آمادگی و زمینه‌سازی برای ظهور: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:
}}
}}


== [[آمادگی برای ظهور]] مهمترین وظیفه مسلمانان ==
== [[آمادگی برای ظهور]] مهمترین [[وظیفه مسلمانان]] ==
یکی از مهم‌ترین [[وظایف]] دوران غیبت، آمادگی دائمی و راستین است<ref> ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۸-۲۳۳؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۹-۲۱۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱؛ [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref>. چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند<ref> نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۲۰، ح ۱۰: {{متن حدیث|"لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ"}}</ref>: «هر یک از شما برای [[ظهور قائم]]{{ع}} [[ابزار جنگی]] فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. [[امید]] است همین که کسی این [[نیت]] را داشته باشد، [[حق تعالی]] او را از [[اصحاب]] و [[یاوران]] او قرار دهد».<ref> ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳. [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۲۲۱، ۲۱۷.</ref> [[انتظار]] به معنای آماده باش است. آماده باش کامل [[فکری]] و [[اخلاقی]]، مادی و [[معنوی]]، برای [[اصلاح]] همۀ [[جهان]]. چنین تحولی قبل از هر چیز نیازمند عناصر آماده و با ارزش انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان [[اصلاحات]] وسیعی را در جهان بدوش کشند. طبیعی است این آمادگی فقط [[آمادگی نظامی]] نیست، آمادگی در عرصه‌های [[فرهنگی]]، [[عبادی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و... هر عرصه‌ای است که با [[مهدویت]] سازگار است. این آمادگی در گرو [[مسئولیت‌پذیری]] و عدم [[سستی]] و [[تنبلی]] است<ref>ر.ک: [[محمد صابر جعفری|جعفری، محمد صابر]]، [[سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت (مقاله)|سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت]]، ص۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>.
یکی از مهم‌ترین [[وظایف]] [[دوران غیبت]]، [[آمادگی]] دائمی و [[راستین]] است<ref> ر.ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص۲۲۸-۲۳۳؛ [[انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران]]، ص۲۰۹-۲۱۳؛ [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱؛ [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref>. چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند<ref> نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۲۰، ح ۱۰: {{متن حدیث|"لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ"}}</ref>: «هر یک از شما برای [[ظهور قائم]]{{ع}} [[ابزار جنگی]] فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. [[امید]] است همین که کسی این [[نیت]] را داشته باشد، [[حق تعالی]] او را از [[اصحاب]] و [[یاوران]] او قرار دهد».<ref> ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳. [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۲۲۱، ۲۱۷.</ref> [[انتظار]] به معنای آماده باش است. آماده باش کامل [[فکری]] و [[اخلاقی]]، مادی و [[معنوی]]، برای [[اصلاح]] همۀ [[جهان]]. چنین تحولی قبل از هر چیز نیازمند عناصر آماده و با [[ارزش انسانی]] است که بتوانند بار سنگین چنان [[اصلاحات]] وسیعی را در جهان بدوش کشند. طبیعی است این آمادگی فقط [[آمادگی نظامی]] نیست، آمادگی در عرصه‌های [[فرهنگی]]، [[عبادی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و... هر عرصه‌ای است که با [[مهدویت]] سازگار است. این آمادگی در گرو [[مسئولیت‌پذیری]] و عدم [[سستی]] و [[تنبلی]] است<ref>ر.ک: [[محمد صابر جعفری|جعفری، محمد صابر]]، [[سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت (مقاله)|سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت]]، ص۳۴۰ ـ ۳۴۱.</ref>.


[[منتظر واقعی]] کسی است که نه تنها در [[انتظار]] رسیدن [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و برای ایشان [[دعا]] می‌کند، بلکه همواره در [[فکر]] [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن حضرت است و بنا به تعبیر [[امام صادق]]{{ع}}، کسی است که از [[گناهان]] دوری کرده و [[تقوا]] و [[اخلاق نیکو]] را در خود نهادینه می‌کند؛ منتظر واقعی است که بدون [[خودسازی]] و تقوا، در زمرۀ [[منتظران حقیقی]] وارد نمی‌شود<ref> ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۲۲-۱۲۴.</ref>. به عبارتی دیگر منتظر واقعی آرام و قرار ندارد و همیشه باید در حرکت و پویایی باشد، همیشه باید [[منتظر]] [[فرمان]] حمله و حرکت باشد. آمادگی همیشگی، جوهرۀ اصلی انتظار است و همین امر نیز وظیفۀ اصلی [[منتظران]] در عصر غیبت است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱؛ [[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور، مهدی]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۲۲ ـ ۳۰.</ref>. از طرفی دیگر نیز [[ستمگران]] عالم نیز که با برخورداری از [[ثروت]]، [[قدرت]] و... درصدد نابودی اسلام هستند، برای مقابله با اینها نیز [[منتظران ظهور]] باید با استفاده از توانی بالاتر آماده باشند<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱. </ref>.
[[منتظر واقعی]] کسی است که نه تنها در [[انتظار]] رسیدن [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} بوده و برای ایشان [[دعا]] می‌کند، بلکه همواره در [[فکر]] [[زمینه‌سازی برای ظهور]] آن حضرت است و بنا به تعبیر [[امام صادق]]{{ع}}، کسی است که از [[گناهان]] دوری کرده و [[تقوا]] و [[اخلاق نیکو]] را در خود نهادینه می‌کند؛ منتظر واقعی است که بدون [[خودسازی]] و تقوا، در زمرۀ [[منتظران حقیقی]] وارد نمی‌شود<ref> ر.ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۲۲-۱۲۴.</ref>. به عبارتی دیگر منتظر واقعی آرام و قرار ندارد و همیشه باید در [[حرکت]] و [[پویایی]] باشد، همیشه باید [[منتظر]] [[فرمان]] [[حمله]] و حرکت باشد. [[آمادگی]] همیشگی، جوهرۀ اصلی انتظار است و همین امر نیز وظیفۀ اصلی [[منتظران]] در [[عصر غیبت]] است<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱؛ [[مهدی نیلی‌پور|نیلی‌پور، مهدی]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۱ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۲۲ ـ ۳۰.</ref>. از طرفی دیگر نیز [[ستمگران]] عالم نیز که با برخورداری از [[ثروت]]، [[قدرت]] و... درصدد [[نابودی اسلام]] هستند، برای مقابله با اینها نیز [[منتظران ظهور]] باید با استفاده از توانی بالاتر آماده باشند<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱. </ref>.


باید توجه داشت هر عمل، روشی دارد؛ انجام و اجرای عمل اینرا می‌طلبد که عمل کننده باید طبق آن روش آماده شده و بر اساس آن، عمل را انجام دهد و قدرت انجام عمل نیز باید در فرد انجام دهنده باشد. [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|لَا يُكلَِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا}}<ref>«خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند: هر کس آنچه نیکی ورزیده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است؛ پروردگارا! اگر فراموش کردیم یا لغزیدیم بر ما مگیر، پروردگارا! بر دوش ما بار گران مگذار چنان که بر دوش پیشینیان ما نهادی؛ پروردگار» سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref> [[انتظار ظهور امام مهدی]]{{ع}} یک عمل بسیار و در عین [[حال]] طولانی است که تمام عمر فردی و [[اجتماعی]] [[منتظر]] را، در بر می‌گیرد. بنابراین آمادگی و [[انتظار]]، محدود به وقت و [[زمان]] خاصی از [[زندگی]] وی نیست لذا [[انسان منتظر]] باید همیشه در حال انتظار باشد. آمادگی انتظار، تنها آمادگی نفسی و [[قلبی]] نیست، بلکه یک عمل ثابت و [[استوار]] است که باید مثل انجام دادن [[واجبات]] و اداء [[حقوق]] به جا آورده شود. آمادگی انتظار آن است که تمام وجود و اعضای بدن انسان منتظر، باید در حال انتظار باشند؛ یعنی از [[معاصی]] و [[گناهان]] اجتناب نماید و [[صفات رذیله]] و بد را از خود دور سازد تا اگر [[زمان ظهور]] حضرت را [[درک]] کنند مورد [[رحمت]] حضرت قرار بگیرد<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۰۳ ـ ۱۰۹؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref>.
باید توجه داشت هر عمل، روشی دارد؛ انجام و اجرای عمل اینرا می‌طلبد که عمل کننده باید طبق آن روش آماده شده و بر اساس آن، عمل را انجام دهد و قدرت انجام عمل نیز باید در فرد انجام دهنده باشد. [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|لَا يُكلَِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا}}<ref>«خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند: هر کس آنچه نیکی ورزیده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است؛ پروردگارا! اگر فراموش کردیم یا لغزیدیم بر ما مگیر، پروردگارا! بر دوش ما بار گران مگذار چنان که بر دوش پیشینیان ما نهادی؛ پروردگار» سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref> [[انتظار ظهور امام مهدی]]{{ع}} یک عمل بسیار و در عین [[حال]] طولانی است که تمام عمر فردی و [[اجتماعی]] [[منتظر]] را، در بر می‌گیرد. بنابراین [[آمادگی]] و [[انتظار]]، محدود به وقت و [[زمان]] خاصی از [[زندگی]] وی نیست لذا [[انسان منتظر]] باید همیشه در حال انتظار باشد. آمادگی انتظار، تنها آمادگی نفسی و [[قلبی]] نیست، بلکه یک عمل ثابت و [[استوار]] است که باید مثل انجام دادن [[واجبات]] و اداء [[حقوق]] به جا آورده شود. آمادگی انتظار آن است که تمام وجود و اعضای بدن انسان منتظر، باید در حال انتظار باشند؛ یعنی از [[معاصی]] و [[گناهان]] اجتناب نماید و [[صفات رذیله]] و بد را از خود دور سازد تا اگر [[زمان ظهور]] حضرت را [[درک]] کنند مورد [[رحمت]] حضرت قرار بگیرد<ref>ر.ک: [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۱۰۳ ـ ۱۰۹؛ [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، [[سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج]]، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref>.


== [[زمینه‌سازی ظهور]] و [[انتظار خاص]] ==
== [[زمینه‌سازی ظهور]] و [[انتظار خاص]] ==
از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارتند از:
از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارتند از:
# [[رشد]] [[ایمانی]]، [[جهادی]] و [[آگاهی]] [[سیاسی]]<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱. </ref>.
# [[رشد]] [[ایمانی]]، [[جهادی]] و [[آگاهی]] [[سیاسی]]<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱. </ref>.
# ایجاد تشکیلات سیاسی، نظامی، [[اقتصادی]]، [[اداری]] و اطلاعاتی<ref> ر. ک: محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا، ص۴۱. </ref>.
# ایجاد [[تشکیلات سیاسی]]، نظامی، [[اقتصادی]]، [[اداری]] و اطلاعاتی<ref> ر. ک: محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا، ص۴۱. </ref>.
# انجام واجبات و ترک محرمات: بدیهی است [[منتظر واقعی]] باید به اصول تعریف شده در [[دین]] [[معتقد]] باشد و خود را مقید به انجام [[اوامر الهی]] بداند و از نواهی الهی دوری جوید<ref> ر. ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۲۲-۱۲۴؛ سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد، سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref> و...<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱. </ref>.
# [[انجام واجبات]] و [[ترک محرمات]]: بدیهی است [[منتظر واقعی]] باید به اصول تعریف شده در [[دین]] [[معتقد]] باشد و خود را [[مقید]] به انجام [[اوامر الهی]] بداند و از [[نواهی الهی]] دوری جوید<ref> ر. ک: [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص۱۲۲-۱۲۴؛ سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد، سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج، ص۲۹ ـ ۳۳.</ref> و...<ref>ر.ک: [[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص۷۱. </ref>.


== نتیجه‌گیری ==
== نتیجه‌گیری ==
نتیجه اینکه از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] نسبت به [[امام زمان]] {{ع}} این است که در هر لحظه آماده باشند و خود را مهیا نگه دارند و این شامل [[آمادگی نظامی]]، جسمانی و... می‏‌‏شود<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۲۲۱، ۲۱۷؛ [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳.</ref>؛ اما مهم‏تر از همه، آمادگی فکری، [[علمی]] و [[سیاسی]] در عصر غیبت است<ref>ر.ک: رحیم کارگر|کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷.</ref> همچنین با توجه به ارتباط این نوع از آمادگی با [[انتظار فرج امام زمان]]{{ع}} [[زمینه‌سازی برای ظهور]] حضرت، از وظایف خاص مسلمانان محسوب می‌‌شود.
نتیجه اینکه از [[وظایف]] مهم [[مسلمانان]] نسبت به [[امام زمان]]{{ع}} این است که در هر لحظه آماده باشند و خود را مهیا نگه دارند و این شامل [[آمادگی نظامی]]، [[جسمانی]] و... می‏‌‏شود<ref> ر. ک: [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص۴۱؛ [[رحیم کارگر|کاگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور]]، ص۲۲۱، ۲۱۷؛ [[علی اصغر احمدی|احمدی، علی اصغر]]، [[شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان (مقاله)|شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم]]، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳.</ref>؛ اما مهم‏تر از همه، [[آمادگی فکری]]، [[علمی]] و [[سیاسی]] در [[عصر غیبت]] است<ref>ر.ک: رحیم کارگر|کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷.</ref> همچنین با توجه به ارتباط این نوع از [[آمادگی]] با [[انتظار فرج امام زمان]]{{ع}} [[زمینه‌سازی برای ظهور]] حضرت، از وظایف خاص مسلمانان محسوب می‌‌شود.


==[[ضرورت]] [[بسترسازی]] [[علمی]] و علمی==
==[[ضرورت]] [[بسترسازی]] علمی و علمی==
همان‌گونه که [[پیامبران]] در [[زمان مرگ]] یا [[غیبت]]، کسانی از [[مؤمنان]] را به عنوان اولیای امور [[منصوب]] می‌‌کنند، چنان که [[حضرت موسی]]{{ع}} در هنگام [[میقات]] و غیبت از [[امت]] چنین کرد<ref>{{متن قرآن|وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}} «و ما با موسی سی شب وعده نهادیم و با ده شب دیگر آن را کامل کردیم و میقات پروردگارش در چهل شب کمال یافت و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref> یا [[پیامبر]]{{صل}} بارها این کار را کرد و [[امیرمؤمنان]] [[امام علی]]{{ع}} را در [[مدینه]] [[خلیفه]] خویش قرار داد و هنگام [[طعن]] دیگران در [[زمان]] [[جهاد]] و [[غزوه تبوک]] به ایشان فرمود: أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّا أنـّه لانَبیّ بَعدی؛ تو نسبت به من به‌منزله [[هارون]] نسبت به [[موسی]] هستی جز اینکه بعد از من [[پیامبری]] نخواهد بود. <ref>ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۷، ج۳، ص۴۱۷، ج۷، ص۵۱۳، ۵۹۱؛ بخاری، صحیح البخاری، ج۵، ص۱۲۹؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۱۸۷۰-۱۸۷۱؛ ترمذی، سنن ترمذی، ج۵، ص۶۳۸، ۶۴۰-۶۴۱؛ نسائی، سنن نسائی، ص۵۰-۶۱؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج۳، ص۱۳۳-۱۳۴؛ طبری، الریاض النضرة، ج۳، ص۱۱۷-۱۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۵، ص۷ـ۸؛ هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۹، ص۱۱۰؛ عینی، عمدةالقاری: شرح صحیح البخاری، ج۱۶، ص۳۰۱؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۱۶۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۲۳۶، ۲۹۱؛ متقی، کنزالعمال، ج۱۳، ص۱۶۳، ۱۷۱-۱۷۲؛ نیز رجوع کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ج۲، دفتر۱، ص۲۹-۵۹؛ شرف الدین، ص۱۳۰؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ج۱۸، ص۳۶۳-۴۱۱</ref>
همان‌گونه که [[پیامبران]] در [[زمان مرگ]] یا [[غیبت]]، کسانی از [[مؤمنان]] را به عنوان اولیای امور [[منصوب]] می‌‌کنند، چنان که [[حضرت موسی]]{{ع}} در هنگام [[میقات]] و غیبت از [[امت]] چنین کرد<ref>{{متن قرآن|وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}} «و ما با موسی سی شب وعده نهادیم و با ده شب دیگر آن را کامل کردیم و میقات پروردگارش در چهل شب کمال یافت و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref> یا [[پیامبر]]{{صل}} بارها این کار را کرد و [[امیرمؤمنان]] [[امام علی]]{{ع}} را در [[مدینه]] [[خلیفه]] خویش قرار داد و هنگام [[طعن]] دیگران در [[زمان]] [[جهاد]] و [[غزوه تبوک]] به ایشان فرمود: أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّا أنـّه لانَبیّ بَعدی؛ تو نسبت به من به‌منزله [[هارون]] نسبت به [[موسی]] هستی جز اینکه بعد از من [[پیامبری]] نخواهد بود. <ref>ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۷، ج۳، ص۴۱۷، ج۷، ص۵۱۳، ۵۹۱؛ بخاری، صحیح البخاری، ج۵، ص۱۲۹؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۱۸۷۰-۱۸۷۱؛ ترمذی، سنن ترمذی، ج۵، ص۶۳۸، ۶۴۰-۶۴۱؛ نسائی، سنن نسائی، ص۵۰-۶۱؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج۳، ص۱۳۳-۱۳۴؛ طبری، الریاض النضرة، ج۳، ص۱۱۷-۱۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۵، ص۷ـ۸؛ هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۹، ص۱۱۰؛ عینی، عمدةالقاری: شرح صحیح البخاری، ج۱۶، ص۳۰۱؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۱۶۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۲۳۶، ۲۹۱؛ متقی، کنزالعمال، ج۱۳، ص۱۶۳، ۱۷۱-۱۷۲؛ نیز رجوع کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ج۲، دفتر۱، ص۲۹-۵۹؛ شرف الدین، ص۱۳۰؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ج۱۸، ص۳۶۳-۴۱۱</ref>


خط ۲۸: خط ۲۸:
بنابراین، [[عالمان]] [[اسلامی]] با چنین ویژگی‌ها و صفاتی به عنوان «[[ربیون]]» یا «[[ربانیون]]» می‌‌توانند در مقام مظهریت [[ولایت الهی]] عمل کنند، هر چند که آنان دارای [[عصمت تفضلی]] و ذاتی همانند [[معصومان]]{{ع}} نیستند، ولی از [[عصمت اکتسابی]] از طریق [[تقوای الهی]] هستند که [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{ع}} به عنوان مزکی و [[مطهر]] آنان را [[تزکیه]] و [[تطهیر]] می‌‌کنند و از هر گونه [[پلیدی]] دور می‌‌دارند و حتی اگر در [[خطا]] و [[خطیئه]] ای وارد شوند به [[لطف]] خویش آنان را دور نگه می‌‌دارند.<ref>توبه، آیات ۱۰۳ و ۱۰۸ و ۱۱۱ و ۱۱۲؛ انبیاء، آیه ۷۳ و آیات دیگر</ref>
بنابراین، [[عالمان]] [[اسلامی]] با چنین ویژگی‌ها و صفاتی به عنوان «[[ربیون]]» یا «[[ربانیون]]» می‌‌توانند در مقام مظهریت [[ولایت الهی]] عمل کنند، هر چند که آنان دارای [[عصمت تفضلی]] و ذاتی همانند [[معصومان]]{{ع}} نیستند، ولی از [[عصمت اکتسابی]] از طریق [[تقوای الهی]] هستند که [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{ع}} به عنوان مزکی و [[مطهر]] آنان را [[تزکیه]] و [[تطهیر]] می‌‌کنند و از هر گونه [[پلیدی]] دور می‌‌دارند و حتی اگر در [[خطا]] و [[خطیئه]] ای وارد شوند به [[لطف]] خویش آنان را دور نگه می‌‌دارند.<ref>توبه، آیات ۱۰۳ و ۱۰۸ و ۱۱۱ و ۱۱۲؛ انبیاء، آیه ۷۳ و آیات دیگر</ref>


از نظر [[قرآن]]، دست یابی به [[نظام ولایی]] [[سیاسی]] و [[حاکمیت]] ولایی در جغرافیایی سیاسی<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ آوَوْا وَنَصَرُوا أُولَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يُهَاجِرُوا مَا لَكُمْ مِنْ وَلَايَتِهِمْ مِنْ شَيْءٍ حَتَّى يُهَاجِرُوا وَإِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}} «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیده‌اند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کرده‌اند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رسانده‌اند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکرده‌اند شما را با آنان هیچ پیوندی نیست تا آنکه هجرت گزینند و اگر از شما در دین یاری بجویند باید یاری کنید مگر در برابر گروهی که میان شما و آنان پیمانی است و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره انفال، آیه ۷۲.</ref> [[وظیفه]] هر [[مسلمانی]] است و می‌‌بایست در این راه [[استقامت]] ورزد و به عنوان قوامین بالقسط و [[شاهدان]] و [[گواهان]] [[الهی]] نسبت به دیگر [[مردمان]] و [[بشریت]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ {{متن قرآن|بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا}} «به منافقان نوید ده که عذابی دردناک خواهند داشت!» سوره نساء، آیه ۱۳۸.</ref> [[اجتماعی]] را ایجاد کنند که [[سرمشق]] دیگر [[امت‌ها]] باشد و [[خداوند]] به این [[امت]] بر دیگر امت‌های بشری [[حجت]] آورد و آنان را به این شاهدان و گواهان به [[مجازات]] برساند.<ref>{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ}} «و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد؛ و قبله‌ای که بر سوی آن بودی بر نگرداندیم مگر بدین روی که معلوم داریم چه کسی از پیامبر پیروی می‌کند و چه کسی واپس می‌گراید، و بی‌گمان آن جز بر آنان که خداوند رهنمونشان شد، گران بود و خداوند بر آن نیست که ایمانتان را تباه گرداند که خداوند با مردم، به راستی مهربانی است بخشاینده» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> البته از نظر [[قرآن]]، اگر کسی این گونه [[رفتار]] نکرد و به عقب بگردد و به جای تحقق [[سبک زندگی اسلامی]]، به سبک‌های دیگر رو آورد، مورد [[خشم الهی]] قرار می‌‌گیرد.
از نظر [[قرآن]]، [[دست]] یابی به [[نظام ولایی]] [[سیاسی]] و [[حاکمیت]] ولایی در جغرافیایی سیاسی<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ آوَوْا وَنَصَرُوا أُولَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يُهَاجِرُوا مَا لَكُمْ مِنْ وَلَايَتِهِمْ مِنْ شَيْءٍ حَتَّى يُهَاجِرُوا وَإِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}} «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیده‌اند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کرده‌اند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رسانده‌اند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکرده‌اند شما را با آنان هیچ پیوندی نیست تا آنکه هجرت گزینند و اگر از شما در دین یاری بجویند باید یاری کنید مگر در برابر گروهی که میان شما و آنان پیمانی است و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره انفال، آیه ۷۲.</ref> [[وظیفه]] هر [[مسلمانی]] است و می‌‌بایست در این راه [[استقامت]] ورزد و به عنوان قوامین بالقسط و [[شاهدان]] و [[گواهان]] [[الهی]] نسبت به دیگر [[مردمان]] و [[بشریت]]<ref>{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}} «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ {{متن قرآن|بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا}} «به منافقان نوید ده که عذابی دردناک خواهند داشت!» سوره نساء، آیه ۱۳۸.</ref> [[اجتماعی]] را ایجاد کنند که [[سرمشق]] دیگر [[امت‌ها]] باشد و [[خداوند]] به این [[امت]] بر دیگر امت‌های بشری [[حجت]] آورد و آنان را به این [[شاهدان]] و [[گواهان]] به [[مجازات]] برساند.<ref>{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ}} «و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد؛ و قبله‌ای که بر سوی آن بودی بر نگرداندیم مگر بدین روی که معلوم داریم چه کسی از پیامبر پیروی می‌کند و چه کسی واپس می‌گراید، و بی‌گمان آن جز بر آنان که خداوند رهنمونشان شد، گران بود و خداوند بر آن نیست که ایمانتان را تباه گرداند که خداوند با مردم، به راستی مهربانی است بخشاینده» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> البته از نظر [[قرآن]]، اگر کسی این گونه [[رفتار]] نکرد و به عقب بگردد و به جای تحقق [[سبک زندگی اسلامی]]، به سبک‌های دیگر رو آورد، مورد [[خشم الهی]] قرار می‌‌گیرد.


بنابراین، لازم است تا هر کسی به [[حکم]] [[وظیفه]] و [[تکلیف الهی]]، برای ایجاد [[نظام ولایی]] [[سیاسی]] چه با [[مهاجرت]] و چه [[نصرت]] [[اقدام]] کند و به عنوان [[انصار]] و [[مهاجران]] [[نظام سیاسی]] ولایی را تحقق بخشند و به [[مخالفت]] با [[خلفای الهی]] و اولیای امور نپردازند، یا [[سکوت]] و بی‌تفاوت نباشند یا به [[انتظار]] دست از عمل برندارند، چنان که در هنگام [[خلافت]] [[حضرت هارون]]{{ع}} برخی از [[امت]] [[موسی]]{{ع}} این گونه بر جریان خلاف حرکت کرده و به جای ادامه و استمرار در خط [[ولایت]] و موافقت با [[ولی الله]] با او مخالفت ورزیده و از انجام [[مسئولیت]] و [[تکالیف]] بر اساس [[آموزه‌های وحیانی]] سر باز زدند و گفتند: {{متن قرآن|قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى}}<ref>«گفتند: یکسره در خدمت آن (گوساله) خواهیم بود تا موسی نزد ما باز گردد» سوره طه، آیه ۹۱.</ref>
بنابراین، لازم است تا هر کسی به [[حکم]] [[وظیفه]] و [[تکلیف الهی]]، برای ایجاد [[نظام ولایی]] [[سیاسی]] چه با [[مهاجرت]] و چه [[نصرت]] اقدام کند و به عنوان [[انصار]] و [[مهاجران]] [[نظام سیاسی ولایی]] را تحقق بخشند و به [[مخالفت]] با [[خلفای الهی]] و اولیای امور نپردازند، یا [[سکوت]] و بی‌تفاوت نباشند یا به [[انتظار]] [[دست]] از عمل برندارند، چنان که در هنگام [[خلافت]] [[حضرت هارون]]{{ع}} برخی از [[امت]] [[موسی]]{{ع}} این گونه بر جریان خلاف [[حرکت]] کرده و به جای ادامه و [[استمرار در خط ولایت]] و موافقت با [[ولی الله]] با او مخالفت ورزیده و از انجام [[مسئولیت]] و [[تکالیف]] بر اساس [[آموزه‌های وحیانی]] سر باز زدند و گفتند: {{متن قرآن|قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى}}<ref>«گفتند: یکسره در خدمت آن (گوساله) خواهیم بود تا موسی نزد ما باز گردد» سوره طه، آیه ۹۱.</ref>


پس کسانی که به جای حرکت در مسیری که اولیای امور از [[معصومان]] تفضلی یا اکتسابی یعنی [[ولایت فقیه]] بیان کرده و [[حاکمیت اسلام]] را تحقق می‌‌بخشند یا می‌‌خواهند ببخشند، بر خلاف آن حرکت می‌‌کنند یا دست از هر گونه فعالیت بر می‌‌دارند چنان که برخی بر این باورند، چنین افرادی به «[[حکم جاهلیت]]» بازگشته‌اند که مغضوب [[خدا]] است؛ زیرا خدا می‌‌فرماید: {{متن قرآن|أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref>«آیا داوری (دوره) «جاهلیّت» را می‌جویند؟ و برای گروهی که یقین دارند، در داوری از خداوند بهتر کیست؟» سوره مائده، آیه ۵۰.</ref>
پس کسانی که به جای [[حرکت]] در مسیری که اولیای امور از [[معصومان]] تفضلی یا اکتسابی یعنی [[ولایت فقیه]] بیان کرده و [[حاکمیت اسلام]] را تحقق می‌‌بخشند یا می‌‌خواهند ببخشند، بر خلاف آن حرکت می‌‌کنند یا دست از هر گونه فعالیت بر می‌‌دارند چنان که برخی بر این باورند، چنین افرادی به «[[حکم جاهلیت]]» بازگشته‌اند که مغضوب [[خدا]] است؛ زیرا خدا می‌‌فرماید: {{متن قرآن|أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref>«آیا داوری (دوره) «جاهلیّت» را می‌جویند؟ و برای گروهی که یقین دارند، در داوری از خداوند بهتر کیست؟» سوره مائده، آیه ۵۰.</ref>


از نظر [[قرآن]]، چنین افرادی که به جای آنکه [[حکومت]] و [[حاکمیت اسلام]] و [[فلسفه]] و [[سبک زندگی اسلامی]] را تقویت و تثبیت کنند، با اما و اگر به مسأله برخورد می‌‌کنند، [[فکر]] و عمل [[جاهلی]] دارند، چنان که در جایی دیگر می‌‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَى طَائِفَةً مِنْكُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«آنگاه، (خداوند) پس از آن اندوه با خوابی سبک آرامشی بر شما فرو فرستاد که گروهی از شما را فرا گرفت و گروهی (دیگر) که در اندیشه جان خود بودند با پنداری جاهلی به خداوند گمان نادرست بردند؛ می‌گفتند: آیا ما در این کار (از خود) اختیاری داریم؟ بگو: بی‌گمان یکسره کار با خداوند است، (آنان) در خویش چیزی نهان می‌دارند که بر تو آشکار نمی‌کنند، می‌گویند: اگر ما در این کار اختیاری داشتیم اینجا کشته نمی‌شدیم، بگو: اگر در خانه‌هایتان (نیز) می‌بودید، آنان که کشته شدن بر آنها مقرر شده بود به سوی کشتارگاه‌های خویش بیرون می‌آمدند، و (چنین شد) تا خداوند آنچه در اندرون خود دارید بیازماید و آنچه در دل‌هایتان دارید بپالاید و خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره آل عمران، آیه ۱۵۴.</ref>
از نظر [[قرآن]]، چنین افرادی که به جای آنکه [[حکومت]] و حاکمیت اسلام و [[فلسفه]] و [[سبک زندگی اسلامی]] را تقویت و تثبیت کنند، با اما و اگر به مسأله برخورد می‌‌کنند، [[فکر]] و [[عمل]] [[جاهلی]] دارند، چنان که در جایی دیگر می‌‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَى طَائِفَةً مِنْكُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«آنگاه، (خداوند) پس از آن اندوه با خوابی سبک آرامشی بر شما فرو فرستاد که گروهی از شما را فرا گرفت و گروهی (دیگر) که در اندیشه جان خود بودند با پنداری جاهلی به خداوند گمان نادرست بردند؛ می‌گفتند: آیا ما در این کار (از خود) اختیاری داریم؟ بگو: بی‌گمان یکسره کار با خداوند است، (آنان) در خویش چیزی نهان می‌دارند که بر تو آشکار نمی‌کنند، می‌گویند: اگر ما در این کار اختیاری داشتیم اینجا کشته نمی‌شدیم، بگو: اگر در خانه‌هایتان (نیز) می‌بودید، آنان که کشته شدن بر آنها مقرر شده بود به سوی کشتارگاه‌های خویش بیرون می‌آمدند، و (چنین شد) تا خداوند آنچه در اندرون خود دارید بیازماید و آنچه در دل‌هایتان دارید بپالاید و خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره آل عمران، آیه ۱۵۴.</ref>


از نظر [[قرآن]]، [[بیماردلان]]، در [[حقانیت پیامبر]] و [[اسلام]] [[شک]] دارند؛ زیرا بر این باورند که اگر پیامبر{{صل}} حق باشد، باید هیچ کس در [[جهاد]] [[شهید]] نشود یا درهمه حال [[پیروزی]] برای آنان باشد؛ در حالی که [[سنت‌های الهی]] بر این قرار گرفته که هر کسی زمانی موفق می‌‌شود که سنت‌های [[حاکم]] بر [[جهان]] و [[جان]] و [[جامعه]] را به [[درستی]] شناخته و براساس آن عمل کرده باشد. پس اگر کسی در یک گروه باشد که [[اکثریت]] آنان [[منافق]] و [[سست ایمان]] و [[بی‌تقوا]] یا حتی [[اهل]] [[اتهام]] [[دزدی]] و [[اختلاس]] به [[پیامبر]]{{صل}} و مانند آنها باشند، به طور طبیعی گرفتار [[شکست]] و مشکلاتی از جمله [[خشکسالی]] و مانند آنها می‌‌شود.<ref>آل عمران، آیات ۱۵۴ تا ۱۶۱؛ {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}} «و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶؛ {{متن قرآن|لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ}} «بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید» سوره توبه، آیه ۲۵ و آیات دیگر</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[چگونگی تحقق دولت عدل جهانی (مقاله)|چگونگی تحقق دولت عدل جهانی]].</ref>
از نظر [[قرآن]]، [[بیماردلان]]، در [[حقانیت پیامبر]] و [[اسلام]] [[شک]] دارند؛ زیرا بر این باورند که اگر [[پیامبر]]{{صل}} [[حق]] باشد، باید هیچ کس در [[جهاد]] [[شهید]] نشود یا درهمه [[حال]] [[پیروزی]] برای آنان باشد؛ در حالی که [[سنت‌های الهی]] بر این قرار گرفته که هر کسی زمانی موفق می‌‌شود که سنت‌های [[حاکم]] بر [[جهان]] و [[جان]] و [[جامعه]] را به [[درستی]] شناخته و براساس آن عمل کرده باشد. پس اگر کسی در یک گروه باشد که [[اکثریت]] آنان [[منافق]] و [[سست ایمان]] و [[بی‌تقوا]] یا حتی [[اهل]] [[اتهام]] [[دزدی]] و [[اختلاس]] به پیامبر{{صل}} و مانند آنها باشند، به [[طور]] طبیعی گرفتار [[شکست]] و مشکلاتی از جمله [[خشکسالی]] و مانند آنها می‌‌شود.<ref>آل عمران، آیات ۱۵۴ تا ۱۶۱؛ {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}} «و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶؛ {{متن قرآن|لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ}} «بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید» سوره توبه، آیه ۲۵ و آیات دیگر</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[چگونگی تحقق دولت عدل جهانی (مقاله)|چگونگی تحقق دولت عدل جهانی]].</ref>


== پرسش مستقیم ==
== پرسش مستقیم ==

نسخهٔ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۴

آمادگی برای ظهور مهمترین وظیفه مسلمانان

یکی از مهم‌ترین وظایف دوران غیبت، آمادگی دائمی و راستین است[۱]. چنانکه امام صادق(ع) فرمودند[۲]: «هر یک از شما برای ظهور قائم(ع) ابزار جنگی فراهم کنید؛ اگر چه یک تیر باشد. امید است همین که کسی این نیت را داشته باشد، حق تعالی او را از اصحاب و یاوران او قرار دهد».[۳] انتظار به معنای آماده باش است. آماده باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی، برای اصلاح همۀ جهان. چنین تحولی قبل از هر چیز نیازمند عناصر آماده و با ارزش انسانی است که بتوانند بار سنگین چنان اصلاحات وسیعی را در جهان بدوش کشند. طبیعی است این آمادگی فقط آمادگی نظامی نیست، آمادگی در عرصه‌های فرهنگی، عبادی، سیاسی، اجتماعی و... هر عرصه‌ای است که با مهدویت سازگار است. این آمادگی در گرو مسئولیت‌پذیری و عدم سستی و تنبلی است[۴].

منتظر واقعی کسی است که نه تنها در انتظار رسیدن زمان ظهور حضرت مهدی(ع) بوده و برای ایشان دعا می‌کند، بلکه همواره در فکر زمینه‌سازی برای ظهور آن حضرت است و بنا به تعبیر امام صادق(ع)، کسی است که از گناهان دوری کرده و تقوا و اخلاق نیکو را در خود نهادینه می‌کند؛ منتظر واقعی است که بدون خودسازی و تقوا، در زمرۀ منتظران حقیقی وارد نمی‌شود[۵]. به عبارتی دیگر منتظر واقعی آرام و قرار ندارد و همیشه باید در حرکت و پویایی باشد، همیشه باید منتظر فرمان حمله و حرکت باشد. آمادگی همیشگی، جوهرۀ اصلی انتظار است و همین امر نیز وظیفۀ اصلی منتظران در عصر غیبت است[۶]. از طرفی دیگر نیز ستمگران عالم نیز که با برخورداری از ثروت، قدرت و... درصدد نابودی اسلام هستند، برای مقابله با اینها نیز منتظران ظهور باید با استفاده از توانی بالاتر آماده باشند[۷].

باید توجه داشت هر عمل، روشی دارد؛ انجام و اجرای عمل اینرا می‌طلبد که عمل کننده باید طبق آن روش آماده شده و بر اساس آن، عمل را انجام دهد و قدرت انجام عمل نیز باید در فرد انجام دهنده باشد. قرآن می‌فرماید: ﴿لَا يُكلَِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا[۸] انتظار ظهور امام مهدی(ع) یک عمل بسیار و در عین حال طولانی است که تمام عمر فردی و اجتماعی منتظر را، در بر می‌گیرد. بنابراین آمادگی و انتظار، محدود به وقت و زمان خاصی از زندگی وی نیست لذا انسان منتظر باید همیشه در حال انتظار باشد. آمادگی انتظار، تنها آمادگی نفسی و قلبی نیست، بلکه یک عمل ثابت و استوار است که باید مثل انجام دادن واجبات و اداء حقوق به جا آورده شود. آمادگی انتظار آن است که تمام وجود و اعضای بدن انسان منتظر، باید در حال انتظار باشند؛ یعنی از معاصی و گناهان اجتناب نماید و صفات رذیله و بد را از خود دور سازد تا اگر زمان ظهور حضرت را درک کنند مورد رحمت حضرت قرار بگیرد[۹].

زمینه‌سازی ظهور و انتظار خاص

از جمله کارهایی که می‌توان برای زمینه‌سازی ظهور انجام داد عبارتند از:

  1. رشد ایمانی، جهادی و آگاهی سیاسی[۱۰].
  2. ایجاد تشکیلات سیاسی، نظامی، اقتصادی، اداری و اطلاعاتی[۱۱].
  3. انجام واجبات و ترک محرمات: بدیهی است منتظر واقعی باید به اصول تعریف شده در دین معتقد باشد و خود را مقید به انجام اوامر الهی بداند و از نواهی الهی دوری جوید[۱۲] و...[۱۳].

نتیجه‌گیری

نتیجه اینکه از وظایف مهم مسلمانان نسبت به امام زمان(ع) این است که در هر لحظه آماده باشند و خود را مهیا نگه دارند و این شامل آمادگی نظامی، جسمانی و... می‏‌‏شود[۱۴]؛ اما مهم‏تر از همه، آمادگی فکری، علمی و سیاسی در عصر غیبت است[۱۵] همچنین با توجه به ارتباط این نوع از آمادگی با انتظار فرج امام زمان(ع) زمینه‌سازی برای ظهور حضرت، از وظایف خاص مسلمانان محسوب می‌‌شود.

ضرورت بسترسازی علمی و علمی

همان‌گونه که پیامبران در زمان مرگ یا غیبت، کسانی از مؤمنان را به عنوان اولیای امور منصوب می‌‌کنند، چنان که حضرت موسی(ع) در هنگام میقات و غیبت از امت چنین کرد[۱۶] یا پیامبر(ص) بارها این کار را کرد و امیرمؤمنان امام علی(ع) را در مدینه خلیفه خویش قرار داد و هنگام طعن دیگران در زمان جهاد و غزوه تبوک به ایشان فرمود: أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّا أنـّه لانَبیّ بَعدی؛ تو نسبت به من به‌منزله هارون نسبت به موسی هستی جز اینکه بعد از من پیامبری نخواهد بود. [۱۷]

همچنین امام معصوم امام حسن عسکری(ع) در زمان غیبت کسانی را که دارای شرایط خاص هستند به این مقام منصوب کرده و می‌‌فرماید: «وَاَمّا مَنْ کانَ مِنَ الفُقَهاءِ صَائِنا لِنَفْسِهِ حافِظاً لِدینِهِ مُخالِفاً لِهَواهُ مُطیعاً لِاَمرِ مَولاهُ فَلِلْعَوامِ اَنْ یُقَلِّدُوهُ، و ذلک لا یکونُ إلّا بعضَ فقهاءِ الشّیعةِ، لا جمیعَهم»؛ اما کسی که دارای مقام فقاهت است: خود نگهدار، نگهبان دین، مخالف با هوای نفس، فرمانبردار مولا و خداوند متعال است. با این ویژگی‌ها بر عامه مردم است که از او اطاعت و پیروی نمایند، البته تمام فقهای شیعه چنین نیستند، بعضی از آنها چنین‌اند.[۱۸] بنابراین، عالمان اسلامی با چنین ویژگی‌ها و صفاتی به عنوان «ربیون» یا «ربانیون» می‌‌توانند در مقام مظهریت ولایت الهی عمل کنند، هر چند که آنان دارای عصمت تفضلی و ذاتی همانند معصومان(ع) نیستند، ولی از عصمت اکتسابی از طریق تقوای الهی هستند که پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) به عنوان مزکی و مطهر آنان را تزکیه و تطهیر می‌‌کنند و از هر گونه پلیدی دور می‌‌دارند و حتی اگر در خطا و خطیئه ای وارد شوند به لطف خویش آنان را دور نگه می‌‌دارند.[۱۹]

از نظر قرآن، دست یابی به نظام ولایی سیاسی و حاکمیت ولایی در جغرافیایی سیاسی[۲۰] وظیفه هر مسلمانی است و می‌‌بایست در این راه استقامت ورزد و به عنوان قوامین بالقسط و شاهدان و گواهان الهی نسبت به دیگر مردمان و بشریت[۲۱] اجتماعی را ایجاد کنند که سرمشق دیگر امت‌ها باشد و خداوند به این امت بر دیگر امت‌های بشری حجت آورد و آنان را به این شاهدان و گواهان به مجازات برساند.[۲۲] البته از نظر قرآن، اگر کسی این گونه رفتار نکرد و به عقب بگردد و به جای تحقق سبک زندگی اسلامی، به سبک‌های دیگر رو آورد، مورد خشم الهی قرار می‌‌گیرد.

بنابراین، لازم است تا هر کسی به حکم وظیفه و تکلیف الهی، برای ایجاد نظام ولایی سیاسی چه با مهاجرت و چه نصرت اقدام کند و به عنوان انصار و مهاجران نظام سیاسی ولایی را تحقق بخشند و به مخالفت با خلفای الهی و اولیای امور نپردازند، یا سکوت و بی‌تفاوت نباشند یا به انتظار دست از عمل برندارند، چنان که در هنگام خلافت حضرت هارون(ع) برخی از امت موسی(ع) این گونه بر جریان خلاف حرکت کرده و به جای ادامه و استمرار در خط ولایت و موافقت با ولی الله با او مخالفت ورزیده و از انجام مسئولیت و تکالیف بر اساس آموزه‌های وحیانی سر باز زدند و گفتند: ﴿قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى[۲۳]

پس کسانی که به جای حرکت در مسیری که اولیای امور از معصومان تفضلی یا اکتسابی یعنی ولایت فقیه بیان کرده و حاکمیت اسلام را تحقق می‌‌بخشند یا می‌‌خواهند ببخشند، بر خلاف آن حرکت می‌‌کنند یا دست از هر گونه فعالیت بر می‌‌دارند چنان که برخی بر این باورند، چنین افرادی به «حکم جاهلیت» بازگشته‌اند که مغضوب خدا است؛ زیرا خدا می‌‌فرماید: ﴿أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ[۲۴]

از نظر قرآن، چنین افرادی که به جای آنکه حکومت و حاکمیت اسلام و فلسفه و سبک زندگی اسلامی را تقویت و تثبیت کنند، با اما و اگر به مسأله برخورد می‌‌کنند، فکر و عمل جاهلی دارند، چنان که در جایی دیگر می‌‌فرماید: ﴿ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَى طَائِفَةً مِنْكُمْ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَلِيَبْتَلِيَ اللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ[۲۵]

از نظر قرآن، بیماردلان، در حقانیت پیامبر و اسلام شک دارند؛ زیرا بر این باورند که اگر پیامبر(ص) حق باشد، باید هیچ کس در جهاد شهید نشود یا درهمه حال پیروزی برای آنان باشد؛ در حالی که سنت‌های الهی بر این قرار گرفته که هر کسی زمانی موفق می‌‌شود که سنت‌های حاکم بر جهان و جان و جامعه را به درستی شناخته و براساس آن عمل کرده باشد. پس اگر کسی در یک گروه باشد که اکثریت آنان منافق و سست ایمان و بی‌تقوا یا حتی اهل اتهام دزدی و اختلاس به پیامبر(ص) و مانند آنها باشند، به طور طبیعی گرفتار شکست و مشکلاتی از جمله خشکسالی و مانند آنها می‌‌شود.[۲۶].[۲۷]

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

  1. معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
  2. منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
  3. منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
  4. ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
  5. عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
  6. هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  7. انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
    1. ضرورت عقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
    2. ضرورت نقلی انتظار چیست؟ (پرسش)
  8. آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
  9. جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
  10. نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
  11. انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
  12. شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا می‌کند؟ (پرسش)
  13. لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
    1. آیا زندگی با یاد امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    2. آیا آرزوی یاری کردن امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    3. آیا ایجاد آمادگی برا پیوستن به امام مهدی از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
    4. آیا تربیت منتظران راستین از لوازم انتظار فرج است؟ (پرسش)
  14. دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  15. دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  16. آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  17. آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
  18. چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
  19. دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
  20. آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
  21. آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
  22. آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
  23. آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
  24. آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
  25. منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  26. آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
  27. گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
  28. نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
    1. آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    2. آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    3. آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    4. آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    5. آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    6. آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    7. آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    8. آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
    9. آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
  29. چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
  30. ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  31. شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  32. منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
  33. مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
  34. چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
  35. آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
  36. منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
  37. منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
  38. شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
  39. انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
  40. آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
  41. آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
  42. آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
  43. مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  44. کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  45. انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
  46. مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
  47. منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
  48. منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
  49. منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  50. منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
  51. انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
  52. دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  53. دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  54. دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  55. دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  56. دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
  57. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  58. علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
  59. آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
  60. عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
  61. لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
  62. نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  63. رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
  64. امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
  65. آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
  66. مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  67. رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  68. بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  69. مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید می‌کند؟ (پرسش)
  70. چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
  71. انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
  72. اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
  73. آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
  74. انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
  75. برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  76. آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی می‌‏دانند؟ (پرسش)
  77. آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
  78. مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  79. چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
  80. آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌‏شود؟ (پرسش)
  81. آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالت‌‏آور است؟ (پرسش)
  82. علت سختی انتظار چیست و چرا می‏‌گویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
  83. امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
  84. منتظران امام مهدی که در قرن‏های گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
  85. آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
  86. فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
  87. خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجات‏‌دهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
  88. دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
  89. دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
  90. آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
  91. انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا می‏‌کند؟ (پرسش)
  92. رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
  93. رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
  94. فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
  95. باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
  96. انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
  97. جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
  98. چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
  99. چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
  100. ویژگی‌‏های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
  101. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  102. چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
  103. دانش ‏آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
  104. رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
  105. آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
  106. آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
  107. وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  108. چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
  109. چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
  110. جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
  111. انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
  112. صرف‏‌نظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
  113. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  114. منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
  115. منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
  116. در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
  117. ویژگی‏های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
  118. آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
  119. ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  120. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
  121. ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
  122. فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
  123. آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  124. آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  125. آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
  126. چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
  127. عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
  128. چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
  129. آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
  130. انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
  131. ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
  132. ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

  1. ر.ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱؛ سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳؛ هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱؛ احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳؛ بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۲۹ ـ ۳۳.
  2. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص۳۲۰، ح ۱۰: «"لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ"»
  3. ر. ک: خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت، ص۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران (مقاله)|انتظار و منتظران، ص۲۰۹-۲۱۳. کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷.
  4. ر.ک: جعفری، محمد صابر، سستی و مسئولیت‌گریزی چالشی در عصر غیبت، ص۳۴۰ ـ ۳۴۱.
  5. ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۲۲-۱۲۴.
  6. ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱؛ نیلی‌پور، مهدی، انتظار و وظایف منتظران، ص۲۲ ـ ۳۰.
  7. ر. ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱.
  8. «خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند: هر کس آنچه نیکی ورزیده به سود خود و آنچه بدی کرده است به زیان خویش است؛ پروردگارا! اگر فراموش کردیم یا لغزیدیم بر ما مگیر، پروردگارا! بر دوش ما بار گران مگذار چنان که بر دوش پیشینیان ما نهادی؛ پروردگار» سوره بقره، آیه ۲۸۶.
  9. ر.ک: مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۰۳ ـ ۱۰۹؛ بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص۲۹ ـ ۳۳.
  10. ر. ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱.
  11. ر. ک: محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا، ص۴۱.
  12. ر. ک: فاضل لنکرانی، محمد جواد، گفتارهای مهدوی، ص۱۲۲-۱۲۴؛ سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد، سلسله درس‌های مهدویت ج۱۰ (کتاب)|انتظار فرج، ص۲۹ ـ ۳۳.
  13. ر.ک: هرنجی، منصور، انتظار و وظایف منتظران، ص۷۱.
  14. ر. ک: آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص۴۱؛ کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷؛ احمدی، علی اصغر، شیوه‌های ایجاد انس در کودکان نوجوانان و جوانان با وجود مبارک امام زمان، گفتمان مهدویت سخنرانی‌های گفتمان سوم، ص۱۴۹ ـ ۱۵۳.
  15. ر.ک: رحیم کارگر|کاگر، رحیم، مهدویت پیش از ظهور (کتاب)|مهدویت پیش از ظهور، ص۲۲۱، ۲۱۷.
  16. ﴿وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ «و ما با موسی سی شب وعده نهادیم و با ده شب دیگر آن را کامل کردیم و میقات پروردگارش در چهل شب کمال یافت و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.
  17. ابن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ج۱، ص۲۷۷، ج۳، ص۴۱۷، ج۷، ص۵۱۳، ۵۹۱؛ بخاری، صحیح البخاری، ج۵، ص۱۲۹؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۱۸۷۰-۱۸۷۱؛ ترمذی، سنن ترمذی، ج۵، ص۶۳۸، ۶۴۰-۶۴۱؛ نسائی، سنن نسائی، ص۵۰-۶۱؛ حاکم نیشابوری، مستدرک، ج۳، ص۱۳۳-۱۳۴؛ طبری، الریاض النضرة، ج۳، ص۱۱۷-۱۱۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ج۵، ص۷ـ۸؛ هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۹، ص۱۱۰؛ عینی، عمدةالقاری: شرح صحیح البخاری، ج۱۶، ص۳۰۱؛ سیوطی، تاریخ الخلفاء، ص۱۶۸؛ سیوطی، الدر المنثور، ج۳، ص۲۳۶، ۲۹۱؛ متقی، کنزالعمال، ج۱۳، ص۱۶۳، ۱۷۱-۱۷۲؛ نیز رجوع کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ج۲، دفتر۱، ص۲۹-۵۹؛ شرف الدین، ص۱۳۰؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار، ج۱۸، ص۳۶۳-۴۱۱
  18. وسائل الشیعه، ج ۱۸، باب ۱۰، ح ۲۰
  19. توبه، آیات ۱۰۳ و ۱۰۸ و ۱۱۱ و ۱۱۲؛ انبیاء، آیه ۷۳ و آیات دیگر
  20. ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالَّذِينَ آوَوْا وَنَصَرُوا أُولَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يُهَاجِرُوا مَا لَكُمْ مِنْ وَلَايَتِهِمْ مِنْ شَيْءٍ حَتَّى يُهَاجِرُوا وَإِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیده‌اند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کرده‌اند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رسانده‌اند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکرده‌اند شما را با آنان هیچ پیوندی نیست تا آنکه هجرت گزینند و اگر از شما در دین یاری بجویند باید یاری کنید مگر در برابر گروهی که میان شما و آنان پیمانی است و خداوند به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره انفال، آیه ۷۲.
  21. ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ «ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸؛ ﴿بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا «به منافقان نوید ده که عذابی دردناک خواهند داشت!» سوره نساء، آیه ۱۳۸.
  22. ﴿وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ «و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد؛ و قبله‌ای که بر سوی آن بودی بر نگرداندیم مگر بدین روی که معلوم داریم چه کسی از پیامبر پیروی می‌کند و چه کسی واپس می‌گراید، و بی‌گمان آن جز بر آنان که خداوند رهنمونشان شد، گران بود و خداوند بر آن نیست که ایمانتان را تباه گرداند که خداوند با مردم، به راستی مهربانی است بخشاینده» سوره بقره، آیه ۱۴۳.
  23. «گفتند: یکسره در خدمت آن (گوساله) خواهیم بود تا موسی نزد ما باز گردد» سوره طه، آیه ۹۱.
  24. «آیا داوری (دوره) «جاهلیّت» را می‌جویند؟ و برای گروهی که یقین دارند، در داوری از خداوند بهتر کیست؟» سوره مائده، آیه ۵۰.
  25. «آنگاه، (خداوند) پس از آن اندوه با خوابی سبک آرامشی بر شما فرو فرستاد که گروهی از شما را فرا گرفت و گروهی (دیگر) که در اندیشه جان خود بودند با پنداری جاهلی به خداوند گمان نادرست بردند؛ می‌گفتند: آیا ما در این کار (از خود) اختیاری داریم؟ بگو: بی‌گمان یکسره کار با خداوند است، (آنان) در خویش چیزی نهان می‌دارند که بر تو آشکار نمی‌کنند، می‌گویند: اگر ما در این کار اختیاری داشتیم اینجا کشته نمی‌شدیم، بگو: اگر در خانه‌هایتان (نیز) می‌بودید، آنان که کشته شدن بر آنها مقرر شده بود به سوی کشتارگاه‌های خویش بیرون می‌آمدند، و (چنین شد) تا خداوند آنچه در اندرون خود دارید بیازماید و آنچه در دل‌هایتان دارید بپالاید و خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره آل عمران، آیه ۱۵۴.
  26. آل عمران، آیات ۱۵۴ تا ۱۶۱؛ ﴿وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ «و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶؛ ﴿لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئًا وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ «بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید» سوره توبه، آیه ۲۵ و آیات دیگر
  27. منصوری، خلیل، چگونگی تحقق دولت عدل جهانی.