فرهنگ شیعه (کتاب)

فرهنگ شیعه
زبان	فارسی
نویسندگان	ابراهیم احمدیان محمد خطیبی کوشکک محمد تقی رکنی لموکی محمود سراجی حمید نگارش سید قوام‌الدین حسینی سیاهکلرودی
ویراستار	محمد نصیری
موضوع	مفاهیم اعتقادی شیعه
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات زمزم هدایت|انتشارات زمزم هدایت]][[رده:انتشارات زمزم هدایت]]
وابسته به	پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق(ع)
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۸۵ ش
شابک	‎۹۶۴۸۷۶۹۷۳۷
شماره ملی	‭م‌۸۵-۸۷۶۱

فرهنگ شیعه عنوان کتابی است که به بررسی دیدگاه شیعه درباره مجموعه‏‌ای از مفاهیم و موضوعات اعتقادی و فكر در سطح كلام شیعی قدیم و معاصر می‌پردازد. این کتاب به قلم محمود سراجی و محمد تقی رکنی لموکی، ابراهیم احمدیان، محمد خطیبی کوشکک، حمید نگارش و سید قوام‌الدین حسینی سیاهکلرودی نوشته شده و توسط انتشارات زمزم هدایت به چاپ رسیده است.

درباره کتاب

• در معرفی این کتاب آمده است: «مجموعه‏‌ای از مفاهیم و موضوعات اعتقادی و فکری است که در سطح کلام شیعی قدیم و معاصر مطرح شده و در این فرهنگ با قلمی شیوا و مختصر برای استفاده جوانان، دانشجویان و طلبه‌‏ها تهیه شده است. به همین دلیل از مطالب پیچیده کلامی و بحث‌ها و اختلاف نظریه‌‏ها عاری است. مدخل‌ها و مفاهیم به صورت الفبایی تنظیم شده و مستندات مطالب در متن مقالات آمده ضمن اینکه فهرستی از مآخذ در پایان تدوین شده است. برخی از سر عنوان‌های مهم این فرهنگ عبارت‏‌اند از: آثار ایمان، آخرت، آمرزش، استدراج، افعال خداوند، امامت، اهل البیت، پلورالیسم دینی، بیعت، فطرت، عصمت، ماتریالیسم، نسخ و نفاق. وی با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث صحیح و نظریات متکلمان شیعه به بررسی موضوع کتاب پرداخته است».

فهرست کتاب

• آثار ایمان (دستاوردهای ایمان)
• آثار کفر
• آثار نفاق (نشانه‌ها و پیامدهای نفاق)
• آخرالزمان (واپسین دوران جهان)
• آخرت
• آزمایش (امتحان الهی)
• آفرینش انسان (نحوه خلقت آدمی)
• آمرزش (بخشایش خداوند)
• آیه انذار
• آیه تطهیر
• آیه خیر البریه
• آیه مباهله
• آیه مودت
• اباحی‌گری (بی‌تفاوتی به تعالیم دینی)
• ابدیت (جاودانگی خداوند)
• ابزارهای شناخت (قوای ادراکی انسان)
• ابلیس
• اثبات وجود امام زمان(ع)
• اجل (زمان مرگ)
• احباط‍‌ (از میان رفتن اعمال نیک به سبب اعمال بد
• اراده الهی (خواست‌ خداوند متعال)
• ارتداد (بیرون آمدن از دین)
• ارکان ایمان (عناصر مهم ایمان)
• استدراج (غافلگیر کردن گناهکاران با نعمت)
• اسم اعظم (برترین نام خدا)
• اسماعیلیه (از فرقه‌های شیعه)
• اسماء الحسنی (نیکوترین نام‌های خدا)
• اسم مستأثر (نام برگزیده الهی)
• اشاعره (از مذاهب کلامی مسلمانان)
• اشراط الساعة (نشانه‌های قیامت)
• اصول دین (پایه‌های اعتقادی دین)
• اعاده معدوم
• اعراف (جایگاهی میان بهشت و دوزخ)
• افعال خداوند
• اقسام شناخت (گونه‌های آگاهی)
• التقاط‍‌ (به هم آمیختن مکاتب فکری مختلف و ارائه آن به عنوان اسلام)
• اقسام کفر
• امام (رهبر معصوم الهی)
• امامت (پیشوایی دینی)
• امام علی(ع)
• امام حسن(ع)
• امام حسین(ع)
• امام سجاد(ع)
• امام باقر(ع)
• امام صادق(ع)
• امام موسی کاظم(ع)
• امام رضا(ع)
• امام محمد تقی(ع)
• امام محمد نقی(ع)
• امام حسن عسگری(ع)
• امام مهدی(ع)
• امامیه
• امدادهای غیبی (دستگیری‌ها و الطاف خداوند)
• انبیاء (پیامبران الهی)
• انتظار فرج (انتظار ظهور امام زمان(ع))
• انجیل (کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع))
• اولوالامر (صاحبان امر، زمامداران)
• اومانیسم (انسان‌گرایی انسان‌مداری)
• اهل‌ البیت (خاندان پیامبر اسلام(ص))
• اهل کتاب (پیروان ادیان الهی و صاحب کتاب آسمانی)
• ایدئولوژی (عقیده‌شناسی اندیشه‌شناسی آرمان)
• ایمان (باور دینی)
• ایمان و علم
• بداء (تغییر سرنوشت انسان‌ها از گذر نیکوکاری و بدکاری)
• بدعت (نسبت دادن آنچه در دین نیست به دین)
• براهین خداشناسی (دلیل‌های اثبات وجود خدا)
• برزخ (جهان میان دنیا و آخرت)
• بصیر (بینا)
• بعثت
• بهشت (جای ابدی رستگاران در جهان آخرت)
• بهشتیان (ساکنان بهشت)
• بیعت (پیمان وفاداری)
• بینش انسان (بصیرت انسان جهان‌بینی انسان)
• پلورالیسم دینی (کثرت‌گرایی دینی حقانیت همه ادیان)
• پیامبر (فرستاده خدا پیام‌آور الهی)
• پیامبر اسلام(ص)
• تجربه دینی (احساس دینی)
• تجسم اعمال (ظاهر شدن اندیشه، گفتار و کردار انسان در رستاخیز)
• تربت (خاک حرم مقدس امام حسین(ع))
• تساهل و تسامح (تحمل آگاهانه عقاید و رفتار مخالفان)
• تفسیر قرآن
• تقیه (تظاهر شخص مسلمان به چیزی برخلاف عقیده باطنی)
• تکامل در جهان آخرت (کمال یافتن انسان در برزخ و قیامت)
• تکثر قرائت دینی
• تکفیر مسلمان (اتهام کفر به شخص مسلمان)
• تناسخ (انتقال روح انسان پس از مرگ به بدنی دیگر)
• توبه (بازگشتن از گناه)
• توحید (یگانگی خدا یکتاپرستی)
• تورات (کتاب آسمانی حضرت موسی(ع))
• توسل (استمداد از اولیای الهی)
• توقیعات امام زمان(ع) (مکتوبات امام زمان(ع))
• تولد امام زمان(ع)
• جامعیت اسلام
• جن (پری)
• جهان‌بینی (جهان‌شناسی)
• جهانی شدن
• جهنم (جایگاه اخروی گناهکاران دوزخ)
• جهنمیان (کسانی که در جهنم معذب‌اند)
• حدیث ثقلین
• حدیث سفینه
• حدیث منزلت
• حشر (گردآوردن خلایق)
• حلول (نفوذ خدا در موجودی دیگر)
• حوض کوثر (حوض مشهور بهشت)
• حی (موجود دارای فعالیت ارادی و آگاهانه)
• خاتمیت
• خردورزی (پیروی از خرد تعقل)
• خلود (جاودانگی)
• خوارج
• دام‌های شیطان
• دلایل امامت
• دوازده امام (امامان مذهب شیعه امامیه)
• دین (آیین اسمانی)
• دین اسلام (آیین آسمانی حضرت محمد بن عبدالله(ص))
• دین اقلی و دین اکثری
• دین حنیف (دینی که کژی در آن نیست)
• دینداری (پای‌بندی به دین، عمل به دین)
• دین‌سالاری (حاکمیت دین)
• دین‌شناسی (دانش شناخت دین)
• دین‌فروشی (بهره‌برداری از دین برای رسیدن به متاع دنیوی)
• دین فطری (آیین آسمانی‌ هماهنگ با فطرت انسان)
• دین مسیحیت
• دین یهودیت
• ذکر (یاد خدا)
• راه‌های خداشناسی
• راه‌های مقابله با شیطان
• رجعت (بازگشت به دنیا پیش از قیامت)
• رحمت الهی (از صفات خداوند متعال؛ مهربانی؛ بخشایش)
• روح (جان؛ گوهر اصلی وجود آدمی مایه زندگی)
• زبور (کتاب آسمانی داوود پیامبر(ص))
• زیارت اهل قبور
• زیدیه (یکی از فرق شیعه)
• سکولاریسم (جداانگاری دین و دنیا
• سمیع (شنوا)
• سیره امام زمان(ع) (شیوه رفتار امام زمان(ع)
• سیمای حضرت مهدی(ع) (شمایل امام مهدی(ع))
• شاهدان قیامت (گواهان اعمال انسان در قیامت)
• شبهات عدل
• شبهه آکل و مأکول (شبهه‌ای برای رد معاد جسمانی)
• شرایط‍‌ ظهور امام زمان(ع)
• شریعت
• شفاعت (میانجی‌گری برای نجات گناه‌کاران)
• شناخت خدا
• شوری‌ (رایزنی؛ شور کردن)
• شهادت (جان باختن در راه خدا گواهی دادن)
• شیعه
• صراط‍‌ (راه رسیدن به بهشت)
• صفات الهی
• صفات امام(ع) (ویژگی‌های امام معصوم)
• صفات شیطان
• ضلالت (گمراهی)
• طول عمر امام زمان(ع)
• عدالت اجتماعی
• عدل الهی
• عدل تشریعی (دادگری در قانونگذاری)
• عدل تکوینی
• عدل جزائی (عدالت در کیفر و پاداش)
• عذاب (کیفر گناهکاران)
• عرش (مرکز تدبیر و اراده الهی مقام ربوبیت پروردگار)
• عصمت (ملکه دوری از گناه و خطا)
• علایم ظهور امام زمان(ع)
• علم الهی
• علوم (دانش‌های بشری)
• عوامل ایمان
• عوامل کفر (سبب‌های بی‌دینی)
• عوامل نفاق (ریشه‌های نفاق)
• غدیر خم (مکانی که پیامبر(ص) به فرمان خدا علی(ع) را به امامت نصب کرد)
• غیبت امام زمان(ع) (پنهان شدن امام زمان(ع) از انظار)
• فدک (روستایی یهودی‌نشین در نزدیکی مدینه)
• فرق شیعه (گروه‌های شیعه)
• فروع دین (احکام عملی شریعت)
• فطحیه (از فرقه‌های شیعه)
• فطرت (نوعی خاص از آفرینش)
• فلسفه دین (بررسی عقلانی مسایل دینی)
• فلسفه وجودی شیطان (علت آفرینش شیطان)
• فمینیسم (زن محوری نهضت آزادی‌خواهی زنان)
• قاعده لطف (نزدیک کردن بندگان به طاعت و دور کردن از معصیت)
• قبر (جای دفن بدن انسان)
• قدرت (از صفات الهی)
• قرآن
• قضا و قدر
• قلم (مجرای فیض الهی
• کافر
• کتاب عمل (نامه اعمال انسان)
• کرسی (مظهر حکومت و تدبیر خداوند)
• کفر (انکار خدا و دین)
• کلام خدا
• کیسانیه (از فرق شیعه)
• گرایش‌های انسانی (رویکرد انسان به باورها یا اعمال خاص)
• لشکریان شیطان
• لوح (لوحی که مقدرات عالم در آن ثبت می‌شوند)
• لیبرالیسم (آزادی‌خواهی)
• ماتریالیسم
• متعلقات ایمان
• مخالفان حضرت مهدی(ع)
• مدرنیسم (تجددگرایی)
• مذهب
• مراتب ایمان (درجات باور دینی)
• مرجئه (از فرقه‌های اسلامی)
• مرگ (انتقال از دنیا به آخرت)
• معاد (جهان آخرت)
• معاد جسمانی (حیات جسمانی در جهان آخرت)
• معتزله (از فرقه‌های کلامی اسلامی)
• معجزه
• معراج (سفر پیامبر اسلام(ص) به آسمان‌ها و عوالم ملکوت)
• ملائکه (فرشتگان)
• ملاقات با امام زمان(ع)
• منافق (مسلمان ظاهری)
• منشأ دين
• مؤمن
• مهدویت (اعتقاد به امام مهدی(ع))
• مهدویت در قرآن
• میثاق عالم ذر (اقرار فطری انسان بر ربوبیت خداوند)
• میزان اعمال (وسیله سنجش اعمال انسان
• نسبیت معرفت (نسبی بودن فهم انسان)
• نسیان الهی (فراموش کردن خدا)
• نفاق (تظاهر شخص کافر به مسلمانی)
• نفخ صور (فریادی آسمانی هنگام قیامت
• نفی اتحاد خدا با غیر (نفی یگانگی خدا با غیر)
• نفی جسمانیت خدا (تنزیه خداوند از جسمانی بودن)
• نفی جهت (تنزیه خداوند از جهت داشتن)
• نفی رؤیت خداوند (تنزیه خداوند از رؤیت حسی)
• نفی محل‌ حوادث بودن خداوند (تنزیه خداوند از محل‌ حوادث)
• نفی مکان (تنزیه خداوند از اینکه در مکانی جای گیرد)
• وحی
• وصایت (تعیین جانشین از سوی پیامبر یا امام(ع))
• وظایف شیعه در عصر غیبت
• ولایت (سزاوارتر بودن برای سرپرستی مسلمانان)
• ولایت فقیه (سرپرستی فقیه جامع الشرایط‍‌ در عصر غیبت)
• وهابیت (از فرقه‌های اسلامی)
• هدایت تشریعی
• هدایت تکوینی (فراهم ساختن شرطها و بسترهای تکامل موجودات)
• هرمنوتیک (دانش تفسیر متن)
• یاران امام زمان(ع) (یاوران‌ مهدی(ع))
• یوم‌ البعث (روز برانگیخته شدن)
• یوم التغابن (روز آشکار شدن زیان‌ها)
• یوم التلاق (تعبیری قرآنی برای روز رستاخیز
• یوم التناد (تعبیری قرآنی که بر سختی‌های قیامت اشارت دارد)
• یوم الجمع (تعبیری قرآنی از گردهمایی قیامت)
• یوم الحساب (قیامت؛ روز حساب و بازخواست الهی)
• یوم الحسره (تعبیری قرآنی برای قیامت)
• یوم الفصل (تعبیری قرآنی برای قیامت)
• یوم القیامه
• یوم تبلی السرائر (تعبیری قرآنی برای قیامت)
• یوم معلوم (تعبیری قرآنی برای روز قیامت)
• نمایه موضوعی مدخل‌های اصلی
• فهرست منابع

دربارهٔ پدیدآورندگان

حمید نگارش	محمد خطیبی کوشکک	محمد تقی رکنی لموکی	سید قوام‌الدین حسینی سیاهکلرودی	ابراهیم احمدیان	محمود سراجی

● حجت الاسلام و المسلمین حمید نگارش

حجت الاسلام و المسلمین حمید نگارش (متولد ۱۳۴۰ ش تهران)، عضو هيئت علمى پژوهشكده تحقيقات اسلامى، مسئول مرکز آموزش عقیدتی سیاسى نیروی هوایی و ارزیاب علمی اساتید معارف معاونت امور اساتید در دانشگاه‌ها ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «انسان شناسی در اسلام»، «دین و جهانی شدن»، «فرهنگ شیعه»، «دین و کمال انسان»، «تبلیغ دین از منظر دین» و «درآمدی بر معارف اسلامی مبتنی بر آثار استاد مطهری» برخی از این آثار است.

● حجت الاسلام و المسلمین محمد خطیبی کوشکک

حجت الاسلام و المسلمین محمد خطیبی کوشکک (متولد ۱۳۴۳ ش اراک)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: محمد تقی بهجت، محمد فاضل لنکرانی، جعفر سبحانی و عبدالله جوادی آملی پیگیری کرد. او علاوه بر تحصیلات حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه تهران به اتمام رساند. مدیر فرهنگی پژوهشگاه امام صادق (ع)، معاون فرهنگی نهاد نمایندگی در دانشگاه مازندران و مدیر گروه آموزشی و پژوهشی در دانشگاه و پژوشگاه ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر پژوهش، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «فرهنگ شیعه»، «بررسی تطبیقی جامعه اسلامی و جامعه مدنی»، «جنگ نرم در قرآن و سنت»، «(کتاب)»، «امنیت در قرآن و سنت»، «راه کارهای حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» و «ارزش‌های دفاع مقدس» برخی از این آثار است.

● حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی رکنی لموکی

محمد تقی رکنی لموکی حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی رکنی لموکی (متولد ۱۳۴۴ ش تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، عبدالله جوادی آملی و جعفر سبحانی پیگیری کرد. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق، جانشین سردبیر مجله پژوهش‌های دفاعی امنیتی و مسئول مرکز دفاعی امنیتی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی و دانشگاهی، به راهنمایی و مشاوره پایان‌نامه‌ها حوزوی طلاب مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «اخلاق در زندگی»، «عدل الهی»، «فرهنگ موضوعی آیات و روایات جهاد»، «ریزش‌ها و رویش‌ها در عصر امام علی»، «فرهنگ شیعه»، «عملکرد داعش، همسویی با آمریکا»، «درآمدی بر انتظار بشر از دین»، «کارکرد امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و سایر ادیان»، «بررسی شبهات رجعت و تناسخ»، «(مقاله)»، «جایگاه نظریه فطرت در فرهنگ و اندیشه دینی از نظر عالمان شیعه» و «واکاوی عوامل موثر بر شکل گیری شخصیت اجتماعی برخی از مخالفان در حکومت علوی» برخی از این آثار است.

● حجت الاسلام والمسلمین سید قوام‌الدین حسینی سیاهکلرودی

حجت الاسلام و المسلمین سید قوام‌الدین حسینی سیاهکلرودی (متولد ۱۳۳۹ش، گیلان)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: جواد تبریزی، حسین وحید خراسانی و حسن حسن‌زاده آملی پیگیری کرد. او علاوه بر تحصیلات حوزوی تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد الهیات دانشگاه قم به اتمام رساند. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی امام صادق (ع) از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر پژوهش، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «فرهنگ شیعه»، «فرهنگ موضوعی جهاد و دفاع»، «اخلاق آسمانی»، «راز پنهان»، «انسان کامل مظهر اسم اعظم»، «ولایت باطنی امامان معصوم»، «عرفان و دین»، «معانی اسماء حسنی الهی در احادیث نبوی» و «کاربرد معرفت شهودی در شناخت» برخی از این آثار است.

● دکتر ابراهیم احمدیان

دکتر ابراهیم احمدیان، علاوه بر تحصیلات حوزوی، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری مدرسی عرفان دانشگاه پیام نور تهران به اتمام رساند. مدیر گروه تالیف مقالات کتاب‌های دانشنامه حج و حرمین شریفین و مولف و ناظر علمی و مدیر گروه علمی دانشنامه مکه و مدینه ازجمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی، تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشتهٔ تحریر درآورده است. «دانشنامه حج و حرمین شریفین»، «احادیث قدسی»، «سخنان پیامبر»، «سربازی و پاسداری در آیین امام علی»، «رساله امامت»، «فرهنگ شیعه» و «عمل ضابط در وجود رابطی» برخی از این آثار است.

دریافت متن

• متن دیجیتال کتاب در وبگاه کتابخانه دیجیتال نور
• متن دیجیتال کتاب در وبگاه کتابخانه مدرسه فقاهت

پیوند به بیرون

• کتابخانه ملی
• وبگاه پارسا
• پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران
• شبکه جامع کتاب گیسوم
• خانه کتاب