←کاربردهای امام در قرآن
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
در آیهای نیز [[امام]] به گونهای به کار رفته است که همه کاربردهای پیشین را شامل میشود: [[آیه]] {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ}}<ref>«روزی که هر دستهای را با پیشوایشان فرا میخوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref>. [[پیامبران الهی]]، [[کتابهای آسمانی]]، نامههای [[اعمال]] و هر کس که در [[دنیا]] از او [[پیروی]] شده است، وجوهی است که [[مفسران]] درباره مقصود از [[امام]] در [[آیه]] یاد شده گفتهاند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۴۲۹- ۴۳۰.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت ۱ (مقاله)|امامت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۰۵.</ref> | در آیهای نیز [[امام]] به گونهای به کار رفته است که همه کاربردهای پیشین را شامل میشود: [[آیه]] {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ}}<ref>«روزی که هر دستهای را با پیشوایشان فرا میخوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref>. [[پیامبران الهی]]، [[کتابهای آسمانی]]، نامههای [[اعمال]] و هر کس که در [[دنیا]] از او [[پیروی]] شده است، وجوهی است که [[مفسران]] درباره مقصود از [[امام]] در [[آیه]] یاد شده گفتهاند<ref>مجمع البیان، ج۵، ص۴۲۹- ۴۳۰.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت ۱ (مقاله)|امامت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۰۵.</ref> | ||
== تعریف متکلمان از امامت == | |||
مجموع تعریفهایی که [[متکلمان اسلامی]] برای [[امامت]] بیان کردهاند دو دسته است: | |||
# تعریفهای عام که [[نبوت]] را نیز در برمیگیرد. | |||
# تعریفهای خاصی که شامل [[نبوت]] نمیشود. | |||
عبارت: [[امام]] کسی که دارای [[رهبری عمومی]] در مسائل [[دینی]] و [[دنیوی]] است<ref>{{عربی|الإمام الّذی له الرئاسة العامّة فی الدین و الدنیا جمیعا}}؛ التعریفات، ص۲۸.</ref> و عبارتهای دیگری همانند آن تعریفهای عام [[امامت]] است<ref>قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۴؛ ارشاد الطالبین، ص۳۲۵، المسلک فی اصول الدین، ص۱۸۷؛ شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۴؛ شرح المواقف، ج۸، ص۳۴۵؛ أبکار الأفکار، ج۳، ص۴۱۶.</ref>. در این تعریفها به [[خلافت]] یا [[نیابت]] از [[پیامبر]] اشاره نشده است، بدین جهت، [[نبوت]] را نیز شامل میشود، ولی دسته دوم، تعریفهایی است که قید [[خلافت]] یا [[نیابت]] از [[پیامبر]] در آنها آمده است و بدین جهت شامل [[نبوت]] نمیشود. دو نمونه از این تعریفها به قرار ذیل است: | |||
# [[امامت]]، [[رهبری عمومی]] در امور [[دین]] و [[دنیا]] و برای فردی از افراد به عنوان [[نیابت]] از [[پیامبر]] {{صل}} است<ref>{{عربی|الإمامة، رئاسة عامّة فی الدّین و الدّنیا لشخص من الأشخاص نیابةً عن النّبی {{صل}}}}؛ الباب الحادی عشر، ص۶۶؛ ارشاد الطالبین، ص۳۲۵- ۳۲۶؛ اللوامع الإلهیة، ص۳۱۹- ۳۲۰.</ref>. | |||
# [[امامت]] عبارت است از [[جانشینی پیامبر]] در [[اجرای دین]]، به گونهای که [[پیروی]] از او بر همه [[مسلمانان]] [[واجب]] است<ref>{{عربی|الإمامة خلافة الرّسول في إقامة الدين بحيث يجب إتّباعه علی كافّة الأمّة}}؛ شرح المواقف، ج۸، ص۳۴۵؛ أبکار الأفکار، ج۳، ص۴۱۶؛ شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۴.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت ۱ (مقاله)|امامت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۰۵.</ref> | |||
[[رهبری]] [[امت اسلامی]] پس از [[پیامبر]] {{صل}} هم [[خلافت]] نامیده میشود و هم [[امامت]]؛ چنان که کسی که عهده دار این [[مقام]] میشود هم [[خلیفه]] نام دارد و هم [[امام]]. از آن جهت که [[مردم]] باید از او [[پیروی]] کنند و او پیشوای آنان است، [[امام]] نامیده میشود، و از آن جهت که [[رهبری]] او به عنوان [[جانشینی]] از [[پیامبر]] {{صل}} است، [[خلیفه]] نام دارد. بر این اساس، [[امام]] در [[شریعت اسلامی]] خلیفة الرسول است. در این که آیا میتوان او را [[خلیفة الله]] نیز نامید دو قول است، برخی آن را جایز دانسته و برخی دیگر آن را مجاز نشمردهاند<ref>مقدمه ابن خلدون، ص۱۹۱.</ref>. | |||
در [[روایات اهل بیت]] {{عم}} از [[امامت]] به عنوان {{متن حدیث|َ خِلَافَةُ اللَّه}} و {{متن حدیث|خِلَافَةُ الرَّسُولِ }} یاد شده است: {{متن حدیث| الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۱۵۵.</ref>. | |||
از مطالب پیشین به دست آمد که [[تعریف امامت]] به [[رهبری]] [[امت اسلامی]] در [[امور دینی]] و [[دنیوی]] آنان به عنوان [[جانشین پیامبر]] {{صل}} مورد قبول همه [[فرق اسلامی]] است<ref>گوهر مراد، ص۴۶۱- ۴۶۲؛ سرمایه ایمان، ص۱۰۷.</ref>. | |||
[[متکلمان]] [[اهل سنت]] در پاسخ این اشکال که با [[گزینش امام]] توسط [[مردم]] چگونه او [[جانشین پیامبر]] {{صل}} میباشد؟ گفتهاند: [[جانشین پیامبر]] {{صل}} به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم امکانپذیر است، و [[انتخاب مردم]] از گونه دوم خواهد بود<ref>شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۴.</ref>. | |||
به عبارت دیگر، [[بیعت]] و [[انتخاب مردم]] در [[تعیین امام]] موضوعیت ندارد، بلکه جنبه طریقی دارد، مانند طریقیت [[قیاس]] و [[اجماع]] در دلالت بر [[احکام شرعی]]<ref>شرح المواقف، ج۸، ص۳۵۱.</ref>. | |||
برخی از [[متکلمان]] قید [[رهبری]] اصالی در سرای [[تکلیف]]<ref>{{عربی|بالأصالة في دار التكليف}}.</ref> و عبارتهایی همانند آن را به [[تعریف امامت]] افزودهاند<ref>رسائل الشریف المرتضی، ج۲، ص۲۶۴؛ تلخیص المحصل، ص۴۲۶؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۳۵.</ref>. مقصود آنان این است که [[رهبری امام]] اگر چه نسبت به [[پیامبر]] {{صل}} نیابی است، ولی نسبت به کسانی که در سرای [[تکلیف]] هستند و از [[دنیا]] نرفتهاند اصالی است. بر این اساس تعریف [[امامت]] کسانی را که از طرف [[امام]] [[نیابت]] دارند، هر چند گستره [[رهبری]] آنان عمومیت داشته باشد، شامل نخواهد شد، زیرا [[رهبری]] آنان نیابی است، نه اصالی. | |||
در برخی از عبارات، [[امامت]] به [[رهبری عمومی]] در [[دین]] تعریف شده است<ref>رسائل الشریف المرتضی، ج۲، ص۲۶۴.</ref> مقصود آنان این نیست که [[رهبری سیاسی]] و [[اجتماعی]] [[مسلمانان]] از دایره [[امامت]] خارج است، بلکه مقصودشان این است که این مسئله نیز صبغه [[دینی]] دارد<ref>المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۳۵- ۲۳۶.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت ۱ (مقاله)|امامت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص۴۰۶.</ref> | |||
== شباهت امامان{{ع}} به پیامبر{{صل}} در آیات قرآن == | == شباهت امامان{{ع}} به پیامبر{{صل}} در آیات قرآن == |