خورشید پشت ابر

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• در سخنان پیشوایان معصوم(ع) درباره فواید امام غایب، طی تشبیه زیبایی، حضرت مهدی(ع)‏ در دوران غیبت، به آفتاب پشت ابر تشبیه شده است. نخست، در بیان نورانی رسول گرامی اسلام(ص)، آن‏گاه ششمین پیشوای شیعیان، امام صادق(ع) و سرانجام در بیانی نورانی از واپسین حجت الهی حضرت مهدی(ع)‏ به این تشبیه زیبا، اشاره شده است که به آن‏ها می‌‏پردازیم: جابر بن عبد اللّه انصاری از پیامبر گرامی اسلام(ص) پرسید: آیا شیعیان در زمان غیبت قائم از وجود مبارک او بهره‏‌مند می‌‏شوند؟ پیامبر(ص) در پاسخ فرمود: آری؛ سوگند به خدایی که مرا به نبوت برانگیخت! آنان در غیبت او، از نورش روشنایی می‌‏گیرند و از ولایت او، بهره‏‌مند می‌‏شوند؛ همانند بهره‌‏مندی مردم از خورشید؛ اگرچه ابرها چهره آن را بپوشانند. ای جابر! این از اسرار پوشیده خداوند سبحانه و تعالی و از علوم ذخیره شده او است. آن را مخفی کن، مگر از اهلش .
• سلیمان بن اعمش از امام صادق(ع) و او از امام باقر(ع) و او از امام سجاد(ع) چنین نقل کرده است که فرمود: زمین، از آفرینش آدم تاکنون و تا همیشه تاریخ، از حجّت خدا تهی نخواهد بود؛ خواه حجّت حق، ظاهر و آشکار و شناخته شده باشد یا بنا به مصالحی، نهان و پوشیده. تا رستاخیز نیز چنین خواهد بود که اگر جز این باشد، خدای یگانه پرستیده نمی‌‏شود. سلیمان پرسید: سرورم! مردم چگونه از امام غایب از نگاه، بهره‌‏ور می‌‏شوند؟ حضرت فرمود: همان‏گونه که از خورشید بهره می‌‏برند، زمانی که ابرها آن را می‏‌پوشانند.
• نیز در توقیع مبارکی که از سوی حضرت مهدی(ع)‏ برای اسحاق بن یعقوب صادر شده آمده است: "... اما چگونگی بهره‏‌مندی از من در عصر غیبتم، درست همانند بهره‌‏مندی، از خورشید است؛ هنگامی که ابرها آن را از چشم‏‌ها بپوشاند ...."
• بی‏‌گمان این تشبیه، از روی حکمت بوده است؛ از این‌‏رو دانشوران شیعه در بیان این تشبیهات، نکته‌‏های ارزشمندی را یادآور شده‌‏اند که این‏جا فقط به برخی از آن‏ها اشاره می‏‌کنیم:

1. خورشید، در منظومه شمسی محور و مرکز است. امام زمان (ع) نیز در منظومه زندگی انسان‏ها محور، و اساس است.
2. خورشید، در مجموعه هستی دارای فواید پرشماری است که فقط یکی از آن‏ها نور افشانی است. امام زمان (ع) نیز در نظام آفرینش دارای فواید پرشماری است که فقط بهره اندکی از آن، وابسته به آشکاری او است.
3. ابر، چهره خورشید را برای زمینی‏‌ها می‏‌پوشاند؛ ولی هرگز زمین را تاریک نمی‏کند. پرده غیبت نیز فقط انسان‏ها را از دیدار مستقیم حضرت محروم می‏کند و هرگز مانعی‏ بر نور افشانی او بر مردمان نخواهد شد.
4. ابری شدن، از عوارض زمین و زمینیان است، نه خورشید؛ غیبت نیز نتیجه رفتار انسان‏ها است.
5. ابر، فقط برای کسانی مانع است که زیر آن باشند. اگر کسی بر جاذبه زمین غالب شد و از ابرها بالا رفت، دیگر ابر مانع او نخواهد بود. در غیبت نیز اگر کسی بر جاذبه‌‏های دنیایی چیره و غالب شد و آن‏گونه که شایسته است، تعالی یافت، ممکن است از پرده غیبت فراتر رفته، به دیدار آن خورشید پنهان نایل شود.
6. در بهره‏‌مندی از خورشید، میان افرادی که خورشید را باور کرده‌‏اند و افرادی که منکر او هستند، تفاوتی نیست. در بهره‌‏مندی از فواید تکوینی امام نیز بین منکر و قائل به امام فرقی نیست.
7. فقط مردمی در انتظار راستین کنار رفتن ابرها به سر می‌‏برند که به فواید خورشید آگاهی کامل دارند. در دوران غیبت نیز معرفت به امام، باعث حقیقی‏‌تر شدن انتظار می‏‌شود.
8. فقط انسان‏های کور، از نور افشانی خورشید محرومند؛ همان‏گونه که فقط انسان‏های کوردل منکر نور وجود پیشوای معصوم و از آن بی‌‏بهره هستند.

• بنابراین شکی نیست که میزان بهره‌‏مندی موجودات از آفتاب عالم‌‏تاب در زمانی که چیزی حایل نباشد، بیشتر و کامل‏‌تر است؛ امّا این بدان معنا نیست که وجود پرده بر روی خورشید، تمام یا بیشتر بهره‌‏مندی‌‏ها را از بین ببرد؛ بلکه این مانع، فقط برخی از فواید را از میان برده یا کم می‌‏کند.
• وجود ظاهری امام در عصر حضور و ظهور نیز به معنای آن است که تمام منافع امام می‌‏تواند به مردم برسد. حال اگر چیزی مانع رسیدن فیض‌‏های کامل امام به دیگران شود، بدان معنا نیست که وجود او بی‏‌فایده است. وجود امام در پس پرده غیبت، به همان میزان مفید است که وجود او در زندان‏های حاکمان ستمگر دارای فایده بود. البته بین زندان غیبت و زندان حاکمان مستبد، تفاوت‏های فراوانی است؛ ولی هر کدام به نوعی مانع رسیدن فیض کامل امام به عالم وجود و انسان‏‌ها می‌‏شوند.
• فشرده سخن این‏که مسأله غیبت، فلسفه ضرورت وجود امام‏ معصوم(ع) را نقض نمی‌‏کند؛ زیرا امام معصوم در حال غیبت وجود دارد و فواید او هم به دیگران می‌‏رسد. فقط بخشی از فواید او است که در اثر تقصیر خود مردم در حال غیبت به آنان نمی‌‏رسد؛ ولی وجود او حجت را بر همگان تمام کرده است و این، خود مردم هستند که می‌‏بایست با ایجاد آمادگی لازم شرایط را برای ظهور آن حضرت فراهم کنند.

خورشید پشت ابر در موعودنامه

• حضرت مهدی (ع) را به خورشید پشت ابر تشبیه کرده‌اند و این مسأله برمی‌گردد به حدیثی از خود حضرت که می‌فرمایند: (چگونگی استفاده از من در غیبت، مانند استفاده خورشید است هنگامی که ابرها آن را می‌پوشانند)
• صاحبان ذوق در وجوه تشابه حضرت با خورشید پشت ابر، چنین گفته‌اند:

1. همچنان‌که مردم انتظار بیرون آمدن خورشید از پشت ابرهای تیره را می‌کشند تا بیشتر از آن بهره‌مند گردند، در زمان غیبت نیز شیعیان و محبان حضرت همواره انتظار وجود مبارکش را دارند و هرگز ناامید نمی‌شوند.
2. هرکس با این‌همه آثار و معجزات و آیات و روایات، باز هم منکر وجود مبارکش شود، مانند کسی است که منکر وجود خورشید گردد، هنگامی که در پشت ابرها از دیدگان، به ظاهر پنهان است، گرچه آثار وجودش به جهانیان می‌رسد.
3. هرچند خورشید در پس ابر برای مدّتی پنهان می‌گردد، اما نور روشنی‌بخش خود را از جهانیان دریغ نمی‌کند و باز هم از پس ابر زمین و آسمان را روشن می‌کند، امام (ع) نیز هرچند که در پس پرده غیبت قرار دارد، اما نور ولایت آن حضرت بر همه عالمیان پرتوافکن است، چه این که اگر نور آن امام نباشد، بنابر روایات معصومین (ع) زمین و اهل آن از بین می‌روند و اوست که امان اهل زمین است. البته حضرت در توقیع خود به اسحاق بن یعقوب می‌نویسد: "... و اما چگونگی انتفاعی که مردم در غیبت از من می‌برند، همچون انتفاع از خورشید است هنگامی که در پشت ابرها پنهان شود..." .

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

• آخر الزمان؛
• آدینه؛
• آستانه عسکریین؛
• آستانه قیامت؛
• آفتاب پشت ابر؛
• آینده پژوهی؛
• آیین جدید؛
• أبدال؛
• ابوالادیان؛
• ابوصالح؛
• ابوالقاسم؛
• اثنا عشری؛
• احمد؛
• احمد بن اسحاق قمی؛
• احمد بن هلال کرخی؛
• احمدیه؛
• اخیار؛
• ادله رجعت؛
• اسماعیلیه؛
• أشراط الساعه؛
• اصحاب قائم؛
• اصحاب کهف؛
• اقامت‌گاه امام مهدی در عصر ظهور؛
• القاب امام مهدی(ع)؛
• امامت امام مهدی(ع)؛
• امامت و مهدویت؛
• امام حسن عسکری؛
• امام زمان؛
• امام‌شناسی؛
• امام مهدی از ولادت تا ظهور؛
• امامیه؛
• امدادهای غیبی؛
• امکان رجعت ؛
• امنیت ؛
• انتظار فرج؛
• انتقام؛
• انجمن حجتیه؛
• انطاکیه؛
• اوتاد؛
• اهل سنت و مهدی موعود؛
• اهل سنت و ولادت مهدی؛
• اهل کتاب در عصر ظهور؛
• الغیبة للحجة؛
• ایام الله؛
• ایستادن هنگام شنیدن لقب قائم؛
• باب؛
• بابیه؛
• باران‌های پیاپی؛
• باقریه؛
• البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان؛
• بعثت امام مهدی؛
• بقیه الله؛
• بلالی؛
• بلالیه؛
• بهائیت؛
• البیان فی اخبار صاحب الزمان؛
• بیت الحمد؛
• بیت المقدس؛
• بیدا؛
• بیعت حضرت مهدی؛
• بیعت نامه مهدی؛
• البیعه لله؛
• پایان تاریخ؛
• پدر حضرت مهدی؛
• پدر مهدی و اهل سنت؛
• پرچم حضرت مهدی ؛
• پرچم‌های سیاه؛
• پیراهن حضرت مهدی؛
• تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم؛
• تاریخ عصر غیبت؛
• تاریخ غیبت کبرا؛
• تشرف؛
• تکذیب وقت گزاران؛
• تناثر النجوم؛
• توقیع؛
• جبرئیل؛
• جده؛
• جزیره خضرا؛
• جزیره خضرا در ترازوی نقد؛
• جعفر کذاب؛
• جمعه؛
• جنگ افزارهای مهدی؛
• حجت؛
• حجر الاسود؛
• حدیث غدیر؛
• حدیث لوح حضرت زهرا؛
• حدیث معراج؛
• حرز حضرت مهدی؛
• حرمت نام بردن مهدی؛
• حسن شریعی؛
• حسین بن روح نوبختی؛
• حسین بن منصور حلاج؛
• حکومت جهانی؛
• حکومت صالحان؛
• حکومت مستضعفان؛
• حکیمه خاتون؛
• حیرت؛
• خاتم الاوصیاء؛
• خراسانی؛
• خردسال‌ترین پیشوای معصوم؛
• خروج خراسانی؛
• خروج دابه الارض؛
• خروج دجال؛
• خروج سفیانی؛
• خروج سید حسنی؛
• خروج شعیب بن صالح؛
• خروج شیصبانی؛
• خروج عوف سلمی؛
• خروج مهدی (قیام مهدی)؛
• خروج یأجوج و مأجوج؛
• خروج یمانی؛
• خسف به بیداء؛
• خسوف و کسوف غیرعادی؛
• خضر؛
• خلافت موعود؛
• خورشید پشت ابر؛
• خطبه قیام؛
• خورشید مغرب؛
• خیمه؛
• دابه الارض؛
• دادگستر جهان؛
• دانشمندان عامه و مهدی موعود؛
• دجال؛
• در انتظار ققنوس؛
• در فجر ساحل؛
• دست بر سر گذاشتن؛
• دعای افتتاح؛
• دعای عهد؛
• دعای ندبه؛
• دعای سمات؛
• دوازده امامی؛
• دولت کریمه؛
• دین در آخرالزمان؛
• دین در عصر ظهور؛
• ذی طوی؛
• رایات سود؛
• رحلت مهدی؛
• رجعت؛
• رجعت کنندگان؛
• رکن و مقام؛
• رؤیت مهدی؛
• زبور داود؛
• زمینه‌سازان ظهور؛
• زنان آخرالزمان؛
• زنان و قیام مهدی؛
• زندگی آخرالزمان؛
• زیارت آل یس؛
• زیارت ناحیه مقدسه؛
• زیارت رجبیه؛
• زیدیه ؛
• سازمان وکالت؛
• سامرا؛
• سرداب سامرا؛
• سلاح امام مهدی؛
• سفیانی؛
• سید حسنی؛
• سیره حکومتی امام مهدی؛
• سیصد و سیزده؛
• شاهدان ولادت امام مهدی؛
• شرایط ظهور؛
• شرید؛
• شریعیه؛
• شعبان؛
• شعیب بن صالح؛
• شلمغانیه؛
• شمائل حضرت مهدی؛
• شمشیر؛
• شهادت امام مهدی؛
• شیخیه؛
• شیطان؛
• شیصبانی؛
• شیعه؛
• صاحب الامر؛
• صاحب الدار؛
• صاحب الزمان؛
• صاحب السیف؛
• صاحب الغیبه؛
• صاید بن صید؛
• صقیل؛
• صیحه آسمانی؛
• طالقان؛
• طرید؛
• طلوع خورشید از مغرب؛
• طویل العمر؛
• طی الارض؛
• طیبه؛
• ظهور؛
• عاشورا؛
• عبرتایی؛
• عثمان بن سعید عمری؛
• عدد یاران مهدی؛
• عدل و قسط؛
• العرف الوردی فی الاخبار المهدی؛
• عسکریه؛
• عصائب؛
• عصر زندگی؛
• عقد الدرر فی اخبار المنتظر؛
• علایم ظهور؛
• علائم قیامت؛
• علی بن محمد سمری؛
• غار انطاکیه ؛
• غایب؛
• غریم؛
• غلام؛
• غیبت امام مهدی؛
• الغیبة؛
• غیبت صغرا؛
• غیبت کبرا؛
• فترت؛
• فرید؛
• فرجام حضرت مهدی؛
• فرجام شناسی؛
• فضیلت انتظار فرج ؛
• فضیلت منتظران؛
• فلسفه رجعت؛
• فلسفه غیبت صغرا؛
• فلسفه و علل غیبت؛
• فواید امام غایب؛
• فوتوریسم؛
• قائم؛
• قادیانیه؛
• قتل نفس زکیه؛
• قم؛
• قیامت صغرا؛
• قیام‌های پیش از ظهور؛
• کشته شدن شیطان؛
• کمال الدین و تمام النعمه؛
• کوفه؛
• کنیه حضرت مهدی؛
• کوه رضوی؛
• کیسانیه؛
• لباس حضرت مهدی؛
• لوح حضرت زهرا؛
• مادر حضرت مهدی؛
• متمهدی؛
• مثلث برمودا؛
• محدث؛
• محل بیعت مهدی؛
• محل ظهور مهدی؛
• محل قتل نفس زکیه؛
• محمد؛
• محمد بن عثمان بن سعید عمری؛
• محمد بن علی بن بلال؛
• محمد بن علی شلمغانی؛
• محمد بن نصیر نمیری؛
• محمدیه؛
• مدعیان بابیت؛
• مدعیان مهدویت؛
• مرجع تقلید؛
• مردان آخرالزمان؛
• مرکز حکومت مهدی؛
• مرگ جاهلی؛
• مرگ سرخ؛
• مرگ سفید؛
• مستضعف؛
• مسجد جمکران؛
• مسجد الحرام؛
• مسجد سهله؛
• مسجد صاحب الزمان؛
• مسجد کوفه؛
• مصلای جمعه و جماعات در عصر ظهور؛
• مضطر؛
• معجم احادیث الامام المهدی ؛
• معمرین؛
• مغیریه؛
• مقتدای مسیح؛
• مکیال المکارم فی فواید الدعاء للقائم؛
• ملاحم و فتن؛
• ملاقات با حضرت مهدی؛
• ملیکه ؛
• منتخب الاثر؛
• منتظر ۱؛
• منتظر ۲؛
• منتقم؛
• منصور؛
• موتور؛
• موسویه؛
• موعود مسیحیت؛
• موعود یهود؛
• مهدی؛
• مهدی سودانی؛
• مهدی موعود ؛
• مهدویت؛
• ممهدون ؛
• مهدویت‌پژوهی؛
• مهدی شخصی و مهدی نوعی؛
• مهدیه؛
• میراث دار پیامبران؛
• ناحیه مقدسه؛
• نام‌های حضرت مهدی؛
• ناووسیه؛
• نجبا؛
• ندای آسمانی؛
• نرگس؛
• نزول عیسی؛
• نشانه‌های آخرالزمان؛
• نشانه‌های ظهور؛
• نفس زکیه؛
• نماز امام زمان؛
• نواب خاص؛
• نیابت خاص؛
• نیابت عام؛
• نیمه شعبان؛
• وقاتون؛
• وقت ظهور؛
• وقت معلوم؛
• وکلای حضرت مهدی؛
• ولادت حضرت مهدی؛
• ولایت فقیه؛
• ولی فقیه؛
• همسر و فرزند مهدی؛
• هیبت مهدی؛
• یأجوج و مأجوج؛
• یاران حضرت مهدی؛
• یا لثارات الحسین؛

منابع

• سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت.
• مجتبی تونه‌ای، موعودنامه.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: