رکن و مقام

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

"رکن" در لغت به معنای جانب و ناحیه قوی یک چیز است و "مقام" به جایگاهی که قدم در آن قرار می‌‏گیرد یا جایگاهی که شخص در آنجا می‏‌ایستد، گفته می‌‏شود^[۱]. هر یک از چهار زاویه کعبه را یک "رکن" می‌‏نامند^[۲].
هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود آن رکنی است که حجر الاسود در آن هست و مقصود از مقام نیز در این‏جا مقام ابراهیم(ع) است.
یکی از نقاط مقدس مسجد الحرام مقام ابراهیم(ع) است. این مقام، یکی از شعائر الهی است. و آن‏جا را بدین دلیل مقام ابراهیم(ع) گویند که آن حضرت، وقتی دیوارهای کعبه را بالا می‏‌برد، سنگی اختیار کرده بر روی آن می‌‏ایستاد، تا به راحتی دیوار را بالا ببرد. همچنین در روایات آمده است: حضرت ابراهیم(ع)، روی این سنگ ایستاده و مردم را به حج فرا می‏‌خواند. گفته شده است: در این هنگام، جای پای حضرت در سنگ فرو رفت که هم‏‌اکنون این اثر به چشم می‌‏خورد.
اما آنچه در بحث مهدویت مورد نظر بوده و از آن به بزرگی یاد شده، بین رکن و مقام است. شکی نیست که این مکان، دارای ارزشی بسیار والا نزد خداوند سبحانه و تعالی است. ابو حمزه ثمالی می‌‏گوید: امام سجاد(ع) به ما فرمود: "آیا می‌‏دانید کدامین قسمت از زمین برترین مکان است؛ عرض کردیم: خداوند سبحانه و تعالی و پیامبر(ص) و فرزند پیامبر(ص) بهتر می‌‏داند. سپس فرمود: بهترین مکان‏‌ها بین رکن و مقام است"^[۳].
در روایات مهدویت، وقتی سخن از بین رکن و مقام به میان می‌‏آید، مربوط به یکی از موارد ذیل است:

محل بیعت با حضرت مهدی(ع)‏ پیامبر اکرم(ص) فرمود: "مهدی امتم میان ایشان [[امامان]‏] محمدی است که زمین را از عدل و داد آکنده سازد؛ همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد. به خدا سوگند! من کسانی را که میان رکن و مقام با او بیعت می‏‌کنند، می‌‏شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌‏دانم"###3###. در برخی آثار اهل سنت نیز بین‏ رکن و مقام جایگاه بیعت حضرت مهدی(ع)‏ با یارانش گفته شده است^[۴].
محل کشته شدن نفس زکیه و رخداد یکی از نشانه‏‌های حتمی ظهور. امام باقر(ع) پس از بیان پاره‌‏ای از نشانه‌‏های ظهور، در ادامه فرمود: " و جوانی از آل محمد که نامش محمد بن حسن- یا نفس زکیه- است، بین رکن و مقام کشته شود"^[۵]^[۶].

رکن و مقام در موعودنامه

میان رکن و مقام، مکانی مقدس و ممتاز در مسجد الحرام است، یعنی میان رکن حجر الاسود از کعبه و مقام ابراهیم (ع). رسول خدا (ص) فرمود: "بین رکن و مقام قبر هفتاد پیامبر است"^[۷]. و امام سجاد (ع) فرمود: "بین رکن و مقام، افضل بقاع روی زمین است"^[۸]. در حدیثی از امام باقر (ع) آمده است: "گویا قائم را می‌بینم که روز عاشورا، روز شنبه، بین رکن و مقام ایستاده و جبرئیل، پیش روی او ندا می‌کند"^[۹].
در روایات تصریح شده که نفس زکیه، بین رکن و مقام کشته می‌شود^[۱۰]، و یاران حضرت در میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند^[۱۱]. امام صادق (ع) فرمود: [[[صاحب الامر]]] در میان رکن و مقام می‌ایستد، آن‌گاه بانگ برمی‌آورد: ای فرماندهان من! ای نزدیکان من! ... به سوی من بشتابید و به فرمان من گردن نهید..." ^[۱۲]. در روایت دیگری آمده که حضرت در میان رکن و مقام از مردم برای امری تازه، کتابی تازه و حکومت آسمانی تازه، بیعت می‌گیرد"^[۱۳]. و از نشانه‌های ظهور، کشته شدن نفس زکیه در میان رکن و مقام ذکر شده است^[۱۴]^[۱۵].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۸۵؛ مجمع البحرین، ج ۶، ص ۲۵۷
↑ خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۵، ص ۲۳۲
↑ " أَمَّا أَفْضَلُ‏ الْبِقَاعِ‏ مَا بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَام‏ ‏‏"، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۴۵، ح ۲۳۱۳
↑ ر. ک: الصنعانی، المصنف، ج ۱۱، ص ۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، المصنف، ج ۸، ص ۶۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ح ۲۳، ص ۲۹۶؛ کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵، ح ۳۰۹۳۲، ج ۱۴، ص ۲۶۵، ح ۳۸۶۶۸؛ سیوطی، در المنثور، ج ۵، ص ۲۴۱
↑ " وَ قُتِلَ‏ غُلَامٌ‏ مِنْ‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَامِ‏ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ ‏‏ ‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۰، باب ۳۲، ح ۱۶
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص:۲۴۶ - ۲۴۸.
↑ بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۲۶۹.
↑ بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۱۷۲.
↑ غیبة طوسی، ص ۲۷۴.
↑ الملاحم و الفتن، ص ۱۶۱؛ روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۲۸.
↑ الزام الناصب، ص ۵۲ و ۲۵۲؛ البیان، ص ۲۱۰ و ۲۱۸.
↑ غیبة طوسی، ص ۲۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۳.
↑ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۹۵ و ۱۲۱؛ الزام الناصب، ص ۲۲۳.
↑ روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۶۹.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص:۳۶۷.

[1] ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۸۵؛ مجمع البحرین، ج ۶، ص ۲۵۷

[2] خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۵، ص ۲۳۲

[3] " أَمَّا أَفْضَلُ‏ الْبِقَاعِ‏ مَا بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَام‏ ‏‏"، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۴۵، ح ۲۳۱۳

[4] ر. ک: الصنعانی، المصنف، ج ۱۱، ص ۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، المصنف، ج ۸، ص ۶۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ح ۲۳، ص ۲۹۶؛ کنز العمال، ج ۱۱، ص ۱۲۵، ح ۳۰۹۳۲، ج ۱۴، ص ۲۶۵، ح ۳۸۶۶۸؛ سیوطی، در المنثور، ج ۵، ص ۲۴۱

[5] " وَ قُتِلَ‏ غُلَامٌ‏ مِنْ‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ بَيْنَ‏ الرُّكْنِ‏ وَ الْمَقَامِ‏ اسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ النَّفْسُ الزَّكِيَّةُ ‏‏ ‏‏"، شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۰، باب ۳۲، ح ۱۶

[6] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص:۲۴۶ - ۲۴۸.

[7] بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۲۶۹.

[8] بحار الانوار، ج ۲۷، ص ۱۷۲.

[9] غیبة طوسی، ص ۲۷۴.

[10] الملاحم و الفتن، ص ۱۶۱؛ روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۲۸.

[11] الزام الناصب، ص ۵۲ و ۲۵۲؛ البیان، ص ۲۱۰ و ۲۱۸.

[12] غیبة طوسی، ص ۲۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۳.

[13] بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۹۵ و ۱۲۱؛ الزام الناصب، ص ۲۲۳.

[14] روزگار رهایی، ج ۲، ص ۱۰۶۹.

[15] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص:۳۶۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]