امامت امام علی در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
[[امام]]، که به لحاظ واژه‌شناسی، همان "پیشرو، پیشتاز، [[سرپرست]] و پیشوای [[قوم]] و [[قبیله]]" است<ref>العین: ماده «أمم».</ref>، بی‌گمان، در [[فرهنگ]] [[قرآنی]] و [[دینی]]، | [[امام]]، که به لحاظ واژه‌شناسی، همان "پیشرو، پیشتاز، [[سرپرست]] و پیشوای [[قوم]] و [[قبیله]]" است<ref>العین: ماده «أمم».</ref>، بی‌گمان، در [[فرهنگ]] [[قرآنی]] و [[دینی]]، پیشوای امت در ابعاد گونا‌گون و عهده‌دار اداره امور [[جامعه]] است و این [[حقیقت]] را می‌توان از دو نامه که میان [[مولا]] [[علی]] {{ع}} و [[معاویه]] مبادله شده است، دریافت<ref>الغارات، ج ۱، ص ۲۰۳.</ref>. در سخنان [[پیامبر]] بر [[امامت]] مولا سخن رفته است: {{متن حدیث|یا عَلِی، أنتَ وَصِیی وخَلیفَتی وإمامُ امتی بَعدی}}<ref>الأمالی، صدوق، ص ۴۳۴، ح ۵۷۳.</ref>. ای [[علی]]! پس از من، تو [[وصی]] و [[جانشین]] من و [[امام]] [[امت]] هستی<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۶.</ref>. | ||
== احادیث امامت == | == [[احادیث]] [[امامت امام علی]] == | ||
احادیثی که دلالت بر [[امامت]] و [[خلافت]] [[بلا]] فصل امیرالمؤمنین علی {{ع}} می‌کند بسیار زیاد است که در منابع شیعه و [[اهل سنت]] نقل شده که برخی از آنها عبارتند از: | |||
# '''[[امامت]] او از سوی خداست''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}: ای [[مردم]]! چه کسی سخنش از [[خدا]] بهتر و از او راستگوتر است؟ ای [[مردم]]! همانا پروردگارتان جل جلاله به من [[فرمان]] داد که [[علی]] را بر شما مِهتر و [[امام]] و نیز [[خلیفه]] و [[وصی]] قرار دهم و او را [[برادر]] و [[وزیر]] خود گیرم<ref>{{متن حدیث|مَعاشِرَ الناسِ! مَن أحسَنُ مِنَ اللهِ قیلًا، وأصدَقُ مِنَ اللهِ حَدیثاً؟ مَعاشِرَ الناسِ! إن رَبکم جَل جَلالُهُ أمَرَنی أن اقیمَ لَکم عَلِیاً علماً وإماماً، وخَلیفَةً ووَصِیاً، وأن أتخِذَهُ أخاً ووَزیراً}}؛ الأمالی، صدوق، ص ۸۳، ح ۴۹.</ref>. | # '''[[امامت]] او از سوی خداست''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}: ای [[مردم]]! چه کسی سخنش از [[خدا]] بهتر و از او راستگوتر است؟ ای [[مردم]]! همانا پروردگارتان جل جلاله به من [[فرمان]] داد که [[علی]] را بر شما مِهتر و [[امام]] و نیز [[خلیفه]] و [[وصی]] قرار دهم و او را [[برادر]] و [[وزیر]] خود گیرم<ref>{{متن حدیث|مَعاشِرَ الناسِ! مَن أحسَنُ مِنَ اللهِ قیلًا، وأصدَقُ مِنَ اللهِ حَدیثاً؟ مَعاشِرَ الناسِ! إن رَبکم جَل جَلالُهُ أمَرَنی أن اقیمَ لَکم عَلِیاً علماً وإماماً، وخَلیفَةً ووَصِیاً، وأن أتخِذَهُ أخاً ووَزیراً}}؛ الأمالی، صدوق، ص ۸۳، ح ۴۹.</ref>. | ||
# ''' | # '''امام پرهیزگاران''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}: سه چیز درباره [[علی]] به من [[وحی]] شد: "اوست سَرور [[مسلمانان]]، [[امام]] [[پرهیزگاران]] و پیشوای سپیدرویان"<ref>{{متن حدیث|اوحِی إلَی فی عَلِی ثَلاثٌ: أنهُ سَیدُ المُسلِمینَ، وإمامُ المُتقینَ، وقائِدُ الغُر المُحَجلینَ}}؛ المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۴۸، ح ۴۶۶۸.</ref>. | ||
# ''' | # '''امام هر مؤمن، پس از [[پیامبر]] {{صل}}''': [[پیامبر خدا]] {{صل}} ـ خطاب به [[علی]] {{ع}} ـ: پس از من، [[امام]] هر مرد و [[زن]] با [[ایمان]] و ولی هر مرد و [[زن]] با [[ایمان]]، تو هستی<ref>عنه {{صل}}- لِعَلِی {{ع}}: {{متن حدیث|أنتَ إمامُ کل مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ، ووَلِی کل مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ بَعدی}}؛ المناقب، خوارزمی، ص ۶۱، ح ۳۱.</ref>. [[پیامبر خدا]] {{صل}}: ای [[مردم]]! پس از من، [[علی]] [[امام]] شماست.... هر کس به امامتش [[اقرار]] کند، به [[نبوت]] من [[اقرار]] کرده و هر کس به [[نبوت]] من [[اقرار]] کند، به [[یگانگی]] خدای عز و جل [[اقرار]] کرده است<ref>{{متن حدیث|أیهَا الناسُ! إن عَلِیاً إمامُکم مِن بَعدی... مَن أقَر بِامامَتِهِ فَقَد أقَر بِنُبُوتی، ومَن أقَر بِنُبُوتی فَقَد أقَر بِوَحدانِیةِ اللهِ عز و جل}}؛ معانی الأخبار، ص ۳۷۲، ح ۱.</ref>. | ||
# ''' | # '''امام امت''': [[پیامبر خدا]] {{صل}}: ای [[علی]]! تو [[وصی]] من و [[امام]] [[امت]] [[منی]]. هر کس از تو [[اطاعت]] کند، از من [[اطاعت]] کرده و هر کس از تو سرپیچد، از من سرپیچیده است<ref>{{متن حدیث|یا عَلِی، أنتَ وَصِیی وإمامُ امتی؛ مَن أطاعَک أطاعَنی، ومَن عَصاک عَصانی}}؛ الأمالی، صدوق، ص ۶۲، ح ۲۴.</ref>. در کتاب المحاسن به [[نقل]] از بشیر عطار آمده است: [[امام صادق]] {{ع}} [[تلاوت]] کرد: "روزی که هر گروهی را با امامشان فرا می‌خوانیم"<ref>سوره اسرا، آیه ۷۱.</ref>. سپس گفت: [[پیامبر خدا]] فرمود: "[[علی]]، [[امام]] شماست"<ref>المحاسن عن بشیر العطار: قالَ أبو عَبدِ اللهِ {{ع}}: {{متن حدیث|«یوْمَ نَدْعُواْ کل أُنَاسِ بِإِممِهِمْ» ثُم قالَ: قالَ رَسولُ اللهُ {{صل}}: وعَلِی إمامُکم}}؛ المحاسن، ج ۱، ص ۲۵۳، ح ۴۷۹.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۳۵.</ref> | ||
# [[حدیث طیر مشوی]]: روزی مرغ بریانی برای [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[هدیه]] آوردند، حضرت [[دعا]] کرد: «خدایا! محبوب‌ترین [[خلق]] خود را نزد من فرست تا با من از این مرغ میل کند»<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ ابْعَثْ إِلَيَ بِأَحَبِّ خَلْقِكَ يَأْكُلْ مَعِي هذا الطیر}}؛ {{عربی|قد رواه جماعه من أصحاب المسانید و السنن باختلاف یسیر و معنی واحد، منهم}}؛ الترمذی، ج۲، ص۲۹۹؛ الخطیب فی التاریخ، ج۳، ص۱۷۱؛ ج۹، ص۳۶۹؛ الحاکم فی المستدرک، ج۳، ص۱۳۰ و ۱۳۱؛ ابونعیم فی الحلیة، ج۶، ص۳۳۹؛ ابن الأثیر فی أسد الغابة، ج۴، ص۳۰.</ref>، پس امیرالمؤمنین {{ع}} وارد شد و همراه [[پیامبر]] {{صل}} از آن مرغ بریان تناول فرمود. این حدیث از متواترات بین خاصّه و عامّه است و در [[غایة المرام]] از طریق عامه به ۳۶ [[روایت]] نقل شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۶۹، الباب الحادی عشر فی خبر الطائر. مؤسسه التاریخ العربی، طبع بیروت، سال ۱۴۲۲، چاپ اول؛ الفصول المهمّة فی معرفة الأئمة، ابن الصبّاغ، ج۱، ص۲۱۰ چاپ اول سال ۱۴۲۲ طبع دار الحدیث؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۲۵۲ سال چاپ ۱۴۱۵ طبع دارالفکر بیروت؛ جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی {{ع}}، محمد بن احمد الدمشقی الشافعی، ج۱، ص۵۲.</ref>. روشن است کسی که محبوب‌ترین خلق نزد [[خدا]] و [[رسول خدا]] {{صل}} باشد، [[افضل]] خلق است و برای خلافت و امامت از دیگران لایق‌تر و [[برتر]] است. | |||
# رسول خدا {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ عَلِيّاً {{ع}} خَيْرَ الْخَلْقِ}}<ref>شکی نیست که قاتل ذی الثدیه امیرالمؤمنین {{ع}} است و احادیث از رسول خدا {{صل}} در مورد قاتل ذی الثدیه به لفظ: {{عربی|یقتله خیر الخلق والخلیقه}} بسیار وارد شده مثل: تاریخ الطبری، ج۵، ص۸۸؛ الکامل ابن اثیر، ج۳، ص۳۴۷؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۶۸ بلفظ {{متن حدیث|يَقْتُلُهُ خَيْرُ أُمَّتِي مِنْ بَعْدِي}}؛ فتح الباری، ج۱۲، ص۲۵۳؛ تنزیه الأنبیاء للشریف المرتضی، ص۲۰۱؛ بشارة المصطفی، ص۳۷۱، حدیث ۵؛ شرح الأخبار، القاضی النعمان، ج۱، ص۴۳۱.</ref> و {{متن حدیث|خَيْرُ الْبَشَرِ}}<ref>احادیث به لفظ {{عربی|عَلِيٌّ خَيْرُ الْبَشَرِ فَمَنْ أَبَى فَقَدْ كَفَرَ}} در احادیث بسیار وارد شده است، مثل: الکامل، عبدالله بن عدیّ الجرجانی، ج۴، ص۱۰؛ تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی، ج۷، ص۴۳۳؛ تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۳۷۲، ۳۷۳؛ الموضوعات ابن الجوزی، ج۱، ص۳۴۸.</ref> و {{متن حدیث|خَيْرُ الْأُمَّةِ}}<ref>احقاق الحق، ج۱۵، ص۲۶۵، ۲۶۶، ۲۶۷؛ تاریخ ابن عساکر، ج۲، ص۴۴۴؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۲۹۷، ح۳۷۹۸؛ مستدرک الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴؛ ینابیع المودة، ج۲، ص۷۸؛ الصراط المستقیم، ج۲، ص۵۶؛ کشف الغمه، ج۱، ص۱۵۵؛ الطرائف لابن طاوس، ج۱، ص۱۳۱، ح۱۲۱؛ المراجعات، ص۱۳۴.</ref>؛ علی بهترین [[خلق]] و بهترین [[بشر]] و بهترین شخصِ [[امت]] است و در بعضی [[احادیث]] عبارت {{متن حدیث|وَ خَيْرُ الْوَصِيِّينَ}}<ref>کافی، ج۳، ص۴۸۴؛ احقاق الحق، ج۲۰، ص۳۹۶؛ ذخائر العقبی، ص۱۳۴ {{متن حدیث|أَنَّهُ قَالَ لِفَاطِمَةَ وَصِيِّي خَيْرَ الْأَوْصِيَاءِ}}.</ref>؛ «بهترین [[اوصیاء]]» نیز وارد شده است. در این معنا بیست و سه [[حدیث]] از طریق عامّه [[روایت]] شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۵ باب اول {{عربی|فی أنّ علیّا {{ع}} خیر الخلق بعد رسول الله {{صل}} و خیر البریّه و...}}.</ref>. | |||
# [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ عَلِيٍّ}}<ref>کشف الغمة، ج۱، ص۲۹۳؛ الطرائف لابن طاوس، ج۱، ص۱۰۴، ح۷۵؛ ینابیع المودة، ج۱، ص۱۱؛ ج۲، ص۷۸؛ مناقب ابن المغازلی، ص۲۲۴؛ مناقب الخوارزمی، ص۲۰۰، ح۲۴۰؛ شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۷۰؛ فضائل الصحابه لأحمد، ج۲، ص۵۹۴ - ۵۹۹؛ مسند احمد، ج۱، ص۱۰۸؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۶۳۲.</ref>؛ علی از من است و من از علیّ هستم. در [[غایة المرام]] در این معنا سی و پنج حدیث از طریق عامّه روایت شد<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۶، باب پنجم فی قوله {{صل}}: {{عربی|عَلِيٌّ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ}}.</ref>. | |||
# پیامبر {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|مَنْ فَارَقَكَ فَقَدْ فَارَقَنِي}}<ref>احقاق الحق، ج۲۱، ص۵۴۵-۵۴۹؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۲۶۸؛ فضائل الصحابة، ج۲، ص۵۷۰، ح۹۶۲؛ الذهبی فی میزان الاعتدال، ج۱، ص۳۲۳؛ الهیثمی فی مجمعه، ج۹، ص۱۳۵؛ المحبّ الطبری فی الریاض النضره، ج۲، ص۱۶۷.</ref>؛ هر کس از تو جدا شود از من جدا شده است. این [[حدیث]] از طریق عامّه به هفت [[روایت]] ذکر شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۹۲، باب چهل و هفتم.</ref>. | |||
# [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ وَ عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُ دَارَ}}<ref>راجع احقاق الحق، ج۵، ص۶۲۳ {{عربی|فقد خرّج مصادره و طرقه من کتب العامّه}}؛ صحیح الترمذی، ج۲، ص۲۹۸؛ مستدرک الحاکم، ج۳، ص۱۲۴؛ الملل و النحل، ج۱، ص۱۰۳؛ تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۳۲۱؛ مجمع الزوائد، ج۷، ص۲۳۲؛ مسند احمد، ج۲، ص۱۱۴. {{عربی|والحاصل أنّ هذا الحدیث ممّا تلقته الخاصّه و العامه بالقبول و أخرجوه فی کتبهم}}.</ref>؛ [[حق]] با علی و علی با حق است، حق دور می‌زند با علی هر جا که او دور می‌زند. این عبارت از طریق عامه در پانزده حدیث نقل شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۸۲، باب چهل و پنجم.</ref>. | |||
# پیامبر {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُ و هو آیه الحق}}<ref>نور الابصار، ص۸۹، و راجع احقاق الحق، ج۵، ص۶۳۹ - ۶۴۵، {{عربی|فقد خرّج مصادره و طرقه من کتب العامّه}}.</ref>؛ علی با [[قرآن]] است و قرآن با علی، و علی نشانه حق است. در [[غایة المرام]] یازده حدیث از طرق [[خاصه]] به این مضمون ذکر شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۸۷، باب ۴۶.</ref>. | |||
# پیامبر {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا}}<ref>میزان الاعتدال، ج۱، ص۵۱؛ المستدرک، ج۳، ص۱۲۴؛ اسد الغابه، ج۴، ص۲۲؛ کنزالعمّال، ج۶، ص۱۵۲؛ الصواعق المحرقه، ص۷۳؛ ذخائر العقبی، ص۷۷؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۲۲۰؛ لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۲؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۲۹۹؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۴؛ احقاق الحق، ج۵، ص۴۶۸، الباب التاسع؛ الغدیر، ج۶، ص۶۱ {{عربی|عن ینابیع الموده و صحّحه الطبری و ابن معین و الحاکم و الخطیب و السیوطی و أخرجه الحفاظ و أئمّه الحدیث بلغ عددهم ۱۴۳ حافظاً و راویاً}}.</ref>؛ من [[شهر علم]] هستم و علی دربِ آن است. این مضمون از طریق عامّه در شانزده حدیث ذکر شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۲۵، باب ۲۹.</ref> و به تعابیر دیگر هم مثل: {{متن حدیث|أَنَا مَدِينَةُ الْجَنَّةِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا}}<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۳۴، باب ۳۱؛ تاریخ دمشق، ج۲، ص۴۵۷؛ مناقب ابن مغازلی، ص۱۱۹، حدیث ۱۲۷؛ احقاق الحق، ج۵، ص۵۰۴ الباب الحادی عشر، و ج۱۶، ص۳۰۱ {{عربی|نقل عن عدّه من العامه}}.</ref> و {{متن حدیث|أَنَا دَارُ الْحِكْمَةِ وَ مَدِينَةُ الْحِكْمَةِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا}}<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۳۵، باب ۳۳؛ صحیح الترمذی، ج۵، ص۶۳۷؛ فضائل الصحابه لأحمد، ج۲، ص۶۳۵؛ کشف الغمة، ج۱، ص۱۱۱؛ مستدرک الصحیحین، ج۳، ص۱۲۶ - ۱۲۷؛ احقاق الحق، ج۵، ص۵۰۷ - ۵۱۴.</ref> اخباری از خاصّه و عامّه رسیده است. | |||
# [[پیامبر]] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث| أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ}}<ref>احقاق الحق، ج۱۵، ص۵۱۸ – ۵۱۹؛ بحار الانوار، ج۱۶، ص۹۵، حدیث ۲۹؛ ص۳۶۴، حدیث ۶۶؛ ج۲۳، ۲۵۹، حدیث ۸.</ref>؛ من و علی دو پدر این [[امت]] هستیم. در کتاب «[[غایة المرام]]» این حدیث از چهارده طریق [[شیعه]] و مخالفین نقل شده است<ref>غایة المرام، ج۵، ص۲۹۹ - ۳۰۰، باب ۵۱ و ۵۲.</ref>. در کتاب «کلم الطیّب» بعد از نقل این [[احادیث]] می‌نویسد: اخباری که در «غایة المرام» در [[حق]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[اولاد]] طیّبین او {{عم}} ـ چه آنهایی که در ذیل [[آیات شریفه قرآن]]، و چه آنهایی که در [[نصّ]] بر [[خلافت]] او و اولادش {{عم}} و چه آنهایی که در [[فضائل]] ایشان ـ از طرق شیعه و [[اهل]] خلاف نقل شده، حقیر شماره کردم، مجموعاً چهار هزار و سیصد و هشتاد و یک حدیث می‌باشد و با این همه [[اخبار]]، آیا جای [[شک]] و شبهه‌ای در مورد آنها باقی می‌ماند؟ {{عربی|نعوذ بالله من العناد و العصبیه}}<ref>کلم الطیب، ص۵۰۲.</ref>. | |||
# [[رسول خدا]] {{صل}} به امیرالمؤمنین علی {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لَوْ أَنَّ الْبَحْرَ مِدَادٌ وَ الْغِيَاضَ أَقْلَامٌ وَ الْإِنْسَ كُتَّابٌ وَ الْجِنَّ حُسَّابٌ مَا أَحْصَوْا فَضَائِلَكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ}}<ref>احقاق الحق، ج۱۵، ص۶۰۹ - ۶۱۰. و در کتاب مودّه القربی، مودّه پنجم، ص۵۵، چ لاهور، حدیث ۶. و در چاپ مندرج در ینابیع المودة، ج۲، ص۲۹۷، از سیّد علی بن شهاب الدین همدانی از عمر بن خطاب نقل کرده است که گفت: پیامبر خدا {{صل}} به علی {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لو أنّ البحر مدادا، والریاض أقلاما والانس کتّابا...}} تا آخر حدیثی که در متن ذکر شد.</ref>؛ ای ابالحسن! اگر دریاها مرکّب شود و درخت‌ها قلم گردد و [[انسان‌ها]] نویسنده و جن‌ها حسابگر شوند، نتوانند [[فضائل]] تو را شمارش کنند. این [[حدیث]] از طرق [[خاصه]] و [[عامه]] نقل شده است<ref>المناقب خوارزمی، ص۳۲، حدیث ۱؛ ص۳۲۸، حدیث ۳۴۱؛ و انظر: کفایة الطالب، ص۲۵۱؛ فرائد السمطین، ج۱، ص۱۶؛ ینابیع المودة، ج۲، ص۲۵۴، حدیث ۷۱۳؛ کشف الغمة، ج۱، ص۱۱۲ طبع القدیم؛ بحار الانوار، ج۴۰، ص۴۹؛ ج۳۸، ص۱۹۷.</ref> و واضح است، کسی که دارای این همه فضائل و [[مناقب]] باشد به [[خلافت]] و [[وصایت]] [[رسول خدا]] {{صل}} از دیگران که فاقد این فضائل هستند اولی و لایق‌تر خواهد بود، بلکه دیگران لیاقت این منصب را نخواهند داشت؛ زیرا تفضیلِ [[مفضول]] بر [[فاضل]] و ترجیحِ مرجوح بر راجح عقلاً و نقلاً [[قبیح]] است. | |||
# در [[روایت]] به سند صحیح [[حضرت صادق]] {{ع}} به [[ابان]] احمر فرمود: ای ابان! چگونه [[مردم]] منکر این سخن [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} می‌شوند که فرمود: اگر بخواهم می‌توانم پای خود را بلند کرده و بر سینه پسر [[ابوسفیان]] در [[شام]] بزنم و او را از تختش سرنگون کنم، اما منکر این نیستند که [[آصف بن برخیا]] ([[وصی]] [[سلیمان]] [[نبیّ]] {{ع}}) [[قدرت]] آوردن تخت بلقیس را به نزد سلیمان {{ع}} قبل از چشم بر هم گذاشتن او داشت. مگر نه این که [[پیامبر]] ما {{صل}} [[افضل]] [[انبیاء]] و [[وصیّ]] او افضل [[اوصیاء]] است؟ چرا وصیّ [[خاتم الانبیاء]] را همانند وصی سلیمان هم قرار ندادند؟ [[خداوند متعال]] بین ما و بین آنان که منکر [[حق]] ما و فضل ما شدند، [[حکم]] فرماید<ref>الاختصاص، ص۲۱۲. در حدیث دیگر آمده: {{متن حدیث|فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} لَأَفْعَلَنَّ ذَلِكَ وَ لَأُعَجِّلَنَّهُ عَلَى ابْنِ هِنْدٍ فَمَدَّ رِجْلَهُ عَلَى مِنْبَرِهِ فَخَرَجَتْ عَنْ دِيوَانِ الْمَسْجِدِ...}}؛ حضرت فرمود: اکنون این کار را انجام می‌دهم و بر سینه فرزند هند می‌زنم، آنگاه پایش را دراز کرد و از ساختمان مسجد بیرون رفت و سپس آن را برگرداند و بعد فرمود: ای مردم! این تاریخ را یاد داشت کنید و بدانید که هم اکنون بر سینه معاویه زدم و با سر او را بر روی زمین انداختم... مردم منتظر کسب خبر از شام بودند، و می‌دانستند کلام امام {{ع}} حق است، سپس خبر رسید که در همان تاریخ و روز و ساعت، پایی بر سینه معاویه خورد و او را از تخت بر زمین انداخت»؛ ارشاد القلوب دیلمی، ج۲، ص۲۷۳؛ بحار الانوار، ج۳۳، ص۲۸۲.</ref>. | |||
[[ | |||
{{متن حدیث| | |||
پیامبر {{صل}} فرمودند: | |||
{{متن حدیث| | |||
{{متن حدیث| | |||
[[ | |||
این | |||
{{ | |||
در [[ | |||
[[ | |||
در | |||
[[ | |||
{{متن حدیث| | |||
باری، [[خداوند متعال]] فرموده است: {{متن قرآن|قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا}}<ref>«بگو: اگر برای (نوشتن) کلمات پروردگارم دریا مرکّب می‌بود پیش از آنکه کلمات پروردگارم به پایان رسد آن دریا پایان می‌یافت هر چند دریایی همچند آن را نیز به کمک می‌آوردیم» سوره کهف، آیه ۱۰۹.</ref>. در [[احادیث اهل بیت]] {{عم}} نقل شده است: «ما هستیم کلمات [[پروردگار]] که [[فضائل]] ما را احصاء نمی‌توان کرد»<ref>اختصاص، ص۹۴ و ۴۷۹؛ احتجاج، ج۲، ص۴۹۹ - ۵۰۰.</ref>.<ref>[[سید قاسم علی‌احمدی|علی‌احمدی، سید قاسم]]، [[حقانیت در اوج مظلومیت ج۱ (کتاب)|حقانیت در اوج مظلومیت ج۱]]، ص ۲۶۸ ـ ۲۷۳.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۴۱
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امامت امام علی است. امامت امام علی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امامت امام علی در قرآن - امامت امام علی در حدیث - امامت امام علی در کلام اسلامی - امامت امام علی در معارف و سیره فاطمی - پرسش‌های مرتبطامام به معنای "پیشرو و سرپرست در فرهنگ قرآنی و دینی در ابعاد گونا‌گون، عهده‌دار اداره امور جامعه است و رسول اکرم (ص) درباره امامت امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «یا عَلِی، أنتَ وَصِیی وخَلیفَتی وإمامُ امتی بَعدی».
مقدمه
امام، که به لحاظ واژه‌شناسی، همان "پیشرو، پیشتاز، سرپرست و پیشوای قوم و قبیله" است[۱]، بی‌گمان، در فرهنگ قرآنی و دینی، پیشوای امت در ابعاد گونا‌گون و عهده‌دار اداره امور جامعه است و این حقیقت را می‌توان از دو نامه که میان مولا علی (ع) و معاویه مبادله شده است، دریافت[۲]. در سخنان پیامبر بر امامت مولا سخن رفته است: «یا عَلِی، أنتَ وَصِیی وخَلیفَتی وإمامُ امتی بَعدی»[۳]. ای علی! پس از من، تو وصی و جانشین من و امام امت هستی[۴].
احادیث امامت امام علی
احادیثی که دلالت بر امامت و خلافت بلا فصل امیرالمؤمنین علی (ع) می‌کند بسیار زیاد است که در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده که برخی از آنها عبارتند از:
- امامت او از سوی خداست: پیامبر خدا (ص): ای مردم! چه کسی سخنش از خدا بهتر و از او راستگوتر است؟ ای مردم! همانا پروردگارتان جل جلاله به من فرمان داد که علی را بر شما مِهتر و امام و نیز خلیفه و وصی قرار دهم و او را برادر و وزیر خود گیرم[۵].
- امام پرهیزگاران: پیامبر خدا (ص): سه چیز درباره علی به من وحی شد: "اوست سَرور مسلمانان، امام پرهیزگاران و پیشوای سپیدرویان"[۶].
- امام هر مؤمن، پس از پیامبر (ص): پیامبر خدا (ص) ـ خطاب به علی (ع) ـ: پس از من، امام هر مرد و زن با ایمان و ولی هر مرد و زن با ایمان، تو هستی[۷]. پیامبر خدا (ص): ای مردم! پس از من، علی امام شماست.... هر کس به امامتش اقرار کند، به نبوت من اقرار کرده و هر کس به نبوت من اقرار کند، به یگانگی خدای عز و جل اقرار کرده است[۸].
- امام امت: پیامبر خدا (ص): ای علی! تو وصی من و امام امت منی. هر کس از تو اطاعت کند، از من اطاعت کرده و هر کس از تو سرپیچد، از من سرپیچیده است[۹]. در کتاب المحاسن به نقل از بشیر عطار آمده است: امام صادق (ع) تلاوت کرد: "روزی که هر گروهی را با امامشان فرا می‌خوانیم"[۱۰]. سپس گفت: پیامبر خدا فرمود: "علی، امام شماست"[۱۱].[۱۲]
- حدیث طیر مشوی: روزی مرغ بریانی برای پیامبر اکرم (ص) هدیه آوردند، حضرت دعا کرد: «خدایا! محبوب‌ترین خلق خود را نزد من فرست تا با من از این مرغ میل کند»[۱۳]، پس امیرالمؤمنین (ع) وارد شد و همراه پیامبر (ص) از آن مرغ بریان تناول فرمود. این حدیث از متواترات بین خاصّه و عامّه است و در غایة المرام از طریق عامه به ۳۶ روایت نقل شده است[۱۴]. روشن است کسی که محبوب‌ترین خلق نزد خدا و رسول خدا (ص) باشد، افضل خلق است و برای خلافت و امامت از دیگران لایق‌تر و برتر است.
- رسول خدا (ص) فرمودند: «إِنَّ عَلِيّاً (ع) خَيْرَ الْخَلْقِ»[۱۵] و «خَيْرُ الْبَشَرِ»[۱۶] و «خَيْرُ الْأُمَّةِ»[۱۷]؛ علی بهترین خلق و بهترین بشر و بهترین شخصِ امت است و در بعضی احادیث عبارت «وَ خَيْرُ الْوَصِيِّينَ»[۱۸]؛ «بهترین اوصیاء» نیز وارد شده است. در این معنا بیست و سه حدیث از طریق عامّه روایت شده است[۱۹].
- پیامبر (ص) فرمودند: «عَلِيٌّ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ عَلِيٍّ»[۲۰]؛ علی از من است و من از علیّ هستم. در غایة المرام در این معنا سی و پنج حدیث از طریق عامّه روایت شد[۲۱].
- پیامبر (ص) فرمودند: «مَنْ فَارَقَكَ فَقَدْ فَارَقَنِي»[۲۲]؛ هر کس از تو جدا شود از من جدا شده است. این حدیث از طریق عامّه به هفت روایت ذکر شده است[۲۳].
- پیامبر (ص) فرمودند: «الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ وَ عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُ دَارَ»[۲۴]؛ حق با علی و علی با حق است، حق دور می‌زند با علی هر جا که او دور می‌زند. این عبارت از طریق عامه در پانزده حدیث نقل شده است[۲۵].
- پیامبر (ص) فرمودند: «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُ و هو آیه الحق»[۲۶]؛ علی با قرآن است و قرآن با علی، و علی نشانه حق است. در غایة المرام یازده حدیث از طرق خاصه به این مضمون ذکر شده است[۲۷].
- پیامبر (ص) فرمودند: «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا»[۲۸]؛ من شهر علم هستم و علی دربِ آن است. این مضمون از طریق عامّه در شانزده حدیث ذکر شده است[۲۹] و به تعابیر دیگر هم مثل: «أَنَا مَدِينَةُ الْجَنَّةِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا»[۳۰] و «أَنَا دَارُ الْحِكْمَةِ وَ مَدِينَةُ الْحِكْمَةِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا»[۳۱] اخباری از خاصّه و عامّه رسیده است.
- پیامبر (ص) فرمودند: « أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ»[۳۲]؛ من و علی دو پدر این امت هستیم. در کتاب «غایة المرام» این حدیث از چهارده طریق شیعه و مخالفین نقل شده است[۳۳]. در کتاب «کلم الطیّب» بعد از نقل این احادیث می‌نویسد: اخباری که در «غایة المرام» در حق امیرالمؤمنین (ع) و اولاد طیّبین او (ع) ـ چه آنهایی که در ذیل آیات شریفه قرآن، و چه آنهایی که در نصّ بر خلافت او و اولادش (ع) و چه آنهایی که در فضائل ایشان ـ از طرق شیعه و اهل خلاف نقل شده، حقیر شماره کردم، مجموعاً چهار هزار و سیصد و هشتاد و یک حدیث می‌باشد و با این همه اخبار، آیا جای شک و شبهه‌ای در مورد آنها باقی می‌ماند؟ نعوذ بالله من العناد و العصبیه[۳۴].
- رسول خدا (ص) به امیرالمؤمنین علی (ع) فرمود: «لَوْ أَنَّ الْبَحْرَ مِدَادٌ وَ الْغِيَاضَ أَقْلَامٌ وَ الْإِنْسَ كُتَّابٌ وَ الْجِنَّ حُسَّابٌ مَا أَحْصَوْا فَضَائِلَكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ»[۳۵]؛ ای ابالحسن! اگر دریاها مرکّب شود و درخت‌ها قلم گردد و انسان‌ها نویسنده و جن‌ها حسابگر شوند، نتوانند فضائل تو را شمارش کنند. این حدیث از طرق خاصه و عامه نقل شده است[۳۶] و واضح است، کسی که دارای این همه فضائل و مناقب باشد به خلافت و وصایت رسول خدا (ص) از دیگران که فاقد این فضائل هستند اولی و لایق‌تر خواهد بود، بلکه دیگران لیاقت این منصب را نخواهند داشت؛ زیرا تفضیلِ مفضول بر فاضل و ترجیحِ مرجوح بر راجح عقلاً و نقلاً قبیح است.
- در روایت به سند صحیح حضرت صادق (ع) به ابان احمر فرمود: ای ابان! چگونه مردم منکر این سخن امیرالمؤمنین (ع) می‌شوند که فرمود: اگر بخواهم می‌توانم پای خود را بلند کرده و بر سینه پسر ابوسفیان در شام بزنم و او را از تختش سرنگون کنم، اما منکر این نیستند که آصف بن برخیا (وصی سلیمان نبیّ (ع)) قدرت آوردن تخت بلقیس را به نزد سلیمان (ع) قبل از چشم بر هم گذاشتن او داشت. مگر نه این که پیامبر ما (ص) افضل انبیاء و وصیّ او افضل اوصیاء است؟ چرا وصیّ خاتم الانبیاء را همانند وصی سلیمان هم قرار ندادند؟ خداوند متعال بین ما و بین آنان که منکر حق ما و فضل ما شدند، حکم فرماید[۳۷].
باری، خداوند متعال فرموده است: ﴿قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا﴾[۳۸]. در احادیث اهل بیت (ع) نقل شده است: «ما هستیم کلمات پروردگار که فضائل ما را احصاء نمی‌توان کرد»[۳۹].[۴۰]
جستارهای وابسته
- آخرین خطبه امام علی
- شهادت آرزوی امام علی
- پدر امام علی
- از ذو قار تا بصره
- ازدواج امام علی
- امارت امام علی در حدیث
- امامت امام علی در حدیث
- انواع دانش‌های امام علی
- انگیزه‌های دشمنی با امام علی
- ایثار امام علی در شب هجرت
- بازگشت خورشید برای امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ بدر
- بیعت با امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ تبوک
- ترور امام علی
- توطئه برای ترور امام علی
- جایگاه علمی امام علی
- اقدامات امام علی در جنگ احد
- اقدامات امام علی در جنگ بنی قریظه
- اقدامات امام علی در جنگ بنی نضیر
- اقدامات امام علی در جنگ حنین
- خبر دادن پیامبر از شهادت علی
- خلافت امام علی در حدیث
- اقدامات امام علی در جنگ خندق
- اقدامات امام علی در جنگ خیبر
- داوری‌های امام علی
- دشمنان امام علی
- دعاهای پیامبر خاتم برای امام علی
- دلایل تنهایی امام علی
- حب امام علی
- رویارویی امام علی با ناکثین
- زیان‌های دشمنی با امام علی
- سیاست‌های اجتماعی امام علی
- سیاست‌های اداری امام علی
- سیاست‌های اقتصادی امام علی
- سیاست‌های امنیتی امام علی
- سیاست‌های جنگی امام علی
- سیاست‌های حکومتی امام علی
- سیاست‌های فرهنگی امام علی
- سیاست‌های قضایی امام علی
- سیمای امام علی
- شکست بت‌ها توسط امام علی
- شکایت امام علی از نافرمانی یارانش
- عصمت امام علی در حدیث
- علم امام علی در حدیث
- امام علی از زبان اهل بیت
- امام علی از زبان دشمنانش
- امام علی از زبان قرآن
- امام علی از زبان همسران پیامبر
- امام علی از زبان پیامبر
- امام علی از زبان یارانش
- امام علی از زبان یاران پیامبر
- امام علی از زبان خودش
- غلو در دوست داشتن امام علی
- اقدامات امام علی در ماجرای فتح مکه
- فرزندان امام علی
- لقب‌های امام علی
- مأموریت امام علی
- محبوبیت امام علی
- محدودیت‌های امام علی در انتخاب کارگزاران
- هشدار امام علی به یارانش درباره نافرمانی
- نافرمانی سپاه امام علی
- نام‌های امام علی
- نسب امام علی
- نیرنگ‌های دشمنان امام علی
- هدایت امام علی در حدیث
- وراثت امام علی در حدیث
- وصایت امام علی در حدیث
- ولادت امام علی
- ولایت امام علی در حدیث
- ویژگی‌های اخلاقی امام علی
- ویژگی‌های اعتقادی امام علی
- ویژگی‌های امام علی
- ویژگی‌های جنگی امام علی
- ویژگی‌های دشمنان امام علی
- ویژگی‌های دوستداران امام علی
- ویژگی‌های سیاسی امام علی
- ویژگی‌های عملی امام علی
- پذیرفته شدن دعاهای امام علی
- پرورش امام علی
- پس از شهادت امام علی
- پیشگویی امام علی
- کارگزاران امام علی
- کنیه‌های امام علی
- کین‌ورزی به امام علی
- یاران امام علی
- یاری خواستن امام علی از کوفیان
- یوم‌الدار
منابع
پانویس
- ↑ العین: ماده «أمم».
- ↑ الغارات، ج ۱، ص ۲۰۳.
- ↑ الأمالی، صدوق، ص ۴۳۴، ح ۵۷۳.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۰۶.
- ↑ «مَعاشِرَ الناسِ! مَن أحسَنُ مِنَ اللهِ قیلًا، وأصدَقُ مِنَ اللهِ حَدیثاً؟ مَعاشِرَ الناسِ! إن رَبکم جَل جَلالُهُ أمَرَنی أن اقیمَ لَکم عَلِیاً علماً وإماماً، وخَلیفَةً ووَصِیاً، وأن أتخِذَهُ أخاً ووَزیراً»؛ الأمالی، صدوق، ص ۸۳، ح ۴۹.
- ↑ «اوحِی إلَی فی عَلِی ثَلاثٌ: أنهُ سَیدُ المُسلِمینَ، وإمامُ المُتقینَ، وقائِدُ الغُر المُحَجلینَ»؛ المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۴۸، ح ۴۶۶۸.
- ↑ عنه (ص)- لِعَلِی (ع): «أنتَ إمامُ کل مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ، ووَلِی کل مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ بَعدی»؛ المناقب، خوارزمی، ص ۶۱، ح ۳۱.
- ↑ «أیهَا الناسُ! إن عَلِیاً إمامُکم مِن بَعدی... مَن أقَر بِامامَتِهِ فَقَد أقَر بِنُبُوتی، ومَن أقَر بِنُبُوتی فَقَد أقَر بِوَحدانِیةِ اللهِ عز و جل»؛ معانی الأخبار، ص ۳۷۲، ح ۱.
- ↑ «یا عَلِی، أنتَ وَصِیی وإمامُ امتی؛ مَن أطاعَک أطاعَنی، ومَن عَصاک عَصانی»؛ الأمالی، صدوق، ص ۶۲، ح ۲۴.
- ↑ سوره اسرا، آیه ۷۱.
- ↑ المحاسن عن بشیر العطار: قالَ أبو عَبدِ اللهِ (ع): ««یوْمَ نَدْعُواْ کل أُنَاسِ بِإِممِهِمْ» ثُم قالَ: قالَ رَسولُ اللهُ (ص): وعَلِی إمامُکم»؛ المحاسن، ج ۱، ص ۲۵۳، ح ۴۷۹.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۱۳۵.
- ↑ «اللَّهُمَّ ابْعَثْ إِلَيَ بِأَحَبِّ خَلْقِكَ يَأْكُلْ مَعِي هذا الطیر»؛ قد رواه جماعه من أصحاب المسانید و السنن باختلاف یسیر و معنی واحد، منهم؛ الترمذی، ج۲، ص۲۹۹؛ الخطیب فی التاریخ، ج۳، ص۱۷۱؛ ج۹، ص۳۶۹؛ الحاکم فی المستدرک، ج۳، ص۱۳۰ و ۱۳۱؛ ابونعیم فی الحلیة، ج۶، ص۳۳۹؛ ابن الأثیر فی أسد الغابة، ج۴، ص۳۰.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۶۹، الباب الحادی عشر فی خبر الطائر. مؤسسه التاریخ العربی، طبع بیروت، سال ۱۴۲۲، چاپ اول؛ الفصول المهمّة فی معرفة الأئمة، ابن الصبّاغ، ج۱، ص۲۱۰ چاپ اول سال ۱۴۲۲ طبع دار الحدیث؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۲۵۲ سال چاپ ۱۴۱۵ طبع دارالفکر بیروت؛ جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی (ع)، محمد بن احمد الدمشقی الشافعی، ج۱، ص۵۲.
- ↑ شکی نیست که قاتل ذی الثدیه امیرالمؤمنین (ع) است و احادیث از رسول خدا (ص) در مورد قاتل ذی الثدیه به لفظ: یقتله خیر الخلق والخلیقه بسیار وارد شده مثل: تاریخ الطبری، ج۵، ص۸۸؛ الکامل ابن اثیر، ج۳، ص۳۴۷؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۶۸ بلفظ «يَقْتُلُهُ خَيْرُ أُمَّتِي مِنْ بَعْدِي»؛ فتح الباری، ج۱۲، ص۲۵۳؛ تنزیه الأنبیاء للشریف المرتضی، ص۲۰۱؛ بشارة المصطفی، ص۳۷۱، حدیث ۵؛ شرح الأخبار، القاضی النعمان، ج۱، ص۴۳۱.
- ↑ احادیث به لفظ عَلِيٌّ خَيْرُ الْبَشَرِ فَمَنْ أَبَى فَقَدْ كَفَرَ در احادیث بسیار وارد شده است، مثل: الکامل، عبدالله بن عدیّ الجرجانی، ج۴، ص۱۰؛ تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی، ج۷، ص۴۳۳؛ تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، ج۴۲، ص۳۷۲، ۳۷۳؛ الموضوعات ابن الجوزی، ج۱، ص۳۴۸.
- ↑ احقاق الحق، ج۱۵، ص۲۶۵، ۲۶۶، ۲۶۷؛ تاریخ ابن عساکر، ج۲، ص۴۴۴؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۲۹۷، ح۳۷۹۸؛ مستدرک الصحیحین، ج۳، ص۱۲۴؛ ینابیع المودة، ج۲، ص۷۸؛ الصراط المستقیم، ج۲، ص۵۶؛ کشف الغمه، ج۱، ص۱۵۵؛ الطرائف لابن طاوس، ج۱، ص۱۳۱، ح۱۲۱؛ المراجعات، ص۱۳۴.
- ↑ کافی، ج۳، ص۴۸۴؛ احقاق الحق، ج۲۰، ص۳۹۶؛ ذخائر العقبی، ص۱۳۴ «أَنَّهُ قَالَ لِفَاطِمَةَ وَصِيِّي خَيْرَ الْأَوْصِيَاءِ».
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۵ باب اول فی أنّ علیّا (ع) خیر الخلق بعد رسول الله (ص) و خیر البریّه و....
- ↑ کشف الغمة، ج۱، ص۲۹۳؛ الطرائف لابن طاوس، ج۱، ص۱۰۴، ح۷۵؛ ینابیع المودة، ج۱، ص۱۱؛ ج۲، ص۷۸؛ مناقب ابن المغازلی، ص۲۲۴؛ مناقب الخوارزمی، ص۲۰۰، ح۲۴۰؛ شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۷۰؛ فضائل الصحابه لأحمد، ج۲، ص۵۹۴ - ۵۹۹؛ مسند احمد، ج۱، ص۱۰۸؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۶۳۲.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۶، باب پنجم فی قوله (ص): عَلِيٌّ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ.
- ↑ احقاق الحق، ج۲۱، ص۵۴۵-۵۴۹؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۲۳؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۲۶۸؛ فضائل الصحابة، ج۲، ص۵۷۰، ح۹۶۲؛ الذهبی فی میزان الاعتدال، ج۱، ص۳۲۳؛ الهیثمی فی مجمعه، ج۹، ص۱۳۵؛ المحبّ الطبری فی الریاض النضره، ج۲، ص۱۶۷.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۹۲، باب چهل و هفتم.
- ↑ راجع احقاق الحق، ج۵، ص۶۲۳ فقد خرّج مصادره و طرقه من کتب العامّه؛ صحیح الترمذی، ج۲، ص۲۹۸؛ مستدرک الحاکم، ج۳، ص۱۲۴؛ الملل و النحل، ج۱، ص۱۰۳؛ تاریخ بغداد، ج۱۴، ص۳۲۱؛ مجمع الزوائد، ج۷، ص۲۳۲؛ مسند احمد، ج۲، ص۱۱۴. والحاصل أنّ هذا الحدیث ممّا تلقته الخاصّه و العامه بالقبول و أخرجوه فی کتبهم.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۸۲، باب چهل و پنجم.
- ↑ نور الابصار، ص۸۹، و راجع احقاق الحق، ج۵، ص۶۳۹ - ۶۴۵، فقد خرّج مصادره و طرقه من کتب العامّه.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۸۷، باب ۴۶.
- ↑ میزان الاعتدال، ج۱، ص۵۱؛ المستدرک، ج۳، ص۱۲۴؛ اسد الغابه، ج۴، ص۲۲؛ کنزالعمّال، ج۶، ص۱۵۲؛ الصواعق المحرقه، ص۷۳؛ ذخائر العقبی، ص۷۷؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۲۲۰؛ لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۲؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۲۹۹؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۴؛ احقاق الحق، ج۵، ص۴۶۸، الباب التاسع؛ الغدیر، ج۶، ص۶۱ عن ینابیع الموده و صحّحه الطبری و ابن معین و الحاکم و الخطیب و السیوطی و أخرجه الحفاظ و أئمّه الحدیث بلغ عددهم ۱۴۳ حافظاً و راویاً.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۲۵، باب ۲۹.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۳۴، باب ۳۱؛ تاریخ دمشق، ج۲، ص۴۵۷؛ مناقب ابن مغازلی، ص۱۱۹، حدیث ۱۲۷؛ احقاق الحق، ج۵، ص۵۰۴ الباب الحادی عشر، و ج۱۶، ص۳۰۱ نقل عن عدّه من العامه.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۳۵، باب ۳۳؛ صحیح الترمذی، ج۵، ص۶۳۷؛ فضائل الصحابه لأحمد، ج۲، ص۶۳۵؛ کشف الغمة، ج۱، ص۱۱۱؛ مستدرک الصحیحین، ج۳، ص۱۲۶ - ۱۲۷؛ احقاق الحق، ج۵، ص۵۰۷ - ۵۱۴.
- ↑ احقاق الحق، ج۱۵، ص۵۱۸ – ۵۱۹؛ بحار الانوار، ج۱۶، ص۹۵، حدیث ۲۹؛ ص۳۶۴، حدیث ۶۶؛ ج۲۳، ۲۵۹، حدیث ۸.
- ↑ غایة المرام، ج۵، ص۲۹۹ - ۳۰۰، باب ۵۱ و ۵۲.
- ↑ کلم الطیب، ص۵۰۲.
- ↑ احقاق الحق، ج۱۵، ص۶۰۹ - ۶۱۰. و در کتاب مودّه القربی، مودّه پنجم، ص۵۵، چ لاهور، حدیث ۶. و در چاپ مندرج در ینابیع المودة، ج۲، ص۲۹۷، از سیّد علی بن شهاب الدین همدانی از عمر بن خطاب نقل کرده است که گفت: پیامبر خدا (ص) به علی (ع) فرمود: «لو أنّ البحر مدادا، والریاض أقلاما والانس کتّابا...» تا آخر حدیثی که در متن ذکر شد.
- ↑ المناقب خوارزمی، ص۳۲، حدیث ۱؛ ص۳۲۸، حدیث ۳۴۱؛ و انظر: کفایة الطالب، ص۲۵۱؛ فرائد السمطین، ج۱، ص۱۶؛ ینابیع المودة، ج۲، ص۲۵۴، حدیث ۷۱۳؛ کشف الغمة، ج۱، ص۱۱۲ طبع القدیم؛ بحار الانوار، ج۴۰، ص۴۹؛ ج۳۸، ص۱۹۷.
- ↑ الاختصاص، ص۲۱۲. در حدیث دیگر آمده: «فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) لَأَفْعَلَنَّ ذَلِكَ وَ لَأُعَجِّلَنَّهُ عَلَى ابْنِ هِنْدٍ فَمَدَّ رِجْلَهُ عَلَى مِنْبَرِهِ فَخَرَجَتْ عَنْ دِيوَانِ الْمَسْجِدِ...»؛ حضرت فرمود: اکنون این کار را انجام می‌دهم و بر سینه فرزند هند می‌زنم، آنگاه پایش را دراز کرد و از ساختمان مسجد بیرون رفت و سپس آن را برگرداند و بعد فرمود: ای مردم! این تاریخ را یاد داشت کنید و بدانید که هم اکنون بر سینه معاویه زدم و با سر او را بر روی زمین انداختم... مردم منتظر کسب خبر از شام بودند، و می‌دانستند کلام امام (ع) حق است، سپس خبر رسید که در همان تاریخ و روز و ساعت، پایی بر سینه معاویه خورد و او را از تخت بر زمین انداخت»؛ ارشاد القلوب دیلمی، ج۲، ص۲۷۳؛ بحار الانوار، ج۳۳، ص۲۸۲.
- ↑ «بگو: اگر برای (نوشتن) کلمات پروردگارم دریا مرکّب می‌بود پیش از آنکه کلمات پروردگارم به پایان رسد آن دریا پایان می‌یافت هر چند دریایی همچند آن را نیز به کمک می‌آوردیم» سوره کهف، آیه ۱۰۹.
- ↑ اختصاص، ص۹۴ و ۴۷۹؛ احتجاج، ج۲، ص۴۹۹ - ۵۰۰.
- ↑ علی‌احمدی، سید قاسم، حقانیت در اوج مظلومیت ج۱، ص ۲۶۸ ـ ۲۷۳.