تولی به امام مهدی

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

جایگاه تولی

تولی (پذیرش ولایت) نسبت به معصومان(ع) یکی از مواردی است که اهل بیت(ع) در روایات متعددی مؤمنان را در دوران غیبت به آن سفارش کرده‌اند. به عنوان نمونه امام صادق(ع) ذیل آیۀ ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ﴾^[۱] می‌‌فرماید: «"إِنَّمَا" یعنی سزاوارتر به شما، مُحق‌تر به شما و کارهایتان و جانتان و اموالتان تا روز قیامت، خدا و رسولش است و کسانی که ایمان آوردند، یعنی علی و فرزندانش که امامند»^[۲]. همچنین فرمودند: «خداوند دستور به پذیرش ولایت ائمه (ع) داده که در آیه ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾^[۳] به آنها تصریح می‌نماید: و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، مردم را هدایت می‌کردند. اینهایند که ولایت و اطاعت آنها لازم است»^[۴].^[۵]. امام کاظم(ع) در روایتی می‌‌فرماید^[۶]: «خوشا به حال شیعیان ما که در زمان غیبت قائم ما به محبت ما تمسک می‌جویند و بر موالات نسبت به ما و بیزاری نسبت به دشمنان ما ثابت و استوار هستند. آنها از ما هستند و ما نیز از آنها هستیم»^[۷]. امام علی (ع) فرمودند: «ما را بر عهدۀ مردم، حق فرمانبری و ولایت است و برای این کار، از خداوند سبحان پاداش نیک خواهند گرفت»^[۸].^[۹] در روایت دیگری امام صادق(ع) تنها فریضه‌ای را که احدی از مسلمین در هیچ حالی مجاز به ترک آن نیست را فریضه ولایت می‌‌داند^[۱۰] و ولایت در این روایت به معنای اعتقاد به امامت، داشتن محبت و اظهار آن در عمل است^[۱۱] و این ولایت آن قدر مهم است که امام باقر(ع) می‌‌فرماید^[۱۲]: «مردم از آن جهت مأمور به طواف شده‌اند که پس از آن به سوی ما بیایند و ولایت ما را اعلام کنند و مودت و نصرت خودشان را به ما عرضه بدارند» آری، بیت‌الله واقعی وجود امام است و طواف واقعی چرخیدن بر محور وجود او و عرض خضوع و ادب به آستان اکرم اوست^[۱۳].

وظیفه اول: معرفت

حال باید دید وظیفه مسلمانان در تولی به امام مهدی(ع) چیست:
معرفت به امام: خاستگاه محبت و دلبستگی آدمی به چیزی، عبارت از شناخت کامل و عمیق به آن و تهی کردن دل از اغیار است، از این‌رو محبت حقیقی به اهل بیت ‌‌‌(ع) وامدار معرفت جایگاه ولایت آنان و پاکسازی دل با گریز از دنیا ‌دوستی و دیگر مظاهر مادی است^[۱۴]. امام باقر(ع) فرمودند^[۱۵]: «بنده‌ای ما را دوست ندارد و فرمان نمی‌برد، مگر خدای والا قلبش را پاکیزه کرده باشد؛ او نیز قلب بنده‌ای را پاک نمی‌گرداند، مگر با ما سازگار و آشتی باشد»^[۱۶] و وقتی محبت در دل، جای گرفت، پایه پیروی و اطاعت گذاشته می‌شود و انسان سریع تر به ولایت آن بزرگواران می‌رسد^[۱۷].

وظیفه دوم: تقویت عهد و پیمان

تقویت عهد و پیمان: حفظ و تقویت پیوند قلبی با امام عصر(ع) و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت یکی دیگر از وظایف مهمی است که هر شیعۀ منتظر در عصر غیبت بر عهده دارد^[۱۸]؛ چنانچه امام باقر(ع) در تفسیر آیۀ ۲۰۰ آل عمران^[۱۹] می‌‌فرماید: "بر انجام واجبات صبر کنید و در برابر دشمنانتان پایداری کنید و پیوند خود را با امام منتظران مستحکم نمایید"^[۲۰]. امام صادق(ع) نیز می‌‌فرماید^[۲۱]: «زمانی بر مردم فرا رسد که امام آنان غایب باشد، زراره پرسید مردم چه کنند؟ فرمود: به امر ولایت چنگ زنند تا امام آنها ظاهر شود»^[۲۲].
دقت در روایات فوق می‌رساند اگر هر شیعۀ منتظر در آغاز هر روز، با حضور و توجه، چنین عقد و پیمانی را با امام و مقتدای خود تجدید نماید، هرگز تن به رکود، ذلت و خواری و ظلم و بی‌عدالتی نمی‌دهد^[۲۳] و به واسطۀ مقولۀ انتظار، ضرورت وجود امام و نیاز به امام معصوم را بیشتر احساس می‌‌کند، به همین سبب، محبت و دوستی و انس با حضرت مهدی(ع) و امید به حکومت او در جان آدمی شدت می‌‌یابد و به عطش و شیفتگی مبدّل می‌‌گردد^[۲۴].
بنابراین، با توجه به اهمیت تولی، وظیفۀ مسلمان هاست که معرفت خود به امام مهدی(ع) را افزایش دهند و عهد و پیمان خود را تقویت و تجدید دائمی نمایند

پرسش مستقیم

مسلمانان درباره تولی به امام مهدی چه وظیفه‌ای دارند؟ (پرسش)

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند» سوره مائده، آیه ۵۵.
↑ «إِنَّمَا یَعْنِی أَوْلَی بِکُمْ أَیْ أَحَقُّ بِکُمْ وَ بِأُمُورِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمُ، ﴿اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا﴾، یَعْنِی عَلِیّاً وَ أَوْلَادَهُ الْأَئِمَّةَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ»؛ کافی، ج۱، ص۲۸۸.
↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
↑ «فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَایَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ وَ هُمُ الَّذِینَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَایَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ»؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.
↑ . ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۲ ـ ۷۴.
↑ «"طُوبَى لِشِیعَتِنَا الْمُتَمَسِّکِینَ بِحُبِّنَا فِی غَیْبَةِ قَائِمِنَا. الثَّابِتِینَ عَلَى مُوَالَاتِنَا وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِنَا. أُولَئِکَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ"»؛ خصال،ج۲،ص۳۶۱؛ إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة،ج۲،ص۵۲۴.
↑ ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، معرفت امام زمان و تکلیف منتظران، ص۱۲۳؛ گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۹۳-۹۵.
↑ غررالحکم.
↑ ر.ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۲.
↑ «"إِنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَی أُمَّةِ مُحَمَّدٍ(ص) خَمْسَ فَرَائِضَ الصَّلَاةَ وَ الزَّکَاةَ وَ الصِّیَامَ وَ الْحَجَّ وَ وَلَایَتَنَا فَرَخَّصَ لَهُمْ فِی أَشْیَاءَ مِنَ الْفَرَائِضِ‌ الْأَرْبَعَةِ وَ لَمْ‌ یُرَخِّصْ‌ لِأَحَدٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فِی تَرْکِ وَلَایَتِنَا"»؛ کافی، ج ۸، ص ۲۷۱.
↑ ر.ک. ضیاءآبادی، سید محمد، حبل متین شناخت ارکان دین، ج۲، ص ۲۰۱.
↑ «"إِنَّمَا أُمِرُوا أَنْ یَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ یَنْفِرُوا إِلَیْنَا فَیُعْلِمُونَا وَلَایَتَهُمْ وَ مَوَدَّتَهُمْ وَ یَعْرِضُوا عَلَیْنَا نُصْرَتَهُمْ"»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۹۲.
↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵؛ ضیاءآبادی، سید محمد، حبل متین شناخت ارکان دین، ج۲، ص ۲۰۱.
↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵.
↑ «"لَا یُحِبُّنَا عَبْدٌ وَ یَتَوَلَّانَا حَتَّی یُطَهِّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ وَ لَا یُطَهِّرُ اللَّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتَّی یُسَلِّمَ لَنَا"»؛ الکافی، ج۱، ص ۱۹۴.
↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵.
↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج۲، ص ۳۹۰-۳۹۱.
↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.
↑ ﴿يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اصْبرُِواْ وَ صَابِرُواْ وَ رَابِطُواْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون﴾«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.
↑ «"اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ‏ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ‏ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَر"»؛ الغیبه للنعمانی، ص ۱۹۹؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص ۳۳۴.
↑ «"یَأْتِی عَلَی النَّاسِ زَمَانٌ یَغِیبُ عَنْهُمْ إِمَامُهُمْ فَقُلْتُ لَهُ مَا یَصْنَعُ النَّاسُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ قَالَ یَتَمَسَّکُونَ بِالْأَمْرِ الَّذِی هُمْ عَلَیْهِ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُم‏"»؛ کمال الدین، ج۲، ص۳۵۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.
↑ ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۲۴.
↑ ر.ک. نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۲-۱۳۳.
↑ ر.ک. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۳۶-۳۷.

[1] «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند» سوره مائده، آیه ۵۵.

[2] «إِنَّمَا یَعْنِی أَوْلَی بِکُمْ أَیْ أَحَقُّ بِکُمْ وَ بِأُمُورِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمُ، ﴿اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا﴾، یَعْنِی عَلِیّاً وَ أَوْلَادَهُ الْأَئِمَّةَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ»؛ کافی، ج۱، ص۲۸۸.

[3] «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.

[4] «فَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ بِوَلَایَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِینَ سَمَّاهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾ وَ هُمُ الَّذِینَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَلَایَتِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ»؛ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۲۳.

[5] . ر.ک: مقامی، مهدی، وظایف امت نسبت به قرآن و عترت، ص ۷۲ ـ ۷۴.

[6] «"طُوبَى لِشِیعَتِنَا الْمُتَمَسِّکِینَ بِحُبِّنَا فِی غَیْبَةِ قَائِمِنَا. الثَّابِتِینَ عَلَى مُوَالَاتِنَا وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِنَا. أُولَئِکَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ"»؛ خصال،ج۲،ص۳۶۱؛ إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة،ج۲،ص۵۲۴.

[7] ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، معرفت امام زمان و تکلیف منتظران، ص۱۲۳؛ گوهری، عباس و دیمه کار گراب، محسن، رسالت منتظران در زمینه‌سازی برای ظهور و تحقق دولت کریمه، ص ۹۳-۹۵.

[8] غررالحکم.

[9] ر.ک: شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص ۱۶۳ ـ ۱۷۲.

[10] «"إِنَّ اللَّهَ افْتَرَضَ عَلَی أُمَّةِ مُحَمَّدٍ(ص) خَمْسَ فَرَائِضَ الصَّلَاةَ وَ الزَّکَاةَ وَ الصِّیَامَ وَ الْحَجَّ وَ وَلَایَتَنَا فَرَخَّصَ لَهُمْ فِی أَشْیَاءَ مِنَ الْفَرَائِضِ‌ الْأَرْبَعَةِ وَ لَمْ‌ یُرَخِّصْ‌ لِأَحَدٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فِی تَرْکِ وَلَایَتِنَا"»؛ کافی، ج ۸، ص ۲۷۱.

[11] ر.ک. ضیاءآبادی، سید محمد، حبل متین شناخت ارکان دین، ج۲، ص ۲۰۱.

[12] «"إِنَّمَا أُمِرُوا أَنْ یَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ یَنْفِرُوا إِلَیْنَا فَیُعْلِمُونَا وَلَایَتَهُمْ وَ مَوَدَّتَهُمْ وَ یَعْرِضُوا عَلَیْنَا نُصْرَتَهُمْ"»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۹۲.

[13] ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵؛ ضیاءآبادی، سید محمد، حبل متین شناخت ارکان دین، ج۲، ص ۲۰۱.

[14] ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵.

[15] «"لَا یُحِبُّنَا عَبْدٌ وَ یَتَوَلَّانَا حَتَّی یُطَهِّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ وَ لَا یُطَهِّرُ اللَّهُ قَلْبَ عَبْدٍ حَتَّی یُسَلِّمَ لَنَا"»؛ الکافی، ج۱، ص ۱۹۴.

[16] ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج۹، ص۲۳۴، ۲۳۵.

[17] ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج۲، ص ۳۹۰-۳۹۱.

[18] ر.ک. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت، ص ۲۲۸-۲۳۳؛ انتظار و منتظران، ص ۲۰۹-۲۱۳.

[19] ﴿يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اصْبرُِواْ وَ صَابِرُواْ وَ رَابِطُواْ وَ اتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون﴾«ای مؤمنان! شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید باشد که رستگار شوید» سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.

[20] «"اصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ‏ وَ صابِرُوا عَدُوَّکُمْ‏ وَ رابِطُوا إِمَامَکُمُ الْمُنْتَظَر"»؛ الغیبه للنعمانی، ص ۱۹۹؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص ۳۳۴.

[21] «"یَأْتِی عَلَی النَّاسِ زَمَانٌ یَغِیبُ عَنْهُمْ إِمَامُهُمْ فَقُلْتُ لَهُ مَا یَصْنَعُ النَّاسُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ قَالَ یَتَمَسَّکُونَ بِالْأَمْرِ الَّذِی هُمْ عَلَیْهِ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُم‏"»؛ کمال الدین، ج۲، ص۳۵۰؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.

[22] ر.ک. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۲۴.

[23] ر.ک. نصرآبادی، علی باقی، نقش فرهنگ انتظار در پویایی جامعه مطلوب، ص ۱۳۲-۱۳۳.

[24] ر.ک. موسوی، سید مهدی، تربیت سیاسی در پرتو انتظار، ص ۳۶-۳۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]