بحث:سیاست
فهرست مدخل‌ها
مبانی و کلیات
تعاریف
هستی‌شناسی سیاسی
- خداشناسی (حصر حاکمیت بالذات در خدای متعال)
- جهان‌شناسی
- انسان‌شناسی
- جنود عقل و جهل
- اخبار طینت
- مبنای تحلیل نظام بین الملل
- مبنای تحلیل ماهیت حکومت‌ها و رفتار حاکمان
- فرجام‌شناسی (معاد سیاسی)
- نکوهش حاکم جائر
- اعتقاد به معاد و نقش اصلاحی در روابط متقابل حاکم و مردم
- عذاب حاکم جائر
دین‌شناسی سیاسی
- جامعیت و جاودانگی دین
- قلمرو دین (گستره شریعت)
- گستره شریعت در ساحت‌های فردی و اجتماعی
- وجود مکلف مجموعی
- توأمان بودن دین و سیاست
- جایگاه فقه در دین (جایگاه فقه در حکمرانی)
- نفی رهبانیت
- ضرورت حکومت
- ضرورت وجود نظم اجتماعی و حکومت
- نقش دین در نظم اجتماعی
- وجوب تأسیس حکومت عدل
- نصوص حکم
- نصوص ملک
- نصوص تدبیر
- نصوص امر
- نصوص ولایت
- نصوص اطاعت
- نصوص اختیار
- نصوص هیمنه
- نصوص عبادت
- نصوص اتباع
- ضرورت نصب الهی حاکم
- حکومت در عصر غیبت
- اهمیت و جایگاه حکومت در اسلام
- جایگاه امامت و ولایت در دین
- اثرپذیری عبادت از سیاست
- جایگاه حاکمان و امت‌ها در قیامت
اهداف سیاست و حکومت
- اهداف ایجابی
- اهداف سلبی
سنت‌ها و معارف سیاسی
- سنت‌های الهی
- سنت‌های مطلق
- سنت‌های مشروط
- مشروط به فعل انسان:
- مشروط به طاعت:
- مشروط به معصیت:
- آثار حکومت جور
- هلاکت امت
- بلایای طبیعی
- خشکسالی
- گسترش فقر
- گسترش ظلم و دشمنی در جامعه
- گرفتاری جامعه به جنگ داخلی
- نابسامانی اقتصادی
- استبدال
- اخذ به بأساء و ضراء (سختی‌های تکوینی)
- غیبت
- حاکمیت مترفین و ظالمین (عوامل پیدایش حکومت جور)
- ترک امر به معروف و نهی از منکر
- اعراض مردم از امام حق و سستی در مبارزه با باطل
- اعانه ظالم
- کم‌فروشی و پیمان‌شکنی
- ارتکاب معاصی
- ترک وظائف متقابل دولت و مردم
- انحراف عالمان دین (سستی مداهنه دنیاگرایی)
- توجیه و بستر‌سازی حکومت جور از سوی عالمان دنیاطلب
- یکسان دانستن امام حق و باطل از سوی مردم
- شکست از دشمنان (اذلال)
- امهال و اخذ
- تزیین اعمال
- زیادت ضلالت
- استدراج
- اختصاص آثار سنت‌ها به اهل معصیت یا عمومیت آن
- معارف سیاسی
ارکان حکومت
مشروعیت
- ولایت سیاسی
- اصل عدم ولایت
- اثبات ولایت عموم پیامبران
- تحقق نصب الهی حاکم در طول تاریخ
- اثبات ولایت پیامبر اعظم(ص)
- اثبات ولایت اهل بیت(ع)
- اثبات ولایت فقیه
- جایگاه سیاسی اجتماعی عالمان دین
- ادله اثبات ولایت فقیه
- ادله نصب خاص (نصب اشخاص)
- ادله نصب عام
- ادله ولایت عامه (در عموم شئون)
- ادله ولایت در شئون خاصه:
- ولایت فقیه در فتوا
- ولایت فقیه در اقضاء
- ولایت فقیه در اجرای حدود
- ولایت فقیه در اطاعت امر
- ولایت فقیه در موضوعات أو حجیة حکم الحاکم
- ولایت فقیه بر تصرف در اموال و نفوس یا ولایت فقیه در امور اجتماعی و سیاسی
- ولایت فقیه در اذن (الإشراف علی الأمور الاجتماعیة)
- ولایت فقیه أو زعامت سیاسی و زعامت دینی
- ولایت فقیه در امور حسبیه
- الامام احق بالصلاه علی الجنائز
- الامام احق بامامه الجماعه
- الامام یقرع فی موارد القرعه
- ولایت فقیه در ثبوت هلال ماه‌ها
- حکومت غیر فقیه
- حکومت عدول مؤمنین
- سلطان مأذون از فقیه
- دائره ولایت ولات امر
- اختیارات و وظایف ولات امر
- امام المسلمین اولی بالدنیا کلها من الذین فی ایدیهم
- اختصاصات ولایی معصومین(ع)
- فی ان الله تعالی فوض امر دینه و حلاله و حرامه الی رای رسول الله ص
- ان الله تعالی فوض امر دینه الی نبیه و الی الائمه من بعده ع
- جعل رسول الله الصلاه علی اقسام
- نهی رسول الله صعن اکل لحم بعض الحیوانات المحلله
- نهی رسول الله عن زیاره القبور ثم اجازها
- الامام یزوج المراه فی بعض الموارد
- صفات حاکم
- صفات ایجابی
- اسلام
- ایمان
- ورع
- عقل و رشد
- سلامت الاعضاء و حواس
- بلوغ
- طهارت مولد
- حریت
- دین‌شناس (اجتهاد)
- اشتراط اجتهاد
- برتری در دانش دین
- نکوهش عالم‌نمایان
- وثاقت (مأمون)
- عدالت
- مدح حاکم عادل
- هدیه الهی بر امت
- عامل سعادتمندی جامعه
- جایگاه او در بهشت
- استجابت دعای او در حق شهروندان
- آثار حکومت عادل در جامعه
- مدیر مدبر
- کفایت
- بصیرت
- صبر و استقامت
- قوت باس
- ذکوره
- شجاعت
- کرامت نفس
- ساده‌زیستی
- انصاف
- فروتنی
- حلم و بردباری
- امانت‌داری
- سخاوت
- قرشیت
- نجده
- زمان‌شناس
- التواتر بالفتیا و القیام بها
- افضلیت
- صفات سلبی
- ریاست‌طلبی
- انواع ریاست‌طلبی
- دنیاگرایی
- حب ستایشگری
- خودشیفتگی
- تکبر
- دروغ‌گویی
- خشونت
- مکر و فریب‌کاری
- بخل و تنگ‌نظری
- کم‌تجربگی
- خلف وعده
- منت گذاشتن بر مردم
- اسراف و تبذیر
- انحصار‌طلبی
- انواع انحصار‌طلبی
- شتاب‌زدگی
- ریاست‌طلبی
- صفات ایجابی
- وحدت و تعدد حاکم
- وحدت حاکم
- تعدد حاکم در فرض تعدد سرزمین
- حاکمیت شورایی
قدرت
- مطلوبیت قدرت سیاسی
- عرصه‌های قدرت
- قدرت برخاسته از امت (مقبولیت)
- ادله انتخاب و انتصاب
- نقش مردم در حکومت
- تشکیل (بیعت، انقلاب)
- استمرار
- شیوه‌های تعیین حاکم
وظایف و حقوق امام
کلیات
امام المسلمین یومن فی اموره
ب) تمرکز قدرت یا تفکیک قوا
ج) سرزمین و مرز
اقسام سرزمین
ملاک‌های تقسیم‌بندی سرزمین‌های اسلامی
دار تقیه
نقش سرزمین و مرز در اختیارات و وظایف حاکم
قواعد کلی اعمال ولایت
الف) قواعد تکلیف‌ساز
قاعده اقامه دین (کلیت اثبات اقامه دین، جزئیات در ضمن وظایف)
امر به معروف و نهی از منکر (حدود و شرایط اجرای وظایف حاکمیتی)
ادله وجوب امر به معروف و نهی از منکر
رعایت مراتب اجرا (لسانی و یدی)
شرایط اجراء (احتمال تاثیر، عدم مفسده...)
زدودن موانع تحقق احکام الهی
تهیه مقدمات برای مردم به جهت انجام وظائف الزامی
قاعده تالیف قلوب
قاعده وفای به عقد و عهد
مطلوبیت حفظ قدرت سیاسی
شیوه‌های کسب قدرت (تشکیل حکومت)
عوامل زوال قدرت سیاسی
راه‌های مقابله با فتنه
موضع‌گیری عقلانی در برابر فتنه‌ها
افکار عومی و شیوه برخورد با آن
موانع قدرت سیاسی
إعمال قدرت سیاسی
اعمال قدرت مطلوب
إعمال قدرت غیر مطلوب
آفات و آسیب‌های قدرت و حکومت
جایگاه مشورت در نظام حکمرانی
اوصاف مشاوران
انحاء مشورت
مشورت همگانی
قلمرو مشورت
اصل عدم رکون به ظالم
تعریف مقاومت
دشمن در مقاومت (قدرت برتر یا مساوی)
مقاومت در برابر سلطه بین‌المللی
مشروعیت تعامل و ایجاد جبه واحد با قدرت‌های غیر مسلمان و سطح آن
استمداد از قدرت‌های کافر رقیب یا معارض با جریان سلطه
نسبت مقاومت با عناوین مقابل
قاعده حرمت اعانه بر اثم
قاعده حرمت معونه الظالمین
مردم نهاد بودن اداره حکومت
ب) قواعد مقام امتثال (ضوابط و حدود اعمال ولایت)
رعایت و تأمین اهداف سیاست و شریعت
الضرورات تقدر بقدرها
عدم ولایت بر غیر
قرعه
تأمین آزادی‌های مشروع
آزادی (آزادی از...) (جنبه‌های درونی و بیرونی)
مسوغات تضییق آزادی در حوزه مباحات
اهداف آزادی (آزادی برای...)
حکومت اسلامی و آیندگان
اصل الایسر فالایسر در اعمال ولایت
تصمیم‌گیری بر اساس علم و بصیرت
تدریجیت (توجه به ظرفیت اجتماعی)
منابع مصلحت
ضوابط مصلحت
اصل توجه به سنت‌های الهی و عقلانیت اسلامی
تقدم مصالح عمومی بر مصلحت خصوصی افراد
مسئولیت‌پذیری (قبول مسئولیت عواقب تصمیمات)
وظائف در فرض تشکیل حکومت اسلامی
الف) حوزه سرزمینی
۱- حوزه قانونگذاری
شرایط و صفات قانون‌گذار
کیفیت انتخاب قانون‌گذار
قلمرو قانونگذاری
حریم خصوصی یا عمومی
ضوابط قانونگذاری بر خلاف احکام شرع
فتوی معیار
قانونگذاری بر خلاف احکام خمسه و احکام وضعی
نفوذ قانون حکومت مشروع بر مخالفان قانون (در حکم و در موضوع)
در داخل حکومت
نفوذ قانون حکومت مشروع بر اقلیت‌های مذهبی در داخل حکومت
نفوذ قانون حکومت غیر مشروع در سرزمین اسلامی
نفوذ قانون سرزمین بیگانه بر واردین در آن
۲- حوزه اجرا
نهادها و ساختارها
قواعد کلی و اهداف
ماهیت فقهی ساختارها
حوزه کارگزاران
مقدمه
تاثیر عملکرد کارگزاران در صلاح و فساد جامعه
اقسام کارگزار
ماهیت و جایگاه کارگزاری
حکم پذیرش مسئولیت (حاکم مشروع و غیر مشروع / دارای صفات فاقد صفات)
اهمیت اطرافیان کارگزار
صفات عمومی
وظایف عمومی
ایجابی
کفایت
حسن سابقه و تناسب جایگاه با مقام اجتماعی
سلبی
شیوه انتخاب کارگزاران (آرای عمومی، نصب، احکام انتخابات)
معیار عزل و نصب کارگزاران
۳- حوزه پایش
قواعد و ضوابط
رعایت عدالت
عدم پذیرش شفاعت
تناسب بین مجازات با تخلف و جرم
تسریع در برخورد با تخلفات
نظارت بر کارآمدی ساختارها و صحت سیاست‌ها
گماردن ناظر امین بر رفتار کارگزاران
نحوه ی برخورد با خطای کارگزار
نحوه ی برخورد با خیانت کارگزار
ماهیت قضاوت
انواع قضات
احکام القضاء
فی ایکال الامر القضاء الی الغیر
وظیفه المستجمع لشرائط القضاء و وظیفه المترافعین
الاقرار عند الحبس او التخویف لیس بملزم
شیاع
قسامه
اثبات ملکیت
قاعده سلطنت و احترام به مالکیت افراد
للامام ان یقر الناس علی ما فی ایدیهم و لم ینظر الی ما وقع قبل حکومته
اجرای حدود و تعزیرات و سایر احکام قضایی
حدود
ان اقامه الحدود الی الامام
یحب الاحتیاط فی اجرا الحدود
الامام و العفو عن الحدود و العفو عن المجرمین
وجوب اقامه الحدود علی الکفار ان فعلوا المحرمات جهرا
لا یجوز الشفاعه فی الحد
التعزیر لکل امر محرم
موارد تعزیر
تعزیر من اذی المسلمین
تعزیر شاهد زور و طوافه بین الناس
تعزیر السارق الذی لم یبلغ الحلم
تعزیر من اتهم غیره
نفی البلد فی بعض الموارد
ان المحارب اذا نفی فی الأرض یضیق علیه
التعزیر بطواف المجرم بین الناس
فی مشروعیه الحبس
فی نفقات السجن و السجناء
الامام یعطی نفقه المحبوسین
موارد حبس
بملاحظه اسبابها
بلاحظه السجناء
کیفیه السلوک مع المحبوسین
الامام یخرج المحبوسین فی الجمعه و العید الی الصلاه
قطع رزق الخائن فی المحبس
سائر احکام قضایی
۴- حوزه امنیت و اطلاعات
قواعد کلی
مفاهیم
برخورد با قانون‌شکنان و مخالفین (داخلی)
مسائل
۵- حوزه فرهنگ
احیای فرهنگ اسلامی
فرهنگ سیاسی مطلوب
مولفه و شاخصه‌های فرهنگ سیاسی مطلوب
ابزارها و شیوه‌های ارتقاء فرهنگ سیاسی
اقامه حج
مطبوعات
فضای مجازی
معماری
تربیت سیاسی (جامعه‌پذیری سیاسی)
استفاده از ابزارهای هویت دینی (امت)
استفاده از ابزارهای هویت ملی
۶- حوزه جامعه سیاسی
قواعد کلی
مردم نهاد بودن امر سیاسی
تأمین آزادی مشروع
وظائف حکومت نسبت به گروه‌های مختلف اجتماعی
قرارداد ذمه و شرایط آن
کیفیت رفتار با اهل ذمه
معیار کلی در معاشرت حاکم با ذمیان
رفتارهای انسان‌دوستانه با ذمیان
استفاده از تخصص اهل ذمه (به‌کارگیری اهل ذمه)
عدم پذیرش شهادت کافر ذمی علیه مسلمانان
حرمت احداث کلیسا، کنیسه، آتشکده
اقلیت‌های غیر اهل ذمه
علل بروز نفاق
علائم نفاق
خدعه‌های منافقین
جهاد سخت در صورت مبارزه مسلحانه
نتائج و آثار نفاق
اقشار و اصناف و حرف و صنایع
۷- حوزه مسائل مالی حکومت اسلامی (نظام مالی دولت اسلامی یا حکومت اسلامی)
احکام مالی در عرصه اقتصاد دولت (ناظر به منابع عمومی)
منابع
اقسام منابع
وجود منابع مالی تحت اختیار ولی امر
ما کان الله فهو للامام
اقسام منابع مالی تحت اختیار ولی امر
مفهوم بیت المال
منابع مالی تحت اختیار ولی امر در ملک معصوم
نصف خمس
منابع مالی تحت اختیار در ملک عامه مسلمین نیست
نصف دیگر خمس
منابع مالی تحت اختیار ولی امر در ملک عامه مسلمین
اموال منقول غنیمت برده شده از کفار
اموال اضافه بر حاجت مردم که به منزله اموال عمومی هستند
کیفیت جمع‌آوری بیت المال
هزینه‌کرد بیت المال (مصارف)
مصارف عناوین خاص
موارد هشت‌گانه
نیازسنجی و رعایت شأن مستحقان در تقسیم زکات
موارد عدم جواز مصرف زکات
بعض مصادیق مصالح عمومی
پرداخت دین میت فقیر از بیت المال
علی الامام ان یعطی القاضی ما یکفیه
علی الامام ان ینفق من بیت المال لحضور بعض المسلمین فی الحج
الامام یزوج الرجل من بیت المال فی بعض الموارد
الامام یزوج الزانیه
الامام ینفق من بیت المال لرفع النزاع بین الشیعه
الامام یتحمل خطا القضاه من بیت المال
الامام یعطی ثمن الممالیک التی اخذتها المشرکون
علی الامام ان یعطی ثمن المملوک لمولاه فی بعض الموارد
علی الامام الانفاق من بیت المال علی من لم یقدر علی الکسب
علی الامام ان یعالج ید السارق بعد القطع و ان یطعمه فی ایام المعالجه
الامام یعطی نفقه المحبوسین
کیفیت هزینه‌کرد بیت المال
تجب علی الامام المداقه فی صرف بیت المال و دوری از اسراف و رعایت صرفه‌جویی
زمان‌بندی تقسیم بیت المال
دوری از ذخیره کردن بیت المال
مقدم داشتن ایتام و فقرا در تقسیم بیت المال
لایجوز للامام اعطا بیت المال الا لمن له حق فیه
لا یجوز لمن لیس له فی بیت المالحق التصرف فیه و علی الامام منعه (ممانعت از استفاده شخصی خصوصا خود و نزدیکان از بیت المال)
مشروط بودن استفاده از خدمات دولت اسلامی به پرداخت مالیات
الناس شرکاء فی بیت المال و الفی
یجوز الارتزاق من بیت المال لمن له حق فیه و کراهته
احکام مالی دولت در عرصه عمومی اقتصاد
اعتبار یا عدم اعتبار مساوات
۸- فنون حکمرانی
پرهیز از ظلم و جور بر شهروندان
شفافیت در تصمیم‌گیری
پاسخگویی در رابطه با علت تصمیم
حمایت ویژه از کشاورزان (تولید)
ملاقات حضوری و رسیدگی شخصی به امور مردم
دوری از گماردن دربان
پرهیز از گماردن نزدیکان در مناصب
دوری از قبول هدیه
ب) حوزه فراسرزمینی
۱- اصول و قواعد کلی
اصل عزت
اصل حکمت
تأمین منافع مسلمین (یا انسانی و ارزش‌های فطری)
اصل امت واحده
فی أن المسلمین بأجمعهم امة واحدة
قاعده استکبار ستیزی و اجتناب از طاغوت
فی النهی عن الرکون و تولی الکفار و اتخاذهم بطانة
قاعده وفای به عقد و عهد
اصل دفاع از سرزمین مسلمین و منافع مسلمین
اصل دفاع از مظلومین و مستضعفین و حمایت از نهضت‌های آزادی‌بخش
قاعده مقابله به مثل (تناسب رفتاری)
۲- تعامل با واحدهای سیاسی بین‌المللی یا فراسرزمینی (سیاست خارجی)
اقسام واحدهای سیاسی و دولت‌ها
وجود تعارض
اقسام دشمن
داخلی و خارجی
نزدیک یا دور
عرصه‌های عداوت
ابزار عداوت
منافع سرزمینی و مسئولیت‌های فراسرزمینی
نقض عهد و قرارداد با واحدهای سیاسی
جایگاه و فضائل جهاد
جهاد عامل اصلاح و سعادتمندی جامعه
جایگاه نیزوهای مسلح در نظام سیاسی
ترک جهاد و آثار آن
مفهوم‌شناسی و گونه‌شناسی جهاد
شرایط وجوب جهاد
عینی یا کفایی
شرایط مجاهدین
الامام یعطی ثمن الممالیک التی اخذتها المشرکون
کیفیت جهاد
تصمیم‌گیری در شروع و پایان جهاد و جنگ
موارد ممنوع در جهاد
استفاده از سپر انسانی (تترس)
قتل عشوایی (کشتار کور با هدف ایجاد رعب در دفاع پیش‌دستانه)
اجتناب از پذیرش هدایای کفار
ساخت و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی
عدم استحقاق اسیر برای رهبری مسلمانان
ساختار نظامی
من یجب علیه الجهاد
مردمی
جنگ فردی
حاکمیتی (ارتش)
استیجار برای جهاد
آموزش نظامی هم‌پیمانی با غیر مسلمانان
متناسب با نیازهای زمانه
تولید و نگهداری
استفاده
انواع صلح
مدت صلح
پیمان صلح فراگیر
عهدشکنی و آثار آن
اهداف مذاکره
جایگاه مذاکره
اصول مذاکره
اقسام ملت‌ها (مستضعفین و غیر مستضعفین)
دیپلماسی عمومی
تابعیت و اقامت (مسلمان و بیگانه در دولت اسلامی، مسلمان در دولت غیر اسلامی)
وظائف امام نسبت با ملت‌های مختلف
فی مداراة الکفار و حفظ حقوقهم و حرمتهم
ساختار و نظام بین الملل مطلوب اسلامی
مبانی
اخبار طینت (ارجاع داده شود)
وجود جنود شیطان و جهل
قراردادها و کنوانسیون‌های بین‌المللی
عضویت در قراردادها و کنوانسیون‌ها (مشروعیت)
وظائف در فرض عدم تشکیل حکومت اسلامی
مفهوم حکومت جور
توصیف حکومت جور
ابتذال در حکمرانی در آخر الزمان
حاکم ستمگر عامل هلاکت امت
امر به معروف به مراتب مختلف بسته به شرائط مختلف
ج) تولید قدرت
د) انقلاب سیاسی
وظایف و حقوق امت
قواعد کلی
شاخصه‌های شکل‌گیری امت
شاخصه‌های شکل‌گیری ملت (مولفه‌های تابعیت)
وظائف
الف) در فرض تشکیل حکومت اسلامی
الف) ایجابی (واجبات)
گونه‌های مشارکت سیاسی
امر به معروف و نهی از منکر حکمرانان
مصادیق و شقوق ولایت‌پذیری (مخالفت عملی و نظری)
تقدم و تأخر از ولی
اصل تعاون
مفهوم بیعت
متعلق بیعت
اصل آزادی در بیعت
الزام‌آور بودن بیعت
لزوم تجدید بیعت با حاکم جدید
سن بیعت
شیوه بیعت
یجب الدفاع عن الامام فی غیبته
اعراض و قطع ارتباط اجتماعی اقتصادی سیاسی با جریان نفاق، بغاة و محاربین در جامعه
ب) سلبی (محرمات)
لا یجوز مخالفه امر الامام و یقتل من خالفه فی بعض الموارد
یحرم الخروج علی الامام العادل و یجب القتال مع الذین خرجو علیه و ان کانو من اهل القبله
خروج از سرزمین (التعرب بعد الهجره)
لا یجوز استماع سب الامام وغیبته
یحرم الاستخفاف بالامام العادل و ترک نصرته
اختصاصات خواص در جامعه اسلامی
جایگاه احزاب در نظام سیاسی اسلام
اختصاصات مسلمانان خارج از سرزمین
تبعیت از ولی فقیه یا حکومت متبوعه
اختصاصات غیر مسلمانان داخل سرزمین
حقوق غیر مسلمان داخل سرزمین
محدود بودن معاشرت با غیر مسلمانان
معاشرت‌های تحقیرآمیز با ذمیان
مجاز بودن استفاده از تخصص‌ها
ب) در فرض عدم تشکیل حکومت اسلامی
ولایت من قبل الجائر (حرمت قبول مسئولیت)
شیوه‌های اجتناب از طاغوت (مخالفت مدنی، اعتصاب و تحصن و مهاجرت معکوس)
امر به معروف و نهی از منکر حاکم جائر
حقوق عامه
الف) آزادی مشروع
د) حریم خصوصی
ه) نقد حاکمیت