یأجوج و مأجوج

متن این جستار آزمایشی است؛ امید می رود در آینده نه چندان دور آماده شود. برای اطلاع از جزئیات بیشتر به بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت مراجعه کنید.

مقدمه

در دو سوره قرآن مجید، از یأجوج و مأجوج سخن به میان آمده است؛ یکی در آیات ۹۲ تا ۹۸ سوره کهف و دیگر در آیه ۹۶ سوره انبیاء. آیات قرآن به روشنی گواهی می‌‏دهد که این دو نام، متعلق به دو قبیله وحشی خونخوار بوده است که مزاحمت شدیدی برای ساکنان اطراف مرکز سکونت خود داشتند. در تورات، در کتاب حزقیل "فصل ۳۸ و ۳۹" و در کتاب رؤیای یوحنا "فصل ۲۰" از آن‏ها به گوگ و مأگوگ یاد شده است که معرّب آن یأجوج و مأجوج است. به گفته صاحب المیزان، از مجموع گفته‌‏های تورات استفاده می‌‏شود که مأجوج یا یأجوج و مأجوج، گروه یا گروه‏‌های بزرگی بودند که در دوردست‌‏ترین نقطه شمال آسیا زندگی می‌‏کردند. آنان مردمی جنگجو و غارتگر بودند^[۱].
دلیل‏‌های فراوانی از تاریخ در دست است که در منطقه شمال شرقی زمین، در نواحی مغولستان در زمان‏‌های گذشته، گویی چشمه‏ جوشانی از انسان وجود داشته است.
مردم این منطقه به سرعت زادوولد می‏‌کردند و پس از کثرت و فزونی به سمت شرق، یا جنوب سرازیر می‏‌شدند و همچون سیل روانی این سرزمین‏‌ها را زیر پوشش خود قرار می‏دادند، و به تدریج در آن‏جا ساکن می‏‌گشتند.
به نظر می‏رسد یأجوج و مأجوج از همین قبایل وحشی بوده‌‏اند که مردم قفقاز، هنگام سفر کورش به آن منطقه، تقاضا کردند از آنان جلوگیری کند. او نیز به کشیدن سدّ معروف ذو القرنین اقدام کرد^[۲].
امّا ارتباط این‏ها با مهدویت از روایاتی به دست می‌‏آید که آن‏ها را یکی از اشراط الساعه دانسته است^[۳].
البته برخی درباره حقیقت وجودی آن‏ها، خواسته‏‌اند با استفاده از روایات، در انسان بودن آن‏ها تردید کنند!^[۴].
در روایاتی چند پراکنده شدن یأجوج و مأجوج بر روی زمین، در کنار خروج دجال و نزول حضرت عیسی(ع) ذکر شده است^[۵]؛ بنابراین می‏‌توان این احتمال را مطرح کرد که این رخداد در عصر ظهور حضرت مهدی(ع)‏ یا در آستانه قیامت، رخ خواهد داد^[۶].
ممکن است گفته شود: مقصود از یأجوج و مأجوج، افراد شرور با ویژگی خاص نیست؛ بلکه می‌‏تواند این حقیقت در هر گروهی باشد که در آخر الزمان مقابل حق می‌‏ایستند و اقدام به شرارت می‌‏کنند^[۷].

خروج یأجوج و مأجوج در موعودنامه

در برخی روایات، از نشانه‌های ظهور دانسته شده^[۸]، که با دقت در آن‌ها روشن می‌شود که ارتباطی با مسأله ظهور ندارند، بلکه بیشتر آن‌ها، ناظر به برپایی قیامت هستند. مواردی هم که در قرآن از خروج یأجوج و مأجوج یاد شده^[۹]، هیچ دلالتی بر این قضیه ندارد^[۱۰].

یأجوج و مأجوج در موعودنامه

دو امت وسیع که به گفته بیشتر دانشمندان، از نسل آدم و حوا و به نقلی از نسل آدمند، ولی مادرشان حوا نبوده و می‌گویند آنان به یافث بن نوح منتهی می‌شوند و زجاج گفته آن‌ها تیره‌ای از ترک‌اند^[۱۱]. پیامبر (ص)، خروج یأجوج و مأجوج را نشانه‌های قیامت برشمرده است^[۱۲].
در قرآن کریم از یأجوج و مأجوج در سوره‌های کهف (آیات ۹۲ تا ۹۸) و انبیاء (آیه ۹۶) سخن به میان آمده است. در تورات در کتاب حزقیل (فصل ۳۸ و ۳۹) و در کتاب رؤیای یوحنا (فصل ۲۰) از آن‌ها به‌عنوان "گوگ" و "مأگوگ" یاد شده است که معرب آن یأجوج و مأجوج است. آیات قرآن کریم گواهی می‌دهد که این دو نام، متعلق به دو قبیله وحشی خونخوار بوده است که مزاحمت شدیدی برای ساکنان اطراف مرکز سکونت خود داشتند. علامه در تفسیر المیزان از مجموع گفته‌های تورات استفاده می‌کند که یأجوج و مأجوج گروه یا گروه‌های بزرگی بودند که در دوردست‌ترین نقطه شمال آسیا زندگی می‌کردند. آنان مردمی جنگجو و غارتگر بودند^[۱۳]. برخی معتقدند: این دو کلمه عبری است؛ ولی در اصل از زبان یونانی به عبری منتقل شده است و در زبان یونانی "گاگ" و "ماگاگ" تلفظ‍‌ می‌شده که در سایر لغات اروپایی نیز به همین صورت انتقال یافته است. برخی نیز گفته‌اند: آن‌ها از قبایل وحشی نواحی مغولستان بوده‌اند که مردم قفقاز به هنگام سفر کورش به آن منطقه، تقاضای جلوگیری از آن‌ها را کردند و او نیز اقدام به کشیدن سد معروف ذو القرنین نمود^[۱۴].
در روایاتی چند پراکنده شدن یأجوج و مأجوج، بر روی زمین، در کنار خروج دجال و نزول حضرت عیسی (ع) ذکر شده است^[۱۵]. نیز ممکن است گفته شود: مقصود از پراکنده شدن یأجوج و مأجوج، افراد شرور با ویژگی خاص نیست، بلکه می‌تواند این حقیقت در هرگروهی باشد که در مقابل حق در آخر الزمان می‌ایستند و اقدام به شرارت می‌کنند^[۱۶].

پرسش‌های وابسته

آیا یأجوج و مأجوج از نشانه‌های ظهور است؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ علامه طباطبایی، المیزان، ج ۱۳، ص ۴۱۱.
↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۵۵۱- ۵۵۲
↑ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۴۳۱، ۴۴۶، ۴۴۹؛ همچنین ر.ک: سیوطی، الدرالمنثور، ج ۳، ص ۵۹، ج ۴، ص ۲۵
↑ ر. ک: محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۱۸۷
↑ پیامبر اکرم(ص):" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ تَكُونَ‏ عَشْرُ آيَاتٍ‏ الدَّجَّالُ‏ وَ الدُّخَانُ‏ وَ طُلُوعُ‏ الشَّمْسِ‏ مِنْ‏ مَغْرِبِهَا وَ دَابَّةُ الْأَرْضِ‏ وَ يَأْجُوجُ‏ وَ مَأْجُوجُ‏ وَ ثَلَاثَةُ خُسُوفٍ‏ خَسْفٌ‏ بِالْمَشْرِقِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِالْمَغْرِبِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِجَزِيرَةِ الْعَرَبِ وَ نَارٌ تَخْرُجُ مِنْ قَعْرِ عَدَنٍ تَسُوقُ النَّاسَ إِلَى الْمَحْشَر‏‏ ‏‏"، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۶، ص ۳۰۳؛ حسن بن ابی الحسن دیلمی، ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۶۶
↑ ر.ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۹۹
↑ سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۴۹۱ -۴۹۲.
↑ منتخب الاثر، ص ۴۶۱؛ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۱۳۵۳؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۳۳۸.
↑ سوره کهف، ۹۴؛ سوره انبیاء، ۹۶.
↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۲۹۶.
↑ معارف و معاریف، ج ۱۰، ص ۵۷۱.
↑ بحار الانوار، ج ۶، ص ۳۰۳.
↑ المیزان، علامه طباطبایی، ج ۱۳، ص ۴۱۱.
↑ تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۵۵۱.
↑ ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۶۶.
↑ مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۷۸۲.

[1] علامه طباطبایی، المیزان، ج ۱۳، ص ۴۱۱.

[2] ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۵۵۱- ۵۵۲

[3] شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۴۳۱، ۴۴۶، ۴۴۹؛ همچنین ر.ک: سیوطی، الدرالمنثور، ج ۳، ص ۵۹، ج ۴، ص ۲۵

[4] ر. ک: محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۱۸۷

[5] پیامبر اکرم(ص):" لَا تَقُومُ‏ السَّاعَةُ حَتَّى‏ تَكُونَ‏ عَشْرُ آيَاتٍ‏ الدَّجَّالُ‏ وَ الدُّخَانُ‏ وَ طُلُوعُ‏ الشَّمْسِ‏ مِنْ‏ مَغْرِبِهَا وَ دَابَّةُ الْأَرْضِ‏ وَ يَأْجُوجُ‏ وَ مَأْجُوجُ‏ وَ ثَلَاثَةُ خُسُوفٍ‏ خَسْفٌ‏ بِالْمَشْرِقِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِالْمَغْرِبِ‏ وَ خَسْفٌ‏ بِجَزِيرَةِ الْعَرَبِ وَ نَارٌ تَخْرُجُ مِنْ قَعْرِ عَدَنٍ تَسُوقُ النَّاسَ إِلَى الْمَحْشَر‏‏ ‏‏"، محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۶، ص ۳۰۳؛ حسن بن ابی الحسن دیلمی، ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۶۶

[6] ر.ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۹۹

[7] سلیمیان، خدامراد،فرهنگ‌نامه مهدویت، ص: ۴۹۱ -۴۹۲.

[8] منتخب الاثر، ص ۴۶۱؛ سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۱۳۵۳؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۳۳۸.

[9] سوره کهف، ۹۴؛ سوره انبیاء، ۹۶.

[10] مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۲۹۶.

[11] معارف و معاریف، ج ۱۰، ص ۵۷۱.

[12] بحار الانوار، ج ۶، ص ۳۰۳.

[13] المیزان، علامه طباطبایی، ج ۱۳، ص ۴۱۱.

[14] تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۵۵۱.

[15] ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۶۶.

[16] مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص:۷۸۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]