آینده پژوهی

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

آینده پژوهی به معنای فعالیت‌‏های پژوهشی درباره آینده جهان است.

مقدمه

• "آینده"، کلید واژه، مفهوم و انگاره‏ای است که اندیشه و تأمّل درباره آن، برای همگان جالب و پر جاذبه است. *مردم دوست دارند بدانند سرنوشت جهان در آینده‏ چگونه رقم خواهد خورد؟ آیا دنیا به سمت پیشرفت، توسعه، تعالی و تکامل حرکت می‏کند یا نه؟ در آینده نزدیک یا دور، زندگی بشری چگونه خواهد بود؟ آیا وعده‏‌های ادیان و مکاتب درباره آینده تحقّق خواهد یافت یا نه؟ با توجّه به پیشرفت مادی بشر، وضعیت تکنولوژی و صنعت چگونه خواهد بود؟
• با رخ‏‌نمایی این‏گونه پرسش‏ها و صدها سؤال دیگر، توجه به آینده، ضرورت و اهمیت ویژه‌‏ای یافته است و دولت‌‏ها و صاحبان دانش و اندیشه، همواره به فکر برنامه‌‏ریزی و سیاستگذاری "در عرصه اقتصاد، سیاست، امنیت، مدیریت و ..." برای آینده و پیشدستی برابر مشکلات احتمالی بوده‏‌اند و خواسته‏‌اند آینده‏ای مطمئن و توسعه‏‌آمیز برای کشورهای خود رقم زنند.
• از طرف دیگر، پدیده‌‏ها و تحولات سریع و شگرفی که در عرصه بین‌الملل رخ داده است "مانند تحولات جهانی شدن و پیشرفت‏‌های فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی و تشکیل دهکده جهانی و ..." باعث شده است اندیشمندان و فیلسوفان توجّه ویژه‏‌ای نسبت به آینده جهان داشته باشند و درباره خطرات و تحوّلات احتمالی هشدارهایی بدهند.
• ادیان- به‏ ویژه دین اسلام- نیز توجّه ویژه‏‌ای به آینده بشر دارند و افقی روشن و امیدوارانه فراروی انسان گشوده‏‌اند و آینده‏‌ای توأم با عدالت، امنیت، معنویت و پیشرفت برای جهان پیش‏‌بینی کرده‏‌اند. این وعده و بشارت به دست خاتم اوصیا، موعود آسمانی و حجت الهی عجّل اللّه تعالی فرجه الشّریف تحقق خواهد یافت.
• پس مطالعه و پژوهش درباره "آینده"، در حال حاضر اهمیت و ضرورت ویژه‏‌ای یافته و "آینده پژوهی"- هرچند با پیشینه اندک و نوظهور- جایگاه مهم و برجسته‏‌ای میان علوم پیدا کرده و یکی از رشته‌‏های علمی، مطرح شده است.
• در رابطه با آینده، اصطلاحات و الفاظ گوناگونی از قبیل: فرجام‌‏مندی، آینده‌‏نگری، پیش‏‌بینی، سرنوشت‌‏باوری، آینده‌‏باوری، غیب‌‏گویی، آینده‏‌شناسی، دوراندیشی و ... به کار می‏‌رود؛ اما آنچه اهمیت دارد "روش‏مند کردن پژوهش درباره آینده" و نشان دادن تصویری جامع و نزدیک به واقع از آینده است. بر این اساس فهم "آینده"، "تصویرسازی واقع‏‌بینانه از آینده" و "روش‏مند کردن پژوهش‏ درباره آینده"، امری بایسته و ضروری به نظر می‌‏رسد.
• درباره مهدویت‌‏پژوهی و آینده‌پژوهی چند نکته قابل تأمل است:

1. آینده‏‌پژوهی، اعم از غایت و نهایت‌‏پژوهی است. مهدویت‏‌پژوهی از این حیث، جزئی از آینده‏‌پژوهی است. البته مهدویت، آینده نهایی محسوب می‌‏شود.
2. آینده‏‌پژوهی، کلّی و مفهومی است؛ حال این‏که مهدویت‌‏پژوهی، مصداقی است؛ آن هم درباره همان یک مصداق تامّ و تمام. از طرفی جزئیات آینده جهان در نظام مهدوی، از جهات گوناگونی روشن شده است.
3. مهدویت‌‏پژوهی، کمال‌‏پژوهی است؛ پس در واقع، در "مهدویت"، نهایت همراه کمال مطرح است.

• بنابراین مهدویت‌‏پژوهی، علاوه ‏بر منابع عقلی- فلسفی و احیانا علمی- تجربی، به شدّت در تبیین جزئیات، به منابع وحی و سنت و روش استنادی و اجتهادی وابسته است؛ برای نمونه، عقل با برهان و استدلال، غایت و علت نهایی را به صورت قطعی و حتمی برای انسان، جامعه، جهان و تاریخ پذیرفته و آن را تعمیم می‌‏دهد و نمی‌‏پذیرد این‏ها عبث آفریده شده باشند و این‏که نظام در آینده، نظامی متشکل از جمعیت، دولت، سرزمین و حاکمیت جهانی خواهد بود.
• علم و تجربه‌‏های علمی، با تحلیل گذشته، به صورت احتمالی وضعیت آینده را پیش‌‏بینی می‌‏کند؛ ولی فراتر از همین احتمال کلی، پیش نمی‌‏رود و از محدوده علم تجربی، سیاسی و تاریخی خارج است. حداکثر می‌‏تواند تا این اندازه احتمال دهد که شکل جهانی و مردمی‌‏تری باشد. منابع قرآنی و سنّت "احادیث"، در تبیین مبانی و شرایط و حتی شکل، شیوه‌‏ها و ساختار آینده جهان و تاریخ و وضعیت نظام سیاسی، سیاست و دولت جهانی، به کمک عقل و تجربه می‌‏آیند و به صورت یقینی، دانسته‌‏های عقل را تفسیر و تفصیل داده و شکل و ساختار سیاسی آینده را تبیین و روشن می‏‌سازند و از آن خبر می‌‏دهند.

جستارهای وابسته

• آخر الزمان؛
• آدینه جمعه؛
• آستانه عسکریین؛
• آستانه قیامت؛
• آفتاب پشت ابر (خورشید پشت ابر)؛
• آینده پژوهی؛
• آیین جدید دین در عصر ظهور؛
• اَبدال؛
• ابوالادیان؛
• ابوصالح؛
• ابوالقاسم (امام مهدی))؛
• اثناعشریه؛
• احمد (امام مهدی))؛
• احمد بن اسحاق قمی؛
• احمد بن هلال کرخی؛
• احمدیه (قادیانیه)؛
• اخیار؛
• ادله رجعت؛
• اسماعیلیه؛
• أشراط الساعه؛
• اصحاب قائم (یاران امام مهدی)(ع)؛
• اصحاب کهف؛
• اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور (مسجد سهله)؛
• القاب امام مهدی(ع)؛
• امامت امام مهدی(ع)؛
• امامت و مهدویت؛
• امام حسن عسکری؛
• امام زمان (صاحب الزمان)؛
• امام شناسی (مرگ جاهلی)؛
• امام مهدی از ولادت تا ظهور؛
• امامیه؛
• امدادهای غیبی؛
• امکان رجعت رجعت؛
• امنیت حکومت جهانی؛
• انتظار فرج؛
• انتقام؛
• انجمن حجتیه؛
• انطاکیه؛
• اوتاد؛
• اهل سنت و امام مهدی موعود؛
• اهل سنّت و ولادت امام مهدی(ع)؛
• اهل کتاب در عصر ظهور؛
• ایام الله؛
• ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم؛
• باب (علی محمد شیرازی))؛
• بابیه باب؛
• باران های پیاپی؛
• باقریه؛
• البرهان فی علامات امام مهدی آخر الزمان؛
• بعثت امام مهدی؛
• بلالی محمد بن علی بن بلال؛
• بلالیه؛
• بهائیت؛
• البیان فی اخبار صاحب الزمان؛
• بیت الحمد؛
• بیت المقدس؛
• بیدا خسف به بیدا؛
• بیعت امام مهدی؛
• بیعت نامه امام مهدی؛
• البیعه لله؛
• پایان تاریخ آخرالزمان؛
• پدر امام مهدی امام حسن عسکری؛
• پدر امام مهدی و اهل سنّت؛
• پرچم امام مهدی ؛
• پرچم های سیاه؛
• پیراهن امام مهدی؛
• تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم؛
• تاریخ عصر غیبت؛
• تاریخ غیبت کبرا؛
• تشرف ملاقات با امام مهدی؛
• تکذیب وقت گزاران وقت ظهور؛
• تَناثُرُ النُّجُوم؛
• توقیع؛
• جبرئیل؛
• جده؛
• جزیره خضرا؛
• جزیره خضرا در ترازوی نقد؛
• جعفر کذاب؛
• جمعه؛
• جنگ افزارهای امام مهدی سلاح امام مهدی؛
• حجت؛
• حجر الاسود؛
• حدیث غدیر؛
• حدیث لوح حضرت زهرا لوح حضرت زهرا؛
• حدیث معراج؛
• حِرْز امام مهدی ؛
• حرمت نام بردن امام مهدی؛
• حسن شریعی؛
• حسین بن روح نوبختی؛
• حسین بن منصور حلاج؛
• حکومت جهانی؛
• حکومت صالحان؛
• حکومت مستضعفان؛
• حکیمه خاتون؛
• حیرت؛
• خاتم الاوصیاء؛
• خراسانی (خروج خراسانی)؛
• خردسال ترین پیشوای معصوم (امامت امام مهدی)؛
• خروج خراسانی؛
• خروج دابة الاَرض؛
• خروج دجال؛
• خروج سفیانی؛
• خروج سید حسنی؛
• خروج شعیب بن صالح؛
• خروج شیصبانی؛
• خروج عوف سلمی؛
• خروج امام مهدی (قیام امام مهدی)؛
• خروج یأجوج (یأجوج و مأجوج)؛
• خروج یمانی؛
• خسف به بیداء؛
• خسوف و کسوف غیرعادی؛
• خضر؛
• خلافت موعود؛
• خورشید پشت ابر؛
• خطبه قیام؛
• خورشید مغرب؛
• خیمه؛
• دابه الارض (خروج دابه الارض)؛
• دادگستر جهان؛
• دانشمندان عامه و امام مهدی موعود؛
• دجال خروج دجال؛
• در انتظار ققنوس؛
• در فجر ساحل؛
• دست بر سر گذاشتن؛
• دعای افتتاح؛
• دعای عهد؛
• دعای ندبه؛
• دعای سمات؛
• دوازده امامی (اثناعشریه)؛
• دولت کریمه (حکومت جهانی)؛
• دین در آخرالزمان آخرالزمان؛
• دین عصر ظهور؛
• ذی طوی؛
• رایات سود (پرچم های سیاه)؛
• رحلت امام مهدی (فرجام امام مهدی)؛
• رجعت؛
• رجعت کنندگان؛
• رکن و مقام؛
• رؤیت امام مهدی (ملاقات امام مهدی)؛
• زبور داود؛
• زمینه سازان ظهور؛
• زنان آخرالزمان (آخرالزمان)؛
• زنان و قیام امام مهدی (یاران امام مهدی)؛
• زندگی آخرالزمان (آخرالزمان)؛
• زیارت آل یس؛
• زیارت ناحیه مقدسه؛
• زیارت رجبیه؛
• زیدیه؛
• سازمان وکالت؛
• سامرا؛
• سرداب سامرا؛
• سلاح امام مهدی؛
• سفیانی (خروج سفیانی)؛
• سید حسنی (خروج سید حسنی)؛
• سیره حکومتی امام مهدی؛
• سیصد و سیزده؛
• شاهدان ولادت امام مهدی؛
• شرایط ظهور؛
• شرید؛
• شریعیه؛
• شعبان؛
• شعیب بن صالح (خروج شعیب )؛
• شلمغانیه؛
• شمائل امام مهدی؛
• شمشیر سلاح امام مهدی؛
• شهادت امام مهدی (فرجام امام مهدی)؛
• شیخیه؛
• شیطان (کشته شدن شیطان)؛
• شیصبانی (خروج شیصبانی)؛
• شیعه؛
• صاحب الامر؛
• صاحب الدار؛
• صاحب الزمان؛
• صاحب السیف؛
• صاحب الغیبه؛
• صاید بن صید (خروج دجال)؛
• صقیل (مادر امام مهدی)؛
• صیحه آسمانی (ندای آسمانی)؛
• طالقان؛
• طرید؛
• طلوع خورشید از مغرب؛
• طویل العمر؛
• طی الارض؛
• طیبه؛
• ظهور؛
• عاشورا؛
• عبرتایی (احمد بن هلال)؛
• عثمان بن سعید عمری؛
• عدد یاران امام مهدی (سیصد و سیزده)؛
• عدل و قسط حکومت جهانی؛
• العرف الوردی فی اخبار الامام مهدی؛
• عسکریه؛
• عصائب؛
• عصر زندگی؛
• عقد الدرر فی اخبار المنتظر؛
• علایم ظهور (نشانه های ظهور)؛
• علائم قیامت اشراط الساعه؛
• علی بن محمد سمری؛
• غار انطاکیه (انطاکیه)؛
• غایب (امام غایب)؛
• غریم؛
• غلام
• غیبت (پنهان شدن))؛
• الغیبه؛
• غیبت صغرا؛
• غیبت کبرا؛
• فترت؛
• فرید؛
• فرجام امام مهدی؛
• فرجام شناسی (آینده پژوهی)؛
• فضیلت انتظار فرج (انتظار فرج )؛
• فضیلت منتظران (منتظر)؛
• فلسفه رجعت (رجعت)؛
• فلسفه غیبت صغرا (غیبت صغرا)؛
• فلسفه غیبت (غیبت امام مهدی)؛
• فواید امام غایب؛
• فوتوریسم؛
• قائم؛
• قادیانیه؛
• قتل نفس زَکیّه؛
• قم؛
• قیامت صغرا (رجعت)؛
• قیام های پیش از ظهور؛
• کتاب الغیبه للحجه؛
• کشته شدن شیطان؛
• کمال الدین و تمام النعمه؛
• کوفه؛
• کنیه امام مهدی (ابوالقاسم)؛
• کوه رَضْوی؛
• کیسانیه؛
• لباس امام مهدی (پیراهن امام مهدی)؛
• لوح حضرت زهرا؛
• مادر امام مهدی؛
• متامام مهدی (مدعیان مهدویت)؛
• مثلث برمودا (جزیره خضرا)؛
• محدَّث؛
• محل بیعت امام مهدی (رکن و مقام)؛
• محل ظهور امام مهدی (مسجد الحرام)؛
• محل قتل نفس زکیه رکن و مقام؛
• محمد؛
• محمد بن عثمان بن سعید عمری؛
• محمد بن علی بن هلال؛
• محمد بن علی شلمغانی؛
• محمد بن نصیر نمیری؛
• محمدیه؛
• مدعیان بابیت؛
• مدعیان مهدویت؛
• مرجع تقلید؛
• مردان آخرالزمان (آخرالزمان)؛
• مرکز حکومت امام مهدی (مسجد کوفه)؛
• مرگ جاهلی؛
• مرگ سرخ؛
• مرگ سفید؛
• مستضعف؛
• مسجد جمکران؛
• مسجد الحرام؛
• مسجد سهله؛
• مسجد صاحب الزمان (مسجد جمکران)؛
• مسجد کوفه؛
• مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور (مسجد کوفه)؛
• مضطر؛
• معجم احادیث الامام الامام مهدی ؛
• معمرین؛
• مغیریه؛
• مقتدای مسیح؛
• مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم؛
• ملاحم و فتن؛
• ملاقات با امام مهدی؛
• ملیکه مادر امام مهدی؛
• منتخب الاثر؛
• منتظِر؛
• منتَظَر؛
• منتقم؛
• منصور؛
• موتور؛
• موسویه؛
• موعود مسیحیت؛
• موعود یهود؛
• امام مهدی؛
• امام مهدی سودانی؛
• امام مهدی موعود؛
• مهدویت؛
• ممهدون (زمینه سازان ظهور)؛
• مهدویت پژوهی (آینده پژوهی)؛
• امام مهدی شخصی و امام مهدی نوعی؛
• امام مهدیه؛
• میراث دار پیامبران؛
• ناحیه مقدسه؛
• نام های حضرت محمد (احمد)؛
• ناووسیه؛
• نجبا؛
• ندای آسمانی؛
• نرگس (مادر امام مهدی)؛
• نزول عیسی؛
• نشانه های آخرالزمان (آخرالزمان؛
• نشانه های ظهور؛
• نفس زکیه؛
• نماز امام زمان؛
• نواب خاص؛
• نیابت خاص؛
• نیابت عام؛
• نیمه شعبان؛
• وقاتون (وقت ظهور)؛
• وقت ظهور؛
• وقت معلوم؛
• وکلای امام مهدی؛
• ولادت امام مهدی؛
• ولایت فقیه؛
• ولی فقیه؛
• همسر و فرزند امام مهدی؛
• هیبت امام مهدی؛
• یأجوج و مأجوج؛
• یاران امام مهدی؛
• یالثارات الحسین؛

منابع

• سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: