مستضعف

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

واژه مستضعف از ریشه "ض ع ف" است و در باب استفعال، به معنای کسی است که او را به ضعف کشانده و در بند و زنجیر کرده‌‏اند. در فرهنگ دینی- به طور عمده- مقصود از مستضعف دو گروه هستند:

مستضعف فکری و عقیدتی‏: از بررسی آیات و روایات استفاده می‌‏شود افرادی که از نظر فکری، بدنی یا اقتصادی آن‏چنان ضعیف باشند که قادر به شناسایی حق از باطل نشوند یا این‏که تشخیص‏ عقیده صحیح بر اثر ناتوانی جسمی یا ضعف مالی و دیگر عوامل برای آن‏ها ممکن نباشد، مستضعف هستند.
مستضعف عملی‏: این‏ها کسانی‏‌اند که حق را تشخیص داده‏‌اند؛ اما خفقان محیط، اجازه عمل و اقدام را از آنان سلب کرده است. به تعبیر دیگر، کسانی‌‏اند که نیروهای بالفعل و بالقوه دارند اما از ناحیه ظالمان و جباران، سخت در فشار قرار دارند. با این حال برابر بند و زنجیر که بر دست و پای آنان نهاده‏‌اند، ساکت و تسلیم نیستند و پیوسته تلاش می‌‏کنند دست جباران و ستمگران را کوتاه سازند و آیین حق و عدالت را برپا کنند.

خداوند سبحانه و تعالی به چنین گروهی، وعده یاری و حکومت در زمین داده است و در قرآن کریم فرموده است:﴿﴿وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ ﴾﴾^[۱]
بدون تردید هرگز در این آیات، سخن از یک برنامه موضعی و خصوصی مربوط به بنی اسرائیل نیست؛ بلکه بیانگر قانون کلی برای همه عصرها و قرن‌‏ها و همه اقوام و جمعیت‏‌ها است. این بشارتی برای همه انسان‌‏های آزاده و خواهان عدل است.
نمونه‏‌ای از تحقّق این مشیت الهی، حکومت بنی اسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود و نمونه کامل‏‌تر آن، حکومت پیامبر اسلام(ص) و یارانش بعد از ظهور اسلام بود؛ حکومت پابرهنه‌‏ها و تهیدستان با ایمان و مظلومان پاکدل که پیوسته از سوی فرعون‌‏های زمان خود، مورد تحقیر و استهزا و تحت فشار و ظلم و ستم بودند. سرانجام خداوند سبحانه و تعالی به دست همین گروه، دروازه‌‏های قصرهای کسراها و قیصرها را گشود و آنان را از تخت قدرت به زیر آورد و بینی مستکبران را به خاک مالید.
گسترده‏‌ترین نمونه آن ظهور حکومت حق و عدالت در تمام کره زمین، به وسیله حضرت مهدی(ع)‏‏ است. این آیه از آیاتی است که به روشنی بشارت ظهور چنین حکومتی را می‌‏دهد؛ از این‌‏رو در روایات اسلامی می‌‏خوانیم اهل بیت(ع) در تفسیر این آیه شریف، به آن ظهور بزرگ اشاره کرده‌‏اند. امام علی(ع) در این ‏باره فرمود: "دنیا، پس از چموشی و سرکشی به ما روی می‏‌کند؛ چونان شتر ماده بدخو که به بچه خود مهربان گردد "پس آن حضرت آیه یاد شده را تلاوت فرمود"^[۲].
در حدیث دیگر آن امام بزرگوار در تفسیر آیه یاد شده فرمود: "این گروه، آل محمد هستند"^[۳].
خداوند سبحانه و تعالی مهدی آنان را بعد از زحمت و فشاری که بر آنان وارد می‌‏شود، برمی‌‏انگیزد و به آن‏ها عزّت می‌‏دهد و دشمنانشان را ذلیل و خوار می‌‏کند^[۴].

جستارهای وابسته

منابع

سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت.

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه: ۵.
↑ سید رضی، نهج البلاغه، حکمت ۲۰۹
↑ " هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ يَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِيَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَيُعِزُّهُمْ‏ وَ يُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏‏‏‏‏"، کتاب الغیبة، ص ۱۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۴
↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۳۹۳ - ۳۹۵.

[1] و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم؛ سوره قصص، آیه: ۵.

[2] سید رضی، نهج البلاغه، حکمت ۲۰۹

[3] " هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ يَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِيَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَيُعِزُّهُمْ‏ وَ يُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏‏‏‏‏"، کتاب الغیبة، ص ۱۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۵۴

[4] سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۳۹۳ - ۳۹۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]