تلاش‌های پیامبر برای تعیین جانشین

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام علی(ع) است. "امام علی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام علی در قرآن | امام علی در حدیث | امام علی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام علی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

نوشتن وصیت‌: پیامبر(ص) در بستر آرمیده بود و جسم مطهرش در تب می‌سوخت. اکنون از پس سال‌ها تلاش و رنج، آهنگ رحیل داشت. او نگران آینده بود: آینده امت، آینده آیین نوپا، آینده شجره طیبه‌ای که هنوز نیازمند حراست‌ها، نگهبانی‌ها، آبیاری‌ها و ایثارها بود. فرمود: «"ایتونی بِکتابٍ أکتُب لَکم کتاباً لَن تَضِلوا بَعدَهُ أبَداً"»^[۱]. برایم برگه‌ای بیاورید تا برایتان نوشته‌ای بنویسم که پس از آن، هرگز گم‌راه نشوید. غوغا در گرفت و فریادها برخاست. درگیری در محضر پیامبر خدا اوج گرفت و برخی، سخنی بس ناروا بر زبان راندند. غوغا بدان سان بود که زنان، بر حال پیامبر(ص) دل سوزاندند و چون اعتراض کردند، غوغاگران بر آنها طعن زدند^[۲]. پیامبر(ص) فرمود: «"قوموا عَنی"»!^[۳] به پا خیزید و بروید. این وصیت، نوشته نشد؛ اما برای بسیاری روشن بود و هست که محتوای آن، چه بود و چرا نوشته نشد. بی‌گمان، محتوای وصیت، تأکید بر همان چیزی بود که در غدیر ابلاغ شد: تأکید بر ولایت و آینده امت.
تجهیز سپاه اسامه‌: پیامبر خدا که در واپسین روزهای عمرش گرفتار بیماری بود، اسامة بن زید را برگزید؛ جوانی هفده ساله برای فرماندهی سپاهی بزرگ که بزرگان اصحاب را در میان خود داشت. ابن سعد در این باره می‌گوید: روز چهارشنبه، پیامبر(ص) تب و سردرد کرد. صبح روز پنج‌شنبه، با دست خود، پرچمی برای اسامه بست... و هیچ یک از سرشناسان مهاجرانِ نخستین و انصار نمانْد، جز آن که به نبرد، فراخوانده شد، از جمله: ابو بکر صدیق، عمر بن خطاب، ابو عبیدة بن جراح، سعد بن ابی وقاص، سعید بن زید، قتادة بن نعمان و سلمة بن اسلم بن حریش^[۴]. پیامبر(ص) به تجهیز این سپاه، فرمان می‌دهد و با تأکید می‌گوید: سپاه اسامه را تجهیز کنید. خداوند، لعنت کند هر کس را که از او تخلف کند!^[۵] او فرمان می‌دهد که سپاه مسلمانان، با توجه به اینکه در آن موقعیت، هیچ خطر نظامی‌ای مدینه را تهدید نمی‌کند، فوراً مدینه را ترک کنند. تردیدی نیست که پیامبر(ص) در پس این فرمان، قصد آن دارد که فضای مدینه را از وجود فرصت‌طلبانی که چشم انتظار رحلت اویند تا بر خلافتْ چنگ اندازند، بپالاید. از دیگر سو، می‌خواهد تا بسترِ رسیدن حق را به صاحب شرعی آن، آماده سازد و این، همان است که در صریح کلام علی(ع) آمده است^[۶].

جستارهای وابسته

پرسش‌های وابسته

منابع

محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۱۱۱، ح ۲۸۸۸.
↑ ر.ک: الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۴۳.
↑ صحیح البخاری، ج ۱، ص ۵۴، ح ۱۱۴.
↑ ر.ک: الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۱۹۰.
↑ الملل والنحل، ج ۱، ص ۲۳.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۱۲.

[1] صحیح البخاری، ج ۳، ص ۱۱۱۱، ح ۲۸۸۸.

[2] ر.ک: الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۲۴۳.

[3] صحیح البخاری، ج ۱، ص ۵۴، ح ۱۱۴.

[4] ر.ک: الطبقات الکبری، ج ۲، ص ۱۹۰.

[5] الملل والنحل، ج ۱، ص ۲۳.

[6] محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۱۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]