دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Hosein (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۰۲ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

دانشنامه نهج البلاغه، ج ۲
از مجموعهدانشنامه نهج البلاغه
زبانفارسی
نویسندهجمعی از نویسندگان بنیاد نهج البلاغه
زیر نظرسید جمال‌الدین دین‌پرور
ویراستارانپیام صدریه
فضل الله خالقیان
موضوعامامت
مذهبشیعه
ناشر[[:رده:انتشارات انتشارات مدرسه|انتشارات انتشارات مدرسه]][[رده:انتشارات انتشارات مدرسه]]
محل نشرتهران، ایران
سال نشر۱۳۹۴ ش
تعداد صفحه۹۱۶
شابک۹۷۸-۹۶۴-۰۸-۰۸۷۶-۴‬
شماره ملی۳۷۹۱۰۹۱

این کتاب، جلد دوم از مجموعهٔ دو جلدی دانشنامه نهج البلاغه است و با زبان فارسی به بررسی مفاهیم و مضامین خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار حضرت علی(ع) می‌پردازد. این مجموعه اثر جمعی از نویسندگان بنیاد نهج البلاغه است و انتشارات مدرسه انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «دانشنامه حاضر درباره مفاهیم و مضامین خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار حضرت علی(ع) است که سید رضی آنها را در کتاب نهج‌البلاغه گردآورده است و در زمره دانشنامه‌های تخصصی به شمار می‌رود. هدف اصلی این دانشنامه، ارائه اطلاعات در قلمرو موضوعات و مفاهیم نهج‌البلاغه است. این دانشنامه از چند جهت دارای اهمیت است که از آن جمله می‌توان به ارتباط معنایی گسترده با مفاهیم قرآنی، صدور خطبه‌ها و نامه‌ها و پندها از یک انسان کامل و معصوم و تنها حاکم اسلامی در تاریخ اسلام که به خلافت ظاهری رسید، گستره وسیع موضوعی و اوج فصاحت و بلاغت کلام عرب پس از قرآن کریم و... اشاره کرد. کتاب حاضر جلد دوم از این مجموعه دو جلدی است».

فهرست کتاب

  1. شکر و رابطۀ آن با زندگی افراد
  1. نقش عقل و تفکر در شناخت
  2. شناخت سودمند
  3. محدودیت انسان در شناخت
  1. روش شناخت دین
  2. عقل
  3. کارشناسان دین
  4. شناخت راویان احادیث
  5. خصوصیات کارشناسان دین
  1. نمونه‌هایی از قوانین اجتماعی در نهج البلاغه
  1. رابطۀ صبر و ایمان
  2. اقسام صبر
  1. اقسام ظلم
  2. پیش‌گیری و درمان پدیدۀ ظلم
  3. عوامل عملکرد ظالمانه
  4. سرانجام ظلم
  1. توصیف عالمان راستین
  2. علمای راستین، عاملان به علم خود
  3. مبارزۀ خستگی‌ناپذیر با زورمندان و طاغوتیان
  4. شجاعت و اقدام در انجام وظیفه
  5. پرهیز از اختلاف و حفظ وحدت جامعه
  6. تلاش در راه نشر علم
  7. زنده نگاه داشتن روحیۀ امید در مردم و پرهیز دادن آنها از ناامیدی
  1. راه‌های عبرت‌پذیری
  1. نماز، برترین چهرۀ عبادت
  1. مفهوم عدالت در نهج البلاغه
  2. آفاق گستردۀ عدالت
  3. استواری امام علی(ع) بر عدالت
  4. ملازمات عدالت
  1. رابطۀ عدل با اصول دیگر
  2. عدل و نبوت
  3. عدل الهی و قضا و قدر
  4. عدل الهی و آزمایش‌های خداوند
  1. عقل، رسول باطنی
  2. هم‌بستگی رسول باطنی و رسول ظاهری
  3. تعقل (به‌کارگیری عقل)
  4. فواید خردورزی (تعقل)
  1. یوم الانذار
  2. تحریم در شعب ابی‌طالب
  3. لیلة المبیت
  4. پیمان برادری
  5. ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)
  6. جنگ‌های امام علی(ع) در دوران پیامبر(ص)
  7. مباهله
  8. غدیر خم
  9. نکاتی دربارۀ واقعۀ غدیر
  10. وفات پیامبر
  11. امام علی(ع) در روزگار خلفا
  12. خلافت امام
  13. شهادت امام(ع)
  1. آثار و موانع عمل‌گرایی
  2. ضرورت عمل‌گرایی
  3. علم و یقین منشأ عمل
  4. منشور عمل مؤمن
  1. محتوای الغدیر
  1. افتخاری بزرگ
  1. اندوه امام علی(ع) در شهادت فاطمه(س)
  2. فاطمه(س)، بهترین زن جهان
  1. معنا و مفهوم فصاحت
  2. معنا و مفهوم بلاغت
  3. بهره‌گیری امام علی(ع) از فنون فصاحت و بلاغت
  1. پرستش
  2. ستایش
  3. حقیقت‌جویی
  4. گرایش به خیر اخلاقی
  5. گرایش به زیبایی
  1. انواع فقر در نهج البلاغه
  2. حقیقت فقر
  3. علل فقر اقتصادی از دیدگاه امام علی(ع)
  4. آثار فقر
  5. راهکارهای مبارزه با فقر
  1. مصحف امام علی(ع)
  2. امام علی(ع) و قرآن
  3. فضایل قرآن
  4. فضیلت و آداب تلاوت قرآن
  5. هشدار و بیداری بزرگ
  1. نظم در امور
  1. کمیل بن زیاد، فرماندار هیت
  2. شهادت کمیل
  1. کوفه، مقرّ خلافت امام علی(ع)
  1. اقسام گناه
  2. علت گناه
  3. بازگشت به‌سوی خدا (توبه)
  1. امام مهدی (ع)، راهنمای مردم در مسیر هدایت
  2. امام مهدی (ع)، در هم کوبندۀ حاکمان ستمگر و مجری عدالت
  3. امام مهدی (ع)، منجی راستین بشریت
  4. امام مهدی (ع)، اصلاح کنندۀ کژی‌ها و نادرستی‌ها با سلاح دانش و حکمت
  1. تبیین شرایط دوران جاهلیت (پیش از بعثت)
  2. شخصیت پیامبر(ص)
  3. پیامبر، میزان حق
  4. رسالت پیامبر
  5. دعا برای پیامبر
  1. مسئولیت در برابر پروردگار
  2. مسئولیت کارگزاران در برابر امام و رهبر
  3. مسئولیت کارگزاران در برابر خویش
  4. مسئولیت کارگزاران در برابر سازمان و انجام وظایف
  5. مسئولیت کارگزاران در برابر کارکنان
  6. مسئولیت کارگزاران در برابر دشمنان و خیانت‌کاران و فرصت‌طلبان
  7. مسئولیت کارگزاران در برابر عامۀ مردم
  1. مردم‌شناسی
  2. مردم‌شناسی امام علی(ع)
  3. حقوق و رهبر بر مردم
  4. روش برخورد با مردم
  5. تحلیل سبک رهبری اسلامی در برخورد با مردم
  1. معیار مسئولیت
  2. گسترۀ مسئولیت‌های انسانی
  3. مسئولیت‌های انسان دربارۀ خویشتن
  1. کشاورزی
  2. دام‌داری
  3. صنعت
  4. تجارت
  5. خدمات اجتماعی
  1. نظامیان
  2. دبیری
  3. کارگزاران دولتی، شامل استانداران و فرمانداران
  4. کارگزاران اقتصادی، شامل گردآورندگان زکات، خراج، بیت المال و ناظران بازار
  5. قضات
  1. آثار و فواید مشورت
  2. صفات و ویژگی‌های مشاوران
  3. تصمیم‌گیری مشورتی، راهکاری اسلامی و علوی
  1. نگاهی به سابقۀ تمدن مصر
  1. آثار استاد مصطفوی
  2. تصحیح متن نهج البلاغه
  3. الکاشف عن ألفاظ نهج البلاغة فی شروحه
  4. رابطۀ قرآن و نهج البلاغه
  5. پرتوی از نهج البلاغه
  6. مقالات
  1. مطهری و نهج البلاغه
  2. مهاجرت مطهری به تهران
  3. آثار علمی استاد مطهری
  4. روش سیاسی و اجتماعی استاد مطهری
  1. آفرینش دنیا و آخرت (جهان هستی و معاد)
  2. ارزیابی دنیا و آخرت
  3. سفر آخرت و قیامت و ره‌توشۀ آن
  4. توصیف معاد (و آخرت و قیامت)
  5. مرگ‌آگاهی
  6. راه‌های آخرت‌گرایی
  7. معاد و حسابرسی
  8. احوال انسان‌ها در قیامت
  1. معاویه در بیان پیامبر(ص)
  2. معاویه در دوران خلفا
  3. معاویه در دوران امام علی(ع)
  1. الکاشف عن ألفاظ نهج البلاغة فی شروحه، سید جواد مصطفوی
  2. المعجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغة، محمد دشتی
  1. سفرهای علمی مغنیه
  2. آثار مغنیه
  1. دانش شریف رضی
  2. وثاقت شریف رضی
  3. عصر شریف رضی
  4. مدارک مربوط به شریف رضی
  5. انواع مصادر نهج البلاغه
  6. معرفی آثار
  1. جایگاه آموزه‌های علوی در شناخت ابعاد بحث نبوت
  2. دلالیل نیاز انسان‌ها به رسولان الهی
  3. ویژگی‌های پیامبران
  4. ثمرات بعثت انبیا
  1. نسخه‌های کهن و خطی نهج البلاغه
  2. نسخه‌های چاپی نهج البلاغه
  1. شرایط موعظه
  1. اوصاف منافقان
  2. رفتارهای منافقانه
  1. نگاهی به محتوای نهج البلاغه
  2. ویژگی‌های ممتاز نهج البلاغه
  3. تقسیم‌بندی موضوعی نهج البلاغه
  4. سیری در کتاب‌شناسی نهج البلاغه
  5. نظرات برخی ادبای مشهور دربارۀ کلام امام علی(ع)
  1. حقوق همسایگی
  2. محدودۀ همسایگی
  • کتابنامه

ناظر علمی

سید حسین دین‌پرور، مشهور به سید جمال‌الدین دین‌پرور در خانواده‌ای روحانی در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدارس تهران و قم گذراند و سپس برای تحصیل علوم دینی رهسپار حوزه‌های علمیه شد. او سال‌ها از محضر اساتید برجسته حوزه علمیه قم بهره‌مند شد؛ اساتیدی چون سید حسین بروجردی، امام خمینی، سید محمد رضا گلپایگانی، محمد علی اراکی و علامه طباطبائی، امام خمینی، آیت الله علی مشکینی. استاد دین‌پرور اجازات خود را از اساتیدی چون آیت الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی، آیت الله العظمی سید محمد هادی میلانی و آیت الله حاج شیخ محمد تقی شوشتری دریافت کرده است.

استاد دین‌پرور در سال ۱۳۵۰ به زادگاه خود، یعنی تهران مراجعت کرد. ایشان در ایام جوانی ضمن ملاقات با علّامه عبدالحسین امینی، صاحب کتاب الغدیر و تحت‌تأثیر ایشان تصمیم به تأسیس بنیاد نهج البلاغه به‌عنوان مرکزی با هدف آموزش، پژوهش و نشر مکتوبات دینی در موضوع نهج البلاغه، گرفت. هم‌چنین با اشراف ایشان پژوهشکده نهج البلاغه تأسیس شد و هم‌اکنون در مقطع دکتری در سه رشته نهج البلاغه، علوم قرآن و حدیث، تفسیر تطبیقی دانشجو می‌پذیرد. نیز مرکز آموزش تخصصی نهج البلاغه در قم برای تحصیل در مقاطع سطح سه و چهار حوزه علمیه قم تأسیس شد. رشته نهج البلاغه به همت استاد به‌عنوان رشته تخصصی در مقطع کارشناسی ارشد در مؤسسات آموزش عالی و نیز در حوزه علمیه در سطح ۳ به تصویب رسید و راه‌اندازی شد.

ایشان همواره تلاش خود را در حوزه موضوعی نهج البلاغه به‌کار بست و به تحقیق و پژوهش پرداخت و آثار بسیاری در این زمینه به رشته تحریر درآورد. مجموعه کتاب‌ها و مقالات ایشان در این حوزه موضوعی به بیش از صد عنوان می‌رسد.

از جمله آثاری که ایشان به زیور طبع آراست، می‌توان به ترجمه نهج البلاغه، زیر عنوان نهج البلاغه پارسی اشاره کرد. او در مقدمه ترجمه خویش می‌نویسد: اعتراف می‌کنم که در کنار این قلزم، نه شناگری دانم و نه شناگر و غوّاصی را شناسم که بتوانم به اعماق آن سفر کند تا از گوهرهای ناب آن خبر آورَد، امّا این را می‌دانم که ژرفای آن ناپیدا و دست‌نایافتنی و جواهرات آن فراتر از وهم و اندیشه بشری است. به تماشای این اقیانوس نشسته‌ام و چشم به راه امواجی هستم که بزرگوارانه به رویم پاشد. گه‌گاهی دورخیزی کرده‌ام تا کام خود را به شبنم موج‌ها تر سازم و روح عطشناک و ملتهبم را بدان زنده کنم و از حلاوت آن جانی تازه گیرم و دوباره به انتظار موج‌کوب ساحل و تراوشی دیگر نشینم. انگشتانه‌ای را مانم، چگونه آب دریا را کشم. هرگز به خود اجازه نمی‌دادم به این دریا نزدیک شوم و در آن پا نهم و یک‌تنه و دست خالی به غوّاصی پردازم، امّا فیض روح القدسی آمد و شامل حالم شد.

از جمله طرح‌های پژوهشی که تحت اشراف استاد دین‌پرور صورت گرفته، می‌توان به نسخه تصحیح‌ شده نهج البلاغه، تصحیح و تحقیق متن اولین شرح موضوعی نهج البلاغه زیر عنوان بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة اثر محمد تقی شوشتری و موسوعة الاحادیث العلویة اشاره کرد[۱].

کتاب‌های وابسته

پانویس

  1. ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 407- 408.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=دانشنامه_نهج_البلاغه_ج۲_(کتاب)&oldid=1085855»