ایام الله

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ایام الله (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

ایام الله: روزهای خدا. مقصود، روزهای مهمّ، سرنوشت‌ساز و به یادماندنی است که در اسلام یا انقلاب اسلامی پدید آمده است. گرچه همه روزها روز خداوند است، امّا گاهی قدرت و اراده خداوند، در بعضی از اوقات آشکارتر است. از این رو به آن مناسبت‌ها یوم الله و ایّام الله می‌گویند. اینگونه روزهای مهمّ، یا مظهر نعمت خداوند است، یانشانی از قهر خدا بر ستمکاران و طاغوت‌هاست. در قرآن کریم و احادیث نیز از این موضوع یاد شده است. در قرآن، خداوند حضرت موسی را فرمان می‌دهد که "ایام الله" را برای قوم خود یادآوری کندوَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ^[۱]. در نهج البلاغه نیز حضرت علی (ع) به یکی از کارگزاران حکومتی خود در مکه می‌‌نویسد که در کنار برپایی فریضه حج، "ایّام الله" را به یاد مردم آورد^[۲]^[۳].

مقدمه

روزهای بزرگ تاریخی، هنگام پیدایش رحمت‌‏ها یا بلاهای ویژه‏^[۴].
ایام جمع یوم، به معنای روز است و برای بزرگداشت حوادثی که در روزهایی خاص رخ داده است - اعم از نعمت‌‏ها و بلاهای الهی- ایام ظهور آن‏ها به خدا نسبت داده می‏‌شود. این واژه ترکیبی فقط دو بار در قرآن کریم به صراحت آمده است^[۵]:

خداوند، پس از آنکه یکی از وظایف حضرت موسی(ع) را خارج کردن قوم خود از تاریکی به روشنایی می‏‌شناساند به یکی دیگر از مأموریت‏‌های مهم آن حضرت، یعنی یادآوری روزهای خدا "ایام اللّه" به قوم خود اشاره کرده است: وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ ^[۶]^[۷].
پروردگار، در خطابی به رسول خدا(ص) به روش برخورد مؤمنان با کافران اشاره کرده و از آن‏ها می‌‏خواهد از کسانی که روزهای سخت و ناگوار خدا "ایام اللّه" را باور ندارند، درگذرند، تا خداوند خود سزای کردار بد ایشان را بدهد: قُل لِّلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُون أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْمًا بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ^[۸]

خداوند سبحانه و تعالی در آیه نخست، به یکی از مأموریت‏‌های بزرگ حضرت موسی(ع) اشاره کرده، می‌‏فرماید: تو موظفی ایام الهی و روزهای خدا را به یاد قوم خود بیاوری. به طور مسلم، همه روزها، ایام خداوند است؛همان‏گونه که همه مکان‏ها متعلق به خدا است. اگر مکان خاصی به نام بیت اللّه "خانه خدا" نامیده شد، دلیل بر ویژگی آن است. همچنین عنوان "ایام اللّه" اشاره به روزهای مخصوصی است که امتیاز و روشنایی و درخشش فوق العاده‏ای دارد. به همین سبب مفسران، در تفسیر آن، احتمالات مختلفی داده‏اند؛ برخی گفته‌‏اند: اشاره به روزهای پیروزی پیامبران پیشین و امت‏های راستین آنان و روزهایی است که گونه‌‏های نعمت‏های الهی بر اثر شایستگی‌‏ها شامل حال آن‏ها است. عده‌‏ای گفته‏‌اند: اشاره به روزهایی است که خداوند سبحانه و تعالی اقوام سرکش را به زنجیر عذاب می‌‏کشید و طاغوت‏ها را با یک فرمان درو می‌‏کرد؛ گروهی نیز به هر دو قسمت اشاره کرده‌‏اند؛ اما اصولا نمی‌‏توان این تعبیر گویا و رسا را محدود ساخت. "ایام اللّه"، تمام روزهایی است که دارای عظمتی در تاریخ زندگی بشر است. هر روز که یکی از فرمان‌‏های خدا در آن چنان درخشیده که بقیه امور را تحت الشعاع خود قرار داده، از ایام اللّه است.
هرروز که فصل تازه‏‌ای در زندگی انسان‏ها گشوده و درس عبرتی به آن‏ها داده شده است و ظهور و قیام پیامبری در آن بوده یا طاغوت و فرعون گردن‏کشی در آن به قعر دره نیستی فرستاده شده، و خلاصه هرروز که حق و عدالتی برپا شده و ظلم و بدعتی خاموش گشته است، همه آن‏ها از ایام اللّه است^[۹]^[۱۰].
در روایاتی که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده، "ایام اللّه" به روزهای گوناگونی تفسیر شده است؛ امام باقر(ع) فرموده است: "ایام اللّه سه روز است؛ روزی که حضرت قائم(ع) قیام خواهد کرد و روز بازگشت برخی از مردگان و روز رستاخیز"^[۱۱]^[۱۲].
روشن است که این‏گونه احادیث دلیل بر انحصار نیست؛ بلکه بیان قسمتی از مصداق‏های روشن است^[۱۳].

ایام الله در موعودنامه

در آیه پنجم سوره مبارکه ابراهیم آمده است: ...وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ از امام محمد باقر (ع) روایت است که "ایام الله" سه روز است: روز قیام قائم (ع)، روز رجعت و روز قیامت^[۱۴]. این حدیث به همین تعبیر از امام صادق (ع) نیز روایت شده است^[۱۵]. و در تفسیر علی بن ابراهیم قمی نیز آمده که "ایام الله" سه روز است: روز قیام قائم (ع)، روز مرگ و روز رستاخیز^[۱۶]^[۱۷].

پرسش‌های وابسته

ایام الله چه روزهایی است؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ و به راستی موسی را با نشانه‌های خویش فرستادیم (و گفتیم) که قومت را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون بر و روزهای خداوند را به آنان گوشزد کن، بی‌گمان در آن نشانه‌هایی برای هر شکیبای سپاسگزاری است؛ سوره ابراهیم، آیه ۵.
↑ نهج البلاغه (فیض الاسلام)، نامه ۶۷.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۹.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ و به راستی موسی را با نشانه‌های خویش فرستادیم (و گفتیم) که قومت را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون بر و روزهای خداوند را به آنان گوشزد کن، بی‌گمان در آن نشانه‌هایی برای هر شکیبای سپاسگزاری است؛ سوره ابراهیم، آیه: ۵.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ به مؤمنان بگو، از کسانی که به «روزهای خداوند» امیدی ندارند درگذرند تا (خداوند، هر) قومی را برابر با کارهایی که می‌کرده‌اند کیفر دهد؛ سوره جاثیه، آیه:۱۴.
↑ ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۲۷۱- ۲۷۲
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ " أَيَّامُ‏ اللَّهِ‏ ثَلَاثَةٌ يَوْمُ‏ يَقُومُ‏ الْقَائِمُ‏ وَ يَوْمُ‏ الْكَرَّةِ وَ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ‏ ‏‏‏‏"؛ شیخ صدوق، الخصال، ص ۱۰۸، ح ۷۵
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.
↑ ینابیع المودّه، ج ۳، ص ۲۴۲.
↑ المحجّة، ص ۱۰۸.
↑ خصال صدوق، ص ۱۰۸؛ تفسیر صافی، ج ۴، ص ۲۲۵.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۴۷.

[1] و به راستی موسی را با نشانه‌های خویش فرستادیم (و گفتیم) که قومت را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون بر و روزهای خداوند را به آنان گوشزد کن، بی‌گمان در آن نشانه‌هایی برای هر شکیبای سپاسگزاری است؛ سوره ابراهیم، آیه ۵.

[2] نهج البلاغه (فیض الاسلام)، نامه ۶۷.

[3] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۹.

[4] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[5] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[6] و به راستی موسی را با نشانه‌های خویش فرستادیم (و گفتیم) که قومت را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون بر و روزهای خداوند را به آنان گوشزد کن، بی‌گمان در آن نشانه‌هایی برای هر شکیبای سپاسگزاری است؛ سوره ابراهیم، آیه: ۵.

[7] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[8] به مؤمنان بگو، از کسانی که به «روزهای خداوند» امیدی ندارند درگذرند تا (خداوند، هر) قومی را برابر با کارهایی که می‌کرده‌اند کیفر دهد؛ سوره جاثیه، آیه:۱۴.

[9] ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۲۷۱- ۲۷۲

[10] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[11] " أَيَّامُ‏ اللَّهِ‏ ثَلَاثَةٌ يَوْمُ‏ يَقُومُ‏ الْقَائِمُ‏ وَ يَوْمُ‏ الْكَرَّةِ وَ يَوْمُ‏ الْقِيَامَةِ‏ ‏‏‏‏"؛ شیخ صدوق، الخصال، ص ۱۰۸، ح ۷۵

[12] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[13] سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۱۰۲ - ۱۰۴.

[14] ینابیع المودّه، ج ۳، ص ۲۴۲.

[15] المحجّة، ص ۱۰۸.

[16] خصال صدوق، ص ۱۰۸؛ تفسیر صافی، ج ۴، ص ۲۲۵.

[17] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]