امداد غیبی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
خط ۱۳: خط ۱۳:


==واژه شناسی لغوی ==
==واژه شناسی لغوی ==
*[[امداد غیبی]] تعبیری مرکب از دو واژه "[[امداد]]" و "[[غیب]]" است<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*امداد غیبی تعبیری مرکب از دو واژه "[[امداد]]" و "[[غیب]]" است<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*ریشه "[[امداد]]" کلمه "م ـ د ـ د" است که معنای انبساط و امتداد دارد<ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».</ref>. «مدّت» نیز که برای زمان مستمر به‌کار می‌رود از همین باب است <ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>. این واژه بر زیاد شدن هم دلالت دارد، چنان‌که زمان مدّ [[آب]] رودخانه، بر [[آب]] آن افزوده می‌شود <ref>النهایه،ج۴،ص۳۰۷؛ لسان‌العرب، ج۱۳، ص۵۰ـ۵۱، «مدد»؛ قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۴۲.</ref>. "[[امداد]]" [[یاری]] کردن دیگری است، و بیشتر در موارد [[دوست‌داشتنی]] به‌کار می‌رود، بر خلاف "مدّ" که در موارد [[ناپسند]] استعمال می‌شود<ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>.[[امداد]] منحصر به چیزهای مادی نیست و در معنویات هم به‌کار می‌رود<ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*ریشه "[[امداد]]" کلمه "م ـ د ـ د" است که معنای انبساط و امتداد دارد<ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».</ref>. «مدّت» نیز که برای زمان مستمر به‌کار می‌رود از همین باب است <ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>. این واژه بر زیاد شدن هم دلالت دارد، چنان‌که زمان مدّ [[آب]] رودخانه، بر [[آب]] آن افزوده می‌شود <ref>النهایه،ج۴،ص۳۰۷؛ لسان‌العرب، ج۱۳، ص۵۰ـ۵۱، «مدد»؛ قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۴۲.</ref>. "[[امداد]]" [[یاری]] کردن دیگری است، و بیشتر در موارد [[دوست‌داشتنی]] به‌کار می‌رود، بر خلاف "مدّ" که در موارد [[ناپسند]] استعمال می‌شود<ref>مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».</ref>.[[امداد]] منحصر به چیزهای مادی نیست و در معنویات هم به‌کار می‌رود<ref>التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است، گرچه به معنای [[شک]] نیز به‌کار رفته است <ref>لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۵۱، «غیب».</ref>، زیرا [[شک]] معمولا در امر مخفی حاصل می‌شود. برخی واژه‌پژوهان آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌اند <ref>مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است، گرچه به معنای [[شک]] نیز به‌کار رفته است <ref>لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۵۱، «غیب».</ref>، زیرا [[شک]] معمولا در امر مخفی حاصل می‌شود. برخی واژه‌پژوهان آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌اند <ref>مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است؛ گرچه به معنای [[شک]] نیز به کار رفته است، زیرا [[شک]]، به طور معمول در امر مخفی پدید می‏‌آید. برخی واژه‏‌پژوهان، آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌‏اند.
*"[[غیب]]" چیزی است که از [[انسان]] پوشیده و مخفی است؛ گرچه به معنای [[شک]] نیز به کار رفته است، زیرا [[شک]]، به طور معمول در امر مخفی پدید می‏‌آید. برخی واژه‏‌پژوهان، آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌‏اند.
*با توجه به معنای [[امداد]] و [[غیب]] معلوم می‌شود که [[امدادهای غیبی]] به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‌گیرد، هر چند با [[عنایت]] به معنای لغوی واژه مزبور می‌توان [[جهان]] و [[نظم]]، [[حیات]] و [[نشاط]] و همه نعمت‌های موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست <ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref>، چنان‌که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از [[امدادهای الهی]] دانسته است{{متن قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا}}<ref> سپس پیروزی بر آنان را دوباره بهره شما می‌کنیم و با دارایی‌ها و پسران به شما یاری می‌رسانیم و شمار شما را افزون‌تر می‌گردانیم؛ سوره اسراء، آیه:۶.</ref>؛ ولی این ترکیب اصطلاحاً به معنای مددهای غیبی ویژه در [[زندگی]] [[بشر]] است<ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*با توجه به معنای [[امداد]] و [[غیب]] معلوم می‌شود که [[امدادهای غیبی]] به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‌گیرد، هر چند با [[عنایت]] به معنای لغوی واژه مزبور می‌توان [[جهان]] و [[نظم]]، [[حیات]] و [[نشاط]] و همه نعمت‌های موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست <ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref>، چنان‌که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از [[امدادهای الهی]] دانسته است{{متن قرآن|ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا}}<ref> سپس پیروزی بر آنان را دوباره بهره شما می‌کنیم و با دارایی‌ها و پسران به شما یاری می‌رسانیم و شمار شما را افزون‌تر می‌گردانیم؛ سوره اسراء، آیه:۶.</ref>؛ ولی این ترکیب اصطلاحاً به معنای مددهای غیبی ویژه در [[زندگی]] [[بشر]] است<ref>مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».</ref><ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*با توجه به اینکه کمک‌های ویژه [[الهی]] به‌رغم غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سبب‌های طبیعی غیر عادی است <ref>المیزان، ج ۱، ص ۸۲.</ref> مناسب است تفاوت آنها روشن شود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین ویژگیِ جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]] از [[امدادهای غیبی]] این است که گرچه هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت [[نیروهای غیبی]] و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]] خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در [[امداد غیبی]] شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه‌جا [[قطع]] شده [[مدد الهی]] از او دستگیری می‌کند<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*با توجه به اینکه کمک‌های ویژه [[الهی]] به‌رغم غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سبب‌های طبیعی غیر عادی است <ref>المیزان، ج ۱، ص ۸۲.</ref> مناسب است تفاوت آنها روشن شود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین ویژگیِ جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]] از [[امدادهای غیبی]] این است که گرچه هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت [[نیروهای غیبی]] و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]] خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه‌جا [[قطع]] شده [[مدد الهی]] از او دستگیری می‌کند<ref>[[محمد حسن ناصحی|ناصحی، محمد حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]،  ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.</ref>.
*[[امدادهای غیبی]]، به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‏‌گیرد؛ هرچند با [[عنایت]] به معنای لغوی واژه مزبور می‏‌توان [[جهان]] و [[نظم]]، [[حیات]] و [[نشاط]] و همه نعمت‏‌های موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست؛ چنان‏که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از امدادهای [[خداوند]] دانسته است؛  ولی این ترکیب در اصطلاح به معنای مددهای غیبی ویژه در [[زندگی]] [[بشر]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.
*[[امدادهای غیبی]]، به معنای مددهایی است که از [[غیب]] سرچشمه می‏‌گیرد؛ هرچند با [[عنایت]] به معنای لغوی واژه مزبور می‏‌توان [[جهان]] و [[نظم]]، [[حیات]] و [[نشاط]] و همه نعمت‏‌های موجود در آن را مدد گرفته از [[عالم غیب]] و از مصادیق [[امدادهای غیبی]] دانست؛ چنان‏که [[قرآن]]، [[اموال]] و [[فرزندان]] را از امدادهای [[خداوند]] دانسته است؛  ولی این ترکیب در اصطلاح به معنای مددهای غیبی ویژه در [[زندگی]] [[بشر]] است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.
*با توجه به این‏که کمک‌‏های ویژه [[پروردگار]] با وجود غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سبب‎‏های طبیعی غیر عادی است، به نظر می‌‏رسد مهم‏ترین ویژگی جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]]، از [[امدادهای غیبی]] این است که با وجود آن‏که هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت [[نیروهای غیبی]] و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌‏گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]]، خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در [[امداد غیبی]] شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه جا [[قطع]] شده است، [[مدد الهی]] از او دستگیری می‌‏کند<ref>  جمعی از پژوهشگران، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص، ۳۰۰</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.
*با توجه به این‏که کمک‌‏های ویژه [[پروردگار]] با وجود غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر [[معجزات]] و [[کرامات]] نیز مستند به سبب‎‏های طبیعی غیر عادی است، به نظر می‌‏رسد مهم‏ترین ویژگی جداکننده [[معجزات]] [[پیغمبران]] و [[کرامات]] [[اولیا]]، از [[امدادهای غیبی]] این است که با وجود آن‏که هردو به [[اذن]] [[خدا]] و وساطت [[نیروهای غیبی]] و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌‏گیرد؛ ولی در [[معجزه]] و [[کرامت]]، خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه جا [[قطع]] شده است، [[مدد الهی]] از او دستگیری می‌‏کند<ref>  جمعی از پژوهشگران، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص، ۳۰۰</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۲-۷۶.</ref>.


==امداد غیبی در قرآن==
==امداد غیبی در قرآن==

نسخهٔ ‏۲۷ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۰۴

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امداد غیبی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

واژه شناسی لغوی

  • امداد غیبی تعبیری مرکب از دو واژه "امداد" و "غیب" است[۳].
  • ریشه "امداد" کلمه "م ـ د ـ د" است که معنای انبساط و امتداد دارد[۴]. «مدّت» نیز که برای زمان مستمر به‌کار می‌رود از همین باب است [۵]. این واژه بر زیاد شدن هم دلالت دارد، چنان‌که زمان مدّ آب رودخانه، بر آب آن افزوده می‌شود [۶]. "امداد" یاری کردن دیگری است، و بیشتر در موارد دوست‌داشتنی به‌کار می‌رود، بر خلاف "مدّ" که در موارد ناپسند استعمال می‌شود[۷].امداد منحصر به چیزهای مادی نیست و در معنویات هم به‌کار می‌رود[۸][۹].
  • "غیب" چیزی است که از انسان پوشیده و مخفی است، گرچه به معنای شک نیز به‌کار رفته است [۱۰]، زیرا شک معمولا در امر مخفی حاصل می‌شود. برخی واژه‌پژوهان آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌اند [۱۱][۱۲].
  • "غیب" چیزی است که از انسان پوشیده و مخفی است؛ گرچه به معنای شک نیز به کار رفته است، زیرا شک، به طور معمول در امر مخفی پدید می‏‌آید. برخی واژه‏‌پژوهان، آن را به معنای پوشیده از چشم گرفته‌‏اند.
  • با توجه به معنای امداد و غیب معلوم می‌شود که امدادهای غیبی به معنای مددهایی است که از غیب سرچشمه می‌گیرد، هر چند با عنایت به معنای لغوی واژه مزبور می‌توان جهان و نظم، حیات و نشاط و همه نعمت‌های موجود در آن را مدد گرفته از عالم غیب و از مصادیق امدادهای غیبی دانست [۱۳]، چنان‌که قرآن، اموال و فرزندان را از امدادهای الهی دانسته است﴿ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا[۱۴]؛ ولی این ترکیب اصطلاحاً به معنای مددهای غیبی ویژه در زندگی بشر است[۱۵][۱۶].
  • با توجه به اینکه کمک‌های ویژه الهی به‌رغم غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر معجزات و کرامات نیز مستند به سبب‌های طبیعی غیر عادی است [۱۷] مناسب است تفاوت آنها روشن شود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین ویژگیِ جداکننده معجزات پیغمبران و کرامات اولیا از امدادهای غیبی این است که گرچه هردو به اذن خدا و وساطت نیروهای غیبی و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌گیرد؛ ولی در معجزه و کرامت خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه‌جا قطع شده مدد الهی از او دستگیری می‌کند[۱۸].
  • امدادهای غیبی، به معنای مددهایی است که از غیب سرچشمه می‏‌گیرد؛ هرچند با عنایت به معنای لغوی واژه مزبور می‏‌توان جهان و نظم، حیات و نشاط و همه نعمت‏‌های موجود در آن را مدد گرفته از عالم غیب و از مصادیق امدادهای غیبی دانست؛ چنان‏که قرآن، اموال و فرزندان را از امدادهای خداوند دانسته است؛ ولی این ترکیب در اصطلاح به معنای مددهای غیبی ویژه در زندگی بشر است[۱۹].
  • با توجه به این‏که کمک‌‏های ویژه پروردگار با وجود غیر عادی بودن، به اسباب طبیعی مستند است و از سوی دیگر معجزات و کرامات نیز مستند به سبب‎‏های طبیعی غیر عادی است، به نظر می‌‏رسد مهم‏ترین ویژگی جداکننده معجزات پیغمبران و کرامات اولیا، از امدادهای غیبی این است که با وجود آن‏که هردو به اذن خدا و وساطت نیروهای غیبی و اسباب طبیعی غیر عادی انجام می‌‏گیرد؛ ولی در معجزه و کرامت، خود شخص نقش اصلی دارد؛ اما در امداد غیبی شخص چنین نقشی ندارد و در حالی که امیدش از همه جا قطع شده است، مدد الهی از او دستگیری می‌‏کند[۲۰][۲۱].

امداد غیبی در قرآن

سنت بودن امداد غیبی

مصادیق امداد غیبی

فرستادن سپاه دیده نشدنی

یاری با فرشتگان

آرام کردن دلهای مؤمنان

خواب کوتاه و سبک

نزول باران

ایجاد هراس در دلهای دشمنان

فرستادن بادهای ویرانگر

کم جلوه دادن لشکر دشمن

فرستادن لشکر پرندگان

بازداشتن از گناه

تقویت دل

الهام

جاری ساختن حکمت بر دل لقمان

توفیق انجام دادن نیکی‌ها

فرود آمدن سفره آسمانی و غذا یا میوه بهشتی

روح القدس ایمان

تأیید به روح القدس

رهایی بخشیدن از گرفتاری و عذاب

خنثا کردن نقشه‌های دشمنان

فرزنددار شدن

شرایط برخورداری از امدادهای غیبی

ایمان

پارسایی

پایداری

جهاد

مخلَص بودن

هدف از امدادهای غیبی

پرسش مستقیم

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  3. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  4. التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».
  5. مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».
  6. النهایه،ج۴،ص۳۰۷؛ لسان‌العرب، ج۱۳، ص۵۰ـ۵۱، «مدد»؛ قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۴۲.
  7. مفردات، ص ۷۶۳، «مدّ».
  8. التحقیق، ج ۱۱، ص ۵۲، «مدّ».
  9. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  10. لسان العرب، ج ۱۰، ص ۱۵۱، «غیب».
  11. مقاییس اللغة، ج ۴، ص ۴۰۳، «غیب».
  12. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  13. مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».
  14. سپس پیروزی بر آنان را دوباره بهره شما می‌کنیم و با دارایی‌ها و پسران به شما یاری می‌رسانیم و شمار شما را افزون‌تر می‌گردانیم؛ سوره اسراء، آیه:۶.
  15. مجموعه آثار، ج ۳، ص ۳۴۴، «امدادهای غیبی در زندگی بشر».
  16. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  17. المیزان، ج ۱، ص ۸۲.
  18. ناصحی، محمد حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج ۴، ص ۲۹۹ - ۳۲۴.
  19. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.
  20. جمعی از پژوهشگران، دائرة المعارف قرآن کریم، ج ۴، ص، ۳۰۰
  21. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت، ص۷۲-۷۶.

امداد غیبی