نسب امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '==جستارهای وابسته == {{' به '{{')
 
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{ویرایش غیرنهایی}}
{{مدخل مرتبط
{{امامت}}
| موضوع مرتبط = امام علی
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  =  
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون [[امام علی]]{{ع}} است. "'''امام علی'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط =  
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  = امام علی (پرسش)
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[امام علی در قرآن]] | [[امام علی در حدیث]] | [[امام علی در کلام اسلامی]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[امام علی (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} نیز، چونان [[پیامبر خدا]] {{صل}}، ریشه در تبار [[پاک]] و دودمان ارجمند [[ابراهیم]] {{ع}} (قهرمان [[توحید]]) دارد. بدین سان، سخن گفتن از نیای [[پیامبر خدا]]، سخن گفتن از نیای مولاست. [[پیامبر]] {{صل}}، درباره نیاکان خود فرمود: [[خداوند]] از [[فرزندان]] [[ابراهیم]]، [[اسماعیل]] را برگزید واز پسران‌اسماعیل، بنی‌کنانه را و از بنی کنانه، [[قریش]] را و از [[قریش]]، [[بنی هاشم]] را و از [[بنی هاشم]]، مرا<ref>سنن الترمذی، ج ۵، ص ۵۸۳، ح ۳۶۰۵.</ref>.
[[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} مانند [[پیامبر خدا]] {{صل}}، ریشه در تبار [[پاک]] و دودمان ارجمند [[ابراهیم]] {{ع}} (قهرمان [[توحید]]) دارد. [[پیامبر]] {{صل}}، درباره نیاکان خود فرمود: "[[خداوند]] از [[فرزندان]] [[ابراهیم]]، [[اسماعیل]] را برگزید و از پسران اسماعیل، بنی‌کنانه را و از بنی کنانه، [[قریش]] را و از [[قریش]]، [[بنی هاشم]] را و از [[بنی هاشم]]، مرا<ref>سنن الترمذی، ج ۵، ص ۵۸۳، ح ۳۶۰۵.</ref>.
بدین سان، [[بنی هاشم]]، زبده خاندان‌هاست و [[پیامبر]] {{صل}} و [[علی]] {{ع}}، [[برگزیده]] این خاندان‌اند. چنین است که مولا در توصیف [[تبار پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} می‌فرماید: خاندانش [[بهترین]] [[خاندان]] و ریشه‌اش [[بهترین]] ریشه است. در [[حرم]] رویید و در کرَم بالید. شاخه‌هایش بلند است و میوه‌هایش دور از دسترس<ref>نهج البلاغة، خطبه ۹۴ و خطبه ۱۶۱.</ref>. به واقع، این [[ستایش]]، [[ستایش]] تبار مولا نیز هست؛ چه، [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: من و [[علی]] از یک ریشه‌ایم<ref>الخصال، ص ۲۱.</ref>. و فرمود: گوشت او گوشت من است و [[خون]] او [[خون]] من<ref>الأمالی، مفید، ص ۲۹۴.</ref>.
 
[[پیامبر خدا]] {{صل}}: من و [[علی]] از یک [[نور]] آفریده شدیم... پس پیوسته خدای عز و جل ما را از صُلب‌های [[پاک]] به رَحِم‌های [[پاک]] انتقال داد تا ما را به [[عبد المطلب]] رسانْد<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|خُلِقتُ أنَا وعَلی مِن نورٍ واحِدٍ ... فَلَم یزَل ینقُلُنَا اللهُ عز وجل مِن أصلابٍ طاهِرَةٍ إلی‌ أرحامٍ طاهِرَةٍ حَتی انتَهی‌ بِنا إلی‌ عَبدِ المُطلِبِ}} (معانی الأخبار، ص ۵۶، ح ۴).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۱.</ref>.
[[بنی هاشم]]، زبده خاندان‌هاست و [[پیامبر]] {{صل}} و [[علی]] {{ع}}، [[برگزیده]] این خاندان‌اند. چنین است که مولا در توصیف [[تبار پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} می‌فرماید: خاندانش [[بهترین]] [[خاندان]] و ریشه‌اش [[بهترین]] ریشه است. در [[حرم]] رویید و در کرَم بالید. شاخه‌هایش بلند است و میوه‌هایش دور از دسترس<ref>نهج البلاغة، خطبه ۹۴ و خطبه ۱۶۱.</ref>. در واقع، این [[ستایش]]، [[ستایش]] تبار مولا نیز هست؛ چه، [[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: من و [[علی]] از یک ریشه‌ایم<ref>الخصال، ص ۲۱.</ref> و فرمود: "گوشت او گوشت من است و [[خون]] او [[خون]] من"<ref>الأمالی، مفید، ص ۲۹۴.</ref>.
 
[[پیامبر خدا]] {{صل}} فرمود: "من و [[علی]] از یک [[نور]] [[آفریده]] شدیم... پس پیوسته خدای عز و جل ما را از صُلب‌های [[پاک]] به رَحِم‌های [[پاک]] انتقال داد تا ما را به [[عبد المطلب]] رسانْد"<ref>رسول الله {{صل}}: {{متن حدیث|خُلِقتُ أنَا وعَلی مِن نورٍ واحِدٍ... فَلَم یزَل ینقُلُنَا اللهُ عز وجل مِن أصلابٍ طاهِرَةٍ إلی‌ أرحامٍ طاهِرَةٍ حَتی انتَهی‌ بِنا إلی‌ عَبدِ المُطلِبِ}}؛ معانی الأخبار، ص ۵۶، ح ۴.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۱.</ref>
 
== نسب ==
{{اصلی|ابوطالب|حضرت فاطمه بنت اسد}}
[[ابوطالب]] از [[نوادگان]] [[هاشم بن عبد مناف]] و تنها عموی تنی [[رسول خدا]]{{صل}}، پدر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بود که پس از درگذشت [[عبدالمطلب]] [[رئیس]] تیره [[بنی هاشم]] و بزرگ [[مکه]] شد. او [[انسانی]] [[شجاع]]، [[بخشنده]] و [[فداکار]] در راه [[توحید]] و [[دفاع]] از رسول خدا{{صل}} بود و دو فرزند خود علی و جعفر را به [[همراهی]] با آن حضرت [[تشویق]] می‌کرد<ref>ر.ک: طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۶۹.</ref>. تا پایان زندگانی، سرسختانه از رسول خدا{{صل}} دفاع کرد و [[جان]] خود و فرزندانش را سپر جان رسول خدا{{صل}} نمود<ref>مفید، الفصول المختاره، ص۵۸.</ref>. قصیده لامیه ابوطالب در [[مدح]] رسول خدا{{صل}} بیانگر [[ایمان]] سرشار او به [[پیامبر]]{{صل}} است<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۹- ۳۲۰؛ ابن حجر، الإصابه، ج۷، ص۱۹۷.</ref> و رسول خدا{{صل}} نیز او را به شدت [[دوست]] داشت و سال درگذشت او و [[همسر]] خود [[حضرت خدیجه]]{{س}} را «[[عام الحزن]]» نامید<ref>یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۵.</ref>.
 
مادر [[حضرت علی]]{{ع}} فاطمه دختر [[اسد بن هاشم بن عبد مناف]] و نخستین [[زن]] [[هاشمی]] که به [[ازدواج]] [[مرد]] هاشمی در آمد. او از نخستین [[زنان]] [[مسلمان]] و [[مهاجران به مدینه]] بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۹۱.</ref>. فاطمه برای رسول خدا{{صل}} مادری کرد و حضرت نیز برای او [[احترام]] زیادی قائل بود<ref>جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۷۸.</ref>، به گونه‌ای که وی را مادر خود نامید و پس از [[رحلت]] او در [[سال چهارم هجری]]، بر پیکرش [[نماز]] گزارد، هفتاد [[تکبیر]] گفت و در پیراهن خود [[کفن]] کرد<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۳۵ (چاپ زکار، ص۲۹۳).</ref>. حضرت علی{{ع}} سه [[برادر]] به نام‌های طالب، [[عقیل]] و جعفر و یک [[خواهر]] به نام جُمانه<ref>بلاذری، همان، ص۴۰ (چاپ زکار، ص۲۹۵).</ref> و به [[نقلی]] [[فاخته]] یا [[هند]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ص۱۲۰.</ref> داشت، که [[ام هانی]] [[شهرت]] یافت<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۷.</ref>.
 
== نام، کنیه و [[القاب]] ==
{{اصلی|نام امام علی|کنیه امام علی|القاب امام علی}}
بنا بر نقلی رسول خدا{{صل}}<ref>شوشتری، احقاق الحق، ج۷، ص۴۹۰.</ref> و نقلی دیگر پدرش با [[الهام الهی]] او را علی نام نهاد<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۵۵.</ref>. مادرش [[فاطمه بنت اسد]] نیز چون نام پدرش [[اسد]] بود، فرزند خود را «[[حیدر]]» نامید<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۱۵؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۵۵.</ref>. [[امام علی]]{{ع}} در رجزی که در [[جنگ خیبر]] در پاسخ به مرحب [[یهودی]] خواند فرمود: «مادرم من را حیدر (شیر) نامید»<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۳۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ص۵۹، ح۹.</ref>.
 
[[کنیه]] حضرت به اعتبار بزرگ‌ترین فرزندش [[امام حسن]]{{ع}}، [[ابوالحسن]] و محبوب‌ترین کنیه او [[ابوتراب]] است، به طوری که هر وقت آن حضرت را با این کنیه صدا می‌زدند [[خرسند]] می‌شد. [[رسول خدا]]{{صل}} کنیه ابوتراب را در [[جنگ]] ذی العُشیره<ref>بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۹۰؛ برای آگاهی از این کنیه ر.ک: میرشریفی، کنیه ابوتراب افتخار امیرالمؤمنین{{ع}}، میراث جاویدان، ش۱۳، ۱۳۷۵.</ref> به او اعطا کرد<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۶۳.</ref>. برای آن حضرت [[القاب]] گوناگونی بیان شده است که برخی از آنها عبارت است: [[امیرالمؤمنین]]، [[اسدالله]]، [[وصی]]، [[سید المسلمین]]، [[امام المتقین]]<ref>ابن بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار، ص۲۶۴.</ref>، [[یعسوب الدین]]<ref>ابن طاووس، التحصین، ص۵۵۰.</ref>، [[مرتضی]]، [[مقتدا]]، [[خیر البشر]]<ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۹.</ref>، [[صدیق اکبر]]<ref>نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۶.</ref>، [[سید المؤمنین]]، [[سیدالعرب]]<ref>قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۱، ص۱۹۵.</ref>، [[باب الهدی]] و [[رایة الهدی]]<ref>کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۹۳.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]] ص ۱۸.</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل امام علی}}
{{مدخل امام علی}}
== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
*[[نسب امام علی چیست؟ (پرسش)]]
* [[نسب امام علی چیست؟ (پرسش)]]
{{پایان مدخل‌ وابسته}}


==منابع==
== منابع ==
* [[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']].
{{منابع}}
# [[پرونده:13681148.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین''']].
# [[پرونده:1100516.jpg|22px]] [[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|'''درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه''']]
# [[پرونده:IM010522.jpg|22px]] پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|'''تاریخ اسلام بخش اول ج۲''']]
{{پایان منابع}}
 
== پانویس ==
{{پانویس}}


==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{امام علی}}
{{امام علی}}


[[رده:امام علی]]
[[رده:امام علی]]
[[رده:نسب امام علی]]
[[رده:مدخل گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]
[[رده:مدخل گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]
[[رده:اتمام لینک داخلی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۶

مقدمه

امیر مؤمنان علی (ع) مانند پیامبر خدا (ص)، ریشه در تبار پاک و دودمان ارجمند ابراهیم (ع) (قهرمان توحید) دارد. پیامبر (ص)، درباره نیاکان خود فرمود: "خداوند از فرزندان ابراهیم، اسماعیل را برگزید و از پسران اسماعیل، بنی‌کنانه را و از بنی کنانه، قریش را و از قریش، بنی هاشم را و از بنی هاشم، مرا[۱].

بنی هاشم، زبده خاندان‌هاست و پیامبر (ص) و علی (ع)، برگزیده این خاندان‌اند. چنین است که مولا در توصیف تبار پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: خاندانش بهترین خاندان و ریشه‌اش بهترین ریشه است. در حرم رویید و در کرَم بالید. شاخه‌هایش بلند است و میوه‌هایش دور از دسترس[۲]. در واقع، این ستایش، ستایش تبار مولا نیز هست؛ چه، پیامبر خدا (ص) فرمود: من و علی از یک ریشه‌ایم[۳] و فرمود: "گوشت او گوشت من است و خون او خون من"[۴].

پیامبر خدا (ص) فرمود: "من و علی از یک نور آفریده شدیم... پس پیوسته خدای عز و جل ما را از صُلب‌های پاک به رَحِم‌های پاک انتقال داد تا ما را به عبد المطلب رسانْد"[۵].[۶]

نسب

ابوطالب از نوادگان هاشم بن عبد مناف و تنها عموی تنی رسول خدا(ص)، پدر امیرالمؤمنین(ع) بود که پس از درگذشت عبدالمطلب رئیس تیره بنی هاشم و بزرگ مکه شد. او انسانی شجاع، بخشنده و فداکار در راه توحید و دفاع از رسول خدا(ص) بود و دو فرزند خود علی و جعفر را به همراهی با آن حضرت تشویق می‌کرد[۷]. تا پایان زندگانی، سرسختانه از رسول خدا(ص) دفاع کرد و جان خود و فرزندانش را سپر جان رسول خدا(ص) نمود[۸]. قصیده لامیه ابوطالب در مدح رسول خدا(ص) بیانگر ایمان سرشار او به پیامبر(ص) است[۹] و رسول خدا(ص) نیز او را به شدت دوست داشت و سال درگذشت او و همسر خود حضرت خدیجه(س) را «عام الحزن» نامید[۱۰].

مادر حضرت علی(ع) فاطمه دختر اسد بن هاشم بن عبد مناف و نخستین زن هاشمی که به ازدواج مرد هاشمی در آمد. او از نخستین زنان مسلمان و مهاجران به مدینه بود[۱۱]. فاطمه برای رسول خدا(ص) مادری کرد و حضرت نیز برای او احترام زیادی قائل بود[۱۲]، به گونه‌ای که وی را مادر خود نامید و پس از رحلت او در سال چهارم هجری، بر پیکرش نماز گزارد، هفتاد تکبیر گفت و در پیراهن خود کفن کرد[۱۳]. حضرت علی(ع) سه برادر به نام‌های طالب، عقیل و جعفر و یک خواهر به نام جُمانه[۱۴] و به نقلی فاخته یا هند[۱۵] داشت، که ام هانی شهرت یافت[۱۶].

نام، کنیه و القاب

بنا بر نقلی رسول خدا(ص)[۱۷] و نقلی دیگر پدرش با الهام الهی او را علی نام نهاد[۱۸]. مادرش فاطمه بنت اسد نیز چون نام پدرش اسد بود، فرزند خود را «حیدر» نامید[۱۹]. امام علی(ع) در رجزی که در جنگ خیبر در پاسخ به مرحب یهودی خواند فرمود: «مادرم من را حیدر (شیر) نامید»[۲۰].

کنیه حضرت به اعتبار بزرگ‌ترین فرزندش امام حسن(ع)، ابوالحسن و محبوب‌ترین کنیه او ابوتراب است، به طوری که هر وقت آن حضرت را با این کنیه صدا می‌زدند خرسند می‌شد. رسول خدا(ص) کنیه ابوتراب را در جنگ ذی العُشیره[۲۱] به او اعطا کرد[۲۲]. برای آن حضرت القاب گوناگونی بیان شده است که برخی از آنها عبارت است: امیرالمؤمنین، اسدالله، وصی، سید المسلمین، امام المتقین[۲۳]، یعسوب الدین[۲۴]، مرتضی، مقتدا، خیر البشر[۲۵]، صدیق اکبر[۲۶]، سید المؤمنین، سیدالعرب[۲۷]، باب الهدی و رایة الهدی[۲۸].[۲۹]

جستارهای وابسته

  1. آخرین خطبه امام علی
  2. شهادت آرزوی امام علی
  3. پدر امام علی
  4. از ذو قار تا بصره‌
  5. ازدواج امام علی
  6. امارت امام علی در حدیث
  7. امامت امام علی در حدیث
  8. انواع دانش‌های امام علی
  9. انگیزه‌های دشمنی با امام علی
  10. ایثار امام علی در شب هجرت
  11. بازگشت خورشید برای امام علی
  12. اقدامات امام علی در جنگ بدر
  13. بیعت با امام علی
  14. اقدامات امام علی در جنگ تبوک
  15. ترور امام علی
  16. توطئه برای ترور امام علی
  17. جایگاه علمی امام علی
  18. اقدامات امام علی در جنگ احد
  19. اقدامات امام علی در جنگ بنی قریظه
  20. اقدامات امام علی در جنگ بنی نضیر
  21. اقدامات امام علی در جنگ حنین
  22. خبر دادن پیامبر از شهادت علی
  23. خلافت امام علی در حدیث
  24. اقدامات امام علی در جنگ خندق
  25. اقدامات امام علی در جنگ خیبر
  26. داوری‌های امام علی
  27. دشمنان امام علی
  28. دعاهای پیامبر خاتم برای امام علی
  29. دلایل تنهایی امام علی
  30. حب امام علی
  31. رویارویی امام علی با ناکثین
  32. زیان‌های دشمنی با امام علی
  33. سیاست‌های اجتماعی امام علی
  34. سیاست‌های اداری امام علی
  35. سیاست‌های اقتصادی امام علی
  36. سیاست‌های امنیتی امام علی
  37. سیاست‌های جنگی امام علی
  38. سیاست‌های حکومتی امام علی
  39. سیاست‌های فرهنگی امام علی
  40. سیاست‌های قضایی امام علی
  41. سیمای امام علی
  42. شکست بت‌ها توسط امام علی
  43. شکایت امام علی از نافرمانی یارانش
  44. عصمت امام علی در حدیث
  45. علم امام علی در حدیث
  46. امام علی از زبان اهل بیت
  47. امام علی از زبان دشمنانش
  48. امام علی از زبان قرآن
  49. امام علی از زبان همسران پیامبر
  50. امام علی از زبان پیامبر
  51. امام علی از زبان یارانش
  52. امام علی از زبان یاران پیامبر
  53. امام علی از زبان خودش
  54. غلو در دوست داشتن امام علی
  55. اقدامات امام علی در ماجرای فتح مکه
  56. فرزندان امام علی
  57. لقب‌های امام علی
  58. مأموریت امام علی
  59. محبوبیت امام علی
  60. محدودیت‌های امام علی در انتخاب کارگزاران
  61. هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی
  62. نافرمانی سپاه امام علی
  63. نام‌های امام علی
  64. نسب امام علی
  65. نیرنگ‌های دشمنان امام علی
  66. هدایت امام علی در حدیث
  67. وراثت امام علی در حدیث
  68. وصایت امام علی در حدیث
  69. ولادت امام علی
  70. ولایت امام علی در حدیث
  71. ویژگی‌های اخلاقی امام علی
  72. ویژگی‌های اعتقادی امام علی
  73. ویژگی‌های امام علی
  74. ویژگی‌های جنگی امام علی
  75. ویژگی‌های دشمنان امام علی
  76. ویژگی‌های دوستداران امام علی
  77. ویژگی‌های سیاسی امام علی
  78. ویژگی‌های عملی امام علی
  79. پذیرفته شدن دعاهای امام علی
  80. پرورش امام علی
  81. پس از شهادت امام علی
  82. پیشگویی امام علی
  83. کارگزاران امام علی
  84. کنیه‌های امام علی
  85. کین‌ورزی به امام علی
  86. یاران امام علی
  87. یاری خواستن امام علی از کوفیان‌
  88. یوم‌الدار

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

  1. سنن الترمذی، ج ۵، ص ۵۸۳، ح ۳۶۰۵.
  2. نهج البلاغة، خطبه ۹۴ و خطبه ۱۶۱.
  3. الخصال، ص ۲۱.
  4. الأمالی، مفید، ص ۲۹۴.
  5. رسول الله (ص): «خُلِقتُ أنَا وعَلی مِن نورٍ واحِدٍ... فَلَم یزَل ینقُلُنَا اللهُ عز وجل مِن أصلابٍ طاهِرَةٍ إلی‌ أرحامٍ طاهِرَةٍ حَتی انتَهی‌ بِنا إلی‌ عَبدِ المُطلِبِ»؛ معانی الأخبار، ص ۵۶، ح ۴.
  6. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۲۱.
  7. ر.ک: طبرسی، اعلام الوری، ج۱، ص۱۰۳؛ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۴۲؛ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۶۹.
  8. مفید، الفصول المختاره، ص۵۸.
  9. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۱۹- ۳۲۰؛ ابن حجر، الإصابه، ج۷، ص۱۹۷.
  10. یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۵.
  11. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۹۱.
  12. جوینی، فرائد السمطین، ج۱، ص۳۷۸.
  13. بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۳۵ (چاپ زکار، ص۲۹۳).
  14. بلاذری، همان، ص۴۰ (چاپ زکار، ص۲۹۵).
  15. ابن سعد، الطبقات الکبری، ص۱۲۰.
  16. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲ ص ۱۷.
  17. شوشتری، احقاق الحق، ج۷، ص۴۹۰.
  18. صدوق، معانی الاخبار، ص۵۵.
  19. ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۱۵؛ ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۵۵.
  20. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۳۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ص۵۹، ح۹.
  21. بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۹۰؛ برای آگاهی از این کنیه ر.ک: میرشریفی، کنیه ابوتراب افتخار امیرالمؤمنین(ع)، میراث جاویدان، ش۱۳، ۱۳۷۵.
  22. احمد بن حنبل، مسند، ج۴، ص۱۶۳.
  23. ابن بطریق، عمدة عیون صحاح الاخبار، ص۲۶۴.
  24. ابن طاووس، التحصین، ص۵۵۰.
  25. مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۹.
  26. نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ج۱، ص۲۶.
  27. قاضی نعمان، شرح الاخبار، ج۱، ص۱۹۵.
  28. کلینی، الکافی، ج۴، ص۴۹۳.
  29. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲ ص ۱۸.