بیعت حضرت مهدی

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

"بیعت" واژه عربی از ریشه "ب ی ع" به معنای خرید و فروش و ایجاب و پذیرش بیع و در اصطلاح بر هم زدن کف دست راست از طرفین معامله به نشانه ختم معامله و تسلیم است و نیز به هرعمل و رفتاری اطلاق می‏‌شود که شخص به وسیله آن فرمانبرداری خود را از شخص دیگر و سرسپردگی در برابر امر و سلطه او نشان دهد.
شاید اطلاق کلمه "بیعت" به این معنا، از این جهت است که هریک از دو طرف، تعهّدی همچون دو معامله‌‏گر در برابر دیگری می‏‌کنند؛ بیعت‏‌کننده حاضر می‌‏شود تا پای جان و مال و فرزند در راه اطاعت او بایستد و بیعت‏‌پذیر نیز حمایت و دفاع او را بر عهده می‏‌گیرد.
بیعت، سنّتی بود که پیش از اسلام، میان عرب رواج داشت؛ به همین دلیل در آغاز اسلام که طائفه اوس و خزرج موقع حج از مدینه به مکه آمدند و با پیامبر اسلام(ص) در عقبه بیعت کردند، برخورد آن‏ها با مسأله بیعت، برخورد با یک امر آشنا بود. پس از آن نیز پیغمبر(ص) در فرصت‏‌های گوناگون، با مسلمانان تجدید بیعت کرد.

پیامبر اسلام(ص) بیعت زنان را نیز می‌‏پذیرفت؛ اما نه از راه دست دادن؛ بلکه دستور می‌‏داد ظرف بزرگی از آب حاضر کنند. سپس آن حضرت دست خود را در یک طرف ظرف فرو می‌‏برد و زنان بیعت‏‌کننده در طرف دیگر. گفتنی است درباره پیامبر(ص) و امامان(ع) - که از سوی خدا نصب می‌‏شوند، به بیعت نیازی نیست؛ یعنی اطاعت پیامبر(ص) و امام(ع) منصوب از سوی او، واجب است؛ چه بر کسانی که بیعت کرده‏‌اند و چه با آنان بیعت نکرده باشند. و به تعبیر دیگر، لازمه مقام نبوت و امامت، وجوب اطاعت است؛ همان‏گونه که قرآن می‌‏فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ ﴾ }}^[۱]

حال این پرسش پیش می‏‌آید که اگر چنین است، چرا پیامبر(ص) از یاران خود یا تازه مسلمانان، بیعت گرفت که دو نمونه آن "بیعت رضوان و بیعت با اهل مکه" به طور صریح در قرآن آمده است؟
در پاسخ باید گفت: بدون شک این بیعت‌ها یک نوع تأکید بر وفاداری بوده که در مواقع خاصی انجام می‌‏گرفته است؛ به‏ ویژه برای مقابله با بحران‏ها و حوادث سخت از آن استفاده می‌‏شده است، تا در سایه آن، روح تازه‏‌ای در کالبد افراد دمیده شود.
همین امر در بیعت با حضرت مهدی(ع) خواهد بود که جنبه تأکید بر وفاداری دارد. یکی از کارهای نخست حضرت مهدی(ع) هنگام ظهور، بیعت با یاران خود است. این بیعت، در مسجد الحرام و بین رکن و مقام صورت می‏‌گیرد^[۲]. همان‏گونه که پیش از این یاد شد، در روایاتی نقل شده است که نخستین بیعت‌‏کننده با حضرت مهدی(ع)، جبرئیل امین است.
امام باقر(ع) فرمود:"پس نخستین کسی که با او بیعت کند، جبرئیل است. سپس آن ۳۱۳ نفر بیعت می‌‏کنند "^[۳].
پس از این بیعت ویژه، حضرت مهدی(ع) با دیگر یاران خود بیعت خواهد کرد. افزون بر روایات شیعه در پاره‌‏ای از روایات اهل سنت نیز بر بیعت یاران حضرت با ایشان تأکید شده‏ است. صنعانی یکی از بزرگان اهل سنت درباره این بیعت در روایاتی اشاره کرده است^[۴]
بنابراین بیعت فقط به دلیل تأکید بر دلدادگی یاران است و هرگز به سبب اعتماد و یا عدم اعتماد نیست^[۵].

جستارهای وابسته

منابع

سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ای کسانی که ایمان آورده‏اید خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را نیز اطاعت کنید؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.
↑ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶، ح ۵۰۲؛ عبد الرزاق بن همام صنعانی، المصنف، ج ۱۱، ح ۲۰۷۶۹
↑ " فَيَكُونُ‏ أَوَّلُ‏ مَنْ‏ يُبَايِعُهُ‏ جَبْرَئِيلَ‏ ثُمَ‏ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ الثَّلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلا‏‏‏‏‏‏"، علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۰۴؛ نیز ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۱۸۴، ح ۳
↑ صنعانی، المصنف، ج ۱۱، باب المهدی، ح ۲۰۷۶۹؛ نیز: ر. ک: مقدسی شافعی، عقد الدرر، ص ۱۲۳
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۲۶ - ۱۲۸.

[1] ای کسانی که ایمان آورده‏اید خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را نیز اطاعت کنید؛ سوره نساء، آیه: ۵۹.

[2] شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۷۶، ح ۵۰۲؛ عبد الرزاق بن همام صنعانی، المصنف، ج ۱۱، ح ۲۰۷۶۹

[3] " فَيَكُونُ‏ أَوَّلُ‏ مَنْ‏ يُبَايِعُهُ‏ جَبْرَئِيلَ‏ ثُمَ‏ الثَّلَاثُمِائَةِ وَ الثَّلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلا‏‏‏‏‏‏"، علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۰۴؛ نیز ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۱۸۴، ح ۳

[4] صنعانی، المصنف، ج ۱۱، باب المهدی، ح ۲۰۷۶۹؛ نیز: ر. ک: مقدسی شافعی، عقد الدرر، ص ۱۲۳

[5] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۲۶ - ۱۲۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]