ ناامنی وجود ندارد، گزند هر حیوان گزنده‌ای برداشته میشود، تا جایی که اگر طفلی دستش را در دهان افعی کند، هیچ صدمه‌ای نمی‌بیند؛ بچه‌ها با شیر برخورد می‌کنند اما از او آسیبی نمی‌بینند؛ شیرها مانند سگ گله در میان گوسفندان تردد می‌کنند، و گرگ و میش در کنار هم رفت و آمد دارند، گویا گله و سگ پاسبان است؛ مردم از جنگ و جهاد آسوده باشند و به عبادت و مناجات مشغول هستند. فقر برچیده شده، به گونه‌ای که صدقه برداشته میشود و دیگر نیازی به صدقه نیست[۴].
- رسول خدا (ص) فرمود: مردم در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) مانند زنبورهای عسل که به دور ملکه خویش می‌گردند، گرداگرد وجود مقدس آن جناب می‌گردند، و او زمین را پر از عدل و داد می‌کند، در حالی که پُر از ظلم و ستم شده است (و چنان عدل و امنیت فراگیر شود که) مردم مانند روز اول آفرینش در امنیت کامل‌اند و هیچ خوابیده‌ای (بر اثر ناراحتی) بیدار نمی‌شود و هیچ خونی ریخته نمی‌شود. در حدیث دیگری آمده است: جهان به گونه‌ای شود که مردگان تمنا کنند که زنده شوند (یعنی زندگی در این دنیا رشک بهشتیان شود و حیات این دنیا را بر بهشت برزخ ترجیح دهند)[۵].
- رسول خدا (ص) فرمود: حضرت عیسی (ع) از آسمان نازل میشود و دجال را به قتل می‌رساند... پس از قتل دجال چهل سال هیچ کسی نخواهد مرد و هیچ فردی به بیماری دچار نمی‌شود. مردم به گوسفندان و احشام خود می‌گویند: "به فلان جا بروید و بچرید و در ساعت فلان برگردید"، آن رمه نیز دقیقاً همان گونه رفتار می‌کنند. گوسفندان بین دو مزرعه راه می‌روند و حتی یک خوشه نیز از مزرعه نمی‌خورند و ساقه‌ای را هم نمی‌شکنند. مارها و عقرب‌ها آشکارا تردد می‌کنند و هیچ کسی را نمی‌آزارند[۶].
اهمیت احساس امنیت
امنیت، موهبت الهی و نیاز فطری انسان است. همۀ انسان‌ها نیازمند امنیتِ درون و آرامش خاطرند. امنیت روانی، از برجسته ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد خلاق و تواناست. امنیت روانی به معنای واقعی آن زمانی میتواند به صورت مطلوب در میان مردم (جامعهای که از نظر امنیت اجتماعی کمترین مشکل را دارند)، وجود داشته باشد که افراد بدون دغدغۀ خاطر و به دور از اندیشۀ پیدا کردن فردی صاحب نفوذ، در کوتاه ترین زمان ممکن و در تمام اوقات شبانه روز، به امکانات مادی و معنوی دسترسی داشته باشند[۷]. مکتب انتظار میتواند چنین احساسی را در فرد منتظر ایجاد نماید[۸].
اسلام و امنیت روانی
اسلام نگاه ویژه‌ای به روح و روان انسان دارد. خداوند متعال به هنگام خلقت انسان ابعاد وجودی متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی انسان، ابعاد عقلانی، روانی و روحانی او را نیز مورد توجه قرار داده است. عدم تعادل در ابعاد روحی ـ روانی میتواند در دیگر ابعاد انسان مانند بعد عقلانی و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد[۹]. رابطۀ انتظار و بهداشت روان، مبتنی بر رابطۀ باورهای دینی با بهداشت روان است. باورهای دینی از طریق تغذیۀ روحی، معنابخشی به زندگی، اتصال به منابع قدرت، تخلیۀ هیجانی و... زمینه‌های آرامش و بهداشت روانی را فراهم می‌کند[۱۰].
تعریف احساس امنیت در سایۀ انتظار
تعدد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در دین، نشان از اهمیت مسئله و توسعه‌بخشی در راه این نیازِ محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل اجتماعی است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در درون انسان و مربوط به حوزۀ تفکر و اندیشه است. تنها بودن انسان و یا حتّی حس تنهایی که به جهت عدم همراهیِ روحی اطرافیان رخ می‌دهد، امنیت و آسایش فکری را سلب می‌نماید. انواع جدایی‌های عاطفی و تنها بودن‌های ذهنی، با اطمینان به همراهیِ، تکیه‌گاهی امن و مطمئن، از انسان دور میشود. این در حالی است که فرد منتظر با تأسی به مؤلفه‌های انتظار، تکیه‌گاه و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و بخش قابل توجهی از انتظارات مربوط به حوزه ایمنی و همراهی خود را مییابد. روایت گهربار امام صادق (ع) که فرد منتظر را همراه حضرت مهدی (ع) و همگام رسول خدا (ص) دانسته، شاهدی بر این مدعاست[۱۱].
از نظرگاه اسلام فرد منتظر، از جهت تفوق یافتن بر شدائد روزگار ایمن بوده و طریق راه یابی به گشایش و سهولت مسائل خویش بر وی هموار است؛ این امنیت در برابر همۀ ناامنی‌های فردی و اجتماعی و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی زندگی، بی‌بدیل بوده و تفاوت رفتاری انسان منتظر در حوزۀ سلامت و بهداشت روان با آن پیوند یافته است[۱۲].
گونه‌های رابطه انتظار با امنیت روانی
با توجه به شواهد علمی، تأثیرات و کیفیت تأثیرگذاری انتظار بر بهداشت روان، به شرح ذیل تحلیل و ارزیابی میشود:
- پیشگیری از بیماری‌های روانی: انتظار به ویژه مؤلفۀ امیدواری آن یک شیوه پیش‌گیرانه برای بیماری‌های روانی حاد، مانند افسردگی است[۱۳]. علاوه بر این ابعاد شناختی انتظار میتواند زمینه ساز بهداشت روانی باشد زیرا اغلب اختلالات روانی ریشۀ شناختی دارند که خوش‌بینی و امید به آینده سرشار از عدالت، امنیت، رفاه و رشد و تکامل، میتواند یک راهکار اساسی در پیشگیری از اضطراب و افسردگی و مقابله با استرس و فشار روانی تلقی شود[۱۴]. امام حسن (ع) در روایتی می‌فرمایند: «در دولت مهدی درندگان سازش می‌کنند، زمین نباتات خود را خارج می‌کند، آسمان برکاتش را فرو می‌فرستد، گنج‌های نهفته در دل زمین برای او آشکار میشود و بین مشرق و مغرب را مالک میشود و خوشا به حال کسی که آن روز را درک کند و دستوراتش را با گوش جان بشنود»[۱۵]. این قبیل روایات که حکومت مهدوی را به‌عنوان بهترین حکومت روی زمین معرفی می‌کنند و به ذکر خصوصیات آن حکومت می‌پردازند؛ به نوعی امیدواری می‌دهند که تحقق وعدۀ الهی در راه است[۱۶].
- ارتقای بهداشت روانی بر اثر انسجام روانی: ایمان به انتظار که حاوی ارزش‌های جهان‌شمول و اهداف والای جهانی و معطوف به همۀ بشریت است، اهداف فرد را ارتقا بخشیده و موجب تعالی انگیزش او می‌گردد و در نتیجه به شخصیت فرد انسجام و یک‌پارچگی می‌بخشد که نسبت مستقیم با سلامت روانی فرد دارد، به این معنا که هرچه انسجام شخصیت بیشتر باشد، سلامت روانی فرد بالاتر خواهد بود[۱۷]. از مهمترین ارکان روان‌شناسی موفقیت، داشتن بینش مثبت، اهداف بلند و متعالی و برنامه‌ای برای رسیدن به آن است که موجب تصحیح و تنظیم فکر و باورها برای رسیدن به اهداف میشود. همچنین انتظار در ابعاد عاطفی آن؛ یعنی اشتیاق، محبت، شور طلب و چشم به راه بودن که همگی مستلزم نوعی توسل و رابطۀ قلبی با حضرت است و علاوه بر پیشگیری اولیه از بیمار‌یها موجب ارتقای توانمندی مقابله با اضطراب‌هاست[۱۸].
- اصلاح سبک زندگی: مکتب انتظار به عنوان یک فرهنگ اصلاح‌گر میتواند با تأکید بر ارزش‌ها و ترویج آن، به اصلاح سبْک زندگی انسان بپردازد، زیرا سبک زندگی عامل اساسی در بهداشت روانی است، به گونه‌ای که امروزه سلامت و بیماری افراد، برآیند سبک زندگی آنان قلمداد میشود[۱۹]. انگیزه‌ای که بتواند زندگی و شخصیت انسان را به دست گیرد و در مسیر اصلاح و تکامل روحی و معنوی خود قرار دهد؛ امید به آینده‌ای روشن، صلحی فراگیر و حکومت عدل جهانی است. بنابراین امید به ظهور حضرت میتواند فرد را در تعیین هدف زندگی، برنامه‌ریزی و تفکر در رسیدن به آن کمک کند. انسان منتظر هدف خود را برپایی حکومت عدل جهانی تعیین می‌کند و با بینش و تفکر در جهت رسیدن به آن تمام سعی و تلاش خود را می‌کند[۲۰].
وظایف انسان منتظر و رابطۀ آن با احساس امنیت
باید توجه داشت انسان منتظر در برابر اعتقاد به مهدی موعود و امام منتظر (ع) برای خود دو گونه مسئولیت را تعریف و خود را در برابر هر دو نوع تکلیف، مکلف می‌داند:
- انجام وظایف و مسئولیت‌های متوجه منتظر؛
- زمینه‌سازی برای ظهور امام منتظر.
بنابراین، منتظر بودن دو گروه مسئولیت را متوجه شخص منتظر می‌نماید، او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ جامعه را با زمینه‌سازی، محقق سازد. بر پایۀ این اعتقاد با مراجعه به آیات و روایاتی که بیانگر شرح وظایف و اوصاف انسان‌های منتظر است و وظایف آنها را بیان می‌کند و یا با مشاهدۀ افرادی که وی آنها را منتظران واقعی می‌شمارد، الگوی عینی و تجسمی واقعی از شخص منتظر را در ذهن و دل خود درون فکنی می‌نماید و لحظه‌لحظۀ عمر و زندگی خود را در آرزوی منتظر واقعی بودن سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقق این اوصاف و ویژگی‌ها در رفتار و اعمال و ذهنیات و... خود است. آنگاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقق می‌بیند احساس خرسندی و امنیت می‌کند. خرسند است از این‌روی که به آرزوی خویش رسیده است و آنگونه که آن الگوی الهی و امام و مقتدای او خواسته، زندگی می‌کند. از سوی دیگر، شخص منتظر به ندای دل و درون خود نیز جواب داده است. این خواسته اگر بی‌بها هم باشد، تأمین و تحقق آن برای صاحبش مایۀ خرسندی و موجب احساس امنیت می‌گردد تا چه رسد به آن زمان که خواسته و آرزویی پربها و بی‌بدیل باشد. از جانب دیگر انجام مسئولیتِ زمینه‌سازی ظهور که خود، انتظار درونی شدۀ دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل رضایت محبوب و رسیدن به امنیت خاطر میشود. بنابراین اعتقاد به امام مهدی و ظهور حضرتش (ع) به عنوان انتظار و عقیدۀ درونی شده نه تنها موجب اضطراب نمی‌شود، بلکه امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این عقیده گام بردارند به ارمغان می‌آورد[۲۱].
امنیت یکی از دستاوردهای دولت مهدوی
امام مهدی (ع)، به عنوان آخرین حجت خداوند، در توقیعی به اصحاب، خود را عامل امنیت اهل زمین معرفی فرموده است: «وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ»[۲۲]؛ "همانا من مایه امنیت برای اهل زمین هستم، همان‌طور که ستارگان عامل امنیت برای اهل آسمانند". البته باید توجه داشت که زمان ظهور همه ترس‌ها تبدیل به امنیت میشود. این امنیت علاوه بر ساختار‌هایی که نیازهای انسان را برآورده می‌کند، شامل نبود هر گونه ظلم و فساد نیز می‌گردد. یعنی در دوران ظهور و حضور حجت خدا در زمین، انسان، علاوه بر اینکه آرامش کامل و همه‌جانبه در زندگی دارد؛ هیچ گونه تهدیدی اعم از نظامی، سیاسی اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی، اقتصادی و حتی تهدید روحی و روانی و اخروی هم او را دنبال نمی‌کند[۲۳].
باید توجه داشت، انسان منتظر در برابر اعتقاد به مهدی موعود و امام منتظَر (ع) برای خود دو گونه مسئولیت را تعریف می‌کند و خود را در برابر هر دو نوع تکلیف، مکلّف می‌داند:
بنابراین، منتظِر بودن، دو نوع مسئولیت را متوجه شخص منتظِر می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ جامعه را با زمینه‌سازی، محقق سازد. بر پایه این اعتقاد، با مراجعه به آیات و روایاتی که بیانگر شرح وظایف و اوصاف انسان‌های منتظِر است و وظایف آنها را بیان می‌کند یا با مشاهده افرادی که وی آنها را منتظِران واقعی می‌شمارد، الگوی عینی و تجسّم واقعی از شخص منتظِر را در ذهن و دل خود الهام‌گیری می‌نماید و لحظه لحظه عمر و زندگی خود را در جهت کسب رضایت امام زمان خود سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقّق اوصاف و ویژگی‌های مورد انتظار امام زمان (ع)، در رفتار و اعمال و زندگی خود است. آنگاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقّق می‌بیند، احساس خرسندی و امنیت می‌کند. خرسند است که به آرزوی خویش رسیده است و آنگونه که آن الگوی الهی و امام و مقتدای او خواسته، زندگی می‌کند[۲۴]. از سوی دیگر، شخص منتظِر به ندای دل و خواسته درونی خود نیز جواب داده است و تأمین و تحقّق این خواسته برای صاحبش مایه خرسندی و موجب احساس رضایت و امنیت می‌گردد. از جانب دیگر انجام مسئولیت‌های زمینه‌ساز ظهور که خود، انتظار درونی شده دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل رضایت محبوب و رسیدن به امنیت خاطر میشود. بنابراین، اعتقاد به امام مهدی و ظهور حضرتش (ع) به عنوان انتظار و عقیده درونی شده امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این عقیده گام بردارند به ارمغان می‌آورد[۲۵].
نتیجه
در نتیجه، امنیت که یکی از نیازهای اساسی انسان است و موجب رفاه و سلامت معیشت میشود، به معنای آن است که فرد منتظر با تأسی به مؤلفه‌های انتظار، تکیه‌گاه مطمئن و معیتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و از این طریق، بخش قابل توجهی از انتظاراتِ مربوط به حوزه ایمنی را در خود مییابد. امید به ظهور میتواند فرد را در تعیین هدف زندگی، برنامه‌ریزی و تفکر در رسیدن به آن کمک کند. انسان منتظر هدف خود را برپایی حکومت عدل جهانی تعیین می‌کند و با بینش و تفکر در جهت رسیدن به آن تمام سعی و تلاش خود را می‌کند و اگر هم عمرش بدان حد نرسید طبق فرموده اهل بیت (ع) ثواب یاران حضرت به وی عطا خواهد شد[۲۶].
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
- مثبت‌اندیشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- معنابخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- ثبات شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- وحدت شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- هویت‌بخشی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس نشاط به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- آرامش‌بخشی و احساس آرامش به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امید به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس عزت نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس خودباوری و اعتماد به نفس به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس رضایت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- احساس امنیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد ارتقای بهداشت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد شخصیت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی ظهور به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه خودمهارگری و مدیریت عواطف به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه هدف‌مندی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه صبر و استقامت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه و میل به فضائل اخلاقی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه محبت و عشق‌ورزی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه انسجام و همگرایی با جامعه به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه اخلاق‌مداری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- رشد روحیه مسئولیت‌پذیری به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اصلاح سبک زندگی به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد رشد شخصیت روانی به چه معناست؟ (پرسش)
- اشتیاق به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
- محبت به عنوان یکی از آثار روان‌شناختی انتظار در بعد عاطفی به چه معناست؟ (پرسش)
منابع
زینتی، علی، انتظار و امنیت روانی- روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح
نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی
آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان
فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی
تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان
پانویس
- ↑ روضة الواعظین: ج ۲، ص ۴۷۲.
- ↑ برای مطالعه شرایط ناامنی در دوران پیش از ظهور به موضوع «آخرالزمان پیش از ظهور» مراجعه کنید.
- ↑ ملاحم: ص ۶۸.
- ↑ ملاحم: ص ۱۵۲.
- ↑ ملاحم: ص ۷۰.
- ↑ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۱۰۵.
- ↑ ر.ک: افروز، غلام علی، احساس امنیت، مجله پیوند.
- ↑ ر.ک: موحدی، محسن، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ ر.ک: روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص۲۷۴.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۱.
- ↑ «مَنْ مَاتَ مُنْتَظِراً لِهَذَا الْأَمْرِ کَانَ کَمَنْ کَانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ لَا بَلْ کَانَ بِمَنْزِلَةِ الضَّارِبِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص بِالسَّیْفِ»؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۴۶.
- ↑ ر.ک: فقیهی مقدس، نفیسه، بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی.
- ↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص۷۵؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۳۱.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی ص ۱۲۳-۱۲۷.
- ↑ «تَصْطَلِحُ فِی مُلْکِهِ السِّبَاعُ وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ نَبْتَهَا وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ بَرَکَتَهَا وَ تَظْهَرُ لَهُ الْکُنُوزُ یَمْلِکُ مَا بَیْنَ الْخَافِقَیْنِ أَرْبَعِینَ عَاماً فَطُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَ أَیَّامَهُ وَ سَمِعَ کَلَامَه»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۸۰.
- ↑ ر.ک: روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص۲۷۴.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی ص ۱۲۳-۱۲۷.
- ↑ ر.ک: آذربایجانی، مسعود، رابطه انتظار و بهداشت روان، ص۷۵.
- ↑ ر.ک: نظری شاری، عبدالله، نقش انتظار در بهداشت روانی، ص ۱۲۳-۱۲۷.
- ↑ ر.ک: روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص۲۷۴.
- ↑ ر.ک: زینتی، علی، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲، انتظار و امنیت روانی، ص۳۲۴.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۸۵.
- ↑ انصاری، رضا، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ زنتی، علی، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲، انتظار و امنیت روانی، ص۳۲۴.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
- ↑ ر.ک: روح‌بخش، سید مهدی، انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح، ص۲۷۴.