ولایت امام علی در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==جستارهای وابسته == {{' به '{{') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{امامت}} | {{امامت}} | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام علی]]{{ع}} است. "'''امام علی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام علی]]{{ع}} است. "'''[[امام علی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> | ||
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> | ||
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام علی در قرآن]] | [[امام علی در حدیث]] | [[امام علی در کلام اسلامی]]</div> | : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام علی در قرآن]] | [[امام علی در حدیث]] | [[امام علی در کلام اسلامی]]</div> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
از جمله عناوین شکوهمندی که در [[روایات]] و بویژه در [[احادیث]] تفسیری درباره [[علی]]{{ع}} به کار رفته است، عنوان "ولی" است<ref>تردیدی نیست که در ادبیات عرب، استعمال ماده «وَلَی» در معنای سرپرست، زعیم و پیشوا، بسی شایع بوده است، که به این نکته در تحلیل حدیث غدیر، اشاره خواهیم کرد.</ref>. | از جمله عناوین شکوهمندی که در [[روایات]] و بویژه در [[احادیث]] تفسیری درباره [[علی]]{{ع}} به کار رفته است، عنوان "ولی" است<ref>تردیدی نیست که در ادبیات عرب، استعمال ماده «وَلَی» در معنای سرپرست، زعیم و پیشوا، بسی شایع بوده است، که به این نکته در تحلیل حدیث غدیر، اشاره خواهیم کرد.</ref>. | ||
در سخنان و آموزه‌های [[پیامبر خدا]]، عنوان "ولی" و "[[ولایت]]"، برای [[علی]]{{ع}} بسیار به کار رفته و این سخنان شکوهمند و تنبه‌آور، در موارد و مواضع بسیاری بیان شده است که نخستین آنها، مجمع کوچک، اما سرنوشت‌سازِ [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} بود که از آن یاد کردیم<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۶.</ref>. | در سخنان و آموزه‌های [[پیامبر خدا]]، عنوان "ولی" و "[[ولایت]]"، برای [[علی]]{{ع}} بسیار به کار رفته و این سخنان شکوهمند و تنبه‌آور، در موارد و مواضع بسیاری بیان شده است که نخستین آنها، مجمع کوچک، اما سرنوشت‌سازِ [[خویشاوندان پیامبر]]{{صل}} بود که از آن یاد کردیم<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۶.</ref>. | ||
==احادیث ولایت== | ==[[احادیث ولایت]]== | ||
*'''[[ولایت]] [[علی]] {{ع}}، [[ولایت]] [[خدا]] و [[پیامبر]] {{صل}} است''' | *'''[[ولایت]] [[علی]]{{ع}}، [[ولایت]] [[خدا]] و [[پیامبر]]{{صل}} است''' | ||
#'''قرآن''': {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>. | #'''قرآن''': {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref>. | ||
#'''حدیث''': [[الدر المنثور (کتاب)|الدر المنثور]]- به [[نقل]] از [[ابو رافع]]-: بر [[پیامبر خدا]] وارد شدم، در حالی که [[خواب]] [[وحی]]، او را در ربوده بود .... لَختی درنگ کردم. [[پیامبر]] {{صل}} بیدار شد، در حالی که می‌گفت: " "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که [[نماز]] می‌گزارند و در حال [[رکوع]]، [[صدقه]] می‌دهند". [[سپاس]]، خدای را که نعمت‌هایش را بر [[علی]] تمام کرد. [[فضل]] [[خدا]] بر [[علی]]، گوارا باد!"<ref>الدر المنثور، ج ۳، ص ۱۰۶.</ref>. [[امام علی]] {{ع}}: در [[مسجد]]، [[نماز]] می‌گزاردم که مسکینی در آمد و چیزی درخواست کرد. من در [[رکوع]] بودم انگشترم را از انگشتم [در آوردم و] به او دادم و خداوند- تبارک و تعالی- درباره من، چنین نازل کرد: "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که [[نماز]] می‌گزارند و در حال [[رکوع]]، [[صدقه]] می‌دهند"<ref>الإمام علی {{ع}}: {{متن حدیث|إنی کنتُ اصَلی فِی المَسجِدِ، فَجاءَ سائِلٌ فَسَأَلَ وأنَا راکعٌ، فَناوَلتُهُ خاتَمی مِن إصبَعی، فَأَنزَلَ اللهُ تَبارَک وتَعالی فِی: «إِنمَا وَلِیکمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالذِینَ ءَامَنُواْ الذِینَ یقِیمُونَ الصلَوةَ وَیؤْتُونَ الزکوةَ وَهُمْ رَاکعُونَ»}} (الخصال، ص ۵۸۰، ح ۱).</ref>. [[امام صادق]] {{ع}}- درباره گفته [[خدای متعال]]: "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که ..."-: مقصود [از "ولی شما"]، این است که [[خدا]]، [[پیامبر]] او، و [[مؤمنان]] (یعنی: [[علی]] {{ع}} و آن فرزندانش که [[امام]] هستند)، تا [[روز قیامت]]، به شما و [[کارها]] و [[جان‌ها]] و دارایی‌هایتان [[اولویت]] دارند<ref>الإمام الصادق {{ع}}- فی قَولِهِ تَعالی: «إِنما وَلِیکمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الذِینَ آمَنُوا»-: {{متن حدیث|إنما یعنی: أولی بِکم؛ أی أحَق بِکم، وبِامورِکم، وأنفُسِکم، وأموالِکم، اللهُ ورسولُهُ وَالذینَ آمَنوا؛ یعنی عَلِیاً وأولادَهُ الأَئِمةَ {{عم}} إلی یومِ القِیامَةِ}} (الکافی، ج ۱، ص ۲۸۸، ح ۳).</ref>. | #'''حدیث''': [[الدر المنثور (کتاب)|الدر المنثور]]- به [[نقل]] از [[ابو رافع]]-: بر [[پیامبر خدا]] وارد شدم، در حالی که [[خواب]] [[وحی]]، او را در ربوده بود.... لَختی درنگ کردم. [[پیامبر]]{{صل}} بیدار شد، در حالی که می‌گفت: " "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که [[نماز]] می‌گزارند و در حال [[رکوع]]، [[صدقه]] می‌دهند". [[سپاس]]، خدای را که نعمت‌هایش را بر [[علی]] تمام کرد. [[فضل]] [[خدا]] بر [[علی]]، گوارا باد!"<ref>الدر المنثور، ج ۳، ص ۱۰۶.</ref>. [[امام علی]]{{ع}}: در [[مسجد]]، [[نماز]] می‌گزاردم که مسکینی در آمد و چیزی درخواست کرد. من در [[رکوع]] بودم انگشترم را از انگشتم [در آوردم و] به او دادم و [[خداوند]]- تبارک و تعالی- درباره من، چنین نازل کرد: "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که [[نماز]] می‌گزارند و در حال [[رکوع]]، [[صدقه]] می‌دهند"<ref>الإمام علی{{ع}}: {{متن حدیث|إنی کنتُ اصَلی فِی المَسجِدِ، فَجاءَ سائِلٌ فَسَأَلَ وأنَا راکعٌ، فَناوَلتُهُ خاتَمی مِن إصبَعی، فَأَنزَلَ اللهُ تَبارَک وتَعالی فِی: «إِنمَا وَلِیکمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالذِینَ ءَامَنُواْ الذِینَ یقِیمُونَ الصلَوةَ وَیؤْتُونَ الزکوةَ وَهُمْ رَاکعُونَ»}} (الخصال، ص ۵۸۰، ح ۱).</ref>. [[امام صادق]]{{ع}}- درباره گفته [[خدای متعال]]: "تنها ولی شما، [[خدا]] و [[پیامبر]] اوست و [نیز] مؤمنانی که..."-: مقصود [از "ولی شما"]، این است که [[خدا]]، [[پیامبر]] او، و [[مؤمنان]] (یعنی: [[علی]]{{ع}} و آن فرزندانش که [[امام]] هستند)، تا [[روز قیامت]]، به شما و [[کارها]] و [[جان‌ها]] و دارایی‌هایتان [[اولویت]] دارند<ref>الإمام الصادق{{ع}}- فی قَولِهِ تَعالی: «إِنما وَلِیکمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الذِینَ آمَنُوا»-: {{متن حدیث|إنما یعنی: أولی بِکم؛ أی أحَق بِکم، وبِامورِکم، وأنفُسِکم، وأموالِکم، اللهُ ورسولُهُ وَالذینَ آمَنوا؛ یعنی عَلِیاً وأولادَهُ الأَئِمةَ{{عم}} إلی یومِ القِیامَةِ}} (الکافی، ج ۱، ص ۲۸۸، ح ۳).</ref>. | ||
*'''[[علی]] {{ع}}، مولای هر کسی است که [[پیامبر]] {{صل}}، مولای اوست''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}: هر که من مولای اویم، [[علی]] مولای اوست<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|مَن کنتُ مَولاهُ فَعَلِی مَولاهُ}} (سنن الترمذی، ج ۵، ص ۶۳۳، ح ۳۷۱۳).</ref>. [[پیامبر خدا]] {{صل}}: هر که من مولای اویم، همانا [[علی]] مولای اوست<ref>عنه {{صل}}: {{متن حدیث|مَن کنتُ مَولاهُ فَإِن عَلِیاً مَولاهُ}} (فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۲، ص ۵۹۳، ح ۱۰۰۷).</ref>. [[مسند ابن حنبل (کتاب)|مسند ابن حنبل]]- به [[نقل]] از بُرَیده-: در [[یمن]]، همراه [[علی]] {{ع}} می‌جنگیدم که از او سختگیری‌ای دیدم. چون به نزد [[پیامبر خدا]] آمدم، از [[علی]] گِله کردم و بر او خُرده گرفتم. دیدم که چهره [[پیامبر خدا]] دگرگون شد و فرمود: "ای بریده! آیا من به [[مؤمنان]]، از خود آنها سزاوارتر نیستم؟". گفتم: چرا، ای [[پیامبر خدا]]! فرمود: "هر که من مولای اویم، [[علی]] مولای اوست"<ref>مسند ابن حنبل، ج ۹، ص ۷، ح ۲۳۰۰۶.</ref>. [[اسد الغابة (کتاب)|اسد الغابة]]- به [[نقل]] از [[زر بن حبیش]]-: [[علی]] {{ع}} از دار الحکومه بیرون آمد. دسته‌ای اسب‌سوارِ [[شمشیر]] حمایل کرده، به نزد او آمدند و گفتند: [[سلام]] بر تو، ای [[امیر مؤمنان]]! [[سلام]] بر تو و [[رحمت]] و [[برکات]] [[خدا]] [بر تو]، ای مولای ما! [[علی]] {{ع}} فرمود: "از [[اصحاب پیامبر]] {{صل}}، چه کسی | *'''[[علی]]{{ع}}، مولای هر کسی است که [[پیامبر]]{{صل}}، مولای اوست''': [[پیامبر خدا]]{{صل}}: هر که من مولای اویم، [[علی]] مولای اوست<ref>رسول الله{{صل}}: {{متن حدیث|مَن کنتُ مَولاهُ فَعَلِی مَولاهُ}} (سنن الترمذی، ج ۵، ص ۶۳۳، ح ۳۷۱۳).</ref>. [[پیامبر خدا]]{{صل}}: هر که من مولای اویم، همانا [[علی]] مولای اوست<ref>عنه{{صل}}: {{متن حدیث|مَن کنتُ مَولاهُ فَإِن عَلِیاً مَولاهُ}} (فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۲، ص ۵۹۳، ح ۱۰۰۷).</ref>. [[مسند ابن حنبل (کتاب)|مسند ابن حنبل]]- به [[نقل]] از بُرَیده-: در [[یمن]]، همراه [[علی]]{{ع}} می‌جنگیدم که از او سختگیری‌ای دیدم. چون به نزد [[پیامبر خدا]] آمدم، از [[علی]] گِله کردم و بر او خُرده گرفتم. دیدم که چهره [[پیامبر خدا]] دگرگون شد و فرمود: "ای بریده! آیا من به [[مؤمنان]]، از خود آنها سزاوارتر نیستم؟". گفتم: چرا، ای [[پیامبر خدا]]! فرمود: "هر که من مولای اویم، [[علی]] مولای اوست"<ref>مسند ابن حنبل، ج ۹، ص ۷، ح ۲۳۰۰۶.</ref>. [[اسد الغابة (کتاب)|اسد الغابة]]- به [[نقل]] از [[زر بن حبیش]]-: [[علی]]{{ع}} از [[دار]] الحکومه بیرون آمد. دسته‌ای اسب‌سوارِ [[شمشیر]] حمایل کرده، به نزد او آمدند و گفتند: [[سلام]] بر تو، ای [[امیر مؤمنان]]! [[سلام]] بر تو و [[رحمت]] و [[برکات]] [[خدا]] [بر تو]، ای مولای ما! [[علی]]{{ع}} فرمود: "از [[اصحاب پیامبر]]{{صل}}، چه کسی اینجاست؟". [[دوازده تن]] برخاستند، از جمله: [[قیس بن ثابت بن شماس]]، [[هاشم بن عتبه]] و [[حبیب بن بدیل بن ورقا]]، و [[شهادت]] دادند که شنیده‌اند [[پیامبر]]{{صل}} می‌فرمود: "هر که من مولای اویم، پس [[علی]] مولای اوست"<ref>اسد الغابة، ج ۱، ص ۶۷۲ ش ۱۰۳۸.</ref>. | ||
*'''[[ولایت]] او، از سوی [[خدا]] [[واجب]] شده است''': [[الکافی (کتاب)|الکافی]]- به [[نقل]] از ابو بصیر-: نزد [[امام باقر]] {{ع}} نشسته بودم که مردی به او گفت: به من بگو که آیا [[ولایت]] [[علی]]، از سوی خداست، یا از سوی پیامبرش؟ [[حضرت]]، خشمگین شد. سپس فرمود: "وای بر تو! [[پیامبر خدا]] خداترس‌تر از آن بود که چیزی را بگوید که [[خدا]] بدان، فرمانش نداده باشد. بله، [[خداوند]]، خود، آن را [[واجب]] کرد، همان‌گونه که [[نماز]] و [[زکات]] و [[روزه]] و [[حج]] را [[واجب]] کرد"<ref>الکافی عن أبی بصیر عن الإمام الباقر {{ع}}: {{متن حدیث|کنتُ عِندَهُ جالِساً، فَقالَ لَهُ رَجُلٌ: حَدثنی عنَ وِلایةِ عَلِی، أمِنَ اللهِ، أو مِن رَسولِهِ؟! فَغَضِبَ، ثُم قالَ: وَیحَک، کانَ رَسولُ اللهِ {{صل}} أخوَفَ للهِ مِن أنَ یقولَ ما لَم یأمُرهُ بِهِ اللهُ!! بَلِ افتَرَضَهُ کمَا افتَرَضَ اللهُ الصلاةَ وَالزکاةَ وَالصومَ وَالحَج}} (الکافی، ج ۱، ص ۲۹۰، ح ۵).</ref>. | *'''[[ولایت]] او، از سوی [[خدا]] [[واجب]] شده است''': [[الکافی (کتاب)|الکافی]]- به [[نقل]] از [[ابو بصیر]]-: نزد [[امام باقر]]{{ع}} نشسته بودم که مردی به او گفت: به من بگو که آیا [[ولایت]] [[علی]]، از سوی خداست، یا از سوی پیامبرش؟ [[حضرت]]، [[خشمگین]] شد. سپس فرمود: "وای بر تو! [[پیامبر خدا]] خداترس‌تر از آن بود که چیزی را بگوید که [[خدا]] بدان، فرمانش نداده باشد. بله، [[خداوند]]، خود، آن را [[واجب]] کرد، همان‌گونه که [[نماز]] و [[زکات]] و [[روزه]] و [[حج]] را [[واجب]] کرد"<ref>الکافی عن أبی بصیر عن الإمام الباقر{{ع}}: {{متن حدیث|کنتُ عِندَهُ جالِساً، فَقالَ لَهُ رَجُلٌ: حَدثنی عنَ وِلایةِ عَلِی، أمِنَ اللهِ، أو مِن رَسولِهِ؟! فَغَضِبَ، ثُم قالَ: وَیحَک، کانَ رَسولُ اللهِ{{صل}} أخوَفَ للهِ مِن أنَ یقولَ ما لَم یأمُرهُ بِهِ اللهُ!! بَلِ افتَرَضَهُ کمَا افتَرَضَ اللهُ الصلاةَ وَالزکاةَ وَالصومَ وَالحَج}} (الکافی، ج ۱، ص ۲۹۰، ح ۵).</ref>. | ||
*'''برکت‌های [[ولایت]] او''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}- به [[نقل]] از [[جبرئیل]] {{ع}}، از [[میکائیل]] {{ع}}، از [[اسرافیل]] {{ع}}، از [[لوح]]، از قلم-: خدای- تبارک و تعالی- می‌گوید: "[[ولایت]] [[علی بن ابی طالب]]، دِژ من است. هر کس به دِژ من داخل شود، از آتشم ایمن مانَد"<ref>{{متن حدیث|عن جبرئیل عن میکائیل عن إسرافیل عن اللوح عن القلم: یقولُ اللهُ تَبارَک وتَعالی: وِلایةُ عَلِی بنِ أبی طالِبٍ حِصنی، فَمَن دَخَلَ حِصنی أمِنَ ناری}} (الأمالی، صدوق، ص ۳۰۶، ح ۳۵۰).</ref>. [[پیامبر خدا]] {{صل}}: هر که می‌خواهد در [[مرگ]] و زندگی‌اش چون من باشد و در آن [[بهشت]] جاودانی که پروردگارم وعده‌ام داده، ساکن شود، پس [[علی بن ابی طالب]] را ولی خود گیرد، که او شما را از [راه] [[هدایت]]، بیرون نمی‌برد و به [[ضلالت]]، وارد نمی‌کند<ref>{{متن حدیث|رسول الله {{صل}}: مَن یریدُ أن یحیا حَیاتی، ویموتَ مَوتی، ویسکنَ جَنةَ الخُلدِ التی وَعَدَنی رَبی، فَلیتَوَل عَلِی بنَ أبی طالِبٍ؛ فَإِنهُ لَن یخرِجَکم مِن هُدی، ولَن یدخِلَکم فی ضَلالَةٍ}} (المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۹، ح ۴۶۴۲).</ref><ref>ر.ک: دانشنامه امیرالمؤمنین {{ع}}، ج ۲ (بخش سوم/ فصل هفتم/ برکت‌های ولایت او).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۳۶-۱۳۹.</ref>. | *'''برکت‌های [[ولایت]] او''': [[پیامبر خدا]]{{صل}}- به [[نقل]] از [[جبرئیل]]{{ع}}، از [[میکائیل]]{{ع}}، از [[اسرافیل]]{{ع}}، از [[لوح]]، از قلم-: خدای- تبارک و تعالی- می‌گوید: "[[ولایت]] [[علی بن ابی طالب]]، دِژ من است. هر کس به دِژ من داخل شود، از آتشم ایمن مانَد"<ref>{{متن حدیث|عن جبرئیل عن میکائیل عن إسرافیل عن اللوح عن القلم: یقولُ اللهُ تَبارَک وتَعالی: وِلایةُ عَلِی بنِ أبی طالِبٍ حِصنی، فَمَن دَخَلَ حِصنی أمِنَ ناری}} (الأمالی، صدوق، ص ۳۰۶، ح ۳۵۰).</ref>. [[پیامبر خدا]]{{صل}}: هر که می‌خواهد در [[مرگ]] و زندگی‌اش چون من باشد و در آن [[بهشت]] [[جاودانی]] که پروردگارم وعده‌ام داده، ساکن شود، پس [[علی بن ابی طالب]] را ولی خود گیرد، که او شما را از [راه] [[هدایت]]، بیرون نمی‌برد و به [[ضلالت]]، وارد نمی‌کند<ref>{{متن حدیث|رسول الله{{صل}}: مَن یریدُ أن یحیا حَیاتی، ویموتَ مَوتی، ویسکنَ جَنةَ الخُلدِ التی وَعَدَنی رَبی، فَلیتَوَل عَلِی بنَ أبی طالِبٍ؛ فَإِنهُ لَن یخرِجَکم مِن هُدی، ولَن یدخِلَکم فی ضَلالَةٍ}} (المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۹، ح ۴۶۴۲).</ref><ref>ر.ک: دانشنامه امیرالمؤمنین{{ع}}، ج ۲ (بخش سوم/ فصل هفتم/ برکت‌های ولایت او).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۳۶-۱۳۹.</ref>. | ||
{{مدخل امام علی}} | {{مدخل امام علی}} | ||
نسخهٔ ۲۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۱:۰۵
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام علی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
از جمله عناوین شکوهمندی که در روایات و بویژه در احادیث تفسیری درباره علی(ع) به کار رفته است، عنوان "ولی" است[۱]. در سخنان و آموزه‌های پیامبر خدا، عنوان "ولی" و "ولایت"، برای علی(ع) بسیار به کار رفته و این سخنان شکوهمند و تنبه‌آور، در موارد و مواضع بسیاری بیان شده است که نخستین آنها، مجمع کوچک، اما سرنوشت‌سازِ خویشاوندان پیامبر(ص) بود که از آن یاد کردیم[۲].
احادیث ولایت
- قرآن: ﴿إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾[۳].
- حدیث: الدر المنثور- به نقل از ابو رافع-: بر پیامبر خدا وارد شدم، در حالی که خواب وحی، او را در ربوده بود.... لَختی درنگ کردم. پیامبر(ص) بیدار شد، در حالی که می‌گفت: " "تنها ولی شما، خدا و پیامبر اوست و [نیز] مؤمنانی که نماز می‌گزارند و در حال رکوع، صدقه می‌دهند". سپاس، خدای را که نعمت‌هایش را بر علی تمام کرد. فضل خدا بر علی، گوارا باد!"[۴]. امام علی(ع): در مسجد، نماز می‌گزاردم که مسکینی در آمد و چیزی درخواست کرد. من در رکوع بودم انگشترم را از انگشتم [در آوردم و] به او دادم و خداوند- تبارک و تعالی- درباره من، چنین نازل کرد: "تنها ولی شما، خدا و پیامبر اوست و [نیز] مؤمنانی که نماز می‌گزارند و در حال رکوع، صدقه می‌دهند"[۵]. امام صادق(ع)- درباره گفته خدای متعال: "تنها ولی شما، خدا و پیامبر اوست و [نیز] مؤمنانی که..."-: مقصود [از "ولی شما"]، این است که خدا، پیامبر او، و مؤمنان (یعنی: علی(ع) و آن فرزندانش که امام هستند)، تا روز قیامت، به شما و کارها و جان‌ها و دارایی‌هایتان اولویت دارند[۶].
- علی(ع)، مولای هر کسی است که پیامبر(ص)، مولای اوست: پیامبر خدا(ص): هر که من مولای اویم، علی مولای اوست[۷]. پیامبر خدا(ص): هر که من مولای اویم، همانا علی مولای اوست[۸]. مسند ابن حنبل- به نقل از بُرَیده-: در یمن، همراه علی(ع) می‌جنگیدم که از او سختگیری‌ای دیدم. چون به نزد پیامبر خدا آمدم، از علی گِله کردم و بر او خُرده گرفتم. دیدم که چهره پیامبر خدا دگرگون شد و فرمود: "ای بریده! آیا من به مؤمنان، از خود آنها سزاوارتر نیستم؟". گفتم: چرا، ای پیامبر خدا! فرمود: "هر که من مولای اویم، علی مولای اوست"[۹]. اسد الغابة- به نقل از زر بن حبیش-: علی(ع) از دار الحکومه بیرون آمد. دسته‌ای اسب‌سوارِ شمشیر حمایل کرده، به نزد او آمدند و گفتند: سلام بر تو، ای امیر مؤمنان! سلام بر تو و رحمت و برکات خدا [بر تو]، ای مولای ما! علی(ع) فرمود: "از اصحاب پیامبر(ص)، چه کسی اینجاست؟". دوازده تن برخاستند، از جمله: قیس بن ثابت بن شماس، هاشم بن عتبه و حبیب بن بدیل بن ورقا، و شهادت دادند که شنیده‌اند پیامبر(ص) می‌فرمود: "هر که من مولای اویم، پس علی مولای اوست"[۱۰].
- ولایت او، از سوی خدا واجب شده است: الکافی- به نقل از ابو بصیر-: نزد امام باقر(ع) نشسته بودم که مردی به او گفت: به من بگو که آیا ولایت علی، از سوی خداست، یا از سوی پیامبرش؟ حضرت، خشمگین شد. سپس فرمود: "وای بر تو! پیامبر خدا خداترس‌تر از آن بود که چیزی را بگوید که خدا بدان، فرمانش نداده باشد. بله، خداوند، خود، آن را واجب کرد، همان‌گونه که نماز و زکات و روزه و حج را واجب کرد"[۱۱].
- برکت‌های ولایت او: پیامبر خدا(ص)- به نقل از جبرئیل(ع)، از میکائیل(ع)، از اسرافیل(ع)، از لوح، از قلم-: خدای- تبارک و تعالی- می‌گوید: "ولایت علی بن ابی طالب، دِژ من است. هر کس به دِژ من داخل شود، از آتشم ایمن مانَد"[۱۲]. پیامبر خدا(ص): هر که می‌خواهد در مرگ و زندگی‌اش چون من باشد و در آن بهشت جاودانی که پروردگارم وعده‌ام داده، ساکن شود، پس علی بن ابی طالب را ولی خود گیرد، که او شما را از [راه] هدایت، بیرون نمی‌برد و به ضلالت، وارد نمی‌کند[۱۳][۱۴][۱۵].
- آخرین خطبه امام علی
- شهادت آرزوی امام علی
- پدر امام علی
- از ذو قار تا بصره
- ازدواج امام علی
- امارت امام علی در حدیث
- امامت امام علی در حدیث
- انواع دانش‌های امام علی
- انگیزه‌های دشمنی با امام علی
- ایثار امام علی در شب هجرت
- بازگشت خورشید برای امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ بدر
- بیعت با امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ تبوک
- ترور امام علی
- توطئه برای ترور امام علی
- جایگاه علمی امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ احد
- اقدامات امام علی در جنگ بنی قریظه
- اقدامات امام علی در جنگ بنی نضیر
- اقدامات امام علی در جنگ حنین
- خبر دادن پیامبر از شهادت علی
- خلافت امام علی در حدیث
- اقدامات امام علی در جنگ خندق
- اقدامات امام علی در جنگ خیبر
- داوری‌های امام علی
- دشمنان امام علی
- دعاهای پیامبر خاتم برای امام علی
- دلایل تنهایی امام علی
- حب امام علی
- رویارویی امام علی با ناکثین
- زیان‌های دشمنی با امام علی
- سیاست‌های اجتماعی امام علی
- سیاست‌های اداری امام علی
- سیاست‌های اقتصادی امام علی
- سیاست‌های امنیتی امام علی
- سیاست‌های جنگی امام علی
- سیاست‌های حکومتی امام علی
- سیاست‌های فرهنگی امام علی
- سیاست‌های قضایی امام علی
- سیمای امام علی
- شکست بت‌ها توسط امام علی
- شکایت امام علی از نافرمانی یارانش
- عصمت امام علی در حدیث
- علم امام علی در حدیث
- امام علی از زبان اهل بیت
- امام علی از زبان دشمنانش
- امام علی از زبان قرآن
- امام علی از زبان همسران پیامبر
- امام علی از زبان پیامبر
- امام علی از زبان یارانش
- امام علی از زبان یاران پیامبر
- امام علی از زبان خودش
- غلو در دوست داشتن امام علی
- اقدامات امام علی در ماجرای فتح مکه
- فرزندان امام علی
- لقب‌های امام علی
- مأموریت امام علی
- محبوبیت امام علی
- محدودیت‌های امام علی در انتخاب کارگزاران
- هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی
- نافرمانی سپاه امام علی
- نام‌های امام علی
- نسب امام علی
- نیرنگ‌های دشمنان امام علی
- هدایت امام علی در حدیث
- وراثت امام علی در حدیث
- وصایت امام علی در حدیث
- ولادت امام علی
- ولایت امام علی در حدیث
- ویژگی‌های اخلاقی امام علی
- ویژگی‌های اعتقادی امام علی
- ویژگی‌های امام علی
- ویژگی‌های جنگی امام علی
- ویژگی‌های دشمنان امام علی
- ویژگی‌های دوستداران امام علی
- ویژگی‌های سیاسی امام علی
- ویژگی‌های عملی امام علی
- پذیرفته شدن دعاهای امام علی
- پرورش امام علی
- پس از شهادت امام علی
- پیشگویی امام علی
- کارگزاران امام علی
- کنیه‌های امام علی
- کین‌ورزی به امام علی
- یاران امام علی
- یاری خواستن امام علی از کوفیان
- یوم‌الدار
پرسش‌های وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ تردیدی نیست که در ادبیات عرب، استعمال ماده «وَلَی» در معنای سرپرست، زعیم و پیشوا، بسی شایع بوده است، که به این نکته در تحلیل حدیث غدیر، اشاره خواهیم کرد.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۰۶.
- ↑ «سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.
- ↑ الدر المنثور، ج ۳، ص ۱۰۶.
- ↑ الإمام علی(ع): «إنی کنتُ اصَلی فِی المَسجِدِ، فَجاءَ سائِلٌ فَسَأَلَ وأنَا راکعٌ، فَناوَلتُهُ خاتَمی مِن إصبَعی، فَأَنزَلَ اللهُ تَبارَک وتَعالی فِی: «إِنمَا وَلِیکمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالذِینَ ءَامَنُواْ الذِینَ یقِیمُونَ الصلَوةَ وَیؤْتُونَ الزکوةَ وَهُمْ رَاکعُونَ»» (الخصال، ص ۵۸۰، ح ۱).
- ↑ الإمام الصادق(ع)- فی قَولِهِ تَعالی: «إِنما وَلِیکمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الذِینَ آمَنُوا»-: «إنما یعنی: أولی بِکم؛ أی أحَق بِکم، وبِامورِکم، وأنفُسِکم، وأموالِکم، اللهُ ورسولُهُ وَالذینَ آمَنوا؛ یعنی عَلِیاً وأولادَهُ الأَئِمةَ(ع) إلی یومِ القِیامَةِ» (الکافی، ج ۱، ص ۲۸۸، ح ۳).
- ↑ رسول الله(ص): «مَن کنتُ مَولاهُ فَعَلِی مَولاهُ» (سنن الترمذی، ج ۵، ص ۶۳۳، ح ۳۷۱۳).
- ↑ عنه(ص): «مَن کنتُ مَولاهُ فَإِن عَلِیاً مَولاهُ» (فضائل الصحابة، ابن حنبل، ج ۲، ص ۵۹۳، ح ۱۰۰۷).
- ↑ مسند ابن حنبل، ج ۹، ص ۷، ح ۲۳۰۰۶.
- ↑ اسد الغابة، ج ۱، ص ۶۷۲ ش ۱۰۳۸.
- ↑ الکافی عن أبی بصیر عن الإمام الباقر(ع): «کنتُ عِندَهُ جالِساً، فَقالَ لَهُ رَجُلٌ: حَدثنی عنَ وِلایةِ عَلِی، أمِنَ اللهِ، أو مِن رَسولِهِ؟! فَغَضِبَ، ثُم قالَ: وَیحَک، کانَ رَسولُ اللهِ(ص) أخوَفَ للهِ مِن أنَ یقولَ ما لَم یأمُرهُ بِهِ اللهُ!! بَلِ افتَرَضَهُ کمَا افتَرَضَ اللهُ الصلاةَ وَالزکاةَ وَالصومَ وَالحَج» (الکافی، ج ۱، ص ۲۹۰، ح ۵).
- ↑ «عن جبرئیل عن میکائیل عن إسرافیل عن اللوح عن القلم: یقولُ اللهُ تَبارَک وتَعالی: وِلایةُ عَلِی بنِ أبی طالِبٍ حِصنی، فَمَن دَخَلَ حِصنی أمِنَ ناری» (الأمالی، صدوق، ص ۳۰۶، ح ۳۵۰).
- ↑ «رسول الله(ص): مَن یریدُ أن یحیا حَیاتی، ویموتَ مَوتی، ویسکنَ جَنةَ الخُلدِ التی وَعَدَنی رَبی، فَلیتَوَل عَلِی بنَ أبی طالِبٍ؛ فَإِنهُ لَن یخرِجَکم مِن هُدی، ولَن یدخِلَکم فی ضَلالَةٍ» (المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۳۹، ح ۴۶۴۲).
- ↑ ر.ک: دانشنامه امیرالمؤمنین(ع)، ج ۲ (بخش سوم/ فصل هفتم/ برکت‌های ولایت او).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۳۶-۱۳۹.