مراقبه: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = فضایل اخلاقی | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[مراقبه در قرآن]] - [[مراقبه در حدیث]] - [[مراقبه در معارف و سیره علوی]] - [[مراقبه در اخلاق اسلامی]] - [[مراقبه در معارف مهدویت]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== | == چیستی و جایگاه مراقبه == | ||
مراقبه یعنی اینکه [[انسان]] مراقب تمام [[اعمال]] و گفتار و [[افکار]] خود باشد. مراقبه، نزد علمای [[اخلاق]] از [[منزلت]] والایی برخوردار بوده و در [[قرآن]] و [[روایات]]، بسیار برآن تأکید شده است. در آیۀ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام میدهید آگاه است» سوره حشر، آیه ۱۸.</ref> پس از [[تقوی]]، به مراقبه [[امر]] شده است. در روایاتی [[امام کاظم]] {{ع}} میفرمایند: «در شمار [[یاران]] ما نیست آن کس که نفس خود را هر روز به [[محاسبه]] و مراقبه درنیاورد»<ref>{{متن حدیث|لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِ یَوْمٍ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۵۳.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۱۹۷- ۱۹۸.</ref> | |||
== مراتب مراقبه == | |||
مراقبه دارای دو مرتبه است: | |||
# مرتبۀ اجمالی: [[انسان]] در تمام گفتار و [[کردار]] و حتی افکارش، نفس خود را [[محاکمه]] و [[حسابرسی]] کند و او را بر تمامی گناهانی که انجام داده [[سرزنش]] نماید و بر [[اطاعت]] [[دستورهای الهی]]، [[تشویق]] کند. | |||
# مرتبه تفصیلی: [[انسان]] هر روز صبح با نفس خویش [[پیمان]] ببندد که در مسیر [[تهذیب]] آن به گونۀ عمومی بکوشد و یا صفتی خاص را ترک و یا به دست آورد، مثلا [[نماز]] را اول وقت بخواند و یا [[گناهان]] زبانی را ترک کند. | |||
دقت و سختگیری در مراقبه، شرط وصول به کمال و اهداف نهایی است، لذا اگر نفس در [[عهد]] و [[پیمان]]، [[سستی]] یا [[تعدی]] کرد باید او را [[عتاب]] و حتی [[عقاب]] [[شرعی]] کرد مثلا او را وادار به [[روزه]] نمود تا نفس [[ذلیل]] شده و هدایتپذیر گردد. | |||
قسمتهای اصلی مراقبه عبارتاند از: شرط و [[پیمان]] با نفس؛ [[استواری]] بر [[پیمان]]؛ [[حسابرسی از نفس]]؛ [[درشتی]] با او و سرانجام [[عقاب]] او<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص۱۹۸ ـ ۱۹۹.</ref>. | |||
== مراقبه از [[وظایف منتظران]] == | |||
مراقبه، یکی از [[وظایف]] [[انسان منتظر]] در [[دوران غیبت]] است. براساس [[روایات]]، [[اعمال]] [[شیعه]] بر [[امام زمان]] {{ع}} عرضه میشود<ref>نجم الثاقب، باب یازدهم؛ بصائر الدرجات، ص ۴۲۶. </ref> و [[حضرت]] از احوال آنان [[آگاه]] میگردد، زیرا [[حضرت]] فرموده است: «همانا بر احوال و [[اخبار]] شما آگاهیم و هیچچیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست»<ref>{{متن حدیث|فَإِنَّا یُحِیطُ عِلْمُنَا بِأَنْبَائِکُمْ وَ لَا یَعْزُبُ عَنَّا شَیْءٌ مِنْ أَخْبَارِکُمْ}}؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۵.</ref>، لذا بر [[انسان منتظر]] لازم است مراقب باشد و عملی را مرتکب نشود که باعث [[شرمندگی]] او نزد [[امام]] {{ع}} شود. همانطور که [[امام صادق]] {{ع}} درباره [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: «آیا نمیدانید که [[اعمال]] شما برایشان عرضه میشود، و چون گناهی در میان [[اعمال]] شما ببینند ناراحت میشوند؟ ایشان را اذیّت نکنید و در پی شادمان کردنشان باشید»<ref>{{متن حدیث|عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا لَکُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَکَیْفَ نَسُوؤُهُ؟ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ أَعْمَالَکُمْ تُعْرَضُ عَلَیْهِ فَإِذَا رَأَی فِیهَا مَعْصِیَةً سَاءَهُ ذَلِکَ؟ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ {{صل}} وَ سُرُّوهُ}}؛ بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۳۴۹.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی ج۱]]، ص ۲۰۶-۲۰۸؛ [[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۳.</ref> | |||
== پرسشهای وابسته == | |||
{{پرسمان وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت}} | {{پرسمان وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت}} | ||
== منابع == | |||
==منابع== | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونهای|مجتبی تونهای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | |||
# [[پرونده:10115255.jpg|22px]] [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانش اخلاق اسلامی ج۱''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
{{فضایل اخلاقی}} | |||
{{ | |||
[[رده:امام مهدی]] | [[رده:امام مهدی]] | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||
[[رده: | [[رده:فضایل اخلاقی]] | ||
[[رده:مدخل دانش اخلاق اسلامی]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۸
چیستی و جایگاه مراقبه
مراقبه یعنی اینکه انسان مراقب تمام اعمال و گفتار و افکار خود باشد. مراقبه، نزد علمای اخلاق از منزلت والایی برخوردار بوده و در قرآن و روایات، بسیار برآن تأکید شده است. در آیۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾[۱] پس از تقوی، به مراقبه امر شده است. در روایاتی امام کاظم (ع) میفرمایند: «در شمار یاران ما نیست آن کس که نفس خود را هر روز به محاسبه و مراقبه درنیاورد»[۲].[۳]
مراتب مراقبه
مراقبه دارای دو مرتبه است:
- مرتبۀ اجمالی: انسان در تمام گفتار و کردار و حتی افکارش، نفس خود را محاکمه و حسابرسی کند و او را بر تمامی گناهانی که انجام داده سرزنش نماید و بر اطاعت دستورهای الهی، تشویق کند.
- مرتبه تفصیلی: انسان هر روز صبح با نفس خویش پیمان ببندد که در مسیر تهذیب آن به گونۀ عمومی بکوشد و یا صفتی خاص را ترک و یا به دست آورد، مثلا نماز را اول وقت بخواند و یا گناهان زبانی را ترک کند.
دقت و سختگیری در مراقبه، شرط وصول به کمال و اهداف نهایی است، لذا اگر نفس در عهد و پیمان، سستی یا تعدی کرد باید او را عتاب و حتی عقاب شرعی کرد مثلا او را وادار به روزه نمود تا نفس ذلیل شده و هدایتپذیر گردد.
قسمتهای اصلی مراقبه عبارتاند از: شرط و پیمان با نفس؛ استواری بر پیمان؛ حسابرسی از نفس؛ درشتی با او و سرانجام عقاب او[۴].
مراقبه از وظایف منتظران
مراقبه، یکی از وظایف انسان منتظر در دوران غیبت است. براساس روایات، اعمال شیعه بر امام زمان (ع) عرضه میشود[۵] و حضرت از احوال آنان آگاه میگردد، زیرا حضرت فرموده است: «همانا بر احوال و اخبار شما آگاهیم و هیچچیز از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست»[۶]، لذا بر انسان منتظر لازم است مراقب باشد و عملی را مرتکب نشود که باعث شرمندگی او نزد امام (ع) شود. همانطور که امام صادق (ع) درباره پیامبر (ص) فرمودند: «آیا نمیدانید که اعمال شما برایشان عرضه میشود، و چون گناهی در میان اعمال شما ببینند ناراحت میشوند؟ ایشان را اذیّت نکنید و در پی شادمان کردنشان باشید»[۷].[۸]
پرسشهای وابسته
- وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان برای زمینهسازی ظهور در غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شخصی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف فردی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اجتماعی شیعیان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف شیعیان در حوزه امنیت اجتماعی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف علما در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف دانشجویان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف مستمعان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف کنهسالان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف جوانان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف زنان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف ثروتمندان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف اقشار آسیبپذیر در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف حاکمان و فرماندهان در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف نیروی انتظامی در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- تکالیف و وظایف توده مردم در زمان غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- وظایف عام مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به شناخت امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره تولی به امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به تبری از دشمنان امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به زیارت و یاد امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان درباره دعا برای امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به اقتدا به سنت و سیره امام مهدی در امور استحبابی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- مسلمانان نسبت به انجام اعمال عبادی به نیابت از امام مهدی چه وظیفهای دارند؟ (پرسش)
- وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا صبر بر سختیهای دوران غیبت از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا آمادگی و زمینهسازی برای ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه فکری و اعتقادی یا علمی و معرفتی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه روحی و روانی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اخلاقی و رفتاری چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه سیاسی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه اقتصادی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- آمادگی و زمینهسازی برای ظهور امام مهدی در عرصه نظامی و انتظامی چیست؟ و چگونه محقق میشود؟ (پرسش)
- انواع آمادگی برای ظهور کدامند؟ (پرسش)
- آیا پیروی از نواب عام از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا دعا برای تعجیل فرج از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آیا غمگین بودن در دوران غیبت و اشتیاق به ظهور از وظایف خاص مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)
- آثار نزدیک شمردن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آفات دور دانستن ظهور چیست؟ (پرسش)
- آرزوها چگونه در شخصیت منتظران امام مهدی تأثیر میگذارد؟ (پرسش)
- برای ایجاد ارتباط قلبی با امام مهدی به جز تکالیف شرعی و دینی چه اعمالی لازم است تا بفهمیم ایشان از ما راضی هستند؟ (پرسش)
- وظیفه جامعه اسلامی در برابر اخباری که از سوی امام مهدی میرسد چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی از نوجوانان جامعه امروز چه انتظاری دارند؟ (پرسش)
- دانشآموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- چگونه میتوان برپایه خواست حقیقی امام مهدی عمل کرد؟ (پرسش)
- وظیفه مردم در عصر غیبت کبری برای برپایی عدالت چیست؟ (پرسش)
- آیا تکریم اماکن منسوب به امام مهدی از تکالیف عصر غیبت است؟ (پرسش)
- چرا رسیدگی به نیازهای مؤمنان مصداقی از برآوردن حوائج امام مهدی است؟ (پرسش)
- مرابطه با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا حفظ پیوند با مقام ولایت از وظایف خاص منتظران امام مهدی است؟ (پرسش)
منابع
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و هر کس باید بنگرد برای (روزی چون) فردا چه پیش فرستاده است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام میدهید آگاه است» سوره حشر، آیه ۱۸.
- ↑ «لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِ یَوْمٍ»؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ ر.ک: مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ص ۱۹۷- ۱۹۸.
- ↑ ر.ک: مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی، ص۱۹۸ ـ ۱۹۹.
- ↑ نجم الثاقب، باب یازدهم؛ بصائر الدرجات، ص ۴۲۶.
- ↑ «فَإِنَّا یُحِیطُ عِلْمُنَا بِأَنْبَائِکُمْ وَ لَا یَعْزُبُ عَنَّا شَیْءٌ مِنْ أَخْبَارِکُمْ»؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۷۵.
- ↑ «عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا لَکُمْ تَسُوءُونَ رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَکَیْفَ نَسُوؤُهُ؟ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ أَعْمَالَکُمْ تُعْرَضُ عَلَیْهِ فَإِذَا رَأَی فِیهَا مَعْصِیَةً سَاءَهُ ذَلِکَ؟ فَلَا تَسُوءُوا رَسُولَ اللَّهِ (ص) وَ سُرُّوهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۲۳، ص ۳۴۹.
- ↑ ر.ک: مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱، ص ۲۰۶-۲۰۸؛ مجتبی تونهای، موعودنامه، ص۶۳۳.