ابعاد فکری و اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
ابعاد فکری و اعتقادی انتظار فرج چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «انتظار چه ابعادی دارد؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
| ابعاد فکری و اعتقادی انتظار فرج چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / ابعاد انتظار |
| مدخل اصلی | ابعاد فکری و اعتقادی انتظار |
عبارت‌های دیگری از این پرسش
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟
پاسخ جامع اجمالی
جایگاه فکر و اعتقاد در ظهور
- فکر زیربنای اعمال و رفتار انسان است و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ میکند، درواقع تربیت انسان‌ها و رها ساختن آنان از جهل و نادانی و عرضۀ حقایق اسلام، از برترین رسالت‌های انبیاء و أولیاء بوده است. چنانکه خداوند در قرآن کریم میفرماید: ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الأُمِّيِّينَ رَسُولا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ﴾[۱]. منتظرِ تحت تربیت ولی عصر (ع)، طهارت فکری و رشد عقلی چشمگیری پیدا میکند. در این خصوص امام باقر (ع) میفرماید: «چون قائم ما قیام کند دستش را بر سر بندگان گذارد و عقولشان را متمرکز سازد و عقل‌هایشان کامل شود»[۲][۳] افکار مردم جهان آنچنان رشد و تعالی می‌‌یابد که دیگر ویژگی‌های قومی و جغرافیایی، تفاوت زبان‌ها، آداب و رسوم نمی‌توانند نوع بشر را از هم جدا سازند[۴].
- آنچه قیام حضرت مهدی (ع) را از دیگر انقلاب‌ها متمایز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی است که سبب می‌شود نگاه مردم به طور فراگیر به اهداف آفرینش انسان دوخته شده، راه‌های کمال را یکی پس از دیگری سپری کنند[۵]. یکی از تکالیف انتظار، حفظ دین و نگهبانی مرزهای عقیدتی است[۶]، لذا شناخت مفاهیم دینی که در هر زمان ضروری است در عصر غیبت برای پاسخ به شبهات شیاطین پنهان و آشکار؛ لازم تر و حساسیت بیشتری دارد[۷] تا هنگام ظهور، اعتقادات صحیح و عمل صالح در مردم منتظر حفظ گردد. پیامبر اکرم (ص) دربارۀ افضلیت مردم آخرالزمان فرموده‌اند: «هر یک از آنان اعتقاد و دین خویش را با هر سختی نگاه می‌دارند، چنانکه گویی درخت خار مغیلان را در شب تاریک با دست پوست می‌کنند یا آتش پردوام چوب داغ را در دست نگاه می‌دارند. آن مؤمنان، مشعل‌های فروزانند در تاریکی‌ها. خداوند آنان را از آشوب‌ها تیره و تار آخرالزمان نجات خواهد داد»[۸].[۹]
ابعاد فکری و اعتقادی انتظار
- بعد توحید: انتظار، در ماهیت خود، انسان منتظر را متوجه مبدأ عالم و خدای جهان میکند. انسان منتظر، همواره، چشم به راه فرجی است که به قدرت مطلقۀ الهی تحقق خواهد یافت. منتظران، چشم به راه مهدی (ع)، بندۀ خدا و ولی خدا در زمین‌اند و او مشغول عبادت خدا و گرداندن اوضاع جهان است و روزی به امر خدا، برای استقرار بخشیدن به دین خدا و نجات جامعه بشری، ظاهر خواهد شد[۱۰].
- بعد نبوت: منتظران، چشم به راه کسی هستند که در او صفات و آثار پیامبران گرد آمده است، و هنگامی که ظاهر گردد، آن آثار در او دیده خواهد شد. او می‌آید تا آرمان پیامبران را تحقق بخشد، و تا دین خدایی را بگستراند و ندای توحید را به همه سوی ببرد. بنابراین در فرهنگ انتظار، منتظران مهدی (ع) رابطۀ ایمانی مستقیم با نبوت و پیامبری دارند[۱۱].
- بعد قرآن: حضرت مهدی (ع)، زنده کنندۀ همۀ احکام قرآن است. انسان منتظر، همواره این آرمان را در دل زنده می‌دارد، که روزی با ظهور جهانگیر مهدی آل محمد (ص) و آخرین خلیفۀ آورندۀ قرآن، احکام قرآن جاری شود و قرآن در سراسر جهان حاکمیت باید و کتاب آسمانی، برنامۀ زندگی انسان زمینی گردد[۱۲].
- بعد امامت: حضرت مهدی (ع)، وصی امامان و خاتم ائمه طاهرین (ع) است. امامان پیشین، یکایک او را یاد کرده‌اند. او فرزند آنان و یادگار ایشان و ادامه دهندۀ راه آنان است. ایشان مظهر امامت و انتظار ظهور او، بزرگترین تأکید است بر اصل اعتقادی امامت و رهبری[۱۳].
- بعد عدل: انتظار حضرت مهدی (ع) انتظار ظهور عدل جهانی است، اوست که جهان آکنده از بیداد را آکنده از داد می‌سازد و عدل خدایی را در همه جا و همه سوی سرایت می‌دهد. او مظهر دادگری فراگیر است. تداعی موضوع عدل و عدالت است[۱۴].
- بعد معاد: معاد، بازگشت انسان به نزد خدا، ورود به جهان پایدار، و شروع زندگی اصلی است. در امر انتظار، اصل اعتقادی بسیار مهم معاد و بازگشت مسئولانه به نزد خداوند، همواره حضور دارد[۱۵]. این حضور در سه جهت نمودار است:
- مهدی (ع) به هنگام ظهور، ستمگران را کیفر می‌دهد و ظالمان را به سزای اعمال خود می‌رساند و این خود نمونه‌ای است از چگونگی معاد و رستاخیز[۱۶].
- هنگام ظهور مهدی (ع) گروهی از پاکان و پلیدان به جهان باز می‌گردند و این خود قیامت صغرایی است و نشانه‌ای است بر قیامت کبری.
- ظهور حضرت مهدی (ع)، یکی از علائم و نشانه‌های حتمی قیام قیامت و فرا رسیدن رستاخیز ظهور حضرت مهدی (ع) است و تا او نیاید عمر جهان به سر نمی‌رسد و قیامت برپا نمی‌گردد[۱۷].
نتیجه‌گیری
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین شفائی؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین محبوب شفائی، در کتاب «موعود حق» در این‌باره گفته است:
«انتظار از منظر اصول اعتقادی:
هر چند بر حسب قرآن مجید، همه انبیا دعوت به توحید داشتند و موحد بوده‌اند، اما این جامعه‌شناسان، نظر به معتقدات جوامع فعلی بشری دارد که از طریق توحید، منحرف و گرایش به شرک دارند، که اگر دین آنها بر اساس توحید بوده است، در حل حاضر، به واسطه وقوع تحریفات در این ادیان، به شرک‌گراییده و موحد شمرده نمی‌شوند و این اسلام است که دعوتش به توحید، خالص و پاک باقی مانده و پیروانش بر این عقیده ساده و و استوارند و این فقط مسلمانان هستند که بانگ دلنواز و روح‌پرور و معراج‌آفرین توحیدشان در هنگام اذان به گوش جهانیان می‌رسد و این قرآن کتاب آسمانی مسلمانان که اعلام میکند، همه انبیا به توحید دعوت کرده‌اند، هم‌چنان که در آیه ۳۶ سوره نحل خداوند متعال میفرماید: ﴿وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ﴾[۱۸] ملاحظه می‌شود که توجه در این امر، همواره، به خدای متعال است. و این بعد توحیدی انتظار، و توجه به خدا و طلب فرج از درگاه خدا، از مهمترین اصول این اعتقاد و باور است. منتظران باید، همیشه، متوجه درگاه کبریای الاهی باشند، و روی دل به سوی خدا کنند، و از پیشگاه لایزال، طلب گشایش و فرج نمایند. این تعلیم را پیشوایان یاد کرده‌اند. پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «"أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِي انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"»[۱۹]. حضرت علی(ع) میفرماید: «"أَفْضَلُ عِبَادَةِ الْمُؤْمِنِ انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ"»[۲۰].
همچنین در روایات و تعالیم ائمه طاهرین(ع) تأکید شده است بر اینکه در عصر غیبت، راه امامان را بپیمایید، از تعالیم و احکام آنان پیروی کنید، به تولای آنان (قرار گرفتن در خط آنان و دوستان و پیران آنان) چنگ در زنید، و از دشمنان و مخالفان آنان و قرار گرفتن در خط مخالفان تبرا جوئید، و کناره بگیرید. بعد عدل: بعد عدل و دادگری، و توجه به آن نیز در مسئله انتظار، بسیار روشن است. انتظار حضرت مهدی(ع) انتظار ظهور عدل است، عدل جهانی، عدل آفاقی و انفسی. حضرت مهدی(ع) مظهر اسماء الاهی است، از جمله این دو اسم مبارک: "یا عدلُ یا حکیم". حضرت مهدی(ع) تجسم اعلای حق، و تحقق والای عدل است. اوست که جهان آکنده از بیداد را آکنده از داد می‌سازد، و عدل خدایی را در همه جا و همه سوی سرایت می‌دهد. و او مظهر دادگری فراگیر است. تداعی موضوع عدل و عدالت است و جهانگیر شدن آن، از انتظار، جزء بدیهیات است. انتظار، یعنی چشم به راه امامی داشتن که چون بیاید جهان را از عدل و داد مملو سازد. از آن پس که از ظلم و جور مملو شده باشد. بعد معاد: معاد، بازگشت انسان به نزد خدا، ورود به جهان پایدار، و شروع زندگی اصلی است. مرگ دروازه این راه است. انسان از هنگام احتضار (یعنی حاضر شدن مرگ و رسیدن مقدمات مرگ)، در جریان حیات بعدی خویش قرار می‌گیرد، و عالم دیگر او آغاز میگردد. انسان با مرگ، هست می‌شود. از هستی مخلوط و ناقص و ناپایدار، به هستی خالص و کامل و پایدار منتقل میگردد از قطار سریع‌السیر زندگی در این جهان، به ایستگاه رسیدگی به کارنامه دوران سفر پا می‌نهد، و سپس وارد شهر زندگی همیشگی می‌شود. دوران حیات انسان، یک کلاس است و یک امتحان، مرگ اعلام ختم جلسه امتحان است. رستاخیز، روز نمره‌خوانی است و اعلام نتیجه... به هر حال، در امر انتظار، اصل اعتقادی بسیار مهم "معاد"، و بازگشت مسئولانه به نزد خداوند، همواره حضور دارد. این حضور در سه جهت نمودار است: جهت اول: "اینکه مهدی(ع) به هنگام ظهور، ستمگران را کیفر می‌دهد، و ظالمان را به سزای اعمال خود می‌رساند، و مؤمنان را عزیز می‌دارد، و رحمت الاهی را به سزواران می‌چشاند. و این خود نمونه‌ای است از چگونگی معاد و رستاخیز"[۲۳]. جهت دوم: اینکه به هنگام ظهور مهدی(ع) گروهی از پاکان و پلیدان به جهان باز می‌گردند، و به تعبیر قرآن کریم: "از هر امتی، دسته‌ای را باز می‌گردانیم" ﴿وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا﴾[۲۴] و این خود قیامت صغرایی است، و نشانه‌ای است بر قیامت کبری. جهت سوم: "اینکه ظهور حضرت مهدی(ع)، از "اشراطِ ساعت" است، یعنی، علائم قیامت یکی از علائم و نشانه‌های حتمی قیام قیامت و فرا رسیدن رستاخیز ظهور حضرت مهدی(ع) است. حضرت مهدی(ع) پیش از قیامت می‌آید، و تا او نیاید و حکومت عدل را در جهان بر پا ندارد، عمر جهان به سر نمی‌رسد، و قیامت برپا نمی‌گردد". بدین‌سان می‌بینیم که مسئله انتظار موعود، روابطی بسیار عمیق با اصل اعتقادی معاد دارد و "انتظار" شاخص منور ابعاد عقاید حقه است»[۲۵]. |
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین مهدوی‌فرد؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین میرزا عباس مهدوی‌فرد، در کتاب «فلسفه انتظار» در این‌باره گفته است:
|
| ۳. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:
«بی‌گمان حضرت مهدی(ع) به‌پا می‌خیزد تا بیش از آنکه چگونگی زندگی مادی مردم را بر پایه عدالت سامان دهد، باورهای آنان را رشد داده، کمال بخشد. اگرچه قسط و عدل اقتصادی در جای خود بسیار بایسته و نقش‌آفرین است، اما آنچه قیام و انقلاب جهانی آن حضرت را از دیگر انقلاب‌ها متمایز و ممتاز می‌سازد، دگرگونی‌های اعتقادی و باور انسان‌ها است، که در پرتو تلاش‌های او و همه یارانش پدید خواهد آمد. دگرگونی‌هایی که سبب می‌شود تا نگاه مردم در فصل پایانی زندگی به‌طور فراگیر و گسترده به اهداف آفرینش انسان دوخته شده، راه‌های کمال و نیک‌بختی را یکی پس از دیگری سپری کنند. و این شکل نخواهد گرفت مگر به دگرگونی اساسی در فرهنگ جامعه انسانی؛ که آن نیز شکل نخواهد گرفت مگر با فراهم‌شدن زمینه‌های بایسته. البته مقصود از آمادگی در عرصه باورها در اینجا، بیشتر آمادگی در عرصه فرهنگ دینی است. آنچه در عرصه فرهنگ دینی به آن توجه می‌شود، به‌طور عمده، زیر عنوان "پیروی خالص از خداوند و ولی او" گرد می‌آیند؛ زیرا شناخت خداوند و امام زمان(ع) و باور به آنان، باید در رفتار دیده شود و تبلور حقیقی آن در فرمان‌برداری خالص و فراگیر از آن نورهای پاک آشکار گردد. همسوکردن رفتارها، نیت‌ها و جهت‌گیری‌ها، بر پایه خواست رهبر الهی، از مهمترین ویژگی‌های رهروان راستین است و این به خوبی در زمینه‌سازان ظهور و یاران امام مهدی(ع) -وجود دارد. رسول گرامی اسلام(ص) در این باره فرمود: «طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِهِ يَتَوَلَّى وَلِيَّهُ وَ يَتَبَرَّأُ مِنْ عَدُوِّهِ وَ يَتَوَلَّى الْأَئِمَّةَ الْهَادِيَةَ مِنْ قَبْلِهِ أُولَئِكَ رُفَقَائِي وَ ذَوُو وُدِّي وَ مَوَدَّتِي وَ أَكْرَمُ أُمَّتِي عَلَيَّ»[۳۲]. کسانی که آمادگی روحی و روانی بالایی به دست نیاورند، هرگز نمی‌توانند یار و یاور خوبی برای آن حضرت باشند؛ چرا که با کمترین فشاری که بر آنان وارد می‌شود، عرصه را رها می‌کنند. بی‌گمان برای حضرت مهدی(ع) یارانی هست که توان بالای روحی و روانی دارند تا بتوانند بر دشمنان چیره و پیروز شوند(...)»[۳۳]. |
| ۴. حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین حسین الهی‌نژاد، در مقاله «ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر» در این‌باره گفته است:
«باید افکار مردم جهان آنچنان رشد و تعالی یابد که بدانند ویژگی‌های قومی و جغرافیایی، تفاوت زبان‌ها، آداب و رسوم نمی‌توانند نوع بشر را از هم جدا سازند؛ نباید تعصّبات قبیله‌ای، گروهی و حزبی، مانع رسیدن بشر به حقیقت باشد؛ چنانکه تاکنون نیز این‌گونه بوده و مرزهای ساختگی با سیم‌های خاردار و دیوارهایی، همچون دیوار کهن چین نتوانست انسان‌ها را از هم دور سازد و بشر همواره -در شرایط متناسب- میل خود را به وحدت و یکی شدن نشان داده است. جهانی شدن که امروز به صورت قهری در میان همه ملت‌ها، در ابعاد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی و اجتماعی مطرح می‌شود، از نشانه‌های گرایش و سیر بشر به سمت وحدت است و پیشینه آن هرچند از حدود ۱۹۶۰ میلادی بوده. لکن تفکّر اصیل و ریشه‌داری است که در فرهنگ اسلامی پیشینه طولانی دارد. برخی مورّخان پیدایش اندیشه جهانی شدن را به این معنا، سده هفتم میلادی دانسته‌اند. از طرفی، این موضوع در احادیث شیعه نیز آشکارا مطرح شده است. امام باقر(ع) فرمود: "حکومت قائم(ع) ما شرق و غرب جهان را فرامی‌گیرد و خداوند به واسطه او دین خود را بر همه ادیان پیروز می‌گرداند...."[۳۴] البته جهانی شدن از دیدگاه اسلامی، با سایر نظریه‌ها تفاوت زیادی دارد؛ نظیر اینکه در فرهنگ اسلامی جهانی شدن، جنبه ارزشی دارد و با مبانی و تعالیم الهی پی‌ریزی می‌شود و حاکم آن پاک‌ترین، شجاع‌ترین، قاطع‌ترین و دل‌سوزترین فرد آن دوران خواهد بود. فرق دیگر، آنکه -برخلاف غرب- جهانی شدن در فرهنگ اسلامی (شیعی) قلمرو وسیع‌تری دارد و با نگاه دقیق، "رجعت" علاوه بر بعد عرضی، طولی بودن قلمرو حکومت جهانی حضرت امام مهدی(ع) را نیز به اثبات می‌رساند».[۳۵] |
| ۵. آقای دکتر خانجانی؛ |
|---|
|
آقای دکتر علی اوسط خانجانی، در مقاله «رسالت فردی و شخصی انسان منتظر» در این‌باره گفته است:
«آمادگی در حوزه معرفت تلاش و کوشش در اسلام‌شناسی است؛ یعنی هر شیعه منتظر باید بکوشد که از اسلام آگاهی‌های تخصصی کسب نماید تا در مقام دفاع، از پشتوانه علمی برخوردار باشد و خصم را مجاب نماید. در این بخش بیشترین مسؤولیت متوجه عالمان دین است. بر آنان است که دانش و شناختشان از دین را به روز نموده با آگاهی از مکاتب فکری به ویژه مکاتب جدید در مقام هدایت عالمانه جامعه از یک سو و در جایگاه پاسخگویی منطقی و صحیح به شبهه‌ها و سؤالات از سوی دیگر، به تکلیف سترگشان جامه عمل بپوشانند. شناخت مفاهیم دینی در هر زمان ضروری است. ولی در عصر غیبت این کار اهمیت و حساسیت بیشتری دارد؛ زیرا به تعبیر امام الموحدین علی(ع):"این پرچم را جز افراد هوشمند، پایدار و آگاه از مواضع حق به دوش نمی‌کشد"[۳۶]. انسان منتظر صالحی که در قالب دعا، رغبت و آرزویش را تشکیل دولت کریمه حضرت ولی عصر(ع) می‌داند و از خدا می‌خواهد تا در آن دولت از مبلغان، مروجان و علمداران دین باشد. لازم است در دوران غیبت‌به تسبیح فکری و تجهیز اعتقادی بپردازد»[۳۷].
|
| ۶. سرکار خانم صمیمی؛ |
|---|
|
سرکار خانم سیمین صمیمی، در مقاله «عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث» در این‌باره گفته است:
«فکر زیربنای اعمال و رفتار انسان می‌‌باشد و باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ میکند. درواقع تربیت انسان‌ها و رها ساختن آنان از جهل و نادانی و عرضه حقایق اسلام به روان حق‌جوی آدمیان، از برترین رسالت‌های انبیاء و أولیاء بوده است. چنانکه خداوند در قرآن کریم میفرماید: ﴿هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ﴾[۳۸]. فردی که به امام زمان(ع) معتقد است در واقع در جریان انتظار خود تحت تربیت ولی عصر(ع) می‌‌باشد. این امر در طهارت فکری و عقلی او رشد چشمگیری دارد. در این خصوص از باب نمونه به روایاتی چند اشاره می‌‌نماییم:
روایات فوق ناظر بر این است که:
|
پرسش‌های مصداقی همطراز
پرسش‌های وابسته
- معنای انتظار چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای عام چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار به معنای خاص چیست؟ (پرسش)
- ارکان انتظار چیست؟ (پرسش)
- عناصر و اجزاء انتظار چیستند؟ (پرسش)
- هدف از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه ضرورتی دارد؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار قابل تحقق است؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در مکاتب فکری غیر دینی چیست؟ (پرسش)
- نقش انتظار در حرکت توحیدی چیست؟ (پرسش)
- انواع انتظار چیست؟ (پرسش)
- شدت انتظار شخص منتظر چگونه در آرزوها و دعاهای او تجلی پیدا میکند؟ (پرسش)
- لوازم انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه اهل سنت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین بودا درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا جنیان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- آیا فرشتگان در انتظار منجی موعود هستند؟ (پرسش)
- چرا گفته می‌شود امام مهدی منتظر ظهور است؟ (پرسش)
- دلایل انتظار فرج و امید به آینده چیست؟ (پرسش)
- آیا شیعیان در امر انتظار عجول و شتاب‌زده هستند؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب فراگیری ظلم و ستم می‌شود؟ (پرسش)
- آیا مسئله انتظار سبب تعطیلی احکام اسلامی می‌شود؟ (پرسش)
- آیا اندیشه انتظار موعود در امت‌های پیشین بوده است؟ (پرسش)
- آیا انتظار در میان ادیان و ملل گوناگون سابقه‌ای دارد؟ (پرسش)
- منشأ نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- آفات نگاه عامیانه به ظهور منجی چیست؟ (پرسش)
- گونه‌های احادیث درباره انتظار چیستند؟ (پرسش)
- نمادهای انتظار چیستند؟ (پرسش)
- آیا دعای ندبه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا دعای عهد از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا زیارت آل یاسین از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد جمکران از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد کوفه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد صعصعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا مسجد سهله از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا عید نیمه شعبان از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- آیا روز جمعه از نمادهای انتظار است؟ چرا؟ (پرسش)
- چرا کسانی که انتظار امام مهدی را می‌کشیده‌اند بعد از ظهور به مخالفت با ایشان برمی‌خیزند؟ (پرسش)
- ویژگی‌های اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- شیوه ابراز اعتراض به وضع موجود در راستای انتظار امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
- منظور از عمومیت انتظار چیست؟ (پرسش)
- مبانی اشتیاق به فرج چیست؟ (پرسش)
- چگونه می‌توان انتظار را در جامعه ترویج داد؟ (پرسش)
- آیا مراد از انتظار تنها انتظار قلبی است؟ (پرسش)
- منظور از انتظار، انتظار فردی است یا انتظار امت؟ (پرسش)
- منظور از انتظار امام و امت چیست؟ (پرسش)
- شرایط انتظار واقعی چیست؟ (پرسش)
- انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
- آیا انتظار مذهب اعتراض است؟ (پرسش)
- آیا انتظار به معنای گوشه‌گیری و احتراز است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج مورد اتفاق همه مسلمین است؟ (پرسش)
- مسئولیت اجتماعی مسلمین درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- کامل‌ترین شکل انتظار عملی برای مقدمه ظهور امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- انتظار فرج با سرنوشت بشریت چه پیوندی دارد؟ (پرسش)
- مقصود از انتظار مسیحا چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار ویرانگر چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار سازنده چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- منظور از انتظار غیر مسئولانه چیست؟ (پرسش)
- انواع برداشت از انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه شیعه درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین زرتشت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه آیین هندو درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه یهود درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه مسیحیت درباره انتظار چیست؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- علت برداشت‌های انحرافی از انتظار چیست؟ (پرسش)
- آیا انتظار امام مهدی واجب است؟ (پرسش)
- عوامل ایجاد کننده انتظار چیستند؟ (پرسش)
- لوازم تعریف انتظار چیست؟ (پرسش)
- نقطه مقابل انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با شدت گرفتاری‌ها چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی منتظر چه چیزی است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج باید با قصد قربت باشد؟ (پرسش)
- مراتب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- رابطه محبت با انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- بالاترین درجه انتظار فرج امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- مشاهده وقوع ظلم در زمین چگونه انتظار فرج را در مؤمن تشدید میکند؟ (پرسش)
- چه رابطه‌ای میان انتظار فرج و ایمان وجود دارد؟ (پرسش)
- انتظار منجی در ادوار مختلف دعوت‌های الهی چه معنایی داشته است؟ (پرسش)
- اندیشه انتظار موعود در اسلام چگونه است؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج افضل الاعمال است؟ (پرسش)
- انتظار فرج چیست و چرا بهترین عمل خوانده شده است؟ (پرسش)
- برداشت‌های نادرست از انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- آیا مکاتب فلسفی نیز انتظار فرج را امری ارزشی میدانند؟ (پرسش)
- آیا در کتاب مقدس یهود سخن از انتظار فرج به میان آمده است؟ (پرسش)
- مقصود از روایات مطلق در باب انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- چه امتیازی در انتظار منجی موجود است؟ (پرسش)
- آیا تأخیر در فرج موجب قساوت قلب می‌شود؟ (پرسش)
- آیا انتظار طولانی فرج خسته کننده و ملالتآور است؟ (پرسش)
- علت سختی انتظار چیست و چرا میگویند انتظار زیباست؟ زیبایی انتظار در چیست؟ (پرسش)
- امام مهدی در قبال منتظران و شیعیان چه عنایاتی دارند؟ (پرسش)
- منتظران امام مهدی که در قرنهای گذشته بدون پاین انتظارشان فوت کرده‌اند؛ چه تضمینی وجود دارد که انتظار ما به ثمر برسد؟ (پرسش)
- آیا انتظار موجب انفعال جامعه نمی‌شود؟ (پرسش)
- فرج مردم جهان در چیست و چرا انتظار فرج فضیلت و ارزش بیشتری دارد؟ (پرسش)
- خاستگاه و منشأ اصلی انتظار ظهور «مصلح و نجاتدهنده بزرگ» چیست؟ (پرسش)
- دعا برای تعجیل فرج چه تأثیری در فرج شیعیان دارد؟ (پرسش)
- دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن به چه منظوری خوانده می‌شود؟ (پرسش)
- آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟ (پرسش)
- انتظار در دیگر روزهای سال چگونه معنا پیدا میکند؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با بهداشت روان چیست؟ (پرسش)
- رابطه انتظار با آینده جهان چیست؟ (پرسش)
- فلسفه انتظار چیست؟ (پرسش)
- باور به ظهور امام مهدی چگونه عامل پایداری و استقامت شیعه می‌شود؟ (پرسش)
- انتظار فرج چه فضیلتی دارد؟ (پرسش)
- جایگاه انتظار در فرهنگ شیعه چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار اهمیت و جایگاه ویژه و برجسته‌ای دارد؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج افضل اعمال است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در دوران غیبت چیست؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- چه نوع انتظاری راجح است؟ (پرسش)
- دانش آموزان چگونه باید منتظر امام مهدی باشند؟ (پرسش)
- رضایت امام مهدی از چه راهی به دست می‌آید؟ (پرسش)
- آیا شیعیان و منتظران ظهور افزون‌بر وظایف فردی و دینی تکالیف سیاسی و اجتماعی نیز دارند؟ (پرسش)
- آیا برای منتظر واقعی بودن اقدام‌های سیاسی و اجتماعی خاصی باید انجام داد؟ (پرسش)
- وظایف ما در دوران غیبت امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- چه تناسبی میان انتظار موعود و مبارزه با فساد وجود دارد؟ آیا انتظار به معنای ساکت ماندن نیست؟ (پرسش)
- چه مقام و منزلتی در روایات برای منتظران بیان شده است؟ (پرسش)
- جامعه منتظر دارای چه ویژگی‌هایی است؟ (پرسش)
- انتظارات امام مهدی از منتظران چیست؟ (پرسش)
- صرفنظر از وظایف شخصی در قبال امام مهدی وظایف خود انسان منتظر به‌طور کلی چیست؟ (پرسش)
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- منتظران راستین امام مهدی دارای چه فضیلت و منزلتی هستند؟
- منتظران برجسته همچون علما باید چه عملکردی داشته باشند؟ (پرسش)
- در روایات چه پاداشی برای منتظران امام مهدی بیان شده است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های منتظران واقعی در این دوران چیست؟ (پرسش)
- آیا تنها انتظار فرج برای ظهور امام مهدی کافی است؟ (پرسش)
- ویژگی‌های انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد اعتقادی چیست؟ (پرسش)
- ویژگی‌های فرهنگ انتظار در ابعاد علمی و اخلاقی چیست؟ (پرسش)
- فواید و آثار انتظار چیست؟ (پرسش)
- آثار فردی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار اجتماعی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)
- آثار تربیتی انتظار چیست؟ (پرسش)
- چرا انتظار فرج امام مهدی موجب گشایش می‌شود؟ (پرسش)
- عنصر انتظار چگونه در آمادگی نظامی منتظران تأثیر دارد؟ (پرسش)
- چگونه روحیه انتظار را در خود تقویت کنیم؟ (پرسش)
- آیا انتظار فرج منشأ فرج‌های مادی برای منتظر خواهد بود؟ (پرسش)
- انتظار چه ابعادی دارد؟ (پرسش)
- ابعاد اعتقادی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
- ابعاد عملی انتظار فرج چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.
- ↑ «"إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یَدَهُ عَلَی رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ کَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ"»؛ منتخب الأثر، ص ۶۰۷؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
- ↑ ر.ک. صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث ، ص؟؟؟
- ↑ ر.ک. الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص ۲۶۰-۲۶۱.
- ↑ ر.ک. سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ ر.ک. مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.
- ↑ ر.ک. خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر، ص؟؟؟.
- ↑ "قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «"اللَّهُمَّ لَقِّنِی إِخْوَانِی مَرَّتَیْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّکُمْ أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی قَوْمٌ فِی آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ یَرَوْنِی لَقَدْ عَرَّفَنِیهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الدُّجَی یُنْجِیهِمُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴.
- ↑ ر.ک. مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۱۰-۱۱۸.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ ر.ک. حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب ص ۳۳۳.
- ↑ ر.ک. شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴؛ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص۱۹۷-۲۰۰.
- ↑ «و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید» سوره نحل، آیه ۳۶.
- ↑ «"بهترین اعمال امت من، انتظار رسیدن فرج است از نزد خدای عزیز جلیل"» محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، مترجم: علی دوانی، ج ۵۲، ص ۱۲۸ و ۱۳۱.
- ↑ «"بهترین عبادات مؤمن، چشم به راه فرج خدایی داشتن است"» همان، ص ۱۳۱.
- ↑ همان، ج ۵۲، ص ۱۲۶.
- ↑ ابن ابی زینب، نعمانی، الغیبه، مترجم: جواد غفاری، ص ۲۱۱؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، مترجم: علی دوانی، ج ۵۲، ص ۱۴۱.
- ↑ محمد رضا حکیمی، خورشید مغرب ص ۳۳۳.
- ↑ «و (یاد کن) روزی (را) که از هر امتی دسته‌ای از آنان را گرد می‌آوریم» سوره نمل، آیه ۸۳.
- ↑ شفائی، محبوب، موعود حق، ص ۷۹-۸۴.
- ↑ «و (یاد کن) روزی (را) که از هر امتی دسته‌ای از آنان را گرد می‌آوریم..». سوره نمل، آیه ۸۳.
- ↑ خورشید مغرب، ص ۳۶۹.
- ↑ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص197-200.
- ↑ «" قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): اللَّهُمَّ لَقِّنِي إِخْوَانِي مَرَّتَيْنِ فَقَالَ مَنْ حَوْلَهُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَ مَا نَحْنُ إِخْوَانَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَا إِنَّكُمْ أَصْحَابِي وَ إِخْوَانِي قَوْمٌ فِي آخِرِ الزَّمَانِ آمَنُوا وَ لَمْ يَرَوْنِي لَقَدْ عَرَّفَنِيهِمُ اللَّهُ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُخْرِجَهُمْ مِنْ أَصْلَابِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِيَّةً عَلَى دِينِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِي اللَّيْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ كَالْقَابِضِ عَلَى جَمْرِ الْغَضَا أُولَئِكَ مَصَابِيحُ الدُّجَى يُنْجِيهِمُ اللَّهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ غَبْرَاءَ مُظْلِمَةٍ"». (بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴).
- ↑ «"عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ(ع) قَالَ تَمْتَدُّ الْغَيْبَةُ بِوَلِيِّ اللَّهِ الثَّانِي عَشَرَ مِنْ أَوْصِيَاءِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ الْأَئِمَّةِ بَعْدَهُ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَيْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ كُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِكْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَيْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِينَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ(ص) بِالسَّيْفِ أُولَئِكَ الْمُخْلَصُونَ حَقّاً وَ شِيعَتُنَا صِدْقاً وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِينِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْراً"»؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.
- ↑ مهدوی‌فرد، میرزا عباس، فلسفه انتظار، ص110-118.
- ↑ «خوشا به حال کسی که، قائم اهل بیت مرا درک کند؛ حال آنکه پیش از قیام او نیز پیرو او باشد. با دوست او دوست و با دشمن او دشمن و با رهبران و پیشوایان هدایت‌گر پیش از او نیز دوست باشد. اینان همنشین و دوستان من و گرامی‌ترینِ امت من، در نزد من هستند» محمدبن علی بن حسین بن بابویه، کمال الدین و تمام النعمه، ج۱، ص ۲۸۶، ح ۲و ۳؛ محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبه، ص ۴۵۶.
- ↑ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۶۸.
- ↑ «الْقَائِمُ مِنَّا... يَبْلُغُ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ يُظْهِرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ دَيْنَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ»؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۳۳۰، باب ۳۲، ح ۱۶.
- ↑ الهی‌نژاد، حسین، ویژگی‌های منتظران و جامعه منتظر، ص 260-261.
- ↑ «وَ لَا يَحْمِلُ هَذَا الْعَلَمَ إِلَّا أَهْلُ الْبَصَرِ وَ الصَّبْرِ وَ الْعِلْمِ [بِمَوَاقِعِ] بِمَوَاضِعِ الْحَقِّ»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۳.
- ↑ خانجانی، علی اوسط، رسالت فردی و شخصی انسان منتظر.
- ↑ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را می‌خواند و آنها را پاکیزه می‌گرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی می‌آموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» سوره جمعه، آیه ۲.
- ↑ « إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ كَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ»؛ منتخب الأثر، ص ۶۰۷؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶.
- ↑ « وَ تُؤْتَوْنَ الْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ»؛ بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۳۵۲.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۷۴.
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۱۵؛ وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۲۰۳.
- ↑ الخصال «صدوق»، ص ۴۳۳.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۱۹.
- ↑ در اهمیت رشد فرد بنگرید به: دانشنامه عقاید اسلامی، ترجمه «مهدی مهریزی»، ۲ جلد، انتشارات دارالحدیث، قم.
- ↑ صمیمی، سیمین، عرصه‌های تأثیرگذاری اعتقاد به مهدویت در اصلاح فرد از دیدگاه قرآن و حدیث .